Heimskringla - 01.01.1941, Blaðsíða 1

The Modern Housewife Knows
Quality That is Why She Selects
»(
CANADA
BREAD”
“The Quality Goes in
Before the Name Goes On”
Wedding Cakes Made to Order
PHONE 39 017
ALWAYS ASK FOR—
“Butter-Nut
Bread”
The Finest Loaf in Canada
Rich as Butter—Sweet as a Nut
Made only by
CANADA BREAD CO. LTD.
LV. ÁRGANGUR
WINNIPEG, MIÐVIKUDAGINN, 1. JANÚAR 1941
NÚMER 14.
FRANKLIN D. ROOSEVELT
“ - HELZTU FRÉTTIR - *
Ræða Roosevelts forseta
Það verður ekki tími í þessu
blaði að skýra nema frá því
allra helzta í ræðu þeirri, er
íloosevelt Bandaríkjaforseti,
«utti í Hvítahúsinu í Washing-
ton s. 1. sunnudagskvöld og sem
fræga má nú þegar telja.
Þess skal getið strax, að það
sem fyrir forsetanum vakti
áieð ræðunni, var að gefa þjóð
sinni sem sannasta og réttasta
afstöðu Bandaríkjanna til
stríðsins.
Þeir menn eru til í Banda-
ríkjunum, sem þeirrar skoðun-
ar eru, að stríðið þurfi ekki að
koma þeim neitt við. Forset-
inn varaði við þessari skoðun.
Hann kvað þýzku, japönsku og
ítölsku samtökin síðustu bein-
línis miða að því, að koma í
Veg fyrir að Bandaríkin létu
sig stríðsmálin skifta, fyr en
öxul Jajóðirnar væru orðnar
öllu ráðandi í Asíu, Evrópu og
Afriku. Og þá ætti að manga
við lýðríki Suður- Ameríku og
síðast við Bandaríkin.
Bandaríkin yrðu því að búa
sig sem kappsamlegast út í að
verja hendur sínar. Og það
væri auk annars sjálfsagðast
að gera það með því, að láta
Bretland hafa alt sem hægt
vaeri. Forsetinn átti ekki við
að þjóðin færi í strðið, heldur
berti á framleiðslu svo að
Sreta ekki brysti neitt. Hann
^vað hlutleysi Bandaríkjanna
ekki brotið með því, fremur en
hlutlausra þjóða í Evrópu, sem
Seídu Þjóðverjum vopn, eins og
svíþjóð og Rússland.
Hvernig færi, ef Bretland
biði ósigur? Heiminum yrði
stjórnað með hervaldi og
þrælatökum. Sýnishornið af
því væri hin blóðuga kúgun
bjóðanna, sem Hitler réði nú
yfir.
En um það að öxul-þjóðirnar
sigruðu í þessu stríði, væri
hann ekki hræddur, ef Banda-
ríkin sæu í tíma hvað til síns
friðar heyrði. Hann kvaðst
sannfærður um að þær töpuðu
°S dæmdi eftir beztu heimild-
um sem fáanlegar væru um
það.
Frið væri ekki til neins að
semja um við öxul-þ^jóðirnar;
þær stæðu hvorki við orð né
eiða. Þeirra markmið væri,
að koma á stefnu í heiminum,
sem væri eitt hið argasta ein-
ræði, sem nokkru sinni hefði
þekst, og sem alment þræla-
hald hlyti að fylgja. En engan
fýsti að sjá það aftur, ekki
einu sinni almenning þjóðanna
sem nú berðust fyrir því. Slík
stefna gæti ekki átt sér langa
tilveru nú orðið.
Einræðisherrana m i n t i
Roosevelt forseti á að þeim
væri ekki til neins að hafa hót-
anir eða ögranir í frammi við
Bandaríkin. Hann kvað þau
ekki taka neitt mark á því og
halda þá stefnu er þau hefðu
ákveðið að fara. Þau væru
ekkert hrædd við orðagjálfur.
Þau hefðu meiri áhöld og
meira efni til framleiðslu í iðn-
aði en nokkur önnur þjóð hefði,
og þau gætu mætt hverri þjóð
sem væri í vopnatilbúningi. —
Hann bað einræðisherrana, að
muna þetta þegar þeim dytti
næst í hug að hefja taugastríð
á bandarisku þjóðina.
Um frammistöðu Breta í
stríðinu fyrir frelsi og siðmenn-
ingu, fór Roosevelt fögrum
orðum. Einir má heita að þeir
hafi í bardaganum staðið uppi
til verndar því sem okkur er
hverjum og einum dýrmætast.
Einir hafa þeir unnið þá sigra,
er lifa munu í sögunni, sem
dæmi dáðar og hetjuskapar.
Þjóðirnar í Evrópu, sem í
höggi eiga við einræðisþjóðirn-
ar, eru ekki að biðja Bandarík-
in neinnar hjálpar. Það sem
Bandaríkin gera, og sem ætti
að vera margfalt meira, en til
þessa hefir verið, það gera þau
ótilkvödd til verndar þeim mál-
stað og þeirri stefnu, sem þau
unna.
Þau eru að sýna lit á að gera
skyldu sína í þágu alls mann-
kyns með því að veita þeim að
málum, sem bæði þeirra mál
og annara eru að verja.
Heimskringla
óskar lesendum sínum,
vinum 02 velunnurum
Heima fyrir þarf þjóðin, að
skoðun Roosevelts, að efla her-
framleiðsluna alt sem unt er,
bæði til varnar sjálfri sér
heima fyrir og til aðstoðar
Bretum. Það væri ekki um
það að ræða, að framleiða ein-
göngu fyrir Breta, heldur hitt,
að láta þá hafa alt sem hægt
væri og þjóðin mætti án vera,
en sem bezt væri þó, að svo
mikið væri, að fullnægði þörf
Breta.
Hann vonaði að þjóðin sneri
huga sínum að þessu máli.
Hann hefði eftir beztu sam-
vizku gert henni grein fyrir
afstöðu landsins og það gæti
ekki dulist henni, hvert stefndi.
Hún ætti og yrði að vera við
öllu búin og aðgerðirnar hlytu
að verða í þá átt, sem hann
hefði bent á.
Þá fór Roosevelt nokkrum
hörðum orðum, eða alvarlegum
að minsta kosti, um þá, sem
héldu fram aðgerðaleysi og
benti á, að þeir menn kysu
þessari þjóð sömu útreiðina
og einræðisherrarnir í Ev-
rópu gerðu. Þeim væri það ef
til vill ósjálfrátt, en afleiðing-
in væri sú sama, að uppfylla
óskir nazista og Japans með
því.
Hvað blöðn segja
Það sem blöð utan Banda-
ríkjanna segja um ræðu Roose-
velts, er á þessa leið:
Blöð á Englandi telja ræð-
una vekja nýtt hugrekki og
þrótt.
Blað Mussolinis varar Roose-
velt við því, að þolinmæði öxul-
þjóðanna sé ekki óþrotleg.
Nazistablöð leggja að svo
komnu engan dóm á ræðuna.
Þau fluttu nokkurn útdrátt úr
henni; feldu þó með öllu úr
orðin um að öxulþjóðirnar
mundu tapa stríðinu.
Vichy-stjórnarherra einn
kvað ræðuna spennandi.
Japönsk blöð töldu ummæli
Roosevelts um Kina, benda til
að Bandaríkin mundu halda á-
fram, að senda þeim vopn.
1 Bandaríkjunum hafa mörg
blöð svarað ræðunni. Eru
þau undantekningarlaust með
bví að ræðan sé orð í tíma tal-
að. Alls er hér um 14 blöð að
ræða. Eru á meðal þeirra: The
Christian Science Monitor, The
New York World-Telegram,
Baltimore Sun o. s. frv.
Nazistaher hrúgað
til Rúmaníu
Hitler hefir síðustu dagana
verið að hrúga her til Rúmaníu.
Upp til skamms tíma var talið
að þar væru 300,000 nazista
hermenn; nú hafa á stuttum
tíma eins margir og fyrir voru,
farið um Ungverjaland til Rú-
maníu. Hvað Hitler ætlar sér
að gera með þennan her, er
engin ráðgáta. Hann mun
ætla að senda hann um Búl-
garíu suður til Grikklands. —
Ungverjar hafa og kallað satn-
an eflings her og er ætlað að
þeir ætli að vera á verði með
nazistum ef Rússar skyldu
hreyfa sig. Ef Rússar ætla sér
að vera önnur hönd þjóð-
bræðra sinna í Búlgaríu og
Júgóslavíu, er tími til þess nú.
En líklegast fer sem fyr, að
þeir sitja hjá og lofa Hitler að
kúga þessar frændþjóðir
sinar.
* * *
í gríðarmikilli sprengjuárás
á London s. 1. mánudag, kom í
ljós að mikið af sprengjum
Þjóðyerja voru frá Rússlandi.
Eru þær kallaðar “Molotoff
Bread Baskets” og eru í-
kveikju sprengjur.
* * *
Grikkir hafa ekki ennþá náð
Valona, er þeir hafa nú lengi
haft í sigti. En þeir kváðu samt
vera að vinna á og ná betri
tökum á óvinunum. Það er bú-
ist við að Valona gefist senn
upp. Fréttir eru nú fluttar.af
því, að nazistar hafi komið
heilli hersveit suður til Al-
baníu, er að líkindum hafa yfir
Júgóslavíu farið. Það hafa áð-
ur borist fréttir af nazista her-
sveitum í Albaníu, en þær hafa
verið síðar bornar til baka.
Grikkir hafa nú um einn
fjórða af Albaníu í sínum
höndum.
Syngur enn í Vancouver
Ungfrú María Markan hefir
enn verið ráðin til að syngja í
Vancouver. Er dagurinn 12.
janúar. Félagið sem hún
syngur fyrir, er Vancouver
Symphony Grchestra og mun
stjórnandi þess vera Sir Ernest
McMillan, sá er oft sér um
próf fyrir Toronto Conserva-
tory of Music, að því er oss er
hermt frá.
Frétt þessa hefir séra Rún-
ólfur Marteinsson góðfúslega
látið oss í té. En hann hefir
átt bréfaviðskifti við söngkon-
una.
Að loknum þessum söng
vestra, lætur söngkonan á sér
heyra sem sig langi að koma
austur til Winnipeg. En um
það er ekkert ráðið enn.
Frá Charles V. Pilcher enska
prestinum í Sidney, er íslenzka
sálma hefir þýtt, fékk Mr. Mar-
teinsson ennfremur bréf, er
minnist söngkonunnar Maríu
Markan og veru hennar í Ást-
ralíu. Er Mr. Pilcher hinn
hrifnasti bæði af söng og við-
kynningu frúnnar, segir hana
hafa sungið í Ástralíu á vegum
Australian Broadcasting Com-
mission og alstaðar verið fagn-
að.
1 Lybíu gengur það í sama
þófinu. Bretar sitja um Bar-
dia enn. ítalir svara árásum
þeirra, en úr vörn þeirra er
sagt að farið sé nokkuð að
draga.
* * *
í Póllandi er leynilögregla
Þjóðverja nú búin að láta taka
og drepa um 70,000 manns. Og
að þessu hefir þótt meira kveða
s. 1. mánuð en nokkru sinni fyr.
Menn eru blátt áfram teknir og
myrtir fyrir engar sakir og að
iví er virðist eftir geðþótta
fóla þessara. Fangahúsin eru
full af velmentuðum Pólverj-
um.
* * *
Það er eftir fregnrita London
Times haft, að Þjóðverjar séu
nú að breiða það út, að það sé
ekkert ilt á milli Þjóðverja og
Breta, ef hinir síðarnefndu
vildu aðeins hætta að láta sig
meginlandið skifta. Það er
jafnvel mælt, að Þjóðverjar
væru til með að láta Breta
hafa eitthvað af Frakklandi,
fyrir að hætta þar sprengjuá-
rásum.
* • *
Hilter kvað óánægður með
skiftingu Frakklands og vill nú
helzt hremma alt landið og
koma Vichy-stjórninni fyrir
kattarnef. Hann heldur það
einu leiðina til að reka Frakka
i stríðið á móti Bretum. En
Petain gamli heldur sér fast
við friðarskilmálana og gefur
ekkert eftir. Petain hefir að
baki sér það sem eftir var af
flota Frakka og kom honum til
Afríku. í Marokko er og Wey-
gand með 400,000 menn. Hitler
fýsir að hafa einhver not af
þessu en á ekki gott með að ná
því sem er sunnanmegin Mið-
jarðarhafs.
SILFURBRÚÐKAUP
Björgvin kennara Stefáns-
syni og frú Kristínu konu hans,
var haldið veglegt silfurbrúð-
kaup s. 1. föstudagskvöld. Veizl-
an fór fram í samkomusal Sam-
bandskirkju og stóð söfnuður-
inn og félög hans fyrir þvl. —
Veizlustjóri var Dr. M. B. Hall-
dórson. Gestir voru á annað
hundrað. Ræður fluttu, auk
forseta, séra Philip M. Péturs-
son, P. S. Pálsson, Páll Reyk-
dal, B. E. Johnson, Mrs. S.
Jakobsson, Pétur Magnús, Mrs.
J. B. Skaptason, Mr. Skaptason
■og Thor'Pétursson. í ræðun-
um var starfs hjónanna minst
með alúð og þakklæti í þágu
safnaðarins og hinna mörgu
félaga hans. Hafa hjónin,
hvort sem annað, int af hendi
mjög mikið starf í sumum fé-
laganna, t. d. leikfélaginu,
söngfélaginu, sunnudagaskól-
.num og kvenfélögunum tveim-
ur. Tuttugu ára ritarastarf i
Kvenfélagi Sambandssafnaðar
af hálfu Mrs. Stefánsson og
margra ára ritarastarf Mr.
Stefánssonar í safnaðarnefnd,
nægja sem sýnishorn af hinu
mikilsverða starfi þeirra í þágu
mála Sambandssafnaðar. Á
milli ræðanna voru alþýðu-
söngvar sungnir af öllum. Miss
Lóa Davíðson söng og einsöng.
f lok ræðanna, þökkuðu heið-
ursgestirnir fyrir sig með sinni
ræðunni hvort.
Kaffi og ísrjómi var veittur
og stóð kvenfélagið fyrir því.
Samsætið var mjög skemti-
legt og lýsti sér mikil hlýja til
silfurbrúðhjónanna.
Elmer Johnson flugmaður,
kom austan frá Montreal til
Winnipeg fyrir jólin að heim-
sækja foreldra sína.