Skeggi - 14.09.1918, Blaðsíða 1

1. árg.
Vestmannaeyjum, Laugardaginn 14. sept. 1918.
47. tbl.
Þinglokín.
—o—
Tvö þing á ári, lengsta þingið
og skemsta þingið, ekki má
minna gagn gera; sumir vilja fá
þriðja þingið á 'sama árinu.
Skemst þingið er að ýmsu leyti
merkilegt. Ekki aðeins fyrir það
hve stutt það var, heldur öllu
fremur fyrir afrek sín. Eina
frumvarpið, sem lagt var fyrir
það, sambandslagafrumv., er sam-
þykt nær því í einu hljóði, eftir
fáa daga. þetta getur þingið
þegar það vill.
Annað umræðuefnið var van-
trausts-yfirlýsing á tvo ráðherr-
ana, atvinnumála-ráðh. og fjár-
mála-ráðh.,Sigurðana báða. Fylgis-
menn hennar voru 12 að tölu,
4 heimastj.m., 4 langsum og 4
flokksleysingjar. Bardaginn um
hana var snarpur en ekki langur
og lauk svo að samþ. var rök-
studd dagskrá, sem fór í þá átt,
að ekki þætti heppilegt að skifta
um stjórn meðan stæði á fram-
gangi sambandsmálsins. Dag-
skráin var samþ. með atkv.
gegn 12.
það er eftirtektarvert að til-
raunin með vantraustsyfirlýsing-
una, gengur ekki yfir alla stjórn-
ina. Ámælið sem stjórnin hefur
fengið, stafar mest af ráðstöfun-
um hennar í verkahring atvinnu-
málaráðh. og tjármálaráðh. þingið
hefur litið þannig á málið og
ekki dæmt alla stjórnina jafn-
seka um það, sem ámælisvert
þykir; annars hetði forsætisráðh.
eflaust fengið sinn skerf líka, því
að ekki vantar það að til eru
menn í þinginu, sem gjarnan
mundu glefsa í hann, ef þeir
sæu sjer fært.
Á þingmálafundi, sem haldinn
var hjer í vor, var lýst óánægju
á stjórninni í heild, og virtist
sem þingmanninum væri það ekki
þvert um geð. Samt er hans
ekki getið í hóp þeirra, sem
vantraustinu fylgdu. Hefur hann
annaðhvort ekki viljað ráðast í
stjórnarskifti nú, þótt það óhyggi-
legt, ellegar þá þótt lítið að
losna ekki við a 11 a s t j ó r n-
i n a. þingið var ófáanlegt til að
hlýða á vantraustyfirlýsingu til
forsætisráðherra, og ber margt
í
i
i
til þess. Til þess er fyrst að
telja framkomu hans í fánamálinu
í fyrra. þar næst um útvegur
hans um lán handa landssjóði.
Siðast, en ekki síst, er hin
einkarlipra framkoma hans í
sambandsmálinu, bæði á þingi
og utan þess. Á þetta alt hefur
þingið í heild sinni litið, fyrirnú
utan það, hve rammskökk ráð-
stöfun það hefði verið, að reka
stjórnina frá í sama svip og hún
er að koma fram vandasamasta
stórmáli þjóðarinnar.
Yfirleitt er þetta síðasta þing
eitthvert besta þing, sem háð
hefur verið á síðustu árum.
Fræðslumál.
Erindi eftir messu í Hrepphólum
i. apríl 1918.
Eftir Magnús Helgason.
—o—
(Niðurl.).
það er vitanlega ekki mikill
námstími 10 vikur í 4 ár, en ef
börnin kæmu vel læs, mætti
samt talsvert gagn verða að hon-
um. Kennarinn þarf að laga
lesturinn og einkum koma börn-
unum á lagið að lesa sjálf bækur
sjer til gamans og gagns; til þess
þarf hann að Iesa með þeim og
fyrir þau, og skólinn að vera vel
búinn að bókum. Hann þarf að
laga skrift og æfa, og koma
börnum á lagið til að stíla rjett
og stafsetja, kenna þeim helstu
reikningsaðferðir og æfa þær
dálítið. Koma þeim á lagið að
lesa kristin fræði. Og auk þessa
fræða þau um ísland, sögu þess
og náttúru, og hvað annað fleira,
sem honum vinst tími til og
víkkað getur sjónarsvið barnanna
og glætt hug og löngun til að
verða að manni. Jeg var vanur
að hafa hjá mjer fermingarbörn
8—10 daga á undan fermingu.
Jeg saknaði þess oft, að geta
ekki haft þau lengur. Mjer finst,
að þeim hefði getað munað það
þó nokkuð, ef jeg hefði mátt
hafa þau 8-10 vikur, og því
fremur, ef það hefði verið í 4 ár.
það má raunar enginn ætlast til,
að börn verði sprenglærð á ekki
lengri tíma. það ættum við að
geta borið um, sem verið höfum
10 ár að læra, og þykjumst ekki
vita mjög mikið samt. En góður
kennari gæti samt mikið á þess-
um tíma. Svo mikið, að góðar
gáfur grotnuðu ekki niður af ó-
hirðu án þess eftir væri tekið,
og góðir neistar kulnuðu síður
ýt af aðhlynningarskorti. Við and-
legum kýtingi yrði síður hætt.
Vitanlega er barnafræðslan
aldreiannað enundirbúning-
u r. Hún nær tilgangi sínum því
betur, sem hún gerir barnið
sjálffærara til að mannast á eftir.
Mörg hafa sennilega ekki mikla
lyst á að læra meira bóklega, en
þau eiga samt að vera bjargálna
um lestur, skrift og reikning og
hafa ögn áttað sig á veröldinni,
svo að þau skilji almennar bækur
og blöð. Sum iangar í meiri
þekkingu, en hafa þó ekki efni
á að sækja aðra skóla, þau eiga
að vera fær um að nota bækur;
og bókasöfn þarf aö auðga og
auka handa þeim. Barnafræðslan
á að vera þeim undirstaða til
sjálfsmentunar, og hamla því að
sjálfsmentunin verði að sjervisku,
eins og oft hefir viljað verða, af
því að skynsamlega undirstöðu
hefir vantað. Sum fara síðan í
aðra skóla. Ráða mundi jegþað
mörgum þeim, sem ekki ætla
sjer mentaveginn með háskóla-
námi að lyktum, heldur kjósa
frekari mentun í alþýðuskólum,
að draga skólagönguna' nokkur
ár. Jeg hallast mjög að skoðun
■ þeirra manna, sem álíta, að ár-
j unum 14 — 18 ára sje best varið
til að herða líkamann og stæla
vöðvana á vinnu og iþróttum,
hefi að ýmsu leyti minsta trú á
þeim til stöðugs náms. En til
andlegrar mentunar verða árin
um tvítugt einna drjúgust og
hollust, ef þá er kostur á g ó ð-
u m skóla. Hver veit nema
slíkur skóli rísi upp hjer á þess-
um slóðum, áður en langt um
líður, eins og nú stendur til á
Fljótsdalshjeraði. En það kemur
nú þessu ekki beint við. Hjer
var umtalsefnið barnafræðslan,
undirstaða alls náms, andlega
veganestið úr föðurhúsunum út
á æfileiðina, grundvöllur þjóðar-
heilia og þjóðþrifa, bæði með
stórum þjóðum og smáum. Hún
er eins nauðsynleg börnum og á
að vera eins sjálfsögð þeim til
handa, og fæði og klæði og lík-
amleg aðhlynning.
þegar kristnin var lögtekin
hjer á landi, þótti forfeðrum
vorum það þungur skylduskattur
að eiga að ala upp börn, sem
þeir eignuðust, hvort sem þeir
hefðu efni á eða ekki, og fyrst
í stað varð að lofa þeim að bera
út börn, sem þeim þótti ofaukið.
En ekki voru liðin 20 ár, þegar
kristindómurinn var búinn að
sannfæra þá um, að barnaútburður
var óhæfa, sem ekki mátti eiga
sjer stað. Ef þið fengjuð barna-
skóla í lagi, vona jeg að ekki
liðu svo mörg ár, þangað til
ykkur öllum fyndist hann sjálf-
sagður og ómissandi og ljúft að
standa straum af honum og vanda
til hans eftir bestu föngum, og
nokkurs konar andlegur útburður,
að láta nokkurt barn fara á mis
við fræðslu hans og áhrif.
Enn um
Botninn.
Frá því var sagt á dögunum
að verið væri að leigja fáum
mönnum allan Botninn til jarð-
ræktar, og þótti mörgum súrt í
brotið. Nú er það kunnugt
orðið, að það eru aðeins fjórir
menn, sem fá iandið á leigu,
varasýslumaðurinn og sameignar-
maður hans, hreppsnefndarodd-
vitinn og annar maður til úr
hreppsnefndinni. Takmörkin eru
sögð, Eiðið, Hliðarbrekkur og
Skiphellar og þaðan til bygðar.
það er alt láglendið upp í rætur
fjalla, um 60 dagsl. Á svæði
þessu eru nokkrir blettir sem
gróa upp af sjálfu sjer þegar
þeir eru friðaðir, en að öðru
leyti er þar sandauðn og malar-
kambur. Gróðurskilyrðin eru
því harla misjöfn á ekki stærra
svæði.
Engin eftirsjá væri í landi þessu
fyrir almenning ef ekki stæði svo
sjerstaklega á að það liggur alveg
imr Mikið úrval af allskonar vörum nýkomið.
S- 3. 3oh»5«tt.