Lögberg - 29.08.1946, Blaðsíða 7

Vísur
Vm allar sveitir í þingeyjarsýslu
Elli læðing finn eg fá,
fjöri mínu halla;
hálfníræðis aldi á,
yrkja kvæði, seint er þá.
Um það spjalla annálar
áður, Björg frá Látrum,
sitt með snjalla Fjölnisfar
fór um allar sveitirnar.
Kerskin seyrir kerlingin
karla í Reykjadalnum,
þó munt heyra í þetta sinn,
þyngri leirinn verður minn.
LÁTRASTRÖND
Fyr þar löndin láu rík,
liggja nú í eyði,
Fróns á gröndum liðin lík,
Látraströnd og Keflavík.
HÖFÐAHVERFI
Heilsa enn með sama sið,
sörnu standa í skorðum,
hlíðarnar sem hlógu við
Hallsteins komu forðum.
SVALBARÐSSTRÖND
Þar næst sjáum Laufás lönd
lyfta hvössum brúnum,
síðar alla, Svalbarðsströnd
suður að Varðgjár túnum.
FNJÓSKADALUR
Þar sem Bíldsá skarðið sker,
Skörp,, í heiðar salinn,
yfir það eg ætla mér,
austur í Fnjóskadalinn.
Brosa dals mót hárri hlíð
hagar, og vellir grænir,
líka bændabílin fríð,
Birkiskógar vænir.
LJÓSAVATNSSKARÐ
Ljósavatns þar skarð á ská
Skautar ljóma sínum;
bjartari aldrei bygð eg sá
birtast augum mínum.
BÁRÐARDALUR
Búlegt flest í Bárðardal
brögnum þótti snauðum;
þar hið bezta bænda val
bjó við gnótt af sauðum.
Hlíða vengið hýrt að sjá,
hæða tengist bandi,
norðurlengju landsins á
liggur að Sprengisandi.
KALDAKINN
Horfir fríð í himininn,
háum skrýðist fjöllum
sveitaprýðin Kaldakinn
kunn er lýði öllum.
FLATEYJARDALUR
Mér er eigi gatan greið
gegnum regin salinn;
eg verð beygja út af leið
í Flateyjardalinn.
Leggja þorðu lífsafl sitt,
Lýrs, á storðir breiðar;
þar bjó forðum frændlið mitt
fyrir norðan heiðar.
FLATEY
Þar er Flatey framm 1 sjó
með fiski vastir beztar,
og falinn inn í fjallakró
fjörður Þorgeirs, vestar.
HVALVATNSFJÖRÐUR
Hvalvatnsfjörður hans við hlið
hrósaði sjávar veiði;
beggja þeirra bræðralið
býr við þögn, í Eyði.
REYKJADALUR
Þeim frá leiðum flyt eg fót,
fjalla kreika um salinn,
yfir heiðar ár og fljót,
inn í Reykjadalinn.
Rækta nú þar beztu bú,
bændur, trúir, dyggir;
prýði búin sveitin sú,
sæti frúar byggir.
MÝVATNSSVEIT
Mývatnssveitin blóma ber,
búsæld veitir rekki,
bæði feit og fögur er,
fegri leit eg ekki.
LÖGBERG, FIMTUDAGINN 29. ÁGÚST, 1946
LAXÁRDALUR
FRÁ ÍSLAN D I
Lít eg salinn Laxárdal,
lýðs er kala felur.
Þetta dala djásn og val,
drós og hal uppelur.
Dalsins háu hlíðum frá
hrauns um gráann kögur,
niðar áin út í sjá,
álits blá og fögur.
REYKJAHVERF
Lands þar bjó í bernskutíð,
búinn megingjörðum,
afli gróinn ægði lýð,
Ófeigur í Skörðum.
TJÖRNES
Staddur yzt á Tjörnes tá,
tímans nú í skugga,
þar sem fyrstu sól eg sá
svífa fyrir glugga.
Lands þar hæðir, há við ský
hefja ræður sínar
hálfníræðar hrósa því
hjartans æðar mínar.
KELDUHVERF
Héðan erið heldur því,
heiðarbláa geima,
Kelduhverfið austur í
ætlar þá að sveima.
♦ ♦ ♦
Forðum Eldur fór í veldi sínu
Fróns um þessa fögru sveit,
Funa Skesson brendi reit.
Þar er mynd, sem þjóð með yndi
lýtur:
ítur fríður bjargabás,
Byrgi, síðar kent við Ás.
AXARFJÖRÐUR
Fjörður Axar, fjalla vaxinn
bungum,
firðum afar, fésæld bar,
faðmi vafin kvöldsólar. (*
NÚPASVEIT
Mér ei verður löng sú leit,
labba í hægðum mínum
frá Valgerðar* fögrum reit
fara verð í Núpasveit.
Mér það var í minni fest,
meir, enn ógleymandi:
þara fjara þar sé bezt
þekt á ísalandi.
MELRAKKASLÉTTA
Um Sléttu ljóða líkar mér,
lýðs svo finn, ei galla;
sveitin góða gjafmild er,
gestrisin við alla.
Björt á svip og sinnis örv,
situr yzt á hánni;
heimsskautinu heilsar djörf,
hún, með Stórutánni. (*
ÞISTILFJÖRÐUR
Þaðan inn í Þistilfjörð,
þá skal hugur rása—
lítur þar í landsumgjörð
lýngmó, hlíðar, ása.
Þegar byrgðist lýng og lauf
Lásum undir snjóa,
sá eg marga kindar klauf
krafsa ás og móa.
HÓLSFJÖLL
Lýðum, veitir linnabing,
láðs, með feita arma
fjallasveit í hæst hring
himins leitar vanma.
LANGANES
Læt eg út á Langanes,
lúinn, Munann skríða;
sér hann þar við síðu hlés
Sauðanesið fríða.
Mesta talin manndáð var
á mínu ungdóms skeiði:
gildir halir 'gripu þar
gnægð af sjávar veiði.
Sagnalúna, hrekst í hlað,
huga rúna fleyið,
þagna núna, óðs því að
alt er Túnið slegið.
+ -f
Lof fyrir braginn létt eg finn—
lítið þökkum kunnur;
þá í bæinn þramma inn.
Þagnaðu nú — Munnur !
F. HJÁLMARSSON.
SKÝRINGAR :
Við sumar vísurnar um Þing-
eyjarsýslu —
1. Mér hefur verið sagt að
Látraströnd væri mest öll í
eyði. Þetta geta verið ýkjur, þó
er bújörð Látur þar á strönd-
inni' komin í eyði. Og bærinn
Keflavík þar austar.
2. Þorgeirsfjörður og Hval-
vatnsfjörður eru nú báðir í eyði.
Þessir tveir nefndu firðir töldu
tíu bújarðir og mynduðu presta-
kallið Þönglabakasókn. Kirkjan
stóð í Þorgeirsfirði. Flatey á
skjálfandafirði var útkirkja frá
Þönglabakka. Á Þönglabakka
var lengi prestur, Jón Reykjalín,
Söngmaðurinn mikli.
3. Tekið svo til orða um Ax-
arfjörð, “faðmi vafinn kvöldsól-
ar.” Þessi fagra sveit snýr fangi
sínu til vesturs.
4. “Frá Valgerðar fögrum
reit.” Nafnið Valgerður þýðir
öxi, eða er kenningarnafn á því
verkfæri. Meinar að eg fari frá
Axarfirði.
5. Að Melrakkaslétta heilsi
heimsskautinu með stóru tánni,
meinar það, að nyrzti tangi lands-
ins, Rifstangi á Sléttu, nær út að
heimsskautsbaug.
F. Hjálmarsson.
FRÉTTIR
INDLAND
Agi stjórnmálaflokkanna er
misjafn og á mismunandi stigi,
en víðast frekar ógeðslegur.
Á Indlandi var fjórum mönn-
um, er fyltu hinn svokallaða
Akali-flokk, en játuðu á sig þá
yfirsjón að greiða atkvæði með
hinum svonefnda Congress-flokk
í kosningunum þar síðastliðinn
júlímánuð, refsað sem hér segir:
Þeim var öllum skipað að sópa
gólfið í Sikh Golden musterinu;
svo var Jathedar Sohan Sing
dæmdur til að þvo leirtauið í
hinu sameiginlega eldhúsi stað-
arins í heila viku.
Udham Singh og Ishar Singh
Mujlhail voru dæmdir til að láta
af hendi viku kaup sitt. Og Tara
Singh var dæmdur til að standa
á miðju gólfi í Amristar muster-
inu í sjö daga og lesa í hinni
helgu bók Sikh, sem hefir að
geyrna 29,480 ræður í bundnu
máli.
“Við hásæti Guðs öðlast menn
göfgi á tvennan hátt: Opinbera
játning misgjörða sinna, og
afturhvarf.”
-f -f -f
KÍNA
Tveir kínverskir rithöfundar
verða á ferð hér í Kanada og
verða þeir hér í Winnipeg 28.—
31. þ. m. Þeir eru Shu Sheh-Yu,
sem ritar undir nafninu Lao
Sheh, er hann ljóðskáld, skáld-
sagnahöfundur og leikrita, sem
|hefir getið sér mikinn orðstír í
sínu landi og hefir gefið út meira
en þrjátíu eintök ljóða, skáld-
sagna og leikrdta á síðustu þrjá-
tíu árum, sem hafa náð almenn-
um vinsældum hjá þjóð hans.
Hann er hámentaður maður, bæði
í heimalandi sínu og í Lundún-
um, og voru þrjár sögur hans,
sem fjalla um kenslustarf hans,
samdar að miklu leyti í Lundún-
um.
Hinn maðurinn er Wan Chia-
pao, sem einnig er rithöfundur
og ritar undir nafninu Isao-yu,
er enn ungur maður um þrítugt,
en er samt orðinn þjóðkunnur í
Kína sem leikritaskáld. Fyrsta
leikrdt hans í f jórum þáttum, sem
hann nefnir “Skrugguveðrið”
kom út í Kanking árið 1933, og
hljóðar um eða flettir ofan af
hinu sögulega fjölskyldu fyrir-
komulagi Kíhverja. í inngangs-
orðum sínum að því riti, kemst
höfundurinn Iþannig að orði:
“Þetta leikrit er ekki byggt á or-
Sláttur hófst um
mánaðamótin
Sláttur mun hafa byrjað um
land allt í seinustu viku, sums-
staðar nokkru fyrr. Spretta mun
víðast ihvar í meðallagi. Fyrst
mun sláttur hafa byrjað í Gróðr-
arstöðinni á Akureyri og á út-
skálum hjá séra Eiríki Brynjólfs-
syni. Sláttur hófst á báðum
þessum stöðum um miðjan júní.
Tíminn 12. júlí.
♦ + +
Gullna hliðið 60 sinnum
Davíð Stefánsson frá Fagra
Skógi var meðal farþega á Lag-
arfossi. Hann hefir verið í út-
löndum síðan í haust. Hann hefir
lengst af dvalið í Höfn.
Hann kom til Osloar þegar
Gullna hliðið hafði verið sýnt
þar yfir tuttugu sinnum og var
þar í nokkra daga.
Alls var leikrit hans sýnt þar
60 sdnnum fyrir fullu húsi og við
beztu undirtektir.
Morgunblaðið, 12. júní.
> -f -f
Útför fólksins sem
brann inni, á ísafirði
Útför fölksins, sem fórst í
brunanum á ísafirði, fyrra mánu-
dag, fer fram í dag (12. júní).
Húskveðjur verða á heimilum
aðistandenda hinna látnu og hefj-
ast kl. 13.30.
Biskupinn yfir íslandi, hr. Sig-
urgeir Sigurðsson flytur aðal-
ræðuna í kirkjunni. Hann var
væntanlegur til ísafjarðar á mið-
vikudagsmorgun með varðskip-
inu Ægi.
Verzlanir og skrifstofur og aðr-
ar vinnustöðvar verða lokaðar
kl. 1—4 í dag.
Morgunbl. 12. júní.
-f -f -f
Fastar flugferðir að
Klaustri, Hellu og Sandi
•
Loftleiðir mun á næstunni
hefja flugferðir til Kirkjubæjar-
klausturs, Hellu á Rangárvöllum
og Sands á Snæfellsnesi. Flug-
vélin, sem notuð verður í þessar
ferðir, er Anson vél sú, er Loft-
leiðir keypti í Kanada og áður
hefir verið frá sagt hér 1 blaðinu.
Flugvélin kom frá Kanada um
Grænland. Kanadisk áhöfn flaug
sök og afleiðing, né heldur á
réttlátri refsing, heldur á al-
mennri grimd, eins og hún hefir
komið mér fyrir sjónir.”
Næsta leikrit hans heitir “Sól-
aruppkoman,” og fjallar um
hinar dekkri hliðar á lífi fólks
í stórborgunum og átti j^fn
miklum vinsældum að fagna og
hið fyrra.
Þriðja leikrit hans heitir
“Sléttan,” sem er skrifað í byrj-
un kínverska stríðsins. Síðan
hafa tvö önnur leikrit komið út
frá hans hendi: “Algjör breyt-
ing” og “Maðurinn frá Peking.”
Þessum tveimur nafnkunnu
kínversku rithöfundum og skáld-
um bauð stjórn Bandaríkjanna
til eins árs dvalar, kynningar og
fyrirlestraferða um Bandaríkin,
á öndverðu þessu ári.
Stjórnin í Kanada hefir boðið
þeim til samskonar dvalar hér í
landi. Ferðaáætlun þessara kín-
versku gesta í Kanada er sem
fylgir: Victoria, B.C., 15. ágúst;
Vancouver, 18.—20. ágúst; Cal-
gary, 24. ágúst; Regina, 25.—27.
águst; Winnipeg, 28.—31. ágúst;
Toronto, 2.—4. september; Ot-
tawa, 4.—8. september; Mon-
treal, 8.—10. september; Quebec,
11.—12. september.
Þetta er í fyrsta sinn sem þess-
ir menn koma til Kanada.
vélinni hingað og gekk ferðin
vel, enda er þetta ágætis flug-
vél.*
Vélin getur tekið 8 farþega.
Morgunbl. 12. júní.
+ ’• -t -t
Fyrsti bátur frá Skipa-
smíðastöð Austurlands
Fyrsta bát frá skipasmíðastöð
Austurlands, Seyðisfirði, var
hleypt af stokkunum í dag. Bát-
urinn er 33V2 smálest að stærð,
bygður úr eik og allur vandaður.
Vélin er '120 hestafla June-Munk-
tell. Báturinn hlaut nafnið Pálm-
ar, NS 11 og er hann eign Magn-
úsar Pálssonar útgerðarmanns.
Tveir aðrir bátar, 35 smál., eru
nú í smíðum fyrir Nýbyggingar-
ráð í stöðinni. Yfirsmiður er
Holm Petersen frá Færeyjum,
en framkvæmdarstjóri er Svein-
laugur Helgason.
Morgunbl. 12. júní.
-t + -t
Reykjavíkurflugvöllurinn
afhentur íslendingum
Reykjavíkur flugvöllurinn
var afhentur íslendingum
síðastl. laugardag, við hátíð-
laga athöfn, er fram fór á
vellinum við þaS tœkifæri.
Athöfnin hófst kl. 14.30 með her-
sýningu brezka flughersins. Þá
flútti brezki sendiherrann hér,
Mr. Gerald Shephard, ræðu og
afhenti flugvöllinn fyrir hönd
brezka flughersins og bresku
þjóðarinnar. Fékk hann forsætis-
ráðherra silfurlykil, sem tákn
þess, að völlurinn væri í hönd-
um íslendinga.
Forsætisráðherra hélt þakkar-
ræðu og var þá íslenzki fáninn
dreginn að hún á vellinum, en
brezkir flugliðar stóðu hervörð
á með^n. Er þessu var lokið,
gekk brezki flugherinn út af vell-
inum og yfirmaður flugliðsins
flaug burt í flugvél sinni, sem
tákn þess, að brezki flugherinn
væri búinn að yfirgefa völlinn.
Athöfn þessi var öll hin virðu-
legasta og hátíðleg. Leiknir voru
þjóðsöngvar íslands og Bretlands.
Fer hér á eftir ræða sú, er
brezki sendiherrann flutti, er
völlurinn var afhentur íslend-
ingum:
“Okkur bretum var eins inni-
lega ógeðfellt og ykkur Islend-
ingum, að við vorum því miður
neyddir til þess 10. maí 1940 að
setja her á land á íslandi, án
þess að ráðgast um það fyrir-
fram við íslenzku ríki^tjórnina.
Eitt af okkar fyrstu verkum,
eftir komu okkar hingað, var
eins og kunnugt er, að leggja
hald á graslendingavöll ykkar
og gera úr honum þann flugvöll,
sem nú blasir við okkur.
Vera okkar hér reyndist vera
einn af þeim þáttum, sem veru-
lega þýðingu höfðu á gang styrj-
aldarinnar, og notkun þessa flug-
vallar stuðlaði mjög að sigri
bandamanna í styrjöldinni um
yfirráðin á Atlantshafinu.
Þegar brezki hershöfðinginn
á Islandi lagði upprunalega hald
á Reykjavíkurflugvöllinn, gaf
hann þáverandi forsætisráðherra
Islands munnleg loforð og end-
urtók það loforð síðar, um að
flugvöllurinn ásamt öllum ó-
hreyfanlegum mannvirkjum á
honum í eigu Bretlands, skyldi
tvímælalaust verða full eign ís-
lendinga að stríðinu loknu. Þetta
loforð var staðfest skriflega í
nótuskiptum á milli íslenzku
ríkisstjórnarinnar og ríkisstjórn-
ar Hans Hátignar 12. október
1944.
I dag er hið upprunalega lof-
orð uppfyllt og það er mér mik-
ill heiður að afhenda yður, herra
forsætisráðherra, þennan lykil,
sem tákn þess, að brezka þjóðin
færir íslenzka lýðveldinu að
gjöf flugvöllinn með þeim mann-
virkjum, sem á honum eru og
gerð hafa verið af brezkum
mönnum í Reykjavík.
Við afhendingu þessarar gjaf-
ar vil eg láta í ljós þá einlægu
von, að völlurinn megi verða ís-
lenzkuv þjóðinni til eins mikils
gagns á friðartímum og hann
varð bandamönnum á styrjaldar-
tímum, og að notkun hans megi
verða til þess að efla vináttu
á milli þjóðanna og viðskipti og
á þann hátt stuðla að heimsfriði
og velsæld, og einkum að áfram-
haldandi velmegun íslands.”
Tíminn 9. júlí.
• + + +
GÓÐUR AFLI í EYJUM
Frá fréttaritara Þjóðviljans
í Vestmannaeyjum:
V
Afli í dragnót og botnvörpu
hefir verið óvenjugóður hér í
sumar, en aðeins fáir bátar hafa
stundað veiðar.
Aflinn er lagður í hraðfrysti-
stöð, en afköst hennar eru tak-
mörkuð vegna fólkseklu við
flökun.
Nokkrir bátar hafa stundað
lúðuveiðar á lóð og hefir veiði
þeirra verið alveg sérstaklega
mikil.
Vélbáturinn Höfrungur fékk
t. d. í einni veiðiför nú fyrir
skömmu 101 lúðu og voru þær
allar vænar og sumar mjög stór-
ar. Afla þennan fór hann með
til Reykjavíkur. Skipstjóri á
Höfrungi er Guðmundur Tómas-
son.
—(Þjóðviljinn 3. ág.).
Hraðfrystihús fyrir
grænmeti byggt
í Hveragerði
Fyrir nofckru var hafin bygg-
ing hraðfrystihúss í Hveragerði,
sem notað verður til frystingar
á grænmeti. Er verkinu nú það
langt komið, að húsið er komið
undir þak og verið að »leggja
einangrun í klefana. Frystivél-
amar eru smíðaðar hér á landi
og frysta þær við gufu. Fryst-
ing verður þeim mun meiri, sem
gufan er heitari. Er þetta alger
nýjung hér á landi og sparar
hún alla aðra orku við frysting-
una. Frystihúsið er 320 ferm.
að stærð og eru í því tveir frysti-
klefar, sem ætlað er að rúmi um
200 smál. samtals. I húsinu er
ennfremur stór vinnslusalur.
Auk þess sem húsið tekur græn-
meti til frystingar, er ætlunin
að framleiða safa úr tómötum
í sambandi við frystihúsið. Græn-
metis hraðfrystistöðin mun að
öllu fcrfallalausu geta tekið til
starfa í næsta mánuði.
Eins og kunnugt er, hefir rann-
sókanarstofa Háskólans haft með
höndum tilraunir með frystingu
grænmetis hér á landi og hafa
þær tilraunir gefizt mjög vel.
Sýna þær, að grænmetið varð-
veitir við slíka geymslu mjög vel
fjöréfni þau, sem annars fara
forgörðum við venjulega
geymslu. Það er því meðfram
végna árangurs þessara rann-
sófcna, að hraðfrysti-grænmetis-
hús þetta er byggt. Konráð Ax-
elsson í Hveragerði veitir húsinu
forstöðu.
Tíminn, 6. júlí.
Minnist
BETEL
í erfðaskrám yðar