Heimskringla - 09.04.1930, Blaðsíða 6
6. BLAÐSÍÐA
HEIMSKRINGLA
- WINNIPEG, 9. APRÍL, 1930.
»-------------—---------------- •
Haraldur Guðinason
Söguleg Skáldsaga
----eftir---
SIR EDWARD BULWER LYTTON
IV. BÓK
“Ó, Haraldur!’’ anzaði Edith, er hvarf öll
feimni við geðshræringv hans og við sinn eigin
ótta við klaustrið, og svaraði því rneð barnslegu
fakleysi, þótt að víisu væri hún knúin af ást
íullorðinnar konu: — “Betra, ó iangtum betra
er að steykja inni líkama sinn en hjarta! í
gröf minni gæti ég þó enn lifað fyrir þá sem
ég elska; en á bak við klausturmúra mundi
ástin sjálf verða hungurmorða. Já, <þú hefir
meðaumkvun með mér Haraldur; systir þín,
drottningin, er mild og góðgjöm; að fótum
hennar vil ég varpa mér og segja — ‘Æskan
er láfselsk og lífið fagurt: lát mig lifa æsku
mína og lofa Guð í þeim heimi, er hann hefir
séð að var harla góður!’’
“Ástkær Edith mín! hrópaði Haraldur, frá
sér numinn. “Mæl þú svo. Lát eigi bifast;
þau geta ekki, þau dirfast ekki að neyða þig!
Lögin geta ekki rifið þig nauðuga á brott
gegn vilja forráðanda þíns, Hildar; lagavit
skortir mig að minnsta kosti ekki — og þar
verður fá frændsemi okkar að minnsta kosti
þín blessun, þótt hún verði mér banvæn.’’
“Hví mælir þú svo Haraldur, að frænd-
semi okkar sé þér banvæn? Sæl er ég þess,
að geta bústað að sjálfri mér: — Haraldur er
ættborinn frændi þinn, þótt fjarskyldur sé, og
því er eðlilegt, að þú fagnir frægðargengi hans
og gleðjist í návist hans!’ Hversvegna ert
þú þess vesall, er mig kætir mest?”
“Af því,’’ svaraði Haraldur, og lét lausan
armlegg hennar pg krosslagði sorgbitinn arma
á brjósti sér, “að ef eigi stæði sú frændsemi
á vegi okkar, þá myndi ég við þig segja:—
íEdith, ég ann þér meira en bróðir. Tak mig
sem bónda þinn, Edith!’ Og ef ég mælti svo.
og ef við byndumst tryggðum, þá myndu allir
saxneskir klerkar fóma höndum í hryllini, og
bannsyngja hjúskap okkar, og ég myndi bann-
sunginn verða af flagðinu mikla, kirkjunni;
hús mitt nötra sem strá í stormi, og faðir
minn, bræður mínir; þegnar og höfðingjar:
ábótar og prélátar, sem eru stoð vor og stytta,
flykkjast að mér með hótunum og bænum
um að selja þig af hendi. En jafn voldugur og
ég er nú var eitt sinn Sveinn bróðir minn. Og
svo sem Sveinn er nú útlægur, svo piyndi ég
og útlægur verða. En ef ég er útíægur ger,
hvar er þá brjóst svo breitt, að fyllt verði það
skarð, er autt stæði að mér gengnum í varnar-
garði Englands? Og þá mætti svo fara, að
þær ástríður er ég nú beizla sem baldinn
hest, slitu af sér taumhaldið, svo að ég, fullviss
um réttan málstað í einlægni minni, geystist
með gunnfánum og hervoðum gegn kirkjunni,
frændum mínum og föðurlandi, svo að blóð
landsmanna minna félli sem elfur > fossum.
Og þessvegnahlýt ég ánauðugur þræll að lifa
í þeim lyginnar viðjum, er ég fyrirlít af ölla
hjarta, og má eigi segja þeirri meyju er ég ann:
— ‘Gef mér hægri hönd þína, sem húsfreyja
mín!’ ”
Edith hafði hlýtt á mál hans í forviða ör-
væntingu, og einblínt á hann sem væri hún
steinrunnin, þar sem hún stóð. En er hann
hafði lokið máli sínu og gengið nokku rskref
frá henni og snúið sér undan, til þess að hún
skyldi eigi lesa angistina í hinum karlmannlega
svip hans, þá hóf sig hið háleita eðli ástarinnar
er ætíð skilur bezt það^sem göfugast er, þegar
hún er auðmýkt, yfir allar þrár og harma hjart-
ans. Hún rétti úr sér, gekk til hans og lagði
mjúka hendi á hinar þreklegu herðar hans og
sagði með meðaumkvunarblandinni lotningu:—
“Aldrei hefi ég, Haraldur, áður séð þig
slíkan; því eigi gæti ég unnað þér sem ég nú
geri, og mun gera, unz gröfin býr mér frið, ef
eigi ynnir þú Englandi meira en mér. Allt fram
að þessari stundu var ég barn, Haraldur, og
skildi eigi hvað mér bjó í hjarta. En nú er
hjarta mitt sem opin bók, og ég sé að ég er
fultvaxin kona. Nú óttast ég, Haraldur, eigi
framar klaustrið, og eigi mun líf mitt visna —
heldur mun það stækka og beina fluginu að
einni þrá — að vera þess verð að biðja fyrir
þér!”
“Edith,” hrópaði Haraldur, fölur sem nár,
“seg eigi að eigi óttist þú klaustrið. Eg særi
þig, skipa þér, að reisa eigi á milli okkar þann
eilífa, ógnstafandi vegg. Meðan þú ert frjáls,
er eigi öll von úti — hilling ein, má vera, en
þó allt um það von.”
“Svo skal minn vilji, sem þinn,” sagði
Edith auðmjúklega: “ráð þú svo fyrir framtíð
minni, sem þér lízt bezt.”
Hún treysti ekki lengur stilling sinni, og
gekk snögglega á burt, til þess að dylja tárin,
og skildi hann einan eftir við altarið og gröfina.
V. KAPÍTULI
Næsta dag, er Haraldur gekk til hallar
konungs, í þeim erindum að sjá systur sína
mætti faðir hans hönum í einum hallargang-
inum, tók í hendi hans, alvarlegur á svip, og
mælti:
Son minn, áhyggjusamur er ég um
þig og oss frændur; gakk með mér.”
“Eigi má ég það, fyr en síðar,” anzaði
jarlinn. . “Þvíað nú verð ég að sjá systur
mína, áður en skriftafaðir hennar, munkar,
eða aðrir lærðir menn, krefjast áheyrnar
hennar!”
“Engu skiftir það Haraldur, svaraði jarl
stuttlega. “Dóttir mín er nú í bænhúsinu, og
gefst oss nægur tími til veraldlegrar samræðu,
áður en hún megi sjá þig, og prédika fyrir þér
andlegri hluti, svo sem eru kraftaverkið síð-
asta hins heilaga Albanusar, eða síðasti
draumur konungs, er mikilmenni myndi vera
og afreksmaður, ef hann væri jafn umsvifa-
mikill í vöku sem svefni. Kom þú.”
Haraldur hlýddi þegar, og fylgdi föður
sínum inn í eitt hliðarherbergið.
“Haraldur,” sagði Guðini jarl, er hann
hafði vandlega lokáð dyrunum, “eigi mátt þú
lengur láta konung halda þér hér í iðjuleysi
og við gleðskap einan, því nú þurfa undirmenn
þínir hvað mest þinnar forsjár. Veizt þú,
að Austur-Englar þessir, ér vér Saxar nefnum
svo enn, eru að mestu Danir og Norðmenn,
afbrúðugir menn, grimmlundaðir or sjálfráðir,
líkari Normönnum en Söxum . Allt mitt vald
hefi ég hér í landi þegið af saxneskum mönn-
um, — eigi síður fyrir þá sök, að ég er þeim
samborinn, heldur en fyrir það, að ég hefi
jafnan með viti sem vopnum, reynt að halda
Dönum í hæfilegum skefjum. Og nú vil
ég ségja þér, Haraldur, og biðja þig að taka
varnað á, með því að þú átt að taka ríki eftir
mig, að engi maður af ætt Guðina þarf að
ætla sér, nema hann hafi forráð og yfirstjóm
Engil-Dana, að halda ríki og forystu, er vér
höfum unnið með tilstyrk Saxa.
“Veit ég það vel, faðir, mælti Haraldur,
“og hlægir mig að hugsa til þess, að þegar
þessir frjálsbornu afreksmenn taka að blandast
með sifjum hinum hóglátu Söxum, þá muni
niðjar þeirra taka upp hraustlegri og drengi-
legri siðu, en enn þekkjast vor á meðal.
Guðini brosti við samþykkur, en um leið
sveif áhyggjuský yfir svip hans og hin dökku
sjáaldur hinna bláu augna hans þöndust út er
hann tók aftur til máls:
“Vel fer þér sonur minn; en hefir þú
einnig leitt hug þinn að því, að meðan þú dvelst
hér og hefst ekki að í hallargörðum þessum,
innan um mannskræfur í munkakuflum, hefst
Sigurður til tignar og valda í gegn oss og er
hann nú talinn göfugastur höfðingi norðan
Humru. Hefir þú hugleitt, að Álfrekur,
keppinautur vor, hefir nú lagt undir sig alla
Mersíu, og að Álgeir sonur hans, sem réð fyrir
Wessex í brautveru minni, varð þar svo ást-
sæll, að hefði ég verið lengur fjarvistum,
mundu þeir hafa hylt hann til höfðdngja f
minn stað — þannig er allri lýðhylli farið.
Nú leita ég þíns liðsinnis, Haraldur, því að
sorgmæddur gerist ég nú og hjálparþurfi; og
þó ég beri harminn í hljóði fyrir öllum öðrum,
þá leyni ég þig ekki því, að brjóst mitt var
lostið banahöggi, er ég táraðist blóði yfir
ásjónu Sveins, elsta sonar míns.” Öldung-
urinn þagnaði snöggvast, titrandi af geðs-
hræringu.
“Þú einn, Haraldur, göfugi sveinn, stóðst
mér við hlið í þingsalnum; þú, aleinn! Og
á þeirri stundu blessaði ég þig yfir aðra sonu
mína. En snúum oss nú að öðrum hlutum.
Mér liggur nú á liðsinni, Haraldur. Fyrir
þér vil ég rekja sundur vef fyrirætlana minna,
og þá voð átt þú að lúka við, þegar mínar
hendur eru orðnar stirðar og kaldar. Hrörna1-
nýgróin þöll á þorpi, nema hlúi að henni skóg -
urinn umhverfis. Þannig er um sérhverja
nýja konungsætt, sem hefst til valda. Hún
hlýtur að styðjast við öfluga liðveizlu og fylgi
utanað frá. Hvar hefði nú verið komið hlut
Guðina Úlfssonar, ef hann hefði ekki valið sér
kvonfang af konungsætt knytlinga?
ÞjóðrækDisþÍDgið
Framhald frá 3. síðu
B. B. Olson tók í sama streng.
Kvað félagið t. d. réttlaust gagnvart.
viðskiftamönnum sínum og skuldu-
nautum, eins lengi og það væri 6-
löggilt.
Forseti benti á að mál þetta yrði
að taka fyrir undir nýjum málum, og
lagi því ekki loglega fyrir þinginu,
nema samþykt væri að taka það á
dagskrá. Arni Eggertsson lagði til
að löggildingarmálið væri tekið á dag-
skrá. Mrs. R. Davidsson studdi, en
forseti varð þess eigi var, og spurði
eftir stuðningu. Séra J. P. Sól-
mundsson bað þá um orðið, en forseti
ítrekaði fyrirspurn sína. Bar þetta
allt að í einni svipan, og varð, nú
þrátt nokkurt um fundarsköp. Skaut
forseti máli sínu til þingsins, og
fyigdi honum meiri hluti að málum.
Var svo tillaga A. Eggertssonar sam-
þykt.
Guðrún Friðriksson lagði til að
fresta löggildingar málinu þangað
tiJ eftir hádegi. Ari Magnússon studdi
Bréytingartillaga kom frá B. B. Olson
að skipa nefnd í málið. Kristján
Pálsson studdi. Var breytingartil-
lagan samþykt. Nefndin: Arni
Eggertson, Guðrún Friðriksson, O. S.
Thorgeirsson.
Næsta mál á dagskrá: Iþrótta-
málið. Sigfús Halldórs frá Höfnum
tók þá til máls fyrir hönd nýstofn-
aðs íslenzks íþróttafélags í Winnipeg,
er nefnir sig “Falcon Athletic and
Recreation Association’’ (Iþróttafél-
agið Fálkinn). Bað ræðumaður
þingheim og alla Islendinga nær og
fjær að leggja þessu iþróttafélagi það
lið, er unt væri. Islenzku íþrótta-
mennirnir ættu við örðugleika að etja,
en fyrir frábæran áhuga vissra manna
væri enn haldið í horfi um þetta
góða og nytsama málefni.
Guðjón S. Friðriksson lýsti að nokkru
íþróttaviðleitni Selkirk-Islendinga.
Taldi hann hafa haft lent mest í
hnefaleikjum, og þótti ræðumanni það
ótögur iþrótt.
Sigfús Halldórs taldi hnefaleika
hafa nokkuð til síns ágætis, og gerði
samanburð á honum og ýmsum öðr-
um íþróttum, er sættu almennri lýð-
hylli. Annags, áleit hann að sjálf-
sagt væri að Þjóðræknisfélagið veitti
íþróttafélaginu hjálp, er því væri unt,
án þess að gjöra nokkra takmörkun
á verksviði félagsins að skilyrði. B.
B. Olson hélt fram sömu skoðun.
Asg. Bjarnason lagði til að skipuð
yrði 5 manna nefnd í íþróttamálið.
Th. J. Gíslason studdi. Samþykt.
Nefndin: Ari G. Magnússon, S. Hall-
dórs frá Höfnum, C. Thorláksson,
Thorsteinn Oliver, Ragnar Stefáns-
son.
Þvinæst samþykt að fresta þing-
störfum til kl. 2 síðdegis.
(Framlhald)
Léttara að baka dúnléttar
kökur og eplaskífur úr
11
“Peningana til
baka” ábyrgðin
í hverjum poka
H igiitn og Grímur Geit-
skór Vestur-Islendinga
Það eru nú bráðum tvö ár liðin
síðan við komum til Winnipeg, sagði
Hugi minn við mig í morgun. Hann
heyrði einhvern skræk i jámbrautar-
lestinni, sem þá var á förum héðan,
í áttina til höfuðborgar Manitoba.
Þrásamlega síðan við vorum þar á
ferð hefir hann látið mig skilja það
á sér, að sig langaði til að koma
þangað aftur. Og skreppa þá til
Gimli um leið, til að skoða útsýnið
þaðan, yfir fyrsta landnám Islendinga
sem hófst þ^r 1875. Hvað eftir
annað hefir hann verið að ympra á
þessu við mig, en ég hef jafnan
diegið úr því og farið undan með
hægðinni; vil nú helzt sitja kyr á skák
minni og reykja pípustúfinn minn
í næði og makindum. Þú mátt fara
til Winnipeg og Gimli ef þú þykist
eiga þangað brýnt erindi sagði ég,
þú hefir lengi flakkgjarn verið og
vilt helzt vera allra hreppa kvikindi,
ég ætla að sitja heima ag bíða frétt-
anna af ferðalagi þínu þar til þú kem-
ur aftur. Enn þér er betra að
hraða þér, ef þú ætlar að verða
járnbrautarlestinni samferða. Eg
ætla ekki með henni. sagði hann.
Með hvaða farartækjum ferðu þá,
spurði ég, ekki geturðu farið á bifreið
núna um hávetur. Og þó væri að þú
gætir það, þá væri það alt of kalt
ferðalag fyrir þig gamlan og slitinn
sagði ég. Eg ætla bara að rölta
þennan spöl á tveimur jafnfljótum
fyrst ég verð einn á ferð, ég ætla ekki
að apa það eftir neinum að kaupa
mér svefnleysi af járnbbrautarfélag-
inu fyrir tvo dollara og sjötíu cent,
eins og þú gerðir þegar þú fórst á
þjóðræknisþingið sem haldið var í
Winnipeg. Þú sem ekki ratar þvers-
fótar þegar þú kemur þangað; það
fyrsta sem að mætir þér þar verða
lögregluþjónar sem taka þig fastan
fyrir það að flækjast fyrir fólkinu
þar á gangstéttunum, heyrðu það,
sagði ég, þeir mega þá sannarlega
kallast andskotans þjálfar að hlaupa,
og hafa meira til sins ágætis enn ein-
kennis fötin sín lögregluþjónarnir þar.
ef þeir henda mig á fyrsta spretti,
ekki sizt þegar þú hefir varað mig
við þeim. Og komist ég klaklaust
suður á Sargent Ave. þá vona ég að
Lögberg og Heimskringla skjóti yfir
mig skjólshúsum sínum, og svo nýrðu
mér því um nasir, að ég rati ekki
aársbreidd; ég rata þó hiklaust eftir
öllu Sargent Ave. frá Goodtemplara
salnum til skrifstofu Lögbergs og
þaðan allan órann til kauphallarinn-
ar hans Gunnlaugs Jóhannssonar og
þaðan beint í þvervestur til Heims-
kringlu, og svo til baka aftur sömu
leið austur á horið móti Gunnlaugi.
þaðan norður Simcoe stræti til Aðal-
björns Jónassonar og Sigríðar dóttur
þinnar. Hjá þeim verð ég að fá
fylgd til Jóns míns Samsonar, þangað
þori ég að koma þó Jón minn sé lög-
IHSUI.ATING BUILDING BOARD
Áður en þú byggir, kaupir, eða
gerið við húsið þitt þá findu út
hvernig TEN/TEST geTir húsið
kalt á sumrum, hlítt á vetrum og
þægilegt alt árið kring. Það
sparar óheyrilega eldivið. TEN
TEST er ódýrt fyrir gæðin, það
er létt, sterkt og varanlegt. Finnið
TEN/TEST agentipn, sem næst
yður er, eða skrifið eftir bók frítt:
“TEN/TEST and the most wonder-
ful adventure in the world.”
INTERNATIONAL FIBRE BOAItD Ltd.
1111 Beaver Hall Hill, Montreal Que.
Western Distributors:
LR. Dunn Lumber Co.Ltd.
Winnipeg, Man.