Lögberg - 10.10.1918, Blaðsíða 1

SPIERS-PARNELLBAKING CO.
ábyrgjast yður
fulla vigt, beztu vörur fyr-
ir lœgsta verð sem verið
getur. REYNIÐ ÞA!
TALSÍMI: Garry 2346 - WINNIPEG

Það er til myndasmiður
í borginni
W. W. ROBSON
490 Main St.
Garry 1320
31. ARGANGUR
WINNIPEG, MANITOBA, FIMTUDAGINN 10. OKTÓBER 1918
NUMER 41
Góða nótt.
Góða nótt.
Alt um kring er hægt og hljótt.
Vestrið hniginn röðull roðar.
Roðinn dagsins kveðju boðar.
Stjörnuglampar glæðast ótt.
Góða nótt.
Góða nótt,
hvíslar björk að blómi hljótt.
Blærinn andar stefi að stráum;
strýkur vanga liljum smáum.
Glitrar dögg á grundu skjótt.
Góða nótt.
Góða nótt.
Fugl á baðmi blundar rótt.
Blómin smáu höfði hneigja
Hinstu dagsins geislar deyja.
Bárur Græðis gnauða hljótt:
Góða nótt.
B. p/

Davíð Jón Alexander Normann.
Fædduir í Duluth, Minn. 19. apríl 1891 og innritaðist fyrir meira en
ári síðan, og vinnur nú við vélaverk (engineering) við Great Lake
æfingarstöðina nálægt Chicago.
BANDARIKIN
Hermáladeild Bandaríkjanna
hefir ákvarðað og gjört ráðstaf-
anfr til þess að á miðju árinu
1919 verði 4,800,000 Randaríkja-
hermenn komnir til vígvallanna.
Hermálanefnd verkamanna í
Bandaríkjunum hefir aðhylst 8
klukkustunda vinnu á dag fyrir
fólk það, sem vinnnjr í stjómar-
verksmiðjum eða verksmiðjum,
sem vinna að framleiðslu í sam-
bandi við herinn, nemla þegai
nauðsyn krefur, að lengri sé
vinnutími, og skal þá ákveðið af
nefnd manna, sem í eru menn frá
báðum málsáðilum, sem um ræð-
ir í það eða það skiftið.
Mitchel Palmer, umsjónarmað-
ur eigna útfendinga í Bandaríkj-
unum, hefir sannað ómótmsélan-
lega, að Arthur Brisbane, sem
' lengi var ritstjóri Herst blaðs-
ins Evening Joumal, hafi keypt
Washington Times 26. júlí 1917,
fyrir peninga, sem ölbmggarar
I Bandaríkjunum hafi lagt fram.
Bandaríkjastjórnin hefir klag-
að eigendur að hinu svo nefnda
Rosenwasser Bios félagi í Long
Island City N. Y., fyrir svik á
hermannaskóm, er félag þetta
var að búa til.
Vistastjóri Bandaríkjanna seg
ir að matvara hafi aðeins hækk-
að um 314 °/0 á síðastliðnu ári.
Ríkisþing Bandaríkjanna hefir
samþykt tillögu senatsins um að
banna alla vínnautn innan Banda
ríkjanna meðan á stríðinu stend-
ur, með 171 atkvæði móti 34.
Bakkus gamli verður því gjörður
útlægur úr landi Leifs hins
hepna að minsta kosti á meðan
að stríðið stendur yfir.
Eitt hundrað ogfjórtán tilfelli
af spönsku veikinni hafa átt sér
stað eða komu upp á 66 klukku- 1
stundum í New Ýork um mán-!
aðamótin, og 34 sjúkdómstilfelli
var sagt að ihefðu komið fyrir
um sama feyti á brezku liðsflutn-
ingaskipi — en veikin orðið að-
eins einum manni að bana.
Influenza hefir gengið allskæð
v suimum af hermannaskálum
Bandaríkjanna, og er sagt að
20,211 menn hafi veikst af henni.
Mest hefir borið á þessu í her-
mannastöðvunum í Devens Mass.
par hafa 65 menn dáið úr lungna-
bólgu og Influenzu nýlega, en
læknar segja nú, að veiki sú muni
vera búin að rasa út.
Fjármálaritari Bandaríkjanna
McAdoo hefir tilkynt að hið nýja
frelsislán Bandaríkjanna verði
að upphæð $6,000,000,000, með
41/0c/o vöxtu, og eigi að endur-
borgast árið 1938; þó getur
stjórnin kallað veðskuldabréf sín
ínn 1933.
Sú frétt kemur frá Washing-
ton, að stjórnin þar sé í þann veg
inn að ákveða fastákveðið kaup
fyrir verkamenn í Bandaríkjun-
um meðan á stríðinu stendur.
Skýrslu hefir stjómin í Was-
hington gefið út um það, að síðan
í byrjun ágústmánaðar 1914 og
til sept 1918, þá haifi kafbátar
þjóðverja sökt skipum, sem til
samans eru 7,157,088 smálestir
um fram skip þau, sem bygð
hafa verið af samherjum og hlut-
lausum þjóðum á því tímabili, en
svo er aftur á það að líta, að sam-
herjar hafa tekið í sínar hendur
skip, sem pjóðverjar og þeirra
bandamenn áttu, sem til samans
eru 3,795,000 smálestir; og nem-
ur skaði sá á flutningatækjum,
sem samherjar og hlutlausar
þjóðir hafa orðið fyrir 3,362,088
smálestum.
SPARIÐ, CANADA pARF A
PENINGUM AÐ HALDA.
CANADA
Sir Thomas White, fjármála-
ráðherra Canada kom til bæjar-
ins í vikunni. Hann hélt ræðu á
þriðjudagskveldið í sambandi við
sigurfánið í Iðnaðarhöllinni hér í
bænum.
Fyrir nokkrum dögum ákvað
Crecent Creamery félagið hér í
bænum að hækka á ný verð á
mjólk og rjóma . Rannsóknar-
nefnd hefir nú verið sett í það
mál. Vonandi að þessi nefnd
láti nú eitthvað til sín taka. Fund
ir þessarar nefndar verða haldn-
ir í ráðhúsi bæjarins fyrir opnum
dyrum.
Sagt er að McGill háskólanum
í Montreal muni verða lokað um
tíma vegna spönsku veikinnar,
sem þar hefir gjört vart við sig
aM-alvariega.
Verkfali hafa um 500 menn,
sem vinna við komhlöður austur
við stórvötnin, gjört. peir fara
fram á að fá 50 cents um klukku-
tímann, og 75 cents um tímann
þegar yfirtími er unninn, og eins
fyrir helgidagavinnu. Kom
hlöðueigendumir hafa neitað að
verða við þessari kröfu, og hættu
mennimir vinnu á laugardaginn
var. Ágreiningur á milli vinnu-
manna og vinnuveitenda hefir
staðið yfir í tvo undanfama mán
uði. Ennfremur á ágreiningur
sér stað miilli C. P. R. og manna
þeirra, sem vinna að vöruiflutn-
ingi hjá félaginu. Vonandi verð-
ur sú misklíð lagfærð áður en til
verkfalls kemur.
Námamenn í Ferrnie B. C. tóku
eftir mánaðar verkfall, aftur til
vinnu á þriðjudaginn var.
Þjóðverjar biÖja um
vopnablé.
Tíðindi þau gerðust á sunnu-
dagin var að svo hlióðandi skeyti
frá stjóminni á þýzkalandi og
frá barón Burian utanríkisritara
Austurríkis og Ungverjalands
barst Wilson forseta Bandaríkj-
anna.
Stjómin á pýzkalandi fer þess
á feit við forseta Bandaríkjanna
að hann gangist fyrir því að frið-
ur komist á — tilkynni öllum
stríðs þjóðunum þá ósk, og bjóði
þeim að senda málsvara sína til
þess að fara að tala um friðar-
saanninga. Stjórnin gengur inn
á að afstaða forseta Bandaríkj-
anna eins og hún er af honum
framsett í ávarpi hans til Con-
gressins 8. janúar, og hans síð-
ustu ummæli, sérstaklega um-
mæli hans frá 27. sept, skuli lögð
til grundvallar þegar um friðinn |
verður rætt. Með það fyrir aug-
um að komast hjá frekari blóðs-
úthellingum biður þýzka stjómin
um vopnahlé, á landi, á sjó og í
lofti.”
pegar þessar fréttir bámst út
á sunnudaginn var, án þess að
menn þá væru búnir að sjá þetta
dókúment frá pjóðverjum, fylt-
ust menn alment fögnuði yfir því
að nú væri þesisum óskaplega
hiildarieik bráðum lokið, en þegar
að menn fóru að átta sig á hvem-
ig að pjóðverjar haga orðum sín-
um í þessu skeyti, og tóku það
með í reikningin að her þeirra er
að slitna í sundur og molast upp
á öllum vígstöðvunum, og eins
hitt að nú rétt um þetta feyti er
verið að hrinda lánbeiðnum af
stokkunum bæði í Bandaríkjun-
um og í Canada, þá verður
manni ljóst, eða að minsta kosti
verður maður hræddur um að
þetta sé yfirskyn að eins—bragð
af þeirra hálfu til þess fyrst að
spilla fyrir stríðslánunum í Am-
eríku, og að fá ráðrúm til þess
að lappa upp á hinn sundraða her
sinn og vígbúast. Enda virðast
samherjar allir sammála um það
að láta nú skríða til skara, að í
minsta kosti þangað til að þjóð- i
verjar finna enga ástæðu til að 1
setja neina friðarkosti. .1
Svar Wilsons.
Til sendiherrans svissneska
8. okt 1918.
Herra, mér hefir veizt sú á-
nægja að veita móttöku bréfi yð-
ar frá 6. þ. m. með innlögðu
skeyti frá þýzku stjóminni, stíl-
uðu til forsetans, og hefir mér
verið falið af honum að biðja yð-
ur að senda eftirfylgjandi svar.
Til ríkiskanzlarans á pýzkalandi
Áður en svar er gefið við ósk
þýzku stjómarinnar, og til þess
að það svar geti verið eins blátt
áfram og einlægt eins og kring-
umstæður allar kref jast, þá telur
forsetinn það óhjákævmilegt, að
hann fái að vita skýlausa mein-
ingu kanzlarans þýzka í þessu
um rædda skeyti. Meinar kanzl-
arinn, að stjórnin á pýzkalandi
viðurkenni, og gjöri sig ánægða
með ákvæði þau sem forseti
Bandaríkjanna tók fram í ræðu
sinni í congress Bandaríkjanna
8. janúar síðastl. og ummæli hans
síðar í sambandi við þetta atriði ?
Og meinar hún að að eins sé um
að ræða hvernig að þeim atriðum
skuli hrint í framkvæmd ?
Forsetinn finnur sig knúðan til
að segja í sambandi við bending-
arnar u,m vopnahlé, að ihann sér
sér ekki fært að fara fram á slíkt
við stjórnir þjóða þeirra sem
Bandaríkin eru í sambandi við á
móti Miðveldunum, eins fengi og
að her Miðveldanna er í, eða held
ur nokkrum bletti af landi sem
sambandsþjóðum vorum tilheyrir
Hvort að samtal í alvöru og
einlægni getur átt sér stað um
þessi mál er undir því komið
hvort Miðveldin eru reiðubúin
til þess að kalla her sinn heim úr
öllum þeim héruðum og löndum
er þeir hafa lagt undir sig eða
herjað á í þessu stríði.
Forsetanum finst líka að hann
/ Pte. Jón Ásmundsson
sonur Ásmundar Jóhannessonar
frá Hóli í Tungusveit í Skaga-
firði á ísandi og konu hans önnu
Erlendsdóttur af Reykjaströnd á
fslandi. Jón er fæddur í Winni-
peg 1. júlí 1892. Var altaf hjá
foreldrum sínum, þar til hann
innritaðist í herinn 30 .apríl 1918
Fór til Englands í júní og var þar
er síðast fréttist. Utanáskrift
hans er:
Pte. John Aisman 2380301
No. 9 Sec. C. Coy. 1. Tank Batt.
C. M. G. C. C. E. F.
Boungton Camp, Warehatm
Dorset, England.
Valdimar Bergmann.
Valdimar Bergmann er fæddur
í Winnipeg 24 sept. 1894, hann er
sonur þeirra hjóna Jónasar Berg-
manns og konu Oians Sigríðar
Jónsdóttur, Bergmann. ólzt
Valdimar upp hjá foreldrum sín-
um hér í Winnipeg, og var hjá
þeim þar til hann innritaðist í
flugdeild brezka hersins, 5. janú-
ar 1918 og fór í marzmánuði
austur til Toronto að stunda nám
og æfingar við flugmanna skól-
ann þar. Mr. Bergmann tók
mjög bráðum franjförum við
skólann, svo bráðum að hann var
gerður að umsjónarmanni við
æfingar nýsveina skólans og er
það viðurkenning og sómi sem að
eins fáir verða fyrir. — Valdimar
lagði á stað til vígstöðvanna frá
Toronto 4. sept. 1918.
Börnin mín þrjú.
Því göfugri ástvini, sem að syrgjuin vér,
því sælli er harmurinn —reynst svo hefir mér —
Sé minningin indæl og hrein og björt og hlý,
hún himneskum litbrigðum prýðir sorgarský.
Og börnin mín þrjú, sem að æfiár mitt eitt,
á ókunnu ströndina dauðinn hefir leitt;
úr minningum hugljúfum bygt mér hafa brú,
sem Bifröst er fegri og ekki síður trú.
ITin brennandi þrá til að vinna verk sitt rétt,
að víkja ei hársbreidd, þó ei það reyndist létt;
en drengskapar hugsjónum reynast trú og trygg,
var takmarkið fagra, sem æ þau revndust dygg.
Þó skift sé um bústað, þó breytt sé verkahring,
ei breyta þarf stefnu sem gildir alt um kring,
frá smávikum hvers dags, er margir meta smátt,
til merkustu starfa í ljóssins sölum hátt.
Jón Jónsson frá Mýri.
ATHS.
Bömin þrjú, sem hinn aldurlinigni faðir mhinist í
þessu ljóði eru:
Baldur Jónsson, B. A. dáinn 23. sept 191".
Nanna Jónsson, dáin 26. nóv. 1917.
Ueut. llallgrímur Jónsson, B. A. féll í orustu á
Frakklandi 3. sept. 1918.
SPARIÐ, CANADA pARF A
PENINGUM AÐ HALDA.
hafi fulla ástæðu til þess að
spyrja kanzlarann að því, hvort
að hann í hinu umrædda skeyti
tali fyrir munn valdhafa þeirra
í ríki sírni, sem fram að þessum
tíma hafa staðið á bak við og
stjórnað þessu stríði? — Forset-
inn álítur að ákveðið svar við
þessum spumingum séu mjög á-
ríðandi.
Móttak, herra minn, endumýj-
aða trygginu fyrir nákvæmustu
yfirvegun frá minni hendi”.
Robert Lansing.
SPARIÐ TIL pESS AÐ KAUPA
VICTORY BONDS.
Kanzlaraskifti á þýzkalandi.
mælti hann þar á móti því að
I pjóðverjar innlimuðu nokkur
ílönd. Ummæli hans fyltu þá
heimsd rotnunar höfðingjana
þýzku (Pan-Germans) ógurlegri
reiði og kváðu þeir slíkt ganga
landráðum næst.
Maximilian kvaðst vilja láta
semja frið við Engil-Saxa, á
þeim grundvelli að skýrt yrði
þar framtekið, að þýzka keisara-
veldið skildi vera hinum vest-
rænni þjóðum sem varnarmúr
gegn rússneskum, Bolsheviki yf-
irgangi.
Kona Maximilians var áður en
hún giftist, hertogainna af
Brunswick-Lunebourg og ber tit-
il sem konungleg prinsessa af
Bretlandi hinu mikla og frlandi.
Fundi frestað.
Prins Maximilian frá Baden,
hefir nú tekið við kanzlaraem-
bættinu á pýzkalandi, í stað von
Hertling greifa, er hefir hröklast
úr valdasessi. Varakanzlaranum
von Payer hafði verið boðin tign
in, en hann treysti sér eigi til að
taka vandann á hendur. — Prins
Sökum þessað hin árlega þakk-
arhátíð ber upp á næsta mánu-
dag, hefir fundi þeim, sem ákveð-
ið var að halda í Skjaldborg þanh
dag um stofnun þjóðræknisfé-
lags, verið frestað til mánudags-
kvöldsins næsta þar á eftir, 21.
október. pá verður fundurinn
haldinn í Skjaldborg og byrjar
kl. 8.
Samkoma
Jóns Sigurðssonar félagsins
á Wonderland.
Eins og til stóð og auglýst
hafði verið, var samkoma þessi
haldin á sunnudagskvöldið þann
29. sept. Var alveg húsfyllir og
mun flest ef ekki alt hafa verið
íslendingar. Sýnir það betur en
ffest annað hvilíkum vinsældum
félagið á að fagna, enda er það
eigi meira en að makfegleikum,
því starf þess er ómetanfegt á
öllum sviðum, er að hjálp og að-
stoð lýtur við burt fama íslenzka
hermenn og aðstandendur þeirra,
er heima fyrir eru.
pó samkoman væri á óvenju-
fegum tíma, á sunnudagskvöldi,
og byrjaði eigi fyr en eftir kl. 9,
þá var samt aðsóknin þessi.
Síra Runólfur Marteinsson
hafði forsæti og bauð fólk vel-
komið með lipri ræðu. pá var
samspil er þessir tóku þátt í:
Mrs. Clark (Clara Oddson), Mr.
Oddson og Miss Ottenson. Var
þá sungið hið góðkunna lag
“Friðþjófur og Bjöm”, af þeim
hr. Pétri Pálmasyni og Halldóri
Jónssyni. Fylgdi þá fyrirlestur
(á ensku) um fsland, fund þess,
byggingu, stjómskipun og sögu,
er ungfrú Hólmfríður Ámadótt-
ir kenslukona frá New York,
flutti. Að honum loknum voru
sýndar myndir af ýmsum stöð-
um á íslandi, og skýrði fyrirtes-
ari þær. Voru myndimar glögg-
ar og hafð fólk hina mestu á-
nægju af þeim. Að myndsýn-
ingunni lokinni sungu þær ung-
frúmar Thorvaldson og Her-
mann “Sólsetursljóð”, og loks
var sungið margraddað “ó, Guð
vors lands”.
Enginn inngangur var seldur,
en leitað frjálsra samskota, og
kom saman að frátöldum kostn-
aði, er eigi var stór því þeir
Hyde-bræður, eigendur leikhúss-
ins, lánuðu það endurgjaldslaust,
— rúmtega 71 dOllar.
Allan undirbúning við þessa
samkomu hafði forseti Jóns Sig-
urðssonar félagsins, Mrs. J. B.
Skaptason, á hendi, og var það
mikið verk. En verk eigi meira
en hún 'hefir gjört fyrir félagið
frá því fyrsta að það var stofn-
að. Er það verk unnið á þann
hátt og með svo óeigingjömu
móti, að viðurkenningu og þakk-
læti vor ailra íslendinga á það
sanndrlega skilið.
öilum þeim, sem aðstoðuðu við
samkomuna, en sérstaklega þeim
sem skemtu tilheyrendum, biður
félagið íslenzku blöðin, Lögberg
og Heimskringlu, að flytja sitt
innilegasta þakklæti. Ennfrem-
ur fundarstjóra og konu hans.
óskar það svo, með tilhjálp allra
góðra manna og kvenna f jær og
nær, að fá haldið áfram starfi
sínu á þessum vetri, og ef unt er
í enn rífari mæli en áður.
áí
Maximilian er löglega borinn til
hertogatignar yfir stór-hertoga-
dæminu Baden. Hann er fæddur
10. júlí 1867, og hefir um all-
mörg ár verið leiðtogi hinna svo
nefndu miðlunarmanna, sem
kendir eru við Delbrueck. pegar
Miohaelis lét af kanzlarastöðunni
1. nóv. 1917, fylgdu miðlunar-
menn Maximilian fast fram sem
eftirmanni hans, en sínum aug-
om lítur hver á silfrið, og í það
skiftið fann prinsinn eigi náð
fyrir augum Wilhjálms keisara.
Enda lék þá orð á því, að miðlun-
arflokkurinn mundi hafa í
hyggju að steypa Wilhjálmi af
stóli, en gera Maximilian að keis-
ara. Aldrei varð orðasveimur
þessi staðfestur á nokkurn veru-
fegan hátt, þótt ýmislegt virtist
benda til þess að hann hafi haft
við þó nokkuð að styðjast. — í
bók sinni “My Four Years in
Germany”, fer Mr. Gerard lof-
samlegum orðum um Maximilian
og dáist að honum. Snemma á
yfistandandi ári, voru prentuð
ummæli Marimilians í sambandi i
við friðarskilmála pjóðverja, og
Mr. Sigurður Sigvaldason á
íslandsbréf á skrifstofu Lög-
bergs.

:ia
TILEINKAST
ekkjunni önnu O. V. Gíslason, og fleirum er mist hafa ástvini sína í stríðinu. Sonur
hennar Ágúst O. Gíslason féll á Frakklandi 11. ágúst 1918.
“Harma klæði höfuð byrgja,
heyrast kvæðin sorga þrenn,
feður og mæður syni syrgja,
systur, bræður og konur menn.
Ekkjan kveinar, angur vefur,
augu varla fær hún þur;
soninn eina hennar hefur
í herinn kallað Rómúlur.”
Oft finst hverful ánægjan í heimi,
íllra noma ráðspell valda því;
yfir láði sjá má víða á sveimi,
sortaþrungin hels og bölva ský.
Grimmir féndur geysast fram til víga,
gfeðisunna mörgum formyrkvast;
drengir vojrir hópum saman hníga,
hug og dug sem ei til vamar brast.
Æðir Helja yfir höf og grundir,
eiga margir því um sárt að kljá;
ótal svíða sorgardjúpar undir,
saknaðs höfug falla tár af brá.
hikaði ei þó æstist blóðug róma,
óskelfdur mót grimmum féndum rann.
Fyrir tímann — fríður æskumeiður
fölnar margur blóðgum hels á stig;
sem þar ávann ódauðlegan heiður,
unnið því ei hafði fyrir gíg.
Sigurfána vegleguetu vitar,
verða reistir kumlum þeirra hjá;
minning þeirra rúnum gullnum ritar,
réttlát saga töflur sínar á.
peir hafa lokið lífsins göfga starfi;
lífinu offrað fyrir göfugt mál,
skilið þjóðum eftir svo að arfi
eftirdæmi sem er laust við tál.
pótt ei megnum þungan harm að byrgja,
þá oss hirtir örlaganna dís;
slíka niðja sætt er æ að syrgja,
sem af öllum þáðu lof og prís.
pú sem raunum þungum hlaust að mæta,
þinn er mistir elskutegan son,
þér kann heimur þann ei skaða bæta,
þína samt ei 'bugast láttu von.
Manngöfgis hann merkið bar hið sanna
manndómsþroska fullum hafði náð,
fyrirmynd var fegurst ungra manna,
flestum betur vandaði sitt ráð.
Fósturlandsins frelsi verja og sóma,
fyrstu skyldu sína áteit hann;
Hrelda móðir huggast þar við máttu, —
hjartkæran er mög þinn gerir þrá,
hann að síðar heilan finna áttu
helgum friðar blómsturvöllum á.
pá er lokið þungu raunastríði,
þá er fengið örugt griðaskjól,
þá ei framar þjakar sorg né kvíði,
þá upprennuir eilíf gleðisól.
S. J. Jóhannesson.
5S>