Heimskringla - 20.02.1952, Blaðsíða 2

I
2 SIÐA
HEIMSKRINGLA
WINNIPEG, 20. FEBR. 1952
Hcimakrinnla
(StotnuB 188$t
Cemnt ú'< á hverjum miðvikudegi.
Elgendur: THE VIKING PRESS LTD
S53 og 855 Sargent Avenue, Winnipeg — Talsími 24 185
Verfl biaOsins er $3.00 árgangurinn, borgist fyrirfram
Allar borganir sendist: THE VIKING PRESS LTD
öll viOskíftabréf blaðinu aðlútandi sendist:
The Vlldng Press Limited, 853 Sargent Ave., Winnipeg
Ritstjóri STEFAN EINARSSON
Utaráskrift til ritstjórans
EDTTOR HEIMSKRINGLA, 853 Sargent Ave., Winnipeg
Advertising Manager: P. S. PÁLSSON
"Heimskringla" is published by THE VIKING PRESS LIMITED
and printed by VIKING PRINTERS
853-855 Sargent Avenue^ Winnipeg, Man. — Telephone 24 185
Authorized as Second Class Mail—Post Office Dept., Ottawa
WINNIPEG, 20. FEBR. 1952
Bág fyrirmynd
Skattálagning Ottawastjórnar var nýlega gerð að umræðuefni
í ritstjórnargrein í Winnipeg Tribune. Samkvæmt athugunum sér •
fræðinga um skattamál, nema skattar Canada nú 25 per cent af
tekjum þjóðarinnar.
En þá telur blaðið komið hættulega nærri takmörkum á því,
hvað skattar megi háir vera eða séu hæstir hjá nokkurri lýðræðis-
þjóð.
Hvað leiðir af óbilgjarnri skattaálagninu? Það að framleiðsla
minkar af því að menn sjá sér ekkert í því, að vinna ötullega að
henni. En því fylgir vöruskortur, þannig skapast verðbólga og fall
peninga.
Öll áföll af þessu, og þau eru nú mörg, má því rekja til gerða
stjórnarinnar í Ottawa, að dómi nefndrar ritstjórnargreinar.
f Bandaríkjunum er skattálagning orðin nærri einum þriðja
af tekjum þjóðarinnar. En það álíta þjóðmegunarfræðingar meira
en góðu hófi gégni á friðartímum. Á stríðs tímum er það ekki til-
tökumál, þegar öllu er í súginn dempt, og þjóðirnar standa oft að
lokum allslausar uppi.
Þegar allir skattar hér, sambandsfylkja- og sveitarstjórnar eru
taldir, eru þeir ekki minni en þessi hái skattur í Bandaríkjunum. Á
s.l. ári nam hann 40 per cent af þjóðartekjunum. Þegar sam-
bandsstjórn var á þetta bent og að Canada væri ekki langt frá
heljar-baðinu heldur, afsakaði hún það með því, að benda á kaup-
hækkunina. En kauphækkun hversu svæsin sem hún kann að hafa
verið hefir sízt verið grimmari, en vöruverðshækkunin og lítið þar
verið í afgangi til að greiða með skatta.
Enskt orðtak segir, að eyðslusemi stjórna orsaki óumflýan-
lega mínkandi kaupgetur á veltufé þjóðarinnar. Tekjuafgangur
einnar biljónir eins og hjá Ottawa stjórninni vegna skattálagning-
ar þjóðarinnar, er fé, sem má heita brennimerkt eyðslufé hennar.
Og hverjar geta afleiðingar þess orðið aðrar en að minka kaupmátt
inn.
Líf Ottawastjórnarinnar, er þegar gagnrýnt, er súkki og svall-
lífi líkara, en því að vera þjóðinni fyrirmynd. Það er orðið eins
óheilsusamlegt heill og hag landsins og það mest má verða.
Þessu líkt er að orði komist í greininni. SkaJ nú ekki lengur
leynt, að hún er skrifuð af háskólastúdentum þeim, er að útgáfu
háskólablaðsins “Manitoban” sinna. Námsmönnum háskólans er
stundum veitt það frelsi, að sjá um útgáfu dagblaðanna hér einu
sinni á ári. Er oft talsvert eftir því tekið, er blöðin þá flytja frá
hinum ungu tímans herrum. En hvort Ottawastjórninni er mikil
gleði að því, það viljum vér ekki ábyrgjast.
Mrs. Björg Johnson, er elzta
0
manneskjan í Lyon County,
Minn. Hún átti afmælisdag s.l.
laugardag og er 99 ára. Kven-
félag íslenzku lútersku kirkj-
unnar í Lincoln County mintist
afmælisins með samkvæmi og
gjöfum.
. . . SINΠ1892
HELPING FAMILY MEN
protect their loved ones...
For sixty years, the Great-West Life
has been helping family men provide
financial protection for their loved ones.
Through the Company’s services, con-
tinued income can be assured even
though death, disability, or old age
stops the norma,l flow of income to the
family.
The unique relationship between a policyholder and the
company imposes upon the Great-West Life a high public
trust. That this trust has been kept faithfully and well is
revealed in the record of growth and service reported at the
Great-West Life’s sixtieth Annual Meeting.
Ever-growing public confidence in the Company is
attested by the fact that its representatives arranged a
record amount of new life insurance and annuities for over
50,000 people during the year. The figures which appear
below indicate the extent of the Company’s responsibility
to its 515,000 policyholders.
-----------NOTEWORTHY COMPARISONS------------------
1951 1950
New Business-----------. 293,000,000 $ 259,000,000
Business in Force_______________ 1,891,000,000
Assets......................... 413,000,000
Paid or Credited to Policy-
holders and Beneficiaries.... 60,000,000
1,671,000,000
385,000,000
52,000,000
ÞJÓÐLEGT OG HUG-
ÞEKKT LEIKRIT
Eftir próf. Richard Beck
Með lýsingu sinni á íslenzku
sveitalífi, “Sveitin okkar”, er út
kom fyrir tveim árum síðan,
sýndi Þorbjörg Árnadóttir það
hvo.rttveggja, að hún er gædd
góðum frásagnarhæfileika og að
henni eru þjóðleg efni hugstæð
að sama skapi.
Hið nýútkomna leikrit henn-
ar “Draumur dalastúlkunnar”,
sver sig í sömu ætt, bæði um
þjóðlegt viðfangsefni, ást og
rómantíska túlkun á sveitalífinu
og um látlaust og blæfallegt
málfar.
Leikritið hefst með forleik í
órímuðu ljóði, er gömul kona (í
peysufötum, með þríhyrnu úr
sauðarlitum, og með prjónana
sína) segir fram, og eru þetta
upphafsorðin:
“Fyrir mörgum, mörgum árum
var til fólk,
sem bjó
í sátt við Guð
og menn,
á litlum bæ,
í litlum dal,
langt, langt upp til fjalla.”
Síðan er í forleiknum lýst lífi
fólksins afdalabænum á öllum
árstíðum, og sviðið með þeim
hætti heppilega tjaldað.
Leikritið, sem er í f jórum þátt
um, styðst við sanna viðburði, en
það gerist í Mjóadal, sem nú er
í eyði, á síðari hluta 19. aldar,
og segir harmsögu Jónu Jónsd.,
bónda þar á bæ; missti hún unn-,
usta sinn voveifilega, og varð
aldrei söm eftir þann sára ást-
vinarmissi.
Annars var það ljóð, sem fað-
ir Þorbjargar, Árni prófastur
Jónsson á Skútustöðum, flutti
við greftrun Jónu Jónsdóttur,
er varð til þess, að leikritið var
samið; en bezt er að láta skáld-
konuna sjálfa segja frá þeim til-
drögum:
“Ljóðið hafði djúp áhrif á
mig, og las eg það aftur og aft-
ur, þangað til eg kunni það, og
enn ásótti það mig nótt og dag,
þar til eg varð að hætta við verk-
efnið, sem eg vac, með, og fara
að mynda búning utan um ljóð-
ið. Leikþættina skrifaði eg í
þessari röð: fyrsta, þriðja, fjórða
og annan þátt.”
Ljóðið, sem er prýðilega ort
og sýnilega í djúpri geðshrær-
íngu, lætur höfundur prestinn
flytja í þriðja þætti leikritsins,
og lýsir prestur áhrifum voveifi
legs dauðdaga unnustans á dala
stúlkuna, vonglaða og tilfinn-
inganæma, meðal annars með
þessum orðum:
“Sundur brustu sálarstrengir,
samt voru líkamskraftar eftir,
undarlega æstir, miklir,
engin stjórn á neinu lengur.
Stýrið hraut af hjörum sínum,
hrundi allt til grunna niður,
vonin fagra, ást og yndi
árin, sem að mundu færa;
þarna féll það allt í einu,
eins og þegar sólin gengur
undir bak við hrúnir fjalla,
björt og fríð á sumarkvöldi;
nóttin þeytir þoku yfir,
það sér varla skilin handa.”
Þó að hér sé byggt á sönnum
viðburðum, og Þorbjörg hafi,
eins og skýringarnar aftan við
leikritið bera með sér, gert sér
mikið far um að afla sér sem
sannastra upplýsinga bæði um
staðhætti og viðburði, þá hefir
hún vitanlega fært efni sitt í
skáldlegan búning.
Hefir henni tekist vel að lifa
sig inn í hina liðnu tíð, sem hér
er lýst, svo að dalabærinn og
bæjarlífið verða lifandi fyrir
sjónum lesandans. Mannlýsing-
arnar eru með sama svip; eink-
um er Jónu lýst af mikilli alúð
og með þeim hætti, að lesandinn
verður samúðárríkur þátttakandi
í harmi og þungum örlögum
þessarar efnilegu og geðþekku
stúlku, en svo er henni lýst af
skáldkonunnar, nema síður sé
FREE SEED CRAIN TESTS
Frost will cause low germination
in seed grain, particularly oats and
barley. Arrange free germination
tests through your Federal Agent.
fíOtKAt
Tjll
mynd í engu spillst í höndum
skáldkonunnar, nema síðar sé.
En harmurinm á hér þó eigi
lokaorðið, því að í síðasta þætti
leikritsins, er gerist í drauma-
heimi ódáinslanda, mætast þau
Jóna og Tryggvi unnusti henn-
ar á : :draumabæ” sínum, er
risið hefir á rústum gamla bæjar-
ins. Ástin hefir sigrað hel; eða
eins og skáldkonan lætur post-
ulann segja í niðurlagi leikrits-
ins:
“Mönnunum er ekki ætíð ljóst
hvað er vaka og hvað er draum-
ur. Trú ykkar, vonir ykkar og
ást ykkar hafa byggt upp það,
sem hrunið var til grunna. Kær-
leikurinn sigrar allar þrautir.
Hann er sá geislandi friðarbogi,
sem tengir hið jarðræna og hið
hugræna. Hann er brúin á milli
hins sýnilega og hins ósýnilega
heims. Hann er sú Bifröst, sem
aldrei brotnar.”
Víðar annarsstaðar í leiknum
er vel og fallega að orði komist,
t.d. í þessum ummælum Jóns
bónda í Mjóadal í byrjun fyrsta
þáttar: “Þokan er eins og harma
döggin í mannlífinu. Jurtirriar
endurnærast af þokuúðanum og
mannshjartað þróast í harma-
dögginni. Aldrei skín sólin skær
ar en upp úr þokunni, og aldrei
er mannshjartað sælla en þegar
gjleðin þerrar harmadöggina.”
Margt er ljóða í leikritinu,
sem eigi eru að vísu tilþrifamik-
il, en hlýog lipurt kveðin, og
falla yfirleitt vel að efninu. Gott
dæmi þeirra eru þessar léttstígu
vísur:
“Æskusóley angan dreifir
yfir heiðamel.
Ilmur berst um langar leiðir,
iifir frostaél.
Æskuvonir innst í hjarta
orna hugarglóð.
Kynda draumabálið bjarta,
binda sorgaróð.”
Þar sem þetta er frumsmíð
höfundar í leikritagerð, sætir
það eigi neinni furðu, þó finna
megi einhverjar misfellur í
byggingu leikritsins, en hug-
þekkt er það, og margt vel um
það, eins og þegar hefir verið
gefið í skyn. Við lestur þess leik
ur um mann f jallablær og angan
þess kjarnmikla gróðrar, er þar
sprettur úr mold, í ætt við
rnannfólkið, sem þar háði sína
hetjulegu baráttu við andvíg
kjör, kynslóð eftir kynslóð.
Sjálf hefir skáldkonan, eins
og hún orðar það, nýlega farið
1
GILLETTS
Tilbúningur Sápu Er Auðveldur
Þarfnast aðeins 20 mínútna
ótrúlega lágur kostnaður sparar mikla peninga árlega
Að spara peninga tilheyrir góðri húsmóðir. Þessvegna er Gillett’s forskriftin
fyrir sápu tilbúningi svo vinsæl á bændabýlum frá hafi til hafs. Með því að
nota 4 pund af einhverri fitu og 10 oz. af Gillett’s Lye getið þér búið til 12 til
15 pund af ágætri sápu—sem kostar minna en eitt cent stykkið. Aðferðin er mjög
auðveld og varir aðeins 20 mínútur. Þarf enga suðu. Áhöldin eru aðeins,
tveggja potta kanna og fjögra potta ketill.
FORSKRIFTIN ER ÞESSI
Hellið 10 oz. af Gillett’s Lye í kerald
með 2% mörkum af köldu vatni.
Hrærið þar til lyið er uppleyst. Bræðið
4 pund af fitu, tólg eða svínafeiti og
látið kólna, en ekki storkna. Næst skal
hella með hægð uppleysta lyinu í fit-
una (ekki fitunni í lyið) og hrærið þar
til lyið og fitan samlaga sig. Þegar
efna-samblöndunin er orðin lík hun-
angi (eftir að hræra það í 1 til 5 mín-
útur) skal hella því í ílát, viðarkassi
dugar—fóðraður með lérefti svo sápan
festist ekki við. Breiðið yfir þykkan
dúk eða gólfteppi og látið standa i
hlýjum stað einn eða tvo daga, hvolfið
svo úr ílátinu og skerið í stykki eftir
þörfum. Þeir mun lengur sem sápan
er látin standa, því betri verður hún.
TIL GÓÐS ÁRANGURS
Fitan verður að vera hrein og sali-
laus og má ekki vera heitari en 120
stig á F. þegar lyið er látið út í. Lyið
verður að kólna niður í 80 st. F. Nema
þessu sé fylgt getur sápán orðið rákótt
útlits. Ef svo fer, þá myljið sápuna
niður, látið svo í pott með þremur
mörkum af vatni. Komið því í hæga
suðu og hrærið vel og látið krauma
þar til orðið er að þykni. Hellið svo (
ílát og látið standa 3 daga minst með
sama útbúnaði og áður.
GERIR UTANHÚSS SALERNI VEL-
LYKTANDI, HREIN, ÓSÓTTNÆM
Aðeins 10 mínútur vikulega þarf til
þessa verks. Aðeins stráið í það hálfum
bolla af Gillett’s Lye vikulega, sem
kostar minna en 5c. Gillett’s eyðir þef
og innihaldi. Einnig gott fyrir innan-
húss salerni. Nemur burtu kám, hreins-
ar innan úr vatnspípum. — Kaupið
Gillett’s Lye næst þegar þér farið í
búðina—margar dósir. \
»HÍ
ASSURANCE C O M P A N Y
Ný bók ÓKEYPIS
ý (Aðeins á ensku)
■I Stærri og betri en áður. Skýrir fjölda
11 vegi sem Gillett’s Lye hjálpar við, til
II flýtis og hreinlætis, í borgum og sveit-
um. Sápugerð, fyrir minna
en lc stykkið. Sendið eftir
eintaki strax.
I I
Gerið svo vel að senda ókeypis
I hvernig nota -má Gillett’s Lye.
NAMF.
ADDRESS
Bæði venjuleg stærð . Mail ’Tv. I ||
og 5 pd. til | STANDARD BRANDS LIMITED, I .
sparnaðai | 801 Dominion Sq. Bldg., Montreal I II
GÆTIR ÞÚ B0RGAÐ
Þennan Spítala Reikning I
BLUE CR0SS GERÐI ÞAÐ I

IIOSPITAL
31 dagur á $7.50 $232 50
Uppskurðarherbergi (2 sinnum) Umbúðir .. . 75.00 3.25
Penicillin .. .. 14.20
Rannsúknarstofa 22.00
X-Rays 58.50
Intrav. Feeding 3.00
ALLS $408.45
Þetta er reikningurinn
sem sjúklingurinn
borgaði 514.20 (fyrir
Penicillin). Blue Cross
borgaði $394.25.
ÞÚ VEIST ALDREl HVENÆR
ÞÚ ÞARFT AÐ FARA
Á SJÚKRAHÚS
Gamlar skýrslur sýna að einn af hverjum sjö manns í
Manitoba þarf að fara á sjúkrahús þetta ár. Ef þú eða
einhver úr þinni fjölskyldu er sá “eini,” verður þér ljóst
að
Sjúkrahúss reikningar eru
hærri í dag
vegna aukins kostnaðar sem spítalarnir verða nú að borga
vegna aukinnar dýrtíðar.
Ef þú hefur BLUE CR0SS
Haltu H onum
Ef þú ert ekki meðlimur þá fáðu allar upplpýsingar nú
um planið sem borgar allan kostnaðinn. Símaðu 922 181
eða sendu þetta eyðublað strax.
MANITOBA HOSPITAL SERVICE ASSOCIATION,
116 Edmonton Street, Winnipeg. Dept. 127
Please send full details of Blue Cross Plan:
Name
Address
Please Print Plainly