Norðurland - 10.06.1918, Blaðsíða 1

NORÐURLAND.
Ritstjóri og útgefandi: jÓN STEFANSSON.
18. blað.
Akureyri 10. júní 1918.
XVIII. árj
Frá Háaleiti.
Ur Þingeyjarsýslu 4/e 1918.
Eg gekk til lambánna minna í
kveldkyröinni og þrammaði upp
eftir brekkunum, þangað til eg kom
upp þangað, sem eg kalla Háaleili.
Paðan er útsýni gott og sér til dal-
anna inn, og til strandanna út. —
Petta er um fardagaleyti og er nú
svo snjó runnin bygðin sem vana-
lega um Jónsmessu, þegar allvel
vorar; og afréltin sömuleiðis.
Nú er gaman að lifa i sveitinni
að því leyti sem veðráttuna snertir.
Síblíðuvor sfðan fyrir sumarmál með
aleinum áfellisdegi næsta lítið skap-
stuttum. Og þó að túnin séu undar-
lega kalin sem líklega stafarafvetr
argrimd og óvenjulegum klaka í
jörð, þá eru þó horfurnar góðar
með fénaðarhöldin í þetta sinn.
En um það ætlaði eg ekki að
tala. Eg ætlaði að íninnast á hilt:
hve draumarnir rætast stundum Eg
gat þess í vetur í wNorðurlanJi", að
nágranna minn hefði dreymt fyrir
góðu vori, þannig að til hans kom
maður rneð bréf, sem þessa spá
flutti. Eg lét þettá þá í blaðið til þess
framtíðin fengi að skera úr málinu
án þess að sagt væri eða segja
mætti að alt kæmi eftir dúk og disk,
svo sem oftast er hægt að segja um
drauma og fyrirburði.
Og nú hefir draumurinn sannast
bókstaflega. Þetta kalla ég merki-
legt og verður ekki véfengt t. d.
með því að maðurinn hafi í vök-
unni búist við góðu vori. Fyrst og
fremst var hann svo hrœddur við
vetur og vor, að hann lét ær sínar
bera afarseint og er það til marks
um ótta hans við vorharðindi. Og
í öðru lagi mundi hann ekki eftir
því er hann vaknaði af draumsvefn-
inum, hvernig það vor var sem vís-
að var til í draumnum. —
Þetta atvik blasir nú við huga
mfnum, þar sem eg stend uppi á
leitinu og horfi yfir hæðir og lág-
lendi. Sólin er komin út í hafið og
brosir inn til andnesja og afdala.
Úti á Tjörnesinu varpar hún rauðri
blæju yfir Sandhóla, þar sem búið
hefir vel og lengi Þorbergur hrepp-
stjóri Þórarinsson. Nú er liann flutt-
ur inn að Húsavík „til feðra sinna".
Þorbergur var bróðir Magnúsar
hugvitsmanns á Halldórsstöðum, er
lést s.l. vor. Hann (Þorbergur) var
sýsluskrifari fyrrum hjá Benedikt
Sveinssyni og settur sýslumaður
stundum. Hann var einhver bezti
skrifari á landinu, þeirra manna
sem ekki eru dráttlistarmenn með
penna, málaflutningsmaður í héraði
þaulæfður og riðinn mjög við sveit-
ar og hreppsstjórn lengi dags.
Þessa Halldórsstaða-bræður mátti
telja merkilega menn hvorn á sína
vísu. Magnús var djúphygginn, bæði
var hann rýninn um trúmála- og
heimspekileg efni. Og þar að auk
afarvel gefinn til vélagerðar. Upp
fundningar hans komust þó ekki í
framkvæmd að því skapi sem gáfan
var góð. Þar var fátækt og ýmis
leg óhæg aðstaða til hindrunar.
Þannig týnast burtu hinir gömlu
sjálfsdáða- og sjálfsmentamenn sýslu
vorrar — og annara bygða. Sumir
eru aðeins ófarnir. Enn þá situr Sig-
urjón gamli á Laxamýri í kvöld-
geislunum og horfir nú mest til ár-
innar helgu og þeirra geisla sem
þaðan stafa Sigurjón er afarein-
kennilegur og heilsteyptur maður
og ber ellina fádæma vel. Áhugi
hans er enn vel vakandi, sá sem
fyrrum beindist með miklum krafti
að umsýslu'Og framkvæmdum. —
Eg held áfram inn eftir sveitinni.
Friðjón á Sandi féll s.l. sumar.
Mátti um hann segja þvílíkt sem
Skallagrím, er dó sitjandi í önd-
vegi sínu. Hann var einn hinn bezt
bygði öldungur til sálar og likama.
Við Helluvað í Mývatnssveit sit-
ur nú Jón gamli Hinriksson, hinn
fluggáfaði karl, nærri níræður og
skilur enn það sem gerist og við
ber. Jóhannes í Hólsgerði er hon-
um líkur og jafnaldri. -
Til ykkar allra horfi eg nú af
leiíinu í kvöidskininu, þar sem eg
stend í haganum við það verk, sem
feður vorir hafa unnið að í 1000
ár, sem er fjárgeymsla. Svo fangt er
nú síðan að Gull-Þórir í Þorska-
firði vestra gekk út um ljóst lág-
nætti og á stekkinn. Þár sátu þá
tvær kerlingar að tafli — um leið
og þær tóku sér tvö kið úr krónni.—
Vér erum ekki hirðingjaþjóð að
vísu svo sem Gyðingar voru forð-
um daga. En vér erum þó fjár-
geymsluþjóð. Við það starf hefir
okkar kynkvísl lifað og mannast.
Porgils Gjallandi hefir mentast við
fjárhússgönguna og á stígnum það-
an upp á Háaleiti, og margir aðrir
ágætir bændur — Einar í Nesi, Jón
á Gautlöndum og Jón f Múla. —
— — Nú eru‘ þeir allir fallnir í
valinn, komnir undir grasrót sem
nú er græn - komnir inn f sveit
sólmánaðar og náttb.rtu. —
Eg horfi til ykkar og sömuleiðis
til hinna sem telja rná ykkur ná-
lega jafna að gæðum og þreki. —
Þið eruð fulltrúar gamallar og góðr-
ar menningar, sem nú er verið að
eyöiieggja víssvitandi og óviljandi,
bæði með löggjöf og lifnaðarhátt-
um. — — Eg stend á leitinu og
harma. —
Eg stend á leitinu innan um ærn
ar mínar og horfi út til nesja og
inn til dali - stend og mæni eft-
ir ykkur öldungar, sem stóðuð á
1000 ára merg - stend og mæni
inn í ókominn tíma með efann eins
og kökk fyrir brjóstinu, efann um
það, að nýjabrumsmenningin smíði
með sínum höndum jafnoka ykkar
sem eg trega. —
G. F.
X
lí m l á ð o g l ö g.
— / „útflutningsnefnd“ svonefnda
hefir stjórnarrdðið skipað: Thor
Jensen útgerðarmann, Pétur /ónsson
á Gautlöndum og Ólaf Benjamins-
son kaupmann. En i „innflutnings-
nefnd": L. Kaaber kaupmann, Carl
Proppé kaupmann og Eggert Briem
búnaðarýélagsforseta.
— Látinn er í Reykjavik Bjarni
Pórðarson frá Reykhólum um átt-
rœtt að aldri.
— Talið er líklegt að Ara Arn-
alds sýslumanni Húnvetninga verði
veitt Norður-Múlasýsla og Kr. Linn-
et yfirdómslögmanni Skagafjarðar-
sýsla.
— Prír botnvörpungar eru ný-
komnir til Reykjavíkur frá Bretlandi
hlaðnir kolum. Peir jóru allir hlaðn-
ir fiski þangað og seldu farmana
sem her segir: „Njörður“ fyrir 5000
sterlingspund, „fón forseti" jyrir
3900 pund og „Viðir" fyrir 3300
pund.
— „Willemoes" fór til Cuba um
helgina, flutningsferð fyrir stjórn
Bandaríkjanna. „Gullfoss“ liggur i
New-York og hefir ekki fengið út-
flutningsleyfi fyrir jarmi sínum enn.
— Heimspekisprófi við Háskól-
ann i Rvik hafa 24 stúdentar lokið.
— „Hótel Island" i Reykjavik er
selt þeim kaupmönnunum Ragnari
Levi og Jensen-Bjerg fyrir 185 þús.
kr.
—■ Landburður aj vœnum þorski
er á Reykjavíkurhöfn og viðar við
Faxaflóa.
— Stöðugt eru að koma fréttir
um lslendinga sem fallið hafa á
vígvellinum. Seint i marz fe'll Gunn-
ar Rikharðsson (bankabókara Torfa-
sonar) er gerðist sjálfboðaliði, rúm-
lega tvitugur að aldri, þegar strið-
ið hójst og verið hefir i óteljandi
orustum þe$si árin síðan. Hann var
að hlaða vélbyssu er kúla kom i
höjuð honum, sjo hann lét þegar
lifið.
— Um héraðslœknisembœttið á
Isafirði sœkja lœknarnir: Eirikur
Kerulf á ísajirði, Ingólfur Glslason
á Vopnajirði, Pétur Thoroddsen á
Norðfirði og Sigurður H. Kvaran á
Eskijirði. Um héraðslceknisembætt-
ið á Húsavik sœkja: fón fóhannes-
Sumarkoma.
Svifinn á braut er hinn svalkaldi vetur,
en sumarið rikir á hafi og grund ;
það vonleysisdrunganum varpað burtgetur,
því vordagur fagur er unaðsleg siund,
þá blómin i fjallanna brekkunum glitra
breiðast þar út með sitt litskrúðsins
fjöld,
en björgin und fossanna tilþrifum titra,
þau tröllauknu öflin þar berjast um völd.
Lifverur frelsast úr lœðingi klaka,
Ijómar nú árbrún um fjallannaból,
lifgast og starfa nú lifsöflin taka,
lengist nú dagurinn, hœkkar nú sól;
Ijósgeislar fagrir i loftöldum hvika,
leikur sér golan við blómgvaðan meið.
Nátturan vill ekki hörfa né hika
sem hraðast að renna sitt markaða skeið.
Til fuglanna heyrast oft unaðar-ómar,
i alviðum, bládjúpum himinsinssal
og alstaðar heyrast þá einhverir rómar;
ó, yndislegt finst mér það náttúruhjal.
Þar má margt lesa, og þar má margt lotra,
þar sést i öllu hið starfandi afl,
þar er sönn ánœgja andann að nœra,
og auðvelt að skilja þá lifsins er tafl.
Lœkirnir kátir úr fjallshliðum falla,
fönnin hún bráðnar úr giljum og skál;
lofsöngar sœtþýðir lóunnar gjalla;
lifnar nú neisti i þjóðllfsins sál.
Ó! að sá neisti að eldsloga verði,
efli og styrki vorn framfarahug,
veki i oss djörfung i hcettunum herði, —
þá hrindum við allri mótstöðu á bug.
Grœðir er blíður og brúnir hans sléttar,
bjartir hans vangar og greitt er hans hár;
á sundi þar hafmeyjar leika sér léttar;
llðandi um hafflötinn bátur fer smár.
Dvelur við strendurnar sjófuglasœgur,
suða við björgin af hávcerum óm;
svanir við vötnin um sumarlöng dœgur
syngja og kvaka með indcelum róm.
*
* *
O, ris þú upp þjóð mín verk þitt að vinna,
vorið er komið og starfið er margt;
aflið og máttinn þú i þér munt finna.
Áfram skal halda’ eftir veginum djarft.
Yrktu upp landið og láitu sjást skóga
Ijómandi garða og fagurgrœn tún;
beislaðu fossana — gull mun þá glóa —
er glymjandi steypast af hamranna brún.
Jóhann Sueinsson.
son settur lœknir þar og Björn /ós-
ejsson héraöslæknir i Axarfirði.
— Látinn er Halldór Benedikts-
son á Skriðuklaustri í Fljótsdal,
einhver hinn mikilhæjasti bœndaöld-
ungur i Múlaþingi og mætur maður
i hvívetna.
— Forseti Pjóðvinafélagsins, i
stað Tryggva sál. Gunnarssonar, er
kosinn: Benedikt Sveinsson alþing-
ismaður og bankastjóri.
— Erlendur Pórðarson guðfrœð-
iskandidat frá Svattárkoti var kos-
inn prestur i Oddaprestakalli með
yfirgnæfandi meiri hluta atkvœða,
fékk 150 atkv. — Tryggvi H. Kvar-
an guðfrœðiskandidat fékk 77 atkv.,
séra Porsteinn Briem á Hrafnagili
13 atkv., séra Ásmundur Guðmunds-
son i Stykkishólmi 4 atkv., einn um-
sœkjandinn fékk ekkert atkvœði.