Dagsbrún - 01.01.1917, Blaðsíða 1

FHBMJIÐ EKKI
RANOINDI
DAGSBRÚN
BLAÐ JAFNAÐARMANNA
t>OLIO BKKI
RANQINDI
GEFIN ÚT MEÐ STYRK NOKKURRA IÐNAÐAR- OG VERKMANNAFÉLAGA
RITSTJÓRI OG ÁBYRGÐARMABUR: ÓLAFUR FRIÐRIKSSON
tbl.
7/^

Reykjavlk, mánudaginn 1. janúar
1917.
(Öagsbrún þakkar lesendum
sínum fyrir liðið ár og óskar
þeim góðs og gleðilegs nýárs.
Frá alþiugi.
Mestur tími þingsins heíir
gengið í stjórnarskiftin. Hefir
endir þeirra mála orðið sá, að
þrir aðalflokkar þingsins leggja
til sinn ráðherrann hver, og
verða þrír ráðherrar framvegis.
Er því fyrirkomulagi að fagna,
því sá tiltölulega litli kostnað-
arauki er af þvi leiðir fyrir
landssjóðinn er ekkert á móts
við það gagn sem landið ætti
að geta haft af auknu aíli til
iramkvæmda i stjórnarráðinu.
Til þess að verða ráðherrar
eru tilnefndir þessir: Af Heima-
Rtjórnarflokknum: Jón Magn-
ússon bæjarfógeti, sem verður
forsætisráðherra, af Þversum:
Björn Kristjánsson bankastjóri,
af Framsóknarflokknum Sig-
urður Jónsson ritstjóri í Yzta-
felli. Framsóknartlokkurinn er
nýr flokkur, Bændaflokkurinn
gamli og Óháðir bændur runnir
saman í eitt.
Til þess að geta komist í
nofndir, sem nauðsynlegt er
hverjum þingmanni, sem ætlar
einhverju til leiðar að koina,
hefir eini þingmaðurinn sem
Alþýðuflokkurinn á, hr. Jörund-
ur Brynjólfsson gengið í kosn-
ingasamband við Framsóknar-
flokkinn og komst með því
ttióti í sjávarútvegsnefnd og
nefnd þá sem hefir til með-
ferðar brezku samningana.
Tvö merk frumvörp.
Mótstöðumenn Alþýðuflokks-
ins gerðu mikið úr því í haust
að einn maður gæti ekkert gert
i þinginu o. s. frv. Nú hefir
Jörundur borið fram tvö mjög
Uierk mál í frumvarpsformi,
úuk þingsályktunartillagna.
Annað er frumvarp um
afnám sykurtollsins.
A fjölmennum borgarafundi
er haldinn var hér í Rvík fyrir
^kömmu, og skýrt var frá hér
* hlaðinu, var svo sem menn
^úna, samþykt í einu hljóði
skora á Alþingi að afnema
Þegar í stað sykurtollinn o. fl.
i°lla. Samskonar tillögur voru
samþyktar í einu hljóði á fundi
1 Hafnarfirði og án efa koma
samskonar áskoranir víðar að
hl Þingsins, því krafan um af-
Uám þessara tolla er bæði rétt-
lát og sanngjörn. Það er því
otrúlegt að margir þingmenn
tieysti sér að vera á móti þeim,
ekki sízt þegar litið er á hinn
góða núverandi hag landssjóðs,
og á það, að með því að leggja
nýjan tekjuskatt á stórefna-
mennina er auðvelt að afla
landssjóði tekjur í skarðið.
Lands-einkasala á steinolíu.
Frumvarp um það flytur
Jörundur Brynjólfsson og með
honum Benedikt Sveinsson.
Urðu töluverðar umræður um
frumvarp þetta við 1. umr., og
urðu tveir menn til þess að
reyna að bregða fyrir það fót-
unum. Var annar þeirra Pétur
Jónsson, sem áleit að þing-
menn hefðu svo mikið að gera
heima hjá sér, að þeir mættu
ekki vera að því að ræði önnur
eins mál og þetta. Hinn n: ður-
inn var Matthias ólafsson. Tal-
aði hann langt og miki > og
lézt vera málinu fylgjandi, en
engu var líkara en að hann
ætlaði að reyna að kæía frum-
varpið í faðmlagi. Taldi hann
öll vandkvæði á þvi að koma
málinu í framkvæmd og voru
rökfærslur hans hver annari
hjákátlegri. Ein var það að ekki
væri hægt nú, eða að mjög
mundi erfitt nú að útvega
»tank«-sldp og steinoliugeyma
i úr járni, til þess að geyma
steinolíuna í. Hingað til hefir,
svo sem kunnugt er, ekki þurft
slík áhöld við steinoliuverzlun
hér, svo ekki verður séð að
þau séu bráðnauðsynleg þegar
i stað, þó að landið taki að
sér steinolíuverzlunina. Önnur
og enn þá hjákátlegri mótbára
hans var, að ef samþykt yrði nú
að landið tæki að sér steinolíu-
verzlun mundi steinolíufélagið
hætta að flytja steinolíu til
landsins, og hér verða olíulaust.
Var þetta einkum hjákátlegt
þegar litið er á það, að hr.
M. Ó. þóttist vera fylgjandi því
að landið tæki að sér steinolíu-
verzlunina seinna. Er þá ekki
hætta á því að steinolíulaust
verði þá 9
Það væri óskandi að menn
væru ekki með slík látalæti í
þinginu að þykjast vera með
málum sem menn berjast á
móti af alefli. Með niálinu töl-
uðu auk flutningsmannanna
Skúli Th., Bjarni frá Vogiog Sv.
Ól. 1 frumvarpinu er gert ráð
fyrir að landið græði 2 aura á
hverjum litra af olíu og kom
fram við umræðurnar að Bene-
dikt var ekki samþykkur Jör-
undi í þessu atriði; áleit ekki
rétt að landið græddi á olíunni,
réttlátara að lagt yrði útflutn-
ingsgjald á fisk, kæmi það rétt-
látará niður, því þá yrðu þeir
mest að borga sem mestöfluðu.
En að þessi skoðun Benedikts
sé röng er auðsætt. Það er
ekkert óréttlæti framið gagn-
vart olíukaupendum þó landið
græði á því að verzla með
steinolíu, ef landið selur hana
ekki dýrara en olíufélagið gerði.
Og allra sízt er það óréttlæti
ef landið selur olíuna ódýrar
en félagið, og alt bendir á að
það mundi gera það.
Hinsvegar væri sérlega órétt-
látt að leggja útflutningsgjald
á fisk, í tilefni af landssölu á
steinolíu, því þá jæðu t. d. tog-
araeigendur, róðrarbátaeigend-
ur og skútueigendur (og hlut-
armenn og hálfdrættingar) að
borga fyrir mótorbátana og
mótorskipin.
Ýins m ál.
Ymsar þings><Ivktunarti 11 ögur
hafa verið bornar fram. Jör.
Bryniólfsson og Pétur Ottesen
hafa borið fram tillögu um það,
að landið kaupi matvöru og
selji félögum með innkaups-
verði að viðbættum kostnaði.
Sig. Sigurðsson fiytur þingsál.-
till. um lánsstoínun eingöngu
fyrir landbúnaðinn. Sjávarút-
vegsnefndin fl. till. um að
rannsakað verði hafnarstæði
fyrir vélbáta sunnarlega á
Austfjörðum (svo sunnarlega
að hægt verði þaðan að ná í
vetrarfiskinn).
Sveinn i Firði flytur frv. um
breytingu á lögum um vátrygg-
ingu sveitabæja, þannig að
hægt verði að vátryggja þá fyrir
6/e hluta verðs í stað 2/3 sem
lögin nú ákveða. Virðist réttlátt
að sama gildi um samskonar
hús í kaupstöðum og sveitum.
Tekjur á togurum.
Sami maður og sagt var frá
í 43. tbl. hafði árið 1915 tekjur
sem hér segir:
Mánaðarkaup (alls) . 1016,64
Lifrarpeningar . . . 614,36
Aðrar tekjur .... 120,00
Samtals tekjur 1751,00
Þess skal getið að hann var
einn af þeim sem höfðu at-
vinnu alt árið á togara.
í ár (1916) hafy tekjur hans
orðið sem hér segir:
Mánaðarkaup (alls) . 830,00
Lifrarpeningar . . . 1058,62
Aðrar tekjur .... 120,00
Samtals tekjur 2008,62
Mánaðarkaup þessa manns
var i ár 90 og 100 kr. á rpán-
uði, þ. e. 15 til 25 kr. liærra
en alment kaup, og hann er
meðal þeirra manna sem lengst
hafa haft atvinnu.
Af öllu þessu geta menn
gert sér nokkra hugmynd um
tekjur togaramanna.
Galdra-Loftur.
Leikfélagið hefir leikið Galdra-
Loft Jóhanns Sigurjónssonar
nokkrum sinnum. Er hann
yfirleitt vel leikinn, og er á-
stæða til að nefna leik Emilíu
Indriðadóttur, frú Stefaníu,
Árna Eiríkssonar, og þó eink-
um Jens B. Waage.
Mikill hávaði og gangur hefir
öll kvöldin verið meðal áhorf-
endanna og truflar það mjög
leildnn. Kvað svo mikið að
þessum gangi og hávaða meðal
áhorfendanna annan jóladag,
að fullkomið hneyxli var að.
Fullkomið hneyxli má og telj-
ast, að menn skulu skella upp
yfir sig á alvarlegum stöðum
í leiknum, t. d. þegar Steinunn
segir frá barninu og þegar hún
rífur af sér klæðin. Börnum
yngri en 12 ára ætti að lik-
indum ekki að gefa kost á að
sjá þennan mjög alvarlega leik.
,Flóru‘-fólkið.
\ _________
Fyrsta skylda hvers ríkis er
að vernda einstaklinga sína
gegn yfirgangi annara ríkja.
Það virðist því liggja beint við
að landssjóður greiði »Flóru«-
fólkinu skaðabætur fyrir skaða
þann er það varð fyrir í sumar
af liálfu Englendinga, vilji þeir
ensku ekki borga fyrir skaðann.
En ætla þeir ensku að borga?
Fólkinu liggur á að fara að fá
peningana. Er ekki hægt að fá
að vita hvort Englendingar
ætla að borga eða ekki?
Leiðrétting.
í nokkrum eintökum síðasta
tbl. Dagsbr. er greinin »Fjör-
egg brotið« skakt raðað í dálka
þannig, að sumir kaflar henn-
ar eru ekki á réttum stað
heldur ýmist fyr eða seinna í
greininni, en með nokkurri at-
hugun má sjá hvernig röð lín-
anna á að vera.
í sömu grein er og prent-
villa á 1. dálki annarar siðu,
7. 1. að ofan: »valið« f. vaxið.