Lögberg - 05.06.1947, Blaðsíða 4

4
LÖGBERG. FIMTUDAGINN 5. JÚNÍ 1947
HogtiErg
Q«flB öt hvem flmtudag af
THE COLUMBIA PRESSf LIMITED
695 l'.argent Ave., Winnipeg, Maniitoba
Utanáskrift ritstjórans:
EDITOR LÖGBERG
/ 195 Sargent Ave., Winnipeg, Man.
Rltstjóri: EINAR P. JÓNSSON
Verð $3.00 um árið—Borgist fyrirfram
The “Lögberg” ig printed and published by
The Columbia Press, Limited, 695 Sargent
Avenue, Wínnipeg, Manítoba, Canada.
Authorized as.Second Class Mail,
Post Office Dept., Ottawa.
PHONE 21 804
Minningabrot úr
Íslandsförinni 1 946
Eftir EINAR P. JÓNSSON
Það var engin hætta á því, að maður
svæfi yfir'sig þó vel færi um mann í
hvílupokunum í sæluhúsinu á Hvera-
völlum; eg vaknaði við glamur í diskum
og hnífapörum, því frú Karólína Hlíð-
dal var árrisul og í óða önn farin að
undirbúa morgunverð; eg heyrði hlátra
í kvennabúrinu, og sannfærðist þá brátt
um að ekki amaði mikið að konum okk-
ar, en úr einum horninu í herbúðum
okkar karlmannanna heyrðist dálítið
amstur; þetta kom frá Ófeigi lækni; það
hafði víst ekki farið sem bezt um hann
um nóttina. Ófeigur er maður vaxinn
úr grasinu, en hafði hent það slys, að
hýrast í einum styttsta hvílupokanum;
þó leið eigi á löngu unz hann náði nokk-
um veginn að fullu gleði sinni á ný; eg
skírði skemri skírn þenna eftirminni-
lega hvílustað Ófeigs og kallaði hann
Amsturdam; taldi hann víst að staður-
inn kafnaði ekki undir nafni, og skelti
upp úr um leið; nú komu ferðahetjurn-
ar á vettvang, ein eftir aðra, og innan
nokkurra mínútna voru allir sestir að
borðum við úrval mikið ramíslenzkra
rétta, þar á meðal Kjósarost, kjúklinga,
flesk og hangikjöt; væri vekjara þörf,
sem naumast þurfti að gera ráð fyrir,
stóð heldur ekki á því; ekki lýsti póst-
og símamálastjóri fonnlegri Benedic-
tion í þetta sinni, en muldraði eitthvað
ofan í barminn um það, hvað Bene-
dictine og kaffi færu oft vel saman, og
varð þá háalvarlegur á svip.
Er undir bert loft kom á Hvera.völl-
um um morguninn, var veður svaít og
bjart; fyr á öldum var þar margt um
goshveri, og var þeirra nafnfrægastur
Öskurhólshver, sem fyrir löngu hefir
kveðið sig í mútur; þar er Eyvindarhver,
en fegurstur og sérstæðastur allra hver-
anna er Bláhver; hann er ljósblár á lit,
en í börmum hans speglast alhr regn-
bogans litir. —
“Gat ei nema guð og eldur
gert svo dýrðlegt furðuverk.”
Á Hveravöllum bjuggu um hríð þau
Eyvindur og Halla, og hefir nú fyrir
löngu skapast um nafn þeirra æfintýra-
ljómi, sem hámarki náði í samnefndu
snildarleikriti Jóhanns Sigurjónssonar
frá Laxamýri; öræfafrelsið var þeim alt
í öhu, enda var á þeirri tíð naumast að
öðru að hverfa í sveitum landsins en ó-
umræðhegri örbirgð.
“Fagurt er á fjöhunum núna,” sagði
Halla, er henni eitt sinn varð litið inn til
þeirra í sólarljómanum, eftir að hún,
að lokinni útlegð, hafði dvalið nokkur
ár í bygð.
Haft er það eftir Magnúsi sálar-
háska, að hann hafi dvalið þrjár vikur
á Hveravöllum við þröngan kost; fyrstu
vikuna kvaðst hann hafa dregið fram
lífið á hráum lambstungum, aðra á
munnvatni sínu, en þá þriðju á guðs-
blessan, “og var það verstá vika ævi
minnar,” að því er honum sagðist frá.
Hveravellir liggja við Kjalveg, er
mjög var fjölfarinn á fyrri öldum, og
seinna vegna tíðra skreiðarferða; nú
er hann mjö^ eftirsóttur til æfintýra-
legra skemtiferða á sumrin, enda víða
stórbrotið og geigfagurt útsýni, sem
ráða má af því, að Hveravellir, landnám
þeirra Eyvindar og Höllu, eru á milli
tveggja tígulegra jökla, Langjökuls og
Hofsjökuls, er setja mikilúðugan svip á
umhverfið.
Við skoðuðum Eíyvindarbæli, sem
kallað er, eða tætturnar, sem eftir
standa, er mjög eru fallnar saman; þær
éru nú ekki stærri en það, að maður geti
lagt sig þar. fyrir; í holtinu suður af var
talsvert af berjum, er við lékum okkur
við að tína og gæða okkur á; það var
engu líkara en svipir liðinna alda þyrpt-
ust að okkur úr öllum áttum, ljúfsárir
og ögrandi á víxl; langvistafjarlægð við
ættjörðina breytti hér engu um; við,
sem alin vorum í íslenzkum fjallafaðmi
fundum til þess jafnvel enn ákveðnar en
áður, að við værum hold af hennar holdi
og blóð af hennar blóði, og að við nú
rynnum við hana saman í eitt; að við
værum hluthafar í sigrum og ósigrum
stofnþjóðar okkar, sælu hennar og sorg-
um, hvar sem atvik og örlög skiptu leið-
um.—
Rétt um það leyti, sem við komum
aftur til sæluhússins, bar þar að fagran
og mikinn einkabíl, og út úr honum
stigu þrír menn; eg bar undir eins kensl
á tvo mennina, og það stóð alveg heima,
þeir þektu mig, þó langt væri umliðið
frá því, er fundum bar saman, jafnskjótt
líka; þetta voru þeir Helgi Magnússon
járnvörukaupmaður og Ársæll Árnason
bókbandsmeistari, báðir úr Reykjavík
og á leiðinni í Þjófadali; jafnvel þarna
um miðvik lands inn á milli jöklanna,
rakst maður á gamla kunningja.
Ársæll Árnason er kunnur þjóðþrifa-
maður, er mörgu góðu hefir til vegar
komið; hann hefir meðal annars snúið á
íslenzku mörgum bókum Vilhjálms
Stefánssonar og kostað útgáfu þeirra
sjálfur; með þessu hefir hann unnið ís-
lenzku þjóðinni ómetanlegt gagn. Ár-
sæll er bróðir Ástu Norman málara, sem
lengi hefir dvalið vestanhafs, og marg-
ir Vestur-íslendingar kannast við; hann
sýndi okkur hjónum hvarvetna hina
mestu ástúð, og kvaddi okkur á Hótel
Borg rétt áður en við lögðum af stað
vestur. Það eru ekki einungis hinir svo-
kölluðu lærðu menn, sem sett hafa
styrkan menningarsvip á íslenzku þjóð-
ina; það hafa menn úr öllum stéttum
gert, svo sem Ársæll Árnason úr hópi
íslenzkra iðnaðarmanna. —
Það væri synd að segja, að við kvedd-
um hvorki kóng né klerk, er við skildum
við Hveravelli; við kvöddum þar með
þakklæti og nokkurum trega alt, sem
augað leit; jöklana, bungurnar, Ejwind-
arhver, en þó einkum Bláhver; nú var
blásið til brottfarar og eigi staðar numið
fyr en við Hvítárvatn; var þá skygni gott
og útsýnið slungið töfrum; mér varð lit-
ið út á sólstafað Hvítárvatn; út frá
straumröstinni, er skriðjökullinn hafði
skapað, sýndist fljóta glóandi marmara-
kirkja, er Guð vors lands hefði kosið sér
til messugerðar þenna sviptigna öræfa-
morgun í “einverunnar helgidóm.”
Svo var hún litbrigðarík þessi “Dag-
leið á fjöllum” frá Hveravöllum til
Reykjavíkur, að frásögnin um hana
skiptist í tvent.
—Framh.
Oður maður drepur 2ja ára barn og veitir
móður þess og systur mikla áverka
Þessi hryllilegi verknaður var
íraminn á laugardagskveldið í
bragga við Háleigsveg.
Sá hryllilegi atburður gerðist
urn kl. 8.40 3. maí s. 1., að geðbil
aður maður — Ingólfur Einars-
son — réðst á konu eina, Rósu
Aðalheiði Georgsdóttur, og tvær
dætur hennar, í bragga einum
við Háteigsveg og lék þær svo
illa að yngri dóttirin, Kristín,
2ja ára, hlaut þegar bana, en Að-
alheiður og Sigríður, átta ára,
voru fluttar í sjúkrahús og var
um skeið tvísýnt um líf þeirra.
Tíðindamaður Vísis fór á vett-
vang og leitaðist við að afla sér
þeirra upplýsinga um þenna
hryllilega verknað, sem hægt
var að fá hjá þeim, sem utan
hans stóðu. Komst hann að eftir-
farandi niðurstöðum um helstu
atburði:
Náðu í hjálp
Tveir drengir — Almar Gunn-
arsson, 11 ára og Þorsteinn Kol-
beins, 12 ára — heyrðu konuna
kalla 4 hjálp við skála, sem er
sunnan við Háteigsveginn. Brá
Þorsteinn litli þegar við og sótti
Gunnar Guðmundsson, föður
Almars, sem var að gera við bíl
sinn skamt frá. Almar hélt áfram
út á Háteigsveg, og þar lá Sig-
ríður litla, eldri dóttur Rósu, öll
blóði drifin.
Safnaðist brátt fleira fólk að,
þar sem bamið lá. Gunnar Guð-
mundsson brá þegar við, er dreng
urinn kom til hans og fór yfir
að skála nr. 1, þar sem ódæðis-
verkin voru framin. Kvaddi hann
Baldur Einarsson, sem býr í skála
nr. 4, sér til aðstoðar. Gengu þeir
að dyrum skálans. Höfðu þá tveir
menn verið þar inni áður, en
ekki skipt sér af Ingólfi, aftur
móti munu þeir hafa farið með
lík Kristínar litlu út. — Menn
þessir nálguðust skálann á ný
með barefli í höndum, en þurftu
aldrei á þeim að halda.
Handtóku Ingólf
Þegar Gunnar kom að dyrum
skálans, stóð Ingólfur fyrir innan
með sveðju í hendinni og þerraði
af henni blóðið. Skipaði Gunnar
honum að koma út fyrir og
hlýddi hann því umyrðalaust en
fleygði áður frá sér sveðjunni.
Gunnar og Baldur fóku sinn
hvorn handlegg Ingólfs og leiddu
hann inn í bíl og síðan óku þeir
með hann á lögreglustöðina. —
'Ingólfur var þá fullkomlega ró
legur, og ræddust þeir ekki við
á leiðinni..
Ingólfur Einarsson hefir áður
verið sjúklingur á Kleppi. — Að
undanförnu hefir hann búið
litlum skúr og óásjálegum skamt
frá Sjómannaskólanum. Síðast
liðinn vetur var skúrinn glugga-
laus, en nú er kominn á hann
smágluggi. ’ ,
Árásir áður
Ingólfur hefir áður gerst sek-
ur um grunsamlegt athæfi. —
Síðastliðinn vetur réðist hann
á tvær stúlkur úr Gagnfræða
skólanum í Reykjavík. Flýði
önnur þeirra þegar, en hin varð
svo óttaslegin, að hún var ekki
nógu fljót að hlaupa á brott. —
Varð hún fyrir all miklum
meiðslum af hendi Ingólfs.
Hann hefir og oft hrætt börn
þarna í nágrenninu og jafnvel
hótað að stytta þeim aldur.
Vísir, 5. mai.
NOKKUR ORÐ
Bókasending þökkuð
í fyrra
ungum
í heimsókninni til íslands
sumar, kyntumst við hjónin
manni, er tók við okkur alveg sérstöku
ástfóstri; maður þessi var Lárus Schev-
ing Ólafsson, bróðir Kjartans skálds
Ólafssonar í Reykjavík; fundum okkar
bar fyrst saman á Akranesi þar, sem
Lárus er borinn og barnfæddur; þegar
við fórum þaðan, leiddi hann okkur út
með gjöfum; en hann lét ekki þar við
sitja, heldur heimsótti hann okkur hvað
ofan í annað á Hótel Borg, og gaf okkur
í hvert skipti vandaðar og verðmætar
'bækur; sjálfur er hann mikill lestrar-
maður og bókasafnari, svo sem tíðum
hefir einkent marga íslenzka alþýðu-
menn.—
Núna í vikunni barst ritstjóra Lög-
bergs pakki frá áminstum vini sínum á
Akranesi, er hafði inni að halda nýjasta
heftið af tímaritinu Stígandi, sem gefið
er út á Akureyri, en Bragi Sigurjónsson
er ritstjóri að, Útvarpstíðindi, er flytja
viðtal við Dr. Helga Péturssson hálf-
áttræðan, ásamt splunkurnýju tímariti,
er Víðförli nefnist, en um ritstjórn þess
annast Sigurbjörn Einarsson, kennari í
guðfræði við Háskóla íslands; fjallar
það einkum og sér í lagi um andleg efni,
og virðist um alt hið vandaðasta.
Ritstjóri Lögbergs er innilega þakk-
látur Lárusi Scheving Ólafssyni fyrir
þessa kærkomnu sendingu fróðlegs les-
máls af Fróni.
um minnismerki á gröf Jóhanns
Magnúsar Bjarnasonar
Á þjóðræknisþinginu 1946 kom
fram bréf frá íslenzka kvenfélag-
inu í Elfros, Sask., þar sem bent
var á að okkur íslendingum bæri
skylda til að merkja gröf Jó-
hanns Magnúsar skálds Bjarna-
sonar og konu hans Gurúnar. Var
spurt hvort þjóðræknisfél. hefði
gjört nokkrar rástafanir því við-
víkjandi.
Þingið var sammála um að til-
hlýðilegt og sjálfsagt væri að
merkja gröf skáldsins á varanleg-
an og tilhlýðil. hátt. Var ósk-
að eftir að bygðin hefði forustu á
hendi í framkvæmdum og þá sér-
staklega íslenzka kvenfélagið í
Elfros upphafsaðili málsins.
Næsta vor boðaði kvenfél. til
fundar við sig fulltrúa frá þjóð-
ræknisdeilduntun í Wynyard og
Leslie. Var þar rætt um form
og tilhögun merkis yfir gröf
þeirra hjóna. Var ákveðið að
hafa það tildurslaust en varan-
legt. Nú hafa fulltrúar frá bygð-
inni í samráði við Dr. K. J. Aust-
mann komið sér saman um að
hafa áletraða eirplötu greypta í
granít fóstall og inngirta gröf-
ina. Þó segja megi að Jóhann
Magnús hafi sjálfur reist sér
fegursta og varanlegasta minnis-
varðann, er það samt sem. áður
viðeigandi og sjálfsagt að merkja
gröf hans á varanlegan hátt.
Eg vil geta þess, að um þess-
ar mundir er verið að gefa út
heima á íslandi, nýja og betri
útgáfu af verkum J. M. B. og
fylgir fyrsta bindi ítarleg inn-
gangsritgerð um hann og rit-
störf hans, eftir okkar vinsæla
rithöfund Sr. Richard Beck. Er
það tilhlökkunarefni þeim, sem
unna stíl og anda Jóhanns
Magnúsar.
Þá mun þjóðræknisfélagið hafa
fyllilega í hyggju að stofna náms-
sjóð (Scholarship) í minningu um
J. M. B. og mundi honurp sjálfum
vera það kærast.
Nú hefir kvenfélagið í Elfros
hafist handa með f jársöfnun fyr-
ir þetta minnismerki og býður
öllum íslendingum, utan bygð-
ar sem innan, er þakklætis- og
vinarhug bera til þeirra hjóna,
þátttöku með fjárframlögum.
Þeim, sem staðið hafa fyrir
þessu máli, hefir aldrei komið
það til hugar að gera það að
neinni séreign bygðarinnar. Því
þó Jóhann Magnús starfaði hér
síðustu ár æfi sinnar og beri hér
beinin, var hans beztu starfsár-
um varið í öðrum bygðum, þar
sem óslitin vinabönd og góðhug-
ur hefur ætíð haldist. *Það er
skilningur þeirra, er fyrir þessu
standa, að ef um nokkurn afgang
samskotafjár fram yfir kostnað
sé að ræða, verði það látið ganga
til námssjóðs þess er áður var
getið.
Það hafa verið höfð bréfaskifti
við menn og konur í býgðum ís-
lendinga og verða hér með gefin
nöfn þeirra, er góðfúslega hafa
lofað að veita tillögum móttöku,
hver í sinni bygð:
Mrs. H. S. Sumarlidason, 2036
York St., Vancouver.
Mr. M. M. Jónasson, Árborg,
Man.
Séra Halldór E. Johnson,
Lundar, Man.
Mr. John Hannesson, Langruth,
Man.
Þá viljum við hér með biðja
íslenzku blöðin í Winnipeg, Lög-
berg og Heimskringlu, að veita
móttöku tillögum frá þeim mönn-
um, er fyndu það handhægast að
koma þeim til blaðanna.
Þá viljum við einnig biðja
okkar góða Islending, Þorstein
Gíslason að Brown, Man., að
veita móttöku í sinni bygð, ef
einhvérjir þar hafa löngun að
leggja þessu lið.
Innan bygðarinnar munu þess-
ir sjá um innköllun: Óli Magnús-
son, Wynyard; Magnús J. Skafel,
Mozart; Mrs. H. Hornford, El-
fros; Páll Guðmundsson, Leslie
og Rósmundur Árnason, Leslie.
Þeir, sem taka á móti gjöfum,
geta sent nafnalista og upphæðir
til Mrs. H. Hornford, Elfros,
Sask. Verður það síðan birt í ísl.
blöðunum Heimskringlu og Lög-
bergi. Einnig verður reynt að
skrifa síðar hvað verkinu verð-
ur ágengt.
Með beztu kveðju til allra ís-
lendinga, fjær og nær.
Skrifaði í trausti nefndarinnar.
Rósm. Árnason.
Leslie, 30. maí, 1947.
Ferðafólk hreinsar garð-
inn í Múlakoti í sjálfboða-
vinnu
Lilla ferðafélagið gengsí fyrir
hópferðum ausiur í Fljóishlíð
um helgina.
Litla ferðafélagið efnir til
ferðar að Múlakoti og víðar um
Fljótshlíðina um næstu helgi.
Er ætlast til að þátttakendur í
förinni vinni í sjálfboðaliðs-
vinnu við hreinsun garðsins í
Múlakoti og eins við að hreinsa
vikur af túnum í Fljótshliðinni
eftir því sem tími vinnst til.
Er þetta framtak félagsins
fagurt og virðingarvert og ætti
að verða hvatning til annara
samtaka um samskonar liðveizlu
við þá, sem orðið hafa fyrir
búsifjum vegna vikur- og ösku-
fallsins.
Ráðgert er að leggja af stað
á laugardaginn klukkan 2.30, og
er ætlast til að þeir, sem þátt
taka í förinni, hafi með sér við-
leguútbúnað. Þeim, sem aftur á
móti ekki hafa viðleguútbúnað
eða geta ekki komist austur á
laugardaginn, verður gefinn
kostur á að komast þangað á
sunnudagsmorguninn, og verð-
ur lagt af stað með þann flokk
klukkan 8 um morguninn.
Búnaðarfélagið hefir lofað að
láta fólkinu í té áhöld og verk-
færi fyrir austan.
Varla þarf að efa, að margur
verði til þess að fara þessa för,
og eru þeir, sem þátt vilja taka
henni, beðnir að skrifa sig á
lista, sem liggur frammi í b. s.
Bifröst við Hverfisgötu.
Alþbl., 30 apríl.
Útför Kristjáns tíunda
1 dag fer fram útför Kristjáns
konungs tíunda. Fer fram kveðju
athöfn í Kaupmannahöfn, frá
sóknarkirkju konungsættarinn-
ar. Er mikill viðbúnaður í borg-
inni og búist við að um 100 þús-
und manns verði viðstatt at-
röfnina.
Að kveðjuathöfn lokinni verð-
ur lík konungs flutt til Hróars-
celdu og jarðsett í dómkirkj-
unni þar, en þar hvíla konung-
ar Danmerkur.
Hákon Noregskonungur,
norski krónprinsinn og sænski
crónprinsinn verða viðstaddir
útförina.
Forseti íslands, herra Sveinn
Bjömsson, fór í fyrradag til
Danmerkur til að vera viðstadd-
ur útför Kristjáns konungs. Þeir
Knútur ríkisarfi og Rasmussen
utanríkisráðherra tóku á móti
forsetanum á Kastrupflugvellin-
um.
I dag kl. 13.30 fer fram minn-
ingarathöfn hér í dómkirkjunni.
Biskupinn, herra Sigurgeir Sig-
urðsson, flytur minningarorð
um konung. Viðstaddir athöfn-
ina verða forsetafrú Georgía
Björnsson, ríkisstjóm, alþingis-
menn og margt annað stórmenni.
öllum skrifstofum og verzl-
unum er lokað í dag kl. 12—16,
að tilhlutan ríkisstjórnarinnar.
Þá hefir menntamálaráðuneytið
ákveðið að kennsla skuli falla
niður í dag í öllum skólum
landsins.
Tíminn, 30. apríl.
“Hefurðu séð nýju hljóðlausu
barnavagnana?”
“Mér finst lítið varið í þá. Það
væri skárra að hafa hljóðlaus
böm.”