Heimskringla - 06.07.1932, Blaðsíða 4
4 BLAÐSlDA
HEIMSKRINGLA
WINNIPEG 6. JÚLl 1932.
Hcintskringla
(StofnuB 1889)
Kemur út á hverjum miBvikudegi.
Eigendur:
THE VIKING PRESS LTD.
853 og 855 Sargent Avenue, Winnipeg
Talsimi: 86 537
VerS blaðsins er $3.00 árgangurinn borglst
fyriríram. Allar borganir sendist:
THE VIKING PRESS LTD.
RáSsmaður TH. PETURSSON
«53 Sargent Ave., Winnipeg
Uanager THE VIKJNG PRESS LTD.
853 Sargent Ave., Winnipeg
Ritstjóri STEFÁN EINARSSON
Utanáskrift til ritstjórans:
EDITOR HEIUSKRINGLA
853 Sargent Ave., Winnipeg.
"Helmskringla” is publisbed by
and printed by
The Viking Press Ltd.
853-855 Sargent Avenue, Winnipeg, Umn.
Telepbone: 86 537
WINNIPEG 6. JÚLl 1932.
SKÓLAÁRINU LOKIÐ.
Barnaskólar Manitobafylkis hættu
etarfi, í bráðina, um hádegi s. I. fimtu-
dag. Um 140,000 unglingar bundu sam-
an bækur sínar og kvöddu kennara sína
með biíðu eins og við má búast, en án
þess þó að vanga þeirra vættu nokkur
iðrunartár.
Um 42,000 af börnum þessum eru í
Winnipeborg og önnur 16,000 í umhverfi
hennar. I bæjum út um fylkið og í sveit-
unum, eru rúmlega 80,000 börn, sem
skólakenslu nutu á árinu.
Tala þessi nær aðeins til nemenda i
barnaskólum og miðskólum, en ekki í
æðri mentaskólum (Colleges) eða há-
Skólanum (University of Manitoba). —
Æskulýðsmentunin má því eflaust í góðu
lagi heita, að þvi er snertir möguleika
flestra barna í fylkinu, að öðlast barna-
skóla og nokkra miðskólamentun. “Það
er öðruvísi en þegar eg var að alast upp,’’
sagði gamail íslendingur, sem vér áttum
tal við um þetta. “Já, en sigldi kálfur,’’
sögðum vér í gietni. En það áleit hann
ekki sanngjarnan dóm, og vér höfðum
ekkert á móti því að svo kynni að vera.
Hvenær skólarnar taka aftur til starfa,
er ekki ákveðið. VanaJega hefst skóla-
árið 1. september í W’innipeg. En innan
skólaráðsins eru nokkrir, sem líta svo á,
að, nauðsyn beri til fjárhags vegna, að
byrja ekki fyr en 1. október. Er oss nær
að halda, að sú tillaga, frá fleiri hliðum
skoðað, sé ekki nein fjarstæða.
Skólafyrirkomulagið er, eða á að vera
reist á “Kinder Garten’’ fyrirkomulaginu
fræga. En þó þar sé gert ráð fyrir löng-
um skólatíma, er ekki meiningin með
því, að sex ára börn eigi að sitja eins og
brúða á skólabekknum frá ki. 9 um
morgna til kiukkan 4 eftir hádegi, dagiega
í 10 mánuði. Þar er í þess stað gert ráð
fyrir, að börnin leiki sér helming skóla-
tímans úti, og þroskist með því líkam-
lega eigi síður en andlega. Barninu er
eins mikil þörf h'kamlegs þroska og
heilsu á fyrstu uppvaxtarárunum, og
andlegri fræðimensku.
En af einhverri bandvitlausri aðdáun
á mentun æskulýðsins í sjálfu sér, virðist
sem þeim, er skólafyrirkomulaginu ráða,
hafi alveg sést yfir, hvernig fara eigi að
þessu, að menta æskuna. Og til þess
að ná takmarkinu, virðist eiginiega flest
hafa gleymst af aðalskilyrðum þess, nema
að lengja skólabekkjartímann svo, að
hann er nú orðinn mörgu barninu til
andlegs og líkamlegs heiisdreps.
Mentun æskulýðsins er að vorri hyggju
í því tvennu fólgin, að fræða barnið um
raunsannindi og vekja það til að hugsa.
Lífið og sáiin í mentunnini, er hugsunin.
En á skólabeknum hefir reynslan oft
orðið sú, að hugsunin hefir verið svæfð,
en námið mest iotið að því, að leggja
fræðaformálur á minnið. Skilningurinn,
sem segja má um eins og guðhræðsluna,
að til margra hluta sé nauðsynlegur, hef-
ir skipað hinn óæðri bekk við námið. Og
afdrifin verða svo, ef til vill ósjaidan þau,
er St. G. lýsir í vísunni:
“Þeir koma svo skrítnir úr skólum!
Já. skratti ertu fúll, ef þér stökk ekki
bros.’’
Við það skal kannast, að mentamálin
hafa aldrei verið neitt leikfang. Það hef-
ir ávaJt verið erfitt að ráða fram úr
þeim. Það hefir líklegast ekkert fyrir-
komulag verið reynt, sem hægt er að
segja um að hepnast hafi til hhtar. Og
svo erfitt sem þetta hefir verið, verður
það eflaust ennþá erfiðara hér eftir en
nokkru sinni áður, vegna hinna hröðu
breytinga, er heimurinn er háður. Við
lifum í nýjum heimi upp aftur og aftur,
á meðai mannsæfi — heimi, sem vísindin
eru sí og æ að breyta. Fjörutíu og fimm
ára gamlir menn muna eftir bæjum, sem
ekki höfðu talsíma. Þrjátíu og fimm
ára gamlir menn muna eftir bifreiðalaus-
um götum. Tuttugu og fimm ára gamlir
menn muna eftir þeim tímum, að loft-
bátar svimuðu ekki yfir höfðúm manna.
Fimtán ára stúika man eftir því, að
frystiskápar voru ekki í eidhúsum. Árið
1827 var hraði járnbrautaiesta á Eng-
landi 4 míiur á kJukkustund. Nú fara
hraðlestir 90 míiur, mótorbátar yfir
hundrað, bifreiðar 250, og loftbátar yfir
400 mílur á kiukkustund.
Vísindin eru þannig sí og æ að breyta
heiminum. Og með því breytast lífs-
hættirnir. Það virðist 'ekki lengra síö-
an en í gær, að hreyfimyndir fengu mál-
ið. Útvarpið er svo ungt, að þeir sem
10 ár muna eftir sér, kunna sögu þess.
Og svo er nú rétt í fæðingu uppgötvun-
in sú, að sjá menn og staði (teievision)
eins og hjá sér væri, hvar sem er á
hnettinum. Og skaparinn einn veit,
hvað margar fleiri uppgötvanir eru á
næstu grösum. Við stöndum á öndinni
bíðandi eftir því, hvað koma muni næst.
Við getum enga hugmynd gert okkur
um það. Og það er það, sem erfiðleik-
unum veldur fyrir oss, hinum eldri, að
búa börnin undir lífið í heiminum, sem
fyrir þeim liggur að búa í og starfa.
Hver getur sagt um, hvernig sá heimur
muni verða?
MJÓLKURSALAN í WINNIPEG
Snurða einhver virðist hafa hlaupið á
þráðinn með mjóikursöluna í Winnipeg.
Síðastliðinn laugardag héldu 500 bændur
úr nágrenninu við Winnipeg fund með
sér, og var svo róstusamt á þeim fundi,
að honum lauk með því, að þeir hótuðu
að hætta að senda nokkurn dropa af
mjólk tii bæjarins, ef verð mjólkur yrði
ekki hækkað. Ástandið er því annað nú
orðið, og útlhiið talsvert verra með
mjólkursöiuna, en þegar K. N. kvað:
“Þú, sem býrð í þurrabúi,
þarft ei hót að vera smeikur,
þeir bera til þín brúsa sína,
bros á þeirra vörum leikur.’’
Það er ekki kostur hér, að skýra frá
öllu, er fram fór á þessum fundi, en
helztu atriðin eru, að því er vér fáum
skihð, þessi:
Verð á mjólk er orðið svo alvariega
lágt, að ekki borgar sig fyrir bændur
að framieiða hana. Kom fram á fundin-
um, að meðaiverð til bænda er 93 cents
fyrir 100 pund af mjólk eða 10 gallón.
Verður það rúmt 2\'-i cent fyrir jjottinn;
frá fVví dregst svo burðargjaid, er nemur
30 centum á 100 pundin eða % úr centi
á pottinn. Eru bændur því að fá 1%
cent fyrir pottinn, eða 7 cents fyrir gali-
ónið.
Þetta er óneitanlega óbjörgulegur at-
vinnuvegur fyrir bændur. Vér spurðum
tvö stærstu mjólkurfélög þessa bæjar um
hvort þau hefðu nokkuð að athuga við
þessa frétt af fundinum á verði á mjóik.
Sögðu þau, að það eitt væri við hana að
athuga, að hún sýndi verð á allri mjólk,
er send væri til Winnipeg. En mikið af
þeirri mjólk væri fram yfir það, sem
samið væri um að kaupa. Kváðust félögin
hafa greitt fram að þessu $1.40 fyrir
hver 100 pund af mjólk, sem samið hefði
verið um að kaupa, en auðvitað minna
fyrir mjólk, er send hefði verið umfram
ákveðna upphæð. Umsamið verð virðist
nú vera 2% cent fyrir pottinn til bænda,
að burðargjaldi og öllum kostnaði frá-
dregnum. Mjólkurframleiðslan virðist
hafa verið of mikil. En samt er það
ekki hún, sem mestu tjóninu veldur.
Hér í bænum hafa “cash and carry’’
búðirnar byrjað að selja mjólk á svo
lágu verði, að fáheyrt er. Potturinn er
seldur á 6 cents. Á því verði segjast
mjólkurfélögin hér ekki geta selt mjólk.
Þau segja kostnað sinn allan nema um
það 6 centum, og hafa þau því selt mjólk
sína IV2 til 2 centum meira pottinn. Af
því leiðir, að þau hafa tapað um það
helmingi af mjólkursölunni. Þau hafa
rejnit að semja við “cash and carry’’ búð-
irnar, um að setja ekki verið á mjólk
MÁ ...f il ir • *.
iú;:« J-.i'.r r ;.::i 1 * i ■:•’ v 1 :•
svona lágt, en það hefir ekki fengist.
Að vísu játa búðir þessar, að þær séu
ekki að græða á sölunni. En hún er góð
beita fyrir almenning, að sækja að þess-
um búðum og selja honum þá um leið
aðra vöru, sem meira er upp úr að hafa.
Þessi samkepni er mjólkurfélögunum um
megn, því þeirra ágóði verður allur að
koma af mjólkursölunni. En kostnaður
þeirra er margfalt meiri en búðanna, er
nærri má geta, með á annað hundrað
vagna hvert, til þess að flytja mjólkina
um bæinn, ísvarða og ferska, hvert sem
með hana er farið. Útbúnaður þeirra er
nægur til að selja helmingi meiri mjólk
en þau gera, án þess að kostnaður þeirra
ykist nokkuð að mun. En nú hafa þau
tapað svo miklu af sölunni, að þau segjast
ekkert úr býtum bera, hvað lítið sem
bændum sé greitt fyrir mjólkina. Þau
segjast aðeins vera að bíða eftir því, að
þessari samkepni linni.
Nú segja ýmsir, að útbýtingarkostnað-
ur mjólkur í Winnipeg, sé of hár hjá
mjólkurfélögunum. Á fundinum var því
haldið fram, að hjá samvinnufélögum
þyrfti hann ekki að fara fram úr 4 cent-
um. En reynslan er nú ekki fyrir þvi,
og hæpið mun vera að það sé hægt, ef
“cash and carry’’ búðir, með ekki meiri
útbúnaði en þær hafa, eru ekkert að
bera úr býtum með sölu sinni, sem þær
segja að kosti sig 4 cents. Þær greiða
bændum jafnt fyrir mjólkina og hin
reglulegu mjólkurfélög. Einstaklingar,
sem mjólk fiytja og selja um bæinn selja
hana og dýrara en “cash and carry’’
búðirnr.
Alt virðist því mæla með því, að lág-
verð “cash and carry’’ búðanna sé ekki
réttlætandi. En útbýtingarkostnaðinn
var nefnd skipuð á þessum fundi af fylk-
inu til að rannsaka, og fæst þá sönnun
fyrir hvað sanngjarn útbýtingarkostnað-
ur sé.
Auðvitað hefir almenningur, sem mjólk
kaupir í Winnipeg, og með hægu móti
nær til “cash and carry’’ búðanna, ekk-
ert út á lágverð þeirra að setja. En at-
hugandi er, að það verður aldrei nema
viss fjöldi íbúanna, sem mjólk sína sækir
til þeirra. Aðrir vilja fá hana senda heirn
til sín. En nú virðist sem mjólk hafi
mjög hrörnað að gæðum við þetta lág-
verð, og til þess að geta mætt því, hefir,
að því er mörgum húsmæðrum virðist,
mjólkin verið gerð úr dufti og ódýru
smjöri. Mjóik er hægt að búa þannig
til miklu kostarýrri, þó hún “testi’’ að
fitu eins og fyrir er skipað. Lágverðið
getur því étið sig upp, þegar til skjal-
anna kemur.
Og svo er eitt enn í sambandi við þetta
mál. Er það heppilegt, að bændavara
hér sé valin tii þess, að draga að sér við-
skifti, og seld á svo lágu verði, að ekk'
borgi sig að framleiða hana, meðan iðn-
aðarvara, eða ef til vill bændavara úr
öðru landi, er seld á háverði? Er það
ekki athugavert fyrir framleiðsluna hér
að henni sé þannig fórnað?
Hér hefir verið reynt, að gera eins
hlutlausa grein fyrir þessu máli, og oss
er unt. Mjólkursalan hér er komin í ó-
efni, ekki aðeins fyrir bændum, heldur
einnig fyrir bæjarbúum. Og fram úr
vandræðum hennar þarf að greiða. Er
vonandi að það verði gert áður en svo
er komið, að mjólk verði hér ófáanleg,
eins og auðveldlega getur rekið að, þar
sem sú hætta vofir yfir, að bændur hælti
að senda mjólk til bæjarins. Þó úr mjólk-
urskorti hér væri hægt að greiða með til-
búningi ófullkominnar mjólkur, eða
mjólkurlíki, ætti bærinn eða fylkið mb
sjá svo fyrir, að æska þessa bæjar þurfi
ekki að vera dregin fram á slíku. Og
um leið væri mörgum ósárt um, þótt á-
kvæðið um gæði mjóikur, sem hér er
seld, væri gert gráðu hærra en það hefii
verið. Þvílíkt lap, sem hún er oft, getur
ekki heitið mjólk.
ANNAR ÆSÓP.
(Þýtt úr The Italian Mail).
Þegar fundurinn um afvopnunarmálið
tók til starfa í dag í Genf, gerði Litvinoff,
fulltrúi Rússlands, þegar tillögu um, að
allar þjóðir heimsins legðu viðstöðulaust
niður allan vopnabúnað til hernaðar.
Fulltrúarnir á fundinum litu hver á ann-
an, og vissu í fyrstu ekki, hvað segja
skyldi. Loks reis Madariaga, fulltrúi frá
Spáni á fætur og sagði rólega:
“Ef hr. Litvinoff vill lofa mér því, að
reiðast ekki, skal eg segja ykkur dæmi-
sögu er Englendingur nokkur
sagði mér.’’
Dæmisagan er á þessa leið:
Einu sinni voru dýr merkur-
innar saman komin á fundi og
ræddu um afvopnun. Þar var
ljónið, örnið, nautið, tígris-
dýrið og björninn.
Ljónið tók fyrst til máls. ÞaÖ
leit á örninn. Kvað það flug-
hernað ófæran, og mælti með
að öll dýr legðu niður vængi.
Örninn virti nautið fyrir sér,
og kvað óneitanlega stórt spor
í friðaráttina stígið með því að
homskella öll hyrnd dýr.
Nautið gaut augum til tígris-
dýrsins, og kvað klær vera
voðalegt vopn. Lagði það til að
öll dýr með langar klær létu
klippa af þeim.
Tígrisdýrið hafði ekki haft
augun af birninum. Sagði það
eina verstu hernaðaraðferðina,
sem það þekti þá, að slást með
hrömmunum, og lagði til að sú
aðferð væri lögð niður.
Þá tók Bjöminn til máls. —
Hann kvaðst eindreginn með
því, sem sagt hefði verið, og
óskaði að öll dýr legðu niður
vopn sín, svo að hann gæti
ugglaus tekið þau í faðm sinn
eftir vild, og látið þau finna
hvað hlýtt væri við barm sinn,
og hve mjúkt og ástúðlega
hann klappaði með hrammin-
um!
Fulltrúarnir skeltu upp yfir
sig af hlátri, er Spánverjinn
lauk dæmisögunni. Og Litvinoff
hló sjálfur manna mest að
henni.
Umræðurnar urðu ekki lengri
um tillöguna. Þegar hún var
borin undir atkvæði fundarins,
greiddi aðeins fulltrúi Tyrk-
lands atkvæði með henni með
Litvinoff.
FRÁ KIRKJUÞINGINU
Á LUNDAR
Frh.
Að kvöldi þess þriðja var
haidin almenn samkoma í sam-
komuhúsi bæjarins. Flutti séra
Benjamín Kristjánsson þar fyr-
irlestur um rannsóknir dr. Ro-
bert Eislers, þýzks fræðimanns,
á áður óþektum heimildum við-
víkjandi æfi og starfi Jesú
Krists. Var fyrirlesturinn hinn
fróðlegasti og fullur af nýstár-
legum niðurstöðum. Birtist
hann vonandi á prenti áður en
langt um líður. Séra Ragnar
E. Kvaran skemti einnig með
Siöng, og fleiri var iþar til
skemtunar.
Laugardaginn þann 4., kl. 2
síðdegis, hófst ársfundur Sam-
bands kvenfélaganna. Fundin-
um stýrði forseti Sambandsins,
Mrs. dr. S. E. Björnsson. Stóð
fundurinn til kl. 6 og voru
rædd á honum ýms mál til-
heyrandi kvenfélögunum. — í
stjórnarnefnd sambandsins fyrir
komandi ár voru kosnar:
Mrs. dr. S. E. Björnsson, for-
seti.
Mrs. Þórunn Kvaran, ritari.
Mrs. G. Björnsson, féhirðir.
Mrs. Steinunn Kristjánsson.
Mrs. Sigríður Árnason.
Mrs. Jónína Kristjánsson.
Mrs. Rannveig Guðmundsson.
Að kvöldi þess 4. var almenn
samkoma haldin í kirkjunni
undir stjórn Sambandsins. Tvö
erindi voru flutt þar: annað af
Mrs. Andreu Johnson, um frið-
armálin, hitt af Miss Rósu Vidal
úm velferðarstarf fyrir börn og
unglinga af hálfu fylkisstjórn-
arinnar. Var gerður hinn bezti
rómur að báðum þessum erind-
um. Séra Ragnar E. Kvaran
söng nokkur lög. Auk fulltrúa
og þinggesta, sótti fjöldi fólks
á Lundar og úr nágrenninu
samkomu þessa.
Annar þingfundur var settur
kl. 10 fyrir hádegi á sunnudag-
inn þann 5. Fundarbók var
lesin og staðfest.
■ ■ t
í • i tl: 1« ;i'l » ,.l '1 . ■
I fullan aldarfjórðung hafa Dodd’s
nýrna pillur verið hin viðurkenndu
meðul við bakverk, gigt og blöðra
sjúkdómum, og hinum mörgu kvilla,
er stafa frá veikluðum nýrum. —
Þær eru tii sölu í öllum JyfjabúB-
um á 50c askjan eða 6 öskjur fyrir
$2.50. Panta má þær beint frfc
Dodds Medicine Company, Ltd., Tor-
onto, Ont., og senda andvirðið þang;-
að.
Forseti gat þess, að í raun
og veru ætti að skoða þetta
þing sem hið 10., því þó að
þing hefði fallið niður vorið
1930, sökum íslandsferðarinn-
ar, hefði fulltrúafundur verið
haldinn um haustið, sem hefðí
komið í staðinn fyrir þing það
ár.
Þá lagði féhirðir fram skýrslu
sína. Með því að annar yfir-
skoðunarmaðurinn var ekki
mættur, var frestað að sam-
þykkja skýrsluna. Sömuleiðis
gaf féhirðir munnlega skýrslu
fyrir hönd bókavarðar félagsins
Mr. S. B. Stefánssonar, sent
ekki hafði getað komist á þingi-
ið.
Þá las séra Guðm. Árnason
eftirfylgjandi skýrslu útbreiðslu
nefndar:
Við undirrituð, sem sett vor-
um í útbreiðslumálanefndma,
leyfum okkur að leggja fram
eftirfarandi skýrslu:
í fyrsta lagi leggjum við tiL
að guðsþjónustum verði haldidi
uppi af hálfu félags vors á
eftirfylgjandi stöðum, eftir því
sem ástæður frekast leyfa:
Piney, Langruth, Reykjavík og
Vogar, þar sem ekki er um
fasta prestþjónustu að ræða: á
neinum þessara staða. Álítum
við, að viðunandi væri, að fjór-
ar guðsþjónustur yrðu fluttar
á hvorum staðnum, Piney og
Langruth, og að minsta kostí
tvær á hvorum hinna. Að
sjálfsögðu yrði þetta gert í
samráði við söfnuðina í Piney
og Langruth, en í hinum stöð-
unum algerlega að undirlagi
félagsins.
í öðru lagi leggjum við til,
að félagið standist nauðsynleg-
an kostnað við ferðir til þess-
ara staða, umfram það sem
samskot við messur og þókn-
un frá söfnuðunum, ef um þókn
un verður að ræða, hrökkva
til.
í þriðja lagi leggjum við til
að prestar fplagsins skifti þessu
verki með sér, eins og hag-;
kvæmlegast er fyrir þá, og i
samráði við þá menn, sem mál-
um vorum eru hlyntir á hverj-
um stað.
í fjórða lagi, þar sepi útgef-
endur og ritstjórn vikublaðsins
Heimskringla, eru ávalt fús til
að birta ritgerðir og ræður, er
miða í frjálslyndisáttina, vill
nefndin skora á presta félags-
ins og aðra, að nota það ágæta
tækifæri, sem þar býðst, til að
útbreiða skoðanir vorar, eftir
því sem þeim er framast unt.
Undirritað:
Guðm. Árnason
Elín Hall
Sigríður Árnason
J. P. Sæmundsson.
Nefndarálitið var samþykt í
einu hljóði.
Þá lagði fjármálanefndin fram
eftirfylgjandi skýrsiu:
Fjármálanefndin hefir átt
fund með féhirði félagsins, og
lætur í ljós ánægju sína út af
reikningshaldi hans og fjárhag
félagsins í heild sinni. Lítur hún
svo á, að fjárhagurinn verði að
teljast allgóður eftir atvikum.
. i