Dagsbrún - 19.05.1917, Blaðsíða 1

fremjið ekki
RANGINDI
DAGSBRUN[
ÞOLID EKKI
RANQINDI
BLAÐ JAFNAÐARMANNA
GEFIÐ DT AF ALPÝÐUFLOKKNUM
RITSTJÓRI OG ÁBYRGÐARMAÐUR: ÓLAFUR FRIÐRIKSSON
12. tbl.
Húsaleigulögin.
Eins og menn muna samdi
bæjarstjórnin í vetur lög um
húsaleigu í Rejdijavík og sendi
stjórnarráðinu, og hefir ekkert
heyrst um þau fyr en nú þann
15. maí — daginn eftir flutn-
ingsdag — að Lögbirtingablað
kemur með »Bráðabirgðalög
um húsaleigu í Regkjavíka.
Lögin eru nokkuð breytt frá
frumvarpi bæjarstjórnarinnar,
og að því er virðist, ekki til
hins verra. Aðalinnihald lag-
anna er þetta: Húsaleigunefnd
skal skipuð af Landsyfirdómi,
bæjarstjórn, og Stjórnarráði,
og skulu vera í henni fimm
menn: formaður, sem hvorki
má vera leigjandi að íbúð, né
leigja öðrum, tveir menn sem
eru leigjendur, og tveir menn
sem leigja út. Nefnd þessi hefir
þegar verið skipuðþ og eiga
sæti í henni:
Formaður: Einar Arnórsson
prófessor. Til vara Oddur Gísla-
son lögmaður.
^Leigjendur: Ólafur Rósin-
kranz leikfimiskennari, Oddur
Hermannsson cand.»„ jur. Til
vara Guðm. Davíðsson kennari,
Magnús Sigurðsson bankastj.
Húseigendur: Ágúst Jósefs-
son bæjarfulltrúi, Sra Vilhjálm-
úr Briem. Til vara: Samúel
Ólafsson söðlasmiður, Sigurjón
Sigurðsson byggingam.
Nefndarmenn eru skyldugir
®ð starfa í nefndinni, en eiga
að fá borgun eftir því sem
^æjarstjórn ákveður. Nefndar-
fundir eru aðeins ályktunar-
ferir þegar allir nefndarmenn
eru á fundi, og taka þátt í at-
kvæðagreiðslunni; sé aðalmað-
úr íorfallaður á varamaður að
Ltka sæti hans. Nefnd þessi á
að vera nokkurskonar dóm-
stóll sem sker úr ágreinings-
utriðum milli leigjenda og hús-
e*genda til dæmis um hámark
fúisaleigu. Samningar sem gerð-
lr eru um hærri húsaleigu en
nefndin ákveður á hverjum
stað er ógildur að því er upp-
hæð húsaleigunnar snertir, frá
7 degi næsta mánaðar eftir að
nrskurður nefndarinnar er fall-
mn.
Lf leigjandi hefir borgað leigu
yGrfram, sem er hærri en
netndin ákveður, þá er leigu-
lnunurinn afturkræfur.
^a sem kreíst hærri leigu en
jtefndin ákveður, tekur við hærri
ejgu, eða brýtur ákvæði húsa-
e,gulaganna á annan hátt, skal
Jfta sektum frá 10 til 2000 kr.
1 renna í bæjarsjóð.
Reykjavik, laugardaginn 19. mai.
Leigjandi og liúseigandi hefir
livor um sig rétt til þess að
leita úrskurðar nefndarinnar
um hámark húsaleigu, en þeg-
ar nefndin hefir gefið úrskurð
út af áf ágreiningi um leigu,
verður þeim ágreiningi ekki
skotið aftur til nefndarinnar
fyr en 14. maí eða 1. oktober
næst á eftir, og það því aðeins,
að nýjar ástæður liggi fyrir.
Úrskurðum húsaleigunefndar
verður hvorki áfrýjað til dóm-
stólanna né annara æðri stjórn-
arvalda, nema nefndin fari út
fyrir starfssvið sitt, eða brjóti
lög þessi.
Lögin banna að taka íbúðar-
herbergi til annara notkana en
íbúðar, og banna að rífa ibúð-
arhús nem þau sem heilbrigð-
isnefnd bannar að nota til
íbúðar, annarsstaðar í bænum.
Lögin ná til allra herbergja í
bænum, sem búið er í, eins
til einstakra herbergja sem
leigð eru af öðrum leigjendum.
Eitt hið eftirtektarverðasta
við lögin eru fyrirmæli 2. gr.
um það að
það má ekki segja upp hiís-
næði, þeirn, sem nú hefir, ef
hann óskar að halda því
nema hann vanræki að borga
húsaleigu, eða á annan hátt
rjúfi samning við húseigend-
ann (þó auðvitað ekki þann
samning sem skv. þessum lög-
um er ógildur.) Yerði ágrein-
ingur út af þessu sker húsa-
leigunefndin úr, en þeim úr-
skurði (ekki úrskurði nefndar-
innar um hámark húsaleigu)
má skjóta til dómstólanna, en
úrskurði nefndarinnar skal
hlýta, þar til dómur er fallinn.
TJppsagnir á húsnæði sera
þegar hafa farið frara skulu
ógildar nema húseigandi sanni
fyrir húsaleiguneínd að hann
hafi áður en lög þessi voru
sett (14. raaí) samið ura leigu
á húsnæðinu við einhvern sem
er húsnæðislaus, eða hann
þurfi á hósnæðinu að lialda til
íbúðar fyrir sjálfan sig.*
Lög þessi gilda aðeins fyrir
Reykjavík, en með ltonung-
legri tilskipnn má láta þau
öðlast gildi fyrir aðra kaupstaði,
og verður vafalaust gert, ef
* Ákvæði þetta er mjög eftirtektar-
vert, eigi að eins fyrir þá, sem sagt
hefir verið upp húsnæðinu frá i. okt.
eða fyr, heldur einnig fyrir þá, sem
hraktir hafa verið úr íbúðum sínum
núna 14. maí, því þeir geta fengið sig
setta inn í þær aftur, séu þeir enn þá
sjálfir húsnæðislausir, og þær ekki
leigðar húsnæðislausu fólki fyrir 14. maí.
ótvirætt kemur í ljós að menn
óski þess þar alment.
Einstaka atriði í lögunum
er ekki vel greinilegt. T. d.
hvort húseigandi sem býr sjálf-
ur uppi, geti sagt upp þeim
sem býr niðri, og flutt þangað
sjálfur, en leigt öðrum ibúð
þá er hann áður notaði sjálf-
ur. Allur andi laganna bendir
á að hann geti það ekki, en
gæti hann það, væri þetta
slæmur leki á lögunum, sem
sem allra fyrst þyrfti að setja
undir.
★ ★
¥
Enginn vafi er á því að lög
þessi munu koma að miklu
haldi, eklti sízt af því að húsa-
leigunefndin, (sem, þegar hún
ákveður hámarksverð íbúðar,
á að taka tillit til verðs húss-
ins, viðhalds, ásigkomulags
þess, útbúnaði til hitunar og
legu í bænum) virðist heppi-
lega valin. Varla þurfa þó
leigjendur að gera sér von um,
né húseigendur að óttast, að
nefndin lækki húsaleigu alment.
En lögin setja þverslá fyrir, að
hin gifurlega hækkun síðustu
ára, á húsaleigu, haldi áfram,
og veitir stórum hluta bæjar-
búa þann frið og þá ró, sem
sú vissa gefur að þeir verði
ekki þá og þegar húsnæðis-
lausir, og losar þá við hinar
taugaslítandi áhyggjur útaf hús-
næðisleysi sem svo margir
íbúar þessa bæjar því miður
kannast við.
Matvælaúthlutunin.
Landsstjórnin hefir með reglugerð.
um sem bygðar eru á ófriðarlögunum
lagt hald á flestallar nauðsynjavörur,
er til landsins flytjast, og til að sjá
sem jafnasta úthlutun á þeim, eru
skipaðar nefndir i hreppum og kaup-
stöðum landsins.
Hér i Reykjavík hefir bæjarstjórnin
kosið matvælanefnd, og éru í henni,
auk borgarstjóra: Sig, Björnsson kpm.,
Kl. Jónsson landritari og Sig. Jónsson
kennari.
Að tilhlutun þessarar nefndar hafa
nú verið gefin út brauðkort, og er
hverjum manni ætlað 1500 grömm af
rúgbrauði og 500 gr. af hveitibrauði
yfir vikuna, en kortin, sem ganga í
gildi á morgun eiga að endast til
júnímánaðarloka.
Tilætlunin með þessu er auðvitað
sú, að rúgmjöls- og hveitiforði bæjar-
ins endist sem lengst, og er það í
sjálfu sér síður en svo lastandi, þar
sem enginn veit, hvernig tekst með
aðflutninga, en mjölvörubirgðir litlar.
En með þessu fyrirkomulagi, að af-
henda seðlana til sex vikna í einu,
nær það engan veginn þeim tilgangi
sínum, að spara. Því ef mönnum
entist nú alment þessi skamtur nerna
t. d. i s vikur, þá mætti þó til að
1917.
halda lifinu í þeim sjöttu vikuna, ef
nokkuð væri til, því ekkert heimili
mundi komast af brauðlaust heila viku
í einu.
Það væri því meiri sparnaðar von
að því, að láta brauðkortin ekki gilda
til lengri tíma en viku í einu, því
betra er að vera brauðlaus hálfan dag
eða heilan í hverri viku, en að hafa
nóg brauð í fimm vikur og verða að
svelta þá sjöttu.
Sama máli er að gegna með sykur-
skörntunina. Þrjár vikur er of langur
tími, því margir munu þeir, sem eigi
endist skamturinn lengur en hálfan
mánuð, og eru sykurlausir þriðju
vikuna.
Þegar byrjað var að skamta sykur
í vetur, reis nokkur óánægja út af því,
hversu mikill tími færi í það að ná í
seðlana. Og út aí því hefir líklega
það óráð verið tekið að hafa skamt-
ana til lengri tíma en einnar viku í
senn. En það var að eins fyrsta um-
ferðin, sem gekk seint, síðan hefir af-
greiðslan gengið ágætlega. Og það
hagræði, sem vikuskömtunin veitir
almenningi til að láta sér endast til-
tölulega betur úthlutunina, vegur meir
en upp fyrirhöfnina við að ná i seðl-
ana vikulega.
Um úthlutun til sveita er auðvitað
dálítið öðru máli að gegna, þar verð-
ur skamturinn að vera til lengri tima
i senn, af skiljanlegum ástæðum.
Bændur leggja líka víðast sjálfirfram
mikinn hluta af mat sínum og eru
ekki eins á fiæðiskeri staddir og
kaupstaðabúar, þó eitthvað þrjóti í bili.
Smjörlíkislaust að kalla hefir nú
verið í bænum þessa viku og því eng-
um smjörseðlum verið úthlutað. Isl.
smjör er heldur ekki fáanlegt. Það
verður að ætlast til þess, að lands-
stjórn og bæjarstjórn í sameiningu
geri ýtarlegar ráðstafanir til að bæta
úr viðbitsþörfinni, því nú er svo kom-
ið, að fólk hér i bæ verður að borða
brauðið þurt, fiskinn feitmetrs- og
kartöflulausan og grautinn mjólkur-
lausan.
A.
Sigurður Eiriksson sextugur.
Hinn landskunni forgöngu-
maður bindindishreyfingarinnar,
Sigurður Eiríksson regluboði
varð sextugur 12. maí, og sáu
Goodtemplarar sóma sinn í því
að halda honum veglegt heið-
urssamsæti þann dag. Var hon-
um færður að gjöf göngustafur
silfurbúinn — gripur góður.
í samsætinu var sungið snjalt
kvæði til heiðursgestsins; hafði
Guðm. Guðmundsson skáld ort
það.
Málverkasýning.
Einar Jónsson málari heldur
málverkasýningu þessa daga í
Verzlunarskólanum, og eru þar
margar myndir sem menn hafa
gaman af að sjá.
Inngangur aðeins 25 aurar.