Norðri - 11.03.1909, Blaðsíða 1

Ritstjóri:r BJÖRjNj LINDAL' Brekkugata 19.
IV. 10. Akureyri, Fimtudaginn 11. marz. 1909.
Til minnis.
Bæjarfógetaskrifstofan opin kl. 10—2, 4—7
Bæjarsjóður, Lækjargötu 2, mánud. mið-
vikud. og laugardaga kl. 4—6
Kitsímastöðin virka daga 8 f. h. til 9 e. h.
hélga daga 8—11 og 4—6
Bókasafnið, þriðjud.. fimtud. og laugard.
5—8. Sunnudögum 10—11 og 4—8.
l’ósthúsið 9—2 og 4—7.
Uíbú Islandsbanka 11—2
Utbú Landsbankans 11—12.
Stúkan Akureyri fundad. þriðjud.kv. kl. 8.
Brynja miðvikudagskvöld kl. 8.
Isafold Fjallkonan sunnudagskv. kl. 4.
Trúföst mánudagskv. kl. 8.
Skúli.
Er það undarlegt, þótt Skúla Thor-
oddsen sé gramt í geði um þessar mund-
ir? Er ekki full ástæða til þess, að hann
sé allreiður og þykist hafa verið beittur
rangindum og vanþakklæti? Aldrei hef-
ir hann verið kominn jafn nálægt ráð-
herrasætinu, þessum fleytifulla kjötkatli,
sem foringjar meiri hluta þingsins hafa
aldrei getað á minst, án þess að vatn
hafi komið fram í munn þeirra, og sem
þá hefir svo mjög hungrað og þyrst
eftir, að mjög nærri því virðist hafa
legið oft og einatt, að óbrjálaðir gætu
þeir ekki lengur eftir því beðið að setj-
ast að honum.
það er ekki furða þótt þeir hafi æpt
hátt. «Það eru ótrúleg ódæma hljóð,
sem eru í hungruðum manni» sagði
Lorsteinn Erlingsson einu sinni, og þá
sagði hann sannleikann. —
Ef gert er ráð fyrir því, að Sk. Th.
hafi af einskærri föðurlandsást og frels-
isþrá, hagað sér í sambandslaganefnd-
inni eins og hann gerði, hafi þá treyst
sér til þess og treysti sér til þess enn
þá að fá meiri og hagkvæmari réttindi
oss til handa hjá Dönum en félögum
hans í sambandslaganefndinni hepnað-
aðist, þá er það mjög eðlilegt, að hon-
um sárni það og svíði, vegna hamingju
og velferðar föðurlandsins, að sér skutí
vera meinað að komast í það valdasæti,
sem vænlegast er til þess að geta frels-
að föðurlandið úr hættunni og lyft því
upp í röð hinna frjálsu og óháðu og
algerlega fullveðja ríkja. Pá er ekki að
undra þótt honum virðist flokkmenn sín-
ir, þessir eldheitu ættjarðarvinir, hlálega
þröngsýnir og misvitrir, er þeir hafna
honum, þessu Drottins útvalda endur-
lausnara föðurlandsins og skipa sér und-
ir merki annars foringja, í stað þess að
veita honum vígsgengi til fullkomnun-
ar endurlausnarverkinu.
En hafi aðrar hvatir en umhyggju-
semi fyrir velferð föðurlandsins ráðið
gjörðum Sk. Th. í þessu máli, þá er
engu minni ástæða til að honum sé þungt
inni fyrir og þyki nú hamingjustjarna
sín eiga litla von uppgöngu úr þessu.
Ekkert er sárara ágjörnum marmi til fjár
og forrráða en það, að fórna öllu, sem
fórnað verður, jafnvel sannfæringu og
sálarfriði til þess að ná einhverju tak-
marki, hyggja sér sigurinn alveg vísan,
en sjá svo aðra á síðasta augnabliki
grípa hnossið úr höndum sér.
Hafi Sk. Th. gert ágreiningsatkvæði
sín í sambandslaganefndtnni í þeim ttl-
gangi einum, að slíkt væri vænlegast
til ráðherratignar, þá er sízt að undra,
þótt hann uni nú illa við sitt hlutskifti:
að hafa gert sig að undri og óheilinda-
manni í augum heillra þjóða, og næst-
um allra beztu og vitrustu mauna sinnar
eigin þjóðar, og hafa það eitt úr být-
um borið fyrir þetta, að nokkrir póli-
tískir lausingjar tóku honum með hugs-
unarlausum ópum og fávíslegum fagur-
gala þegar hann kom úr þessari frægð-
arför, og að honum slægvitrari þjóð-
málaskúmar notuðu sér þennan vind,
sem hann hafði útblásið, í sín eigin
segl, til þess að ná takmarki sínu.
Margt hafa flokksmenn Sk. Th. gert
síðustu árin í garð mótstöðumanna sinna,
er verið hefir þeim til lítils sóma, og
undarlegt má það vera ef sumt af því,
sem þeir hafa Ieyft sér að gera, verður
þeim eigi til ævarandi skammar, að
maklegleikum.
En hvað gerst hefir á bak við tjöld-
in hjá þessum mönnum, og hvernig
framkoma þeirra hefir verið, hvers gagn-
vart öðrum, hefir oss hinum verið mið-
ur kunnugt um til þessa. En nú höf-
um vér fyrir augum Ijóst dæmi þess,
af hvaða toga vinátta þessara manna og
samheldni hefir verið spunnin.
Það hefir frá alda öðli verið álitið eitt
hið mestaóþokkabragð að svíkja vini sína
og bandamenn ítrygðum, fyrir eiginhags-
munasakir; jafnvel þjófar og illræðis-
menn hafa hikað sér við að fretnja slík
níðingsverk. En hvernig hefir flokkmönn-
um Sk. Th. farist við hann? Það er
sannarlega þess vert, að það sé tekið
til athugunar.
Pað er engum vafa undirorpið, að
sambandslagafrumvarpinu hefði orðið
vel tekið af hinni íslenzku þjóð, ef Sk.
Th. hefði undir það ritað ásamt hinum
nefndarmönnunum íslenzku. Pá hefði
það verið talið algerlega vonlaust að
fá nokkuð betra, og þá hefði engum
verið það fært að telja meiri hluta þjóð-
arinnar trú um, að í því fælist afsal
réttinda. Hafi það því verið vel ráðið
að koma þjóðinni til þess að hafna
þessu frumvarpi, þá á Sk. Th. heiðurinn
skilið fyrir það, að slíkt hefir verið unt
að gera. Mótspyrna Sú, er tókst að vekja
gegn sambandslaga frumvarpinu, varð
aftur vopn í höndum stjórnarandstæð-
inga til þess að koma Hannesi Hafstein
frá völdum. það er því einnig Sk. Th.
að þakka, að þessum skaðræðis- og
og landráðamanni í augum flokksbræðra
hans, var varnað þess að ofurselja Dön-
um landið og þjóðina.
Hefðu allir íslenzku nefndarmennirnir
verið sammála um að taka þeim boð-
um af Dana hálfu, er í frumvarpinu
felast, þá hefði auðvitað orðið miklu
örðugra að fá nokkuð meira. Sýni það
sig því, að það verði mögulegt, þá er
það eingöngu að þakka Skúla Thor-
oddsen. Pess ber auk alls þessa að
gæta, að hann var meðlimur sambands-
laganefndaririnar og er því öllum frum-
varpsandstæðingum kunnugri afstöðu
vorri gagnvart Dönum í þessu máli.
Hanti astti því að vefa allra manna fær-
astur um, að útvega Iandinu þessi tví-
mælalausu-fullveldis-sambandslög, sem
flokksmenn hansþykjast vilja fá. Sá flokk-
ur, sem nú er í meiri hluta á þinginu
á þvf allan sigur sinn og í raun og veru
sína tilveru að þakka framkomu Sk. Th.
í sambandslaganefndinni. Hann hefir
verið foringi þeirra flokka á alþingi síð-
ustu árin, er snúist hafa í lið með hon-
um. Hann er því þegar af þessum ástæð-
um sjálfkjörið ráðherraefni þessa flokks.
Og hafi flokkurinn sannfæringu fyrir því,
að hann hafi vel gert og viturlega, er
hann skarst úr Ieik með samnefndar-
mönnum sínum, að hann hafi þá reynzt
þjóðinni trúr og tryggur sonur, þegar
allir aðrir trúnaðarmenn hennar sviku
hana í trygðum, var það þá ekki sjálf-
sagt, að fela þessum falslausa og trú-
lynda syni forustuna fyrir hinum sönnu
föðurlandsvinum? Og var það ekki væn-
legast til sigurs, að fela honum að leysa
þá hnútana, sem hann var allra manna
kunnugastur.
En hvernig hafa flokksmenn hans far-
ið að? Þeir fylkja sér undir merki hans
og berjast þar, hamstola af hetjumóði,
unz sá sigur er unninn að koma
Hannesi Hafstein frá völdum. Én jafn-
skjótt og það virki er unnið, þá snúa
þeir við honum bakinu, sparka honum
úr fararbroddi, þvert á móti vilja hans
og óskum. Og fyrir þessu gengst alda-
vinur hans og pólitíski flokksbróðir,
Björn Jónsson.
Hvers vegna gera þeir þetta? F*eir
gátu notað Sk. Th. til þess, að gefa
þeim vopn í hendurnar til þess að koma
Hannesi Hafstein frá völdum; og hafi
þessi vopn verið heiðarleg, hvers vegna
geta þeir þá ekki haldið áfram að ber-
jast undir hinu sigursæla merki þessa
manns, þangað til þessu makalausa
sjálfstæði er náð, sem þeir þykjast ætla
að útvega landinu ?
Vantreysta þessir tnenn Sk. Th. eftir
öll þessi makalausu þrekvirki, sem hann
hefir unnið? Slíkt er óhugsandi. Pá
verður þessu ekki svarað nema á einn
hátt: Málefni og verðleikar skipta engu;
þeir eru að berjast um völdin og ekk-
ert annað. Munurinn er að eins sá, að
hingað til hafa þeir skammast sín fyrir
að gera það opinbetlega, en nú eru
þeir hættir því,
Meiri hluti þjóðarinnar liefir gefið
þeim ástæðu til þess að halda að jafn-
vel það muni með þakklæti meðtekið.
Lengra er naumast hægt að fara í því
að ögra velsæmistilfinningu þjóðarinnar.
Gleymi hún þeim slíkri svívirðingu,
þá á hún engrar endurreisnar von.
B. L.
Alþingiskosning
fór fram áSeyðisfirði í fyrradag. Kosinn var
sra. Björn Porláksson
með 67 atkv.
Dr. Valtýr Guðmuudsson fékk 54 atkv.
Atta atkvæðaseðlar votu ógildir.
Allmikið kapp hafði verið í kosninga-
undirbúningnum.
(Simfrétt,)
Æðarfuglinn.
Guttormur bóndi Einarsson á Ósi
sagði mér, er fundum okkar bar saman
á Akureyri 6. febr. s. 1., að svo hefði
sagt sér þekturmaðurá Oddeyri, að með
friðunarlögum fugla frá 27/n 1903, væru
úr gildi numin lög frá 22. marz 1890
uin friðun æðarfuglsins. Meira að segja,
að lögskýring þessi væri eftir bæjarfó-
getanum sjálfum,— Geta má nú nærri
hvað hæft er í því, að slíkt geti verið
haft eftir bæjarfógetanum, þar sem kunn-
ugt er, að hann jafnvel á síðastl. sumri
hefir sektað mann eða menn fyrir æðar-
fugladráp.
Hins vegar er saga þessiþannig vax-
in, að ekkert getur verið á móti því, að
hreyfa henni opinberlega; — þess utan
hefi eg sjálfur heyrt hinu sama haldið
fram— og það ekki a" heimskum manni,
— þó ótrúlegt sé.
Þeir sem hér eiga sérstaklega hlut að
máli, varpeigendur við Eyjafjörð og
víðar, eiga ervitt með að una því, að
friðunarlög æðarfugls séu miskunarlaust
brotin, án þess að uppvíst verði, og ó-
þokkamönnum þannig haldist uppi að
traðka réttinduin þeirra og lítilsvirða
lög landsins.
F*ví hraparlegra, ef þeir skyldu ein-
hverjir vera hér eða annarstaðar, er ekki
vita, hvað í þessu efni eru lög eða ekki
lög.
F*eim mönnum til athugunar skal það
tekið fram, að með friðunarlögum fugla
No. 50 frá 27. nóv. 1903 er ekki einn
stafur laganna frá 22. mars 1890 úr gildi
numinn. F*au lög eru alveg sérstök,
sem friðunarlög æðarfugls — og l.gr.
þeirra hljóðar þannig: «Hver sá, sem
drepur æðarfugl af ásettu ráði, skal auk
sekta þeirra, er getur um í 11 gr. tilsk.
um veiði á íslandi 20. júní 1849, gjalda
í sekt fyrir hvern fugl 10—100 kr.; sé
brotið ítrekað tvöfaldast sektin».
Pessi eru enn hin skýlausu fyrirmæli
laganna. — Geta þeir, er ekki vilja þessu
trúa, leitað sér frekari upplýsinga hjá
lögfræðingunum.
Og þó þröngt kunni að vera í búi
og bjargræðishorfurnar erfiðar, er hverj-
um einuin bæði vissara og sómasamlegra
að afla bjargræðis síns á heiðarlegan en á
óheiðarlegan hátt, — enda getur svo farið,
að þessi fengur verði fulldýr, verði æðar-
fuglamálið tekið til alvarlegrar athugun-
ar, — sem verður að gjöra, því það
hafa aldrei verið og verða aldrei hinir
heiðvirðu fátæklingar, heldur sem sagt,
ófyrirleitnir óþokkar, er á þennan hátt
reyna til þess að afla sér lítilfjörlegs
bjargræðis — og þeim á ekki að hlífa.
Laufási, 9. febr. 1909.
Björn Björnsson,
Stöðvarstjóri
hér á Akureyri er skipaður Gísli J.
Ólafsson, er gengt hefir því starfi um
hríð. Símritari er skipaður Eggert Stef-
ánsson, er verið hefir símritari.