Lögberg-Heimskringla - 26.05.2000, Blaðsíða 6

6 • Lögberg-Heimskringla • Friday 26 May 2000
History
Bréf frá Ameríku
Bréfritari er Benedikt Arasonfrá Hamri
í S-Þing. Sjú Vesturfaraskr. 323.
Viðtakandi bréfsins er Benedikt á
Auðnum. Með bréjinu fylgja tvœr
teikningar, önnur af jörðinni “Völlum,”
hin af strandbyggðinni frá Gimli og
suður fyrir Húsavík. Báðar eru merkile-
gar og þyrftu að komast með sem myn-
dir.—Böðvar Guðmundsson
Völlum (Nýja íslandi)
14. janúar 1875
Kæri frændi.
Alúðlega þakka ég þér alla gamla
og góða viðkynningu og þar með
tilskrifið sem ég meðtók sumarið 1875.
Þá var ég í Kinmount í Ontario. Þá fékk
ég líka bréf frá Þorbergi á
Halldórsstöðum og Metúsalem á
Helluvaði. Þitt bréf vr innan í bréfi frá
Sigtryggi í Kasthvammi. Fyrir þessi
tilskrif þakka ég ykkur öllum
margfaldlega. Ég hef nú skrifað Jakobi
á Grímsstöðum allt það sem er að frétta
af mér og er þér velkomið að sjá það
þegar þið getið komið því við. Ég vildi
eitthvað segja í fréttum en hef nú fátt
fram að tína, það helsta að næstliðið
sumar var fjarskalega votviðrasamt,
einkum fyrri partinn, en þomaði eftir
sem á leið og haustið var gott, þó
nokkuð stormasamt. Vetur afbragðs
góður til jóla, aðeins gránaði þrisvar en
tók upp aftur svo alautt var um jólin.
Svo gránaði milli jóla og nýárs, þó
oftast hreinviðri og nú er snjór í ökkla.
Það hefur nærri því þótt mein að snjó-
leysinu hér í vetur af því menn þurfa að
aka að sér heyi og ýmsu öðm. Mest
frost varð í október þann 23. og 28. og
31.4 á Reaumur en mestur hiti þann 11.
og 20. 11 R. í nóvember varð mest frost
þann 28. 14 R. Mestur hiti þann 10. 7 R.
I desember varð mest frost þann 1. 13
R. Mestur hiti þann 23. 4 R. Það sem af
er janúar hefur orðið mest frost þann 4.
og 6. 26 R. I dag mest frost 11 en
minnst 2 R. Hiti hefur komið einu sinni
í þessum mánuði, þann 11. Þá var 5
frost mest og 2 hiti mestur.
Nú emm við ekki prestlausir lengur
því við höfum 2 presta, séra Jón
Bjamason og Pál Þorláksson. Hann er
nú orðinn Sýnóduprestur og búinn að
breyta dálítið trú sinni frá því sem ég
ímynda mér að hann hafi lært heima.
Hann hefur tekið sér söfnuð út af fyrir
sig af íslendingum sem kallaðir em
Pálistar, en hinir sem fylgja vilja séra
Jóni em kallaðir Jónistar og þeir em
fleiri. Allir Pálistar verða að trúa því og
álíta að þeir hafi þá einu sönnu og réttu
trú þó þeir verði að álíta sem víst, eður
að minnsta kosti efamál, að þau böm
sem deyja óskírð verði sáluhólpin. En
ég held að þegar á að fara að hafa þessa
skoðun að þá sé orðið mál að rífa
stafninn úr Helvíti, og er þá held ég
næst að hleypa Sýnóduprestum á vaðið.
Já, þeir fylgja svo jámfast Ritningunni í
trúarefnum sínum að þeir mega til með
að trúa því að sólin gangi kringum
jörðina en jörðin standi kyrr. Og ekki
má nú grafa Pálista og Jónista í sama
kirkjugarði ef allt á að fara með felldu,
en það gjörir nú Jónistum, greyjunum,
ekkert til.
Það yrði of langt mál í þessum miða
að tína fram allar þær kreddur sem þeir
skulu taka fyrir óskeikanlegan sannlei-
ka sem þessa (mér liggur við að segja
steinblindu) trú hafa.
Skilaðu kærri kveðju minni til
föður þíns og segðu honum að hann
skuli nú ennþá reyna að búa til kartöflu-
garð og velja ekki sem hálendast eður
þurrlendast að hægt er, heldur aðeins
þurrt og lítið eitt hallandi móti sólu, fly-
tja svo í hann 4-6 þumlunga þykkt lag
af kúamykju, ekki svo nýrri að hún sé
blaut og varast að moð fari saman við
hana því þá er hætta við arfa og illgresi,
síðan grobba jörðina upp með “grobb
hoe,” grobbhóf, (eins og almennt er nú
kallað hér, og að grobba upp jörð er
sama og höggva eður pæla með þessu
nytsama og hentuga tóli, það er svipað
óboginni skaröxi, augað er kringlótt og
víðara að framan en aftan svo betur tolli
á skaftinu, skaftið á að vera sívalt, á
digurð við stafstöng og álíka langt og
stutt kláruskaft, blaðið á að vera stál-
soðið og vel sterkt upp við augað, með
þessu verkfæri ber maður upp jörðina
líkt og þegar barið er á velli með kláru,
Ámi á Einarsstöðum er vís að geta
smíðað hófinn, sem er ómissandi eign
fyrir alla sem nokkuð stunda garðrækt)
og gjöra smáhrúgur úr moldinni á stærð
við smátt lausadrýli af hrárri töðu, þó
nokkuð flatari, og séu 2 álnir frá
miðpunkti á einni hrúgu til annarrar á,
hvem veg (það er að skilja til miðpunk-
ts á þeirri næstu), svo er mátulegt að
láta 2-3 kartöflur sem em á stærð við
rjúpuegg vel 3ja þumlunga djúpt ofan í
hverja hrúgu og hylja síðan yfir með
mold, sem ekki er áríðandi að mylja
mjög smátt. Betra er að vökva yfir
hrúgumar eftir sáninguna ef þurrkar
ganga. Þessi aðferð er ekki einungis sú
langfljótasta heldur hefir reynst sú besta
upp á sprettuna. Miklu betra er að sá
svokölluðum snemmvöxnum kartöflum
(Early Rose, frb. erlí rós) sem em aflan-
gar og hafa bleikari lit en þær höttóttu.
Þegar grasið fer að koma upp talsvert
þarf að hófa upp að því og hrúgunum.
Það reynist svo hér að mest gras,
einkum með gildum leggjum, er vottur
um góða sprettu á kartöflunum sjálfum.
Mikið ómissandi væri að reyna að sá til
kálhöfða og vita hvert ómögulegt væri
að þau spryttu heima, svo ágæt garðjurt
sem þau eru. Þeim þarf að sá snemma í
vermibeð eður kassa sem blandað sé
saman 2 pörtum af svartri mold móti 1
parti af þurri og smátt mulinni
kúamykju. Planta síðan út þegar talsvert
eru upp komin og vökva og hirða um
eins og næpur en planta þeim miklu gis-
nara. En af því að ég hverki sá né heyrði
getið um kálhöfuð (cabbage) eður kál-
höfðafræ heima ætla ég að láta fáein
korn af fræi þessu innan í miða þennan
ef ske kynni að heppnaðist að þau
kæmust alla leið. Og ef það verður þá
færðu föður þínum þau. Mikið glaður
yrði ég ef hann vildi reyna þetta sem ég
hef talað um, og ekki síður ef það gæti
komið að nokkru liði. Og væri gott ef
fleiri vildu reyna þetta. Það hefi ég
ímyndað mér að faðir þinn hefði gaman
af að sýsla við að sá garðtegundum
hérna þar sem til eru milli 30 og 40
tegundir af þeim. Ég hefi oft óskað að
hann væri með öllu sínu horfinn hingað
og séra Benedikt í Múla og
Halldórsstaðabræður. En ég hef ekki
óskað þér, frændi, hingað af því að þú
ert svo heilsutæpur og líklega ekki nógu
efnaður til að byrja búskap hérna. Værir
þú annað hvort vel ríkur eða vel hraus-
tur vildi ég feginn óska þér hingað líka
með hinum.
Berðu kæra kveðju mína í
Halldórsstaði og svo til allra í Laxárdal,
jafnvel hraunklettunum og lækjunum
líka. Mér er nú farið að leiðast að fá
ekkert bréf að heiman og bið þig því nú
að skrifa mér til með fyrstu ferð. Vertu
með öllum þínum frændum og vinum
falinn Guðs vemd á hendur um tíma og
eilífð, þinn frændi
Benedikt Arason
Adressið mitt það rétta getur þú
fengið hjá Jakob á Grímsstöðum.
***
Böðvar Guðmundsson is an award-win-
ning author of two books based on the
so-called “America letters” written by
the early Icelandic settlers to their rela-
tives and friends back home. Böðvar
sent us two letters dating from the eariy
settlement period.
The English translation of this let-
ter will appear in the next issue.
<ii& ih unw fim* im wr wwi m n rwtT HtiT'KkihrN ^ rint i nn whfciiM