Ingólfur - 20.08.1912, Blaðsíða 1

X. árg.
33. blað
. |S LiuuminuniiAJ i*i uuuuauu iiuuuuau.
™” n m n »1 ^ •*«»*«•»
iKraóLFun
^ kemur út að minsta kosti einu sinni
i i viku á þriðjudögum.
x Árgangurinn kostar 3 kr,, erlend-
is 4 kr. Uppsögn skrifleg og bund-
in við áramót, og komin til útgef-
anda fyrir 1. október, annars ógild.
Nýir kaupendui að blöðum þeim
er út koma frá miðjum mai til árs-
loka, borgi 2 krónur.
Ritstj.: Benedikt Sveinsson,
Skólavörðustig 11 A.
Afgreiðsla og innheimta í Austur-
strœti 3. Talsími 140.

G-jaiadasi Ing-
ólfs var 1. Júlí.
„6rundvöllurinn“.
—o—
í merkilega illa skrifaðri grein í síð-
ustu ísafold er ritst,jórinn,S. H., að barma
sér yfir því, að meiri hluti atjórnarskrár-
nefndarinnar í þinginu kom fram með
tillögu til þingaályktunar um að fresta
málinu, með þvi að til stæði samninga-
tilraunir í sambandsmálinu „á grund•
vélli frumvarps millílándanefndarinnar
frá 1908*. Hann henr ekkert við efni
tillögunnar að athuga, en leiðist að hún
skuli liljóða svona.
Hann þykist gera ráð fyrir því, að
að mörgum af lesendum blaðsins muni
verða hverft við að ajá þe*si orð! !
0g að því leyti heflr hann rétt fyrir
sér, að ástæða er til að mörgum hafi
orðið hverft við, er þeir lásu þeisa grein
ritstjórana — hverft við að ajá blygð-
unarleysinm blygðunarleyai koma svo
bert fram eins og það gerir þar.
Því að allir vita fyrir löngu — og
það gat engum orðið hverft við að sjá,
— að hrœðingsmenn, þ. e. uppkaats-
menn og sjálfstæðisbræðingar (þar á
meðal ritstj. ísaf.), hafa avarist í banda-
lag til þess að koma á uppkastinu,
frumvarpi millilandanefndarinnar frá
1908, ef til vill með lítilfjörlegum orða-
breytingum! Víavitandi hefir það ver-
ið þeirra tilgangur og verður þeirra
takmark. Þegar í byrjun bræðingsina,
í aprílmánuði í vor, akrifuðu þeir und-
ir það, svo sem kunnugt er, fjórtán
saman. t>eir bundust þá skriflegum
heitum, um það að vinna að því utan-
lands og innan að uppltastið, frumvarp
millilandanefndarinnar frá 1908, með
bræðingsbreytingunum alkunnu, yrði að
lögum. í þessu skyni skuldbundu þeir
aig til þesa að ganga í íiokk aaman,
utan þinga og innan. Þetta skráðu
þeir alt saman, berum orðum! Og
meðal undirskrifenda vóru — ritstjór-
ar ísafoldar.
Yon er því, að blaðið látist ekki
kannast við þenna „grundvöll11! 1
Og „föstu samtökin" i þinginu, er
gerð vóru skrifleg 19. júlí, og bræð-
ingsflokkamyndunin þar á eftir, akýrðu
hlutaðeigendur sjálflr frá að væri til
Reykjavík, þriðjudaginn 20. ágúst 1912.
þass stíluð, að leiða sambandsmálið til
lykta með frumvarpinu frá 1908, eftir
atvikum með einhverjum breytingum!
Það er því alkunna, enda viðurkent
af öllum, aem ekki ætla sér blátt áfram
að lifa á blekkingum, að bræðingurinn
er á uppkasts grundvellinum bygður,
grundvelli frumvarps millilandanefndar-
innar frá 1908. Á þeim grundvelli og_-
engum öðrum, ætla bræðingsmenn sérfl
nú að leita samninga við Dani. Því!/I
hafa þeir ajálfir lýat yfir — bæði í orðm
og verki. 0
í orði hafa þeir gert það avo sem i
aýot hefir verið hér að framan. Og :
verk þeirra — sjálfur „bræðingurinn11
— staðfestir það.
Eogum hefir dulist, og fram á það
hefir verið sýnt hér í Ingólfi áður, að
síðan er uppkaatið kom á land 1908
hefir um tvo grundvelli, allsendi* gagn-
stæða, verið að ræða í sjálfstæðismálinu:
hinn uppsegjanlega annarsvegar og ó-
uppsegjanlega hins vegar. Samkvæmt
uppkastinu áttu höfuðmálin að vera ó-
uppiegjanlega „aameiginleg", um aldur
ur og æfi. Þessi er4þvi uppkastagrund-
völlurinn, grundvóllur frumvarps milli*
landanefndarinnar frá 1908, og annar
ekki. Eagum kemur til hugar að mót-
mæla þeasu.
Eina ómótmælanlegt or nú það, að
bræðingsmenn byggja samkomulag sitt
á þessum grundvelli, hinum óupp3egjan-
lega. Við það kannaat og allir. „Sjálf-
stæðisbræðingar" hörfuðu frá hinum ó-
uppsegjanlega grundvelli (ajálfstæðis-
grundvellinum, þar sem öll málin áttu
að vera uppaegjanleg á báða bóga) og
þeir féllust á grundvöll hinna — óupp-
segjanlega grundvöllinn, upplcastsgrund*
völlinn, grundvöll frumvarpsmillilanda-
nefndarinnar frá 1908!
Yfir hverju getur þá ísafold verið að
fáraat, þó að þess sé getið, sem gert er
og satt er?
Því að þessum grundvelli geta bræð-
ingsbreytingamar engan veginn raskað.
Þær þeirra, aem ekki eru þýðingarlaus-
ar orðabreytingar, miða heldur niður á
við en hitt. Og við óuppsegjanleikan-
tm hreyfa þær ekki minatu vitund. —
En ritstj. ísafoldar er nú áreiðanlega
heldur ekki að skrifa þetta svona af
því að hann viti þetta ekki eina vel og
hver annar. Óefað er honum þetta
ljóaast (og þeim Hjörleifungum yfirleitt)
allra manná. Þeir hafa ekki gengið
gruflandi til þessara verka. Nei, þesai
undarlega grein í ísafold, þar sem vand-
ræðin skína út úr hverri setningu, staf-
ar af öðrum orsökum.
Þeir eru sem sé farnir að verða.var-
ir við það, Isafoldar-höfðingjarnir, að
atferli þeirra „gerir“ ekki sérlega mikla
„lukku“ meðal almennings. Svikin eru
komin upp, margföld, og þeir búast við
að fá að kenna á þvi.
Þeasvegna á nú að iðka hið gamla
ísafoldarlagið: að lðitast við að breiða
yfir avikin, vefja utanum sannleikann
og slá ryki í augu manna! Það eru
blekkingarnar, sótsvartar, aem blaðið ætl-
ar sér nú sem fyrri að halda sér uppi á.
En avo berar hafa þær sjaldan verið,
eina og nú er til þeirra stofnað, né svo
álappalega klaufalegar — að ætla sér
að fara að neita því, sem öllurn liggur
nú opið og Ijóit og hvert barnið veit
og sér! Og ritatjórinn er aýnilega
gramastur út í það, að þetta, um grund-
völlinn, er orðað, sett á prent. Hugsa
má það, og framkvæma má það, en ekki
hafa orð á þvi. . .
Óneitanlega er blygðunarleysið kom-
fið hér á avo hátt stig, að býsn mega
beita. Það virðiat alveg vera búið að
varpa „hógværðar“-dulunni!
Eflginn mun því blekkjaat láta af
fláttskaparvæli ísafoldar. Hún er nú
svo innlimuð í samábyrgðina, að betur
getur ekki orðið. 0g menn vita líka,
að ef hún fer að bera við, fáráðurinn,
að sprikla eitthvað í því neti, þá kem-
ur það til af því einu, að aðstendend-
ur hennar þykjaat eitthvað vanhaldnir.
Blessaðar akepnurnar „nauða“, þegar
þær halda að eigi að aetja þær hjá!
Valdið út úr landinu.
Um þessar mundir sitja Heimastjórn-
armenD og liðhlaupar úr Sjálfstæðis-
flokknum á rökstólum til þess að semja
um sambandsmálið á grundvelli upp-
kaatsina frá 1908. Lítið hefir frézt af
þesaum samningum, enn sem komið er.
Eu það hefir samt heyrst, að ákvæðinu
um Hafnarráðherrann sé ekki sleppt.
Lesendur Ingólfs muna víat, að það var
eina verulega nýjungin í bræðingaupp-
kaatinu, að það var búinn til dýr ráð-
herra, er búsetu á að eiga í Höfn og
gæta þar hagsmuna íslands gagnvart
dönskum stjórnarvöldum í stjórn allra
sameiginlegra mála og eiga rétt á að
sitja í ríkisráði Dana.
Þá er kanna á, hvort oss muni hag-
ur að þessari nýbreytni, verður að^gera
•ér grein fyrir, hvernig meðferð og atjórn
þessara mála er háttað nú, og hvernig
hún hins vegar verður samkvæmt þesau
nýmæli, ef það verður að lögum.
Fyrst er að athuga, hvernig meðferð
þesaara mála er nú.
Síðan stjórnin fluttiat heim, hefir eng-
inn aamningur, er ísland snertir, verið
gerður né undirskrifaður, fyrr en um-
sagnar íslands hefir verið leitað um
hann. í verki og framkvæmd hafa
Danir viðurkent rétt vorn í þenu efni,
miklu meira en flestir búast við. — Um
þeasar mundir eru ýmaar þjóðir að gera
samning um Spitzbergen. Þó að þessi
aamningur komi ekki íalandi minnstu
vitund við, var hann samt sendur stjórn-
arráðinu hér og álita þess leitað um
hann.— Nokkrar útlendar siðmenningar-
þjóðir, meðal þeirra Danir, hafa á prjón-
unuin samninga eða sameiginlega lög-
gjöf umhvítu þrælaverzlunina svonefndu.
íslendingum hefir verið gefinn kostur á
að taka þátt í þeasum samningum með
því skilyrði, að þeir breytti nokkrum
ákvæðum í hegningarlögum sínum. Dön-
um datt ekki í hug aðaamþykkja neitt
um þetta fyrir hönd íslanda, að íslenak-
um stjórnarvöldum óspurðum. Yfirleitt
hafa engin ráð verið ráðin í neinu is-
leDzku máli eða nokkru máli, er ísland
varðar að einhverju leyti, nema eftir
til[ögum stjórnarráðsins hér heima. í
framkvæmdinni (praksia) verður réttur
vor ekki betur viðurkendur í þessu
efni, og á því veltur meat.
En hvernig fer nú, ef nýmælið um
Hafnarráðherrann verður að lögum?
Ef þetta embætti verður stofnað, sé
eg ekki annað, en hætt verði að senda
slíka samning?, fyrirspurnir ogmálaleit-
anir hcim til íslands. Þá nægir að
senda alíkt til Hafnarráðherrans íilenzka.
Þá þurfa þau íslandsmál eða mál, er
íslandi viðkoma og dönsk stjórnarvöld
fara með, ekki að fara heim, áður en
fullnaðar-ályktanir eru ráðnar í þeim.
Það verður þá gert í Höfn, sem nú er
gert hér heima. Það er með öðrum
orðum flutt vald út úr landinu. — Sú
var tíðin, að slíkt var ekki stefna Heima-
atjórnarmanna. Það var á þ6im dög-
um, er ísafold barðiit fyrir Yaltý og
Valtýskunni. Ef það verður árangur-
inn af tilkomu liðhlaupanna úr Sjálf-
stæðiaflokknum í Heimastjórnarflokkinn,
að það vald, sem í athöfn og framkvæmd
er nú komið inn í landið, verður aftur
flutt til Hafnar, fer flokknum líkt og
Edda segir, að mannheim hafi farið við
tilkomu kvennanna: hann spiltist.
Það er auðsætt hver framför er að
þessari nýbreytni. Eða mun ekki heilla-
vænlegra, að þeir ráði sameiginlegu mál-
unum, er búsettir eru hér heima, held-
ur en menn, sem búsettir eru í Höfn,
eru því nær dönaku almenningsáliti og
næmari á dönsk áhrif. Það eru engar
hrakspár, þótt sagt sé, að svo geti far-
ið, að vér með þesau móti útvegum
Dönum og dönikum hagamunum for-
mælanda í íslenzkum málum og það
þeim að kostnaðarlauau. Þessu til stuðn-
ings má minna á það, að þeim þrem
ráðherrum, sem vér til þeaaa höfum
eignast, hefir öllum verið legið á hálsi
fyrir það, að þeir linuðust í aóknum
við Dani er þeir kæmi til Hafnar. Og
Reykjavikin aagði nýlega um hinn ný-
akipaða ráðherra, að hann þekkti víst
ekki annað gufmkipaféiag en „hið Sam-
einaða“. Þetta segir blaðið um flokks-
bróður sinn. Og hann er auk þess aá
ráðherrann, sem enginn neitar um í al-
vöru, að beri langt af þeim stjórnmála-
mönnum, er tii þesaa hafa skipað ráð-
herrasætið. 0g ísafold segir um hann,
að þjóðin treysti honum bezt allra sona
sinna til að semja við Dani. Fletti
menn upp í íiaf. frá 1904—1909, og sjái
vitniaburð hennar um vaskleik hans í
sókninni við Dani. Eu úr því svona
fer nú að sögn sjálfra bræðingsmanna
um bezta mann þoirra, aem situr ekki
nema hæsta lagi 1—2 máruði á ári í
Höfn, hvernig muu þá fara um honum
minni menn, sem sitja árum saman í
Höfn?
Nú kann einhver að svara, að til
þess sé ætlast, að þesii Hafnarráðherra
geri engar stjórnarályktanir nema í
samráði við ráðherrana heima. Hann
hlýtur samt að hafa vald til sliks, úr
því að hann ber ábyrgð fyrir alþingi.
Ef hann hins vegar neytir ekki valds
aíns og framkvæmir og ályktar ekkert