Lögberg - 16.11.1950, Page 5

LÖGBERG, FIMTUDAGINN, 16. NÓVEMBER, 1950
5
AH UGAMAL
IWENNA
Ritatjóri: ENGIBJÖRG JÓNSSON
ENSKA STÚLKAN, SEM VARÐ ÍSLENZK
Haustið 1874 var 18 ára gömul
stúlka á ferð frá Lansing, Michi-
gan norður til Dysart-township
í Ontario, í heimsókn til föður-
bróður síns, sem þar hafði trú-
boðsstörf á hendi meðal skógar-
höggsmanna. Leið hinnar ungu
stúlku lá í gegnum Kinmount
þorpið, sem var 50 mílur fyrir
sunnan áfangastað hennar. Þeg-
ar þangað kom, heyrði hún mik-
ið talað um innflytjendur, sem
þangað voru nýkomnir frá „ísa-
landinu“. Þetta vakti forvitni
hennar, því fólk frá því landi
hafði hún aldrei séð. Hún sá þar
íslenzka konu og leyst vel á
hana, en það sem henni var sagt
um hag þessa nýkomna fólks
rann henni til rifja.
íslendingarnir höfðu flutst til
þorpsins í von um járnbrautar-
vinnu. Þegar þangað kom hafði
þeim verið hrúgað inn í bjálka-
hreysi, sem bæði voru köld, og
of lítil og fá til að rúma alt
fólkið, þó það yrði að troðast inn
í þau. Börn og veikburða fólk
þoldi ekki hina slæmu fæðu og
hið illa húsnæði; fjöldi veiktist
og dó.
Alt þetta og margt fleira mun
hin unga stúlka hafa sagt föður-
bróður sínum, trúboðanum, þeg-
ar hún náði fundi hans; hann
fann til samúðar með hinum
bágstöddu útlendingum og gerði
sér ferð suður til þess að reyna
að rétta þeirra hag. Þannig at-
vikaðist það að John Taylor, trú-
boði, og síðar umboðsmaður
kyntist Islendingum, en hin
unga stúlka, sem vakti hluttekn-
ingu hans í kjörum íslendinga,
var bróðurdóttir hans, Caroline
Taylor.
Sigtryggur Jónasson segir:
„Engum enskumælandi manni
— að Dufferin lávarði undan-
teknum — eiga frumherjarnir
íslenzku í Canada eins mikið að
þakka og John Taylor“. Og Þ. Þ.
Þorsteinsson segir að John
Taylor hafi breytt örlögum Is-
lendinga meir en nokkur annar
maður á fornöld þeirra vestan
hafs. Hann forðaði þeim er í
Kinmount voru frá því að tvístr-
ast í allar áttir og missa þjóð-
erni sitt.
Ef að skoðun þessara manna
er rétt, hvað má þá segja um
Caroline Taylor? Það var hið
samúðarríka hjartalag hennar,
er varð þess valdandi, að íslend-
ingar áttu kost á þjónustu föður-
bróður hennar; koma hennar til
Kinmount olli straumhvörfum í
lífi þessa fólks. Og frá þeim tíma
fylgdist hún með íslendingum
og þoldi með þeim súrt og sætt.
Hún fylgdist með þeim til fyrir-
heitna landsins í hinu „vilta
vestri“, ásamt Taylor fjolskyld
unni. — í Nýja-íslandi stofnaði
hún skóla strax fyrsta veturinn,
og var hún fyrsti kennarinn hér
í landi, sem kendi íslenzkum
börnum ensku og aðrar alþýðu-
skóla námsgreinar. Hún hafði 25
nemendur. Kennslan hefir verið
gagnkvæm, því að kennarinn
lærði brátt tungu nemenda
sinna.
Æ v i s a g a Caroline Taylor,
Carrie, eins og hún var oftast
nefnd, er efni í skáldsögu, því
svo margt og einkennilegt dreif
á daga hennar.
Það hefir verið til þess tekið
hve fólkið í þessum íslenzka inn-
flytjendahóp hafi verið myndar-
legt. Einn hinna gjörfulegu ungu
manna hét Sigurður Christop-
hersson, fæddur á Neslöndum
í Mývatnssveit, 9. júlí 1848.
Hann var einn hinna fimm land-
skoðunnarmanna er fóru vestur
a undan hópnum og völdu ný-
lendusvæðið. Svo er honum
lýst, að hann hafi verið afburða
fjörmaður og hugdjörf hetja, er
ruddi sér braut gegnum hvers-
konar torfærur.
Þessi ungi maður og Caroline
Taylor feldu hugi saman. En það
ár, haustið 1876, braust út bólu-
veiki í nýlendunni, og yfirvöld-
in settu hana í sóttkví. Engum
var leyft að fara úr Nýja-ís-
landi eða til Nýja-íslands. Ekki
létu hjónaefnin þetta verða sér
urðu ekki heldur fyrir von-
brigðum; engjar reyndust gras-
gefnar og akurlendi báru ágæt-
an arð. Þessum arði var varið til
þess að koma upp reisulegum
nýmóðins húsakynnum og margs
konar umbótum.
Félagslíf var þá með miklum
þrótt. Þau hjón Sigurður og
Caroline völdu sér heimili nær
miðbyggðar, og nefndu það
Grund; reistu þau prýðilegt íbúð
arhús í yndislegum eikarskógi
við smávatn; var þar póstaf-
greiðsla um nokkur ár. Á há-
lendi við vatnið var ruddur prýði
legur lundur, og stórt samkomu-
hús var byggt; nutu menn þar
margrar gleðistundar. Það var
því iðulega gestkvæmt á Grund
af byggðarmönnum og fleirum
lengra að. Sigurður gegndi ýms
um ábyrgðarmiklum störfum;
til fyrirstöðu. Sigurður ók með
brúði sinni í björtu og köldu
Þorraveðri suður að Netley-
læk þangað sem sóttkvíin var.
þar létu þau kynblendingaprest
framkvæma hjónavígsluna.
Brúðhjónin stóðu, meðan á vígsl
unni stóð, norðan við varðlín-
una, en presturinn sunnan við
hana. (Saga Nýja-Islands III.
Th. Jackson). Caroline mun hafa
verið fyrsta brúðurin í Nýja-
íslandi. Þessi athöfn fór fram 22.
janúar 1877. Um vorið fluttu
ungu hjónin á heimilisréttar-
land Sigurðar suður af Gimli,
og nefndu bæ sinn Húsavík. Þar
bjuggu þau fjögur ár.
Ógæfan hafði ekki enn sleppt
hendinni af hinni ungu nýlendu.
Haustið 1880 hækkaði Winnipeg-
vatn svo gífurlega, að engi
flæddu, hey eyðilögðust og
margir urðu að flýja hús sín.
Afréðu nú margir að flytja burt,
þar á meðal Christopherson
hjónin. Sigurður lagði nú enn
af stað í landaleit. Skal hér ekki
rakin landskoðunarferð hans og
félaga hans, en Sigurður Christ-
opherson nam fyrstur íslendinga
land í Argyle-byggð.
Hið nýja heimili sitt nefndu
þau Grund. Gerðust þau Christ
opherson-hjónin leiðtogar í fé-
lagslífi byggðarinnar, og heimili
þeirra varð annálað fyrir gest-
risni. Þau bjuggu þar 24 ár, en
iluttu þá til Crecent, B.C. þar
andaðist Sigurður 1921 en hún
8. des. 1923, 67 ára að aldri.
„Caroline var kona vel ment-
uð, fyrirmyndar húsmóðir, eink-
ar trúrækin og naut að mak-
leikum almennrar virðingar og
vináttu Argyle-búa. Islenzku
talaði hún vel“. (Sameiningin,
24. marz 1924).
Mér hefir verið sagt að Caro-
line hafi talað íslenzku svo vel,
að henni varð sjaldan á að
blanda saman íslenzku og ensku,
eins og oft vill verða með Vestur
íslendinga. Ég leyfi mér að taka
traustataki grein eftir séra S. S.
Christopherson, er birtist í jan.-
feb. hefti Sameiningarinnar
1950. Lýsir hún gjörla hve þessi
mikilhæfa kona, er svo mikið
kom við sögu Vestur-Islendinga,
varð íslenzk í anda og tram-
komu.
☆
Frú Caroline Christopherson
Faðir hennar var William S.
Taylor; hann var bróðir hins al-
kunna merkismanns John Tay-
lor, sem hafði eftirlit með land-
námi íslendinga í Nýja-Islandi.
Ólst Caroline upp hjá honum og
hlaut ágæta mentun; annars
verður ekki sá hluti ævi hennar
rakinn, vegna þess að nauðsyn-
leg skilríki eru ekki fyrir hendi.
Eiginmaður Caroline var Sig-
urður Christopherson frá Ytri-
Neslöndum í Mývatnssveit í
Suður-Þingeyjarsýslu. Giftust
þau í Nýja-íslandi. Fluttust þau
hjón þaðan á svæði það, sem nú
nefnist Argylebyggð. Land þar
er frábærlega frjósamt. Eggjaði
jarðvegurinn menn til þess að
afla sér auðæfa, sem þar voru
falin. Menn völdust þangað,
gæddir miklum sálar og líkams-
kröftum.
Var tekið til óspiltra mála að
vinna landið til yrkingar. Menn
hann fór þrívegis til Islands
innflutningserindum fyrir stjórn
ina, og var honum falið að velja
byggðarlög fyrir landa hér. Öll
þessi starfsemi útheimti iðulega
fjarveru Sigurðar frá heimilinu;
féll þá í hlut Caroline að gæta
bús og barna og sjá um að starf-
semi heimilisins og umboðsstörf
fengju hagkvæma afgreiðslu.
Caroline eða Carie eins og hún
var vanalega nefnd varð prýði-
lega talandi á íslenzku og las
hana einnig mjög vel. Setti hún
sig svo vel inn í hugsunarhátt
íslendinga, að hún mátti teljast
alíslenzk; var ekki annað fund-
ið en svo væri; leysti hún hyggi-
lega vandræði margra á hinum
erfiðu frumbýlingsárum. Marg-
ar stoðir runnu undir náknýtta
samhygð Carie við íslendinga;
eiginmaður hennar var íslenzk-
ur; áhugamál íslendinga voru
einkamál hennar; faðir hennar
giftist íslenzkri konu að seinni
giftingu; hin prýðilega ógleym
anlega kona systir hennar Sú-
sanna, giftist Halldóri Briem;
fluttust þau til Islands. Það má
með sönnu segja, að Carie yrði
íslenzk að fullu.
Carie veitti ágæta forstöðu
fyrir heimilinu í fjarveru Sig-
urðar; voru þau hjón vel sam-
hent í öllum fyrirtækjum og
störfum.
Carie var hæglát hversdag-
lega; þegar glatt var á hjalla á
heimilinu, þegar margir ungling-
ar voru samankomnir, var hún
umburðarlynd en eftirlitssöm
með hógværum og blíðum fyrir-
skipunum, sem kröfðust hlýðni.
Húh jók mentun sína allmjög
með lestri góðra bóka, sem var,
allmikið af; voru bækur þessar
ensk ljóðmæli og fræðibækur;
kynti Carie sér þessar bækur til
mikilla af nota. Minnist ég með
mikilli ánægju þriggja bóka,
sem eru mér í fersku minni: Eitt
var bók með ævisögubrotum
mikilmenna, sem höfðu brotist
áfram til metorða og virðingar;
þá var ferðasaga Stanleys um
Afríku, þegar hann var að leita
að Davíð Livingstone, var það
ágætisbók mjög fræðandi; þá var
til Nýja Testamentið á grísku úr
eign John Taylors. Fékk ég
mikla löngun til að kynnast því.
Carie hafði mikla yfirburði yfir
það, sem alment gerist á bóklega
vísu. Menn litu upp til hennar
með velvild og virðingu; létu
menn börn sín heita í höfuðið á
henni.
Vel kunni Carie að meta kosti
og manngildi annara, þótt þeir
feldust undir hrjúfum feldi; hún
unni öllu hreinu og háleitu, vildi
styðja alt sem gott var; hinn
blíði og rólegi hugsunarháttur
hennar gerði henni létt fyrir að
setja sig inn í tilfinningar ann-
ara með góðsamlegri hluttekn-
ingu.
Þegar ég nú horfi yfir liðna
tíð, virðist mér sem að Grundar-
heimilið muni hafa búið yfir
mörgum kostum, sem stóðu
byggðinni til heilla. En hvernig
sem þessu er farið, veit ég þó
það eitt, að Grund verður ávalt
þeim sem til þekkja heillaríkt
tilefni ótal hugnæmra endur-
minninga. Það er mikil nautn að
vera á gangi innan um hinar
öldnu eikur, sem minna á ótal
gleðiríkar samverustundir og
draumblíðar endurminningar.
Þau Sigurður og Carie fluttust
um síðir vestur á strönd og lét-
ust þar fyrir nokkrum árum. Af
sjö börnum þeirra eri; f jögur lif-
andi: Sigurveig og Halldór vest
ur á strönd og Súsanna og Kjart
an í Bandaríkjunum; öll eru
börnin mannvænleg og vel látin.
s. s. c.
Fréttir fró
Swan River
hvað hægt er að gjöra undir góð-
um kringumstæðum.
Þetta sumar, sem nú er ný-
lega liðið, var að ýmsu leyti ein-
kennilegt, fullt af fögrum enda-
í kring
mun nálægt einn áttundi partur
uppskerunnar fljótt verða undir
Swan River-bær er að vaxa
með miklum hraða og telur nú. .
nokkuð yfir 2000 hus fynr utan|___________ ____.
fjölda af húsum, sem byggð hafa
verið á þessu og síðastliðnu ári. . ., . u * * ,, ,_____
. . , * ? . ... , . snjo, og ma það að nokkru kenna
Auk þess var byggt sjukrahus . . , •
* þeirn endemis-vitleysu fretta-
með ollum fullkomnustu ahold- ... „„„„
raðleggmgum sem latnar voru
um og þægindum — stórt hótel
og 3 kirkjur í viðbót við 8 sem
fyrir voru. Allar stefna þær að
sama marki en geta þó ekki orð-
ið samferða eða sammála. —
Skyldi það nú ekki vera ein or
sök til hins mjög viðsjárverða
ástands, sem ríkir í heiminum í
dag? Ein af áðurnefndum kirkj-
út ganga bæði í lofti og blöðum
að bíða með að slá akra eftir
ágústfrostið — sumir, sem ekki
vissu betur, biðu fram í septem-
ber, en aðrir voru þá langt komn
ir með að slá. — Nei, planta, sem
er frosin til dauðs fer ekki fram
eftir það. — Það mætti eins vel
taka hænsaunga frysta hann til
Frúin: — Þarna hafið þér
brotið steikarfatið mitt, sem ég
keypti í gær; þetta er ljóta
slysið.
Anna: — I gær mislíkaði yður
það, að kannan, sem ég braut þá,
hefði verið svo gömul; hún hefði
verið erfðafé eftir móður yðar.
Nú er þetta fat alltof nýtt. Það
er ómögulegt að gera yður til
hæfis.
UM SKÁLD
Eftir PÁLMA
Hann sækir oft efni í hulda himins geima
hann horfir aldrei gegnum það ský sem útsýn fól, —
hann lætur sér það nægja, um dag og veg að dreyma,
og döggina sem glitrar við morgunkomu sól.
Hann talar bezt þá tungu, sem allir elska og skilja,
hans eigin reynsla og þekking er margra gátu-lausn;
hann gerir enga tilraun sinn hugar harm að dylja,
en hlut af eigin gleði, hann miðlar oft með rausn.
Hann yrkir oft um brimið sem berst við kletta-dranga
og ber það oftast saman við lífsins ólgu haf;
en stundum líka hann yrkir um blæ sem berst um vanga
með blíða vinarkveðju, frá því sem stundin gaf.
Hann yrkir kannske um fjólur sem gróa í bleikum bala
og brosa í litaskrúða við hrjóstrugt land og autt. —
Hann dvelur aðrar stundir við drauma fjalla smala
sem dregur vonar-rósir í hjarnið kalt og snautt.
Hann yrkir kannske um læki og fossa og fjalla strauma,
sem frostin heftu í læðing um kalda vetrar stund;
hann líkir þeirra böndum við hjartans dýpstu drauma
sem dvelja í þrá um sælu, að vorsól kyssi grund.
Hann syngur oft um vorið, og sumardaginn fyrsta,
því sólskins-drauma hjartans, hann finnur rætast þá.
Hann sér í jarðar gróðri, þann guðdóm töfra og lista,
sem gamli Jakob forðum við himinstigann sá.
Og þó að styttist dægur og dimt sé oft í skugga
og dapurt virðist stundum við heima arin-glóð,
hann finnur yrkis-efni í frostrósum á glugga,
og fléttar í þær liti, og stuðla-bundin ljóð.
Þó margir fljúgi hærra, og hafi betra að bjóða,
úr bókinni hans smáu, ég margar vísur nam:
Við bikar víns í næði, og lífsgildi hans ljóða,
ég lifi sælu-stundir, sem — Omar Khayyam!
á hænsnakofann og hinkra svo
við þar til hann er orðinn full-
þroska og feitur! Þó uppskera
sé hér víðast frosin og deig þá
er hún mikil að vöxtum og
hnekkir því ekki til muna af-
komu fólks, sem er alment góð.
8. nóvember 1950
Kenville, Manitoba
h4in.ín- bgké bgk n.b
J. A. Vopni.
Alþingi var
sett í gær
um er sameinaða kirkjan (Meth-
.* dauðs, henda honum siðan upp
odist and Prespetanan) mikið , , , . , . ,
hús og veglegt og kostaði ærna
peninga. Hin fyrsta gifting í
þeirri kirkju fór fram þann 25.
þ. m. Robert Halldór sonur Hall-
dórs sonar þess, sem þessar lín-
ur skrifar, og Allice Tuley fædd
í Manitoba af Evrópu-ætt, voru
þar gefin saman. — Veizlan var
haldin í hinu nýja Walley Hotel.
Aðallega er það þrent, sem
mætti telja sem aðdráttarafl að
Swan River, og er það fyrst
dýraveiði á hinu mikla skógl
vaxna hálendi beggja megin við
dalinn — sem innlendir menn
kalla fjöll, og eru veiðimenn þar I Alþingi var sett kl. 13,30 í gær.
oft fengsælir bæði á dýr og loð- I Hófst þingsetning að venju með
skinn, er hér mikil umferð af guðþjónustu í dómkirkjunni og
Bandaríkjamönnum og öðrum prédikaði séra Sveinbjörn Högna
um veiðitímann, einnig ferða- son. Að því loknu las forseti ís-
langar til Flin Flon, H. Bay og lands upp bréf um að Alþingi
annara norðlægra staða. Þá má væri sett. Síðan tók aldursfor-
nefna hinar miklu timburtekjur seti, Jörundur Brynjólfsson, sæti
á áðurnefndum hæðum, þar hef þingforseta. Minntist hann lát-
ir verið höggvið og sagað hlífð- ins þingmanns, Sigurjóns Frið-
arlaust í meira en 50 ár og enn jónssonar skálds á Litlu-Laug-
er þar skógur til frambúaðar, um í S. Þing., en hann lézt í
lefir það verið stórhagur fyrir sumar.
bændur og búa lið. Má segja, að Eftir það las hann bréf, þar
dalurinn og 6 bæir, sem í honum sem tilkynnt var, að Vilhjálmur
eru, séu aðallega byggðir upp Hjálmarsson, 2. þingmaður
með heimafengnu timbri. Sunnmýlinga gæti ekki komið
Þá er það þriðja, en langt frá til þings að þessu sinni, og fyrri
jví að vera sízt, hin mjög svo varaþingmaður hans, Stefán
frjósama mold, sem er undir- Björnsson gæti ekki heldur kom
staðan fyrir öllum framförum, ið. Síðari varamaður, Björn Ste-
t. d. þresktum við upp á gamla I fánsson, kaupfélagsstjóri á
mátann bindi með vél sem vikt- Stöðvarfirði tekur því sæti á
ar 1001, það er engin ágiskun.
Hafraakur sem gaf 100 bús af
ekrunni og hveitiakur, sem gaf
46 bussel af ekrunni, en þetta
er ekki meðaltal — en sýnir þó
þingi. Skiptust þingmenn þá í
deildir, og var kjörbréf Björns
athugað. Sjö þingmenn voru ó-
komnir til þings í gær.
—TÍMINN, 11. okt.