Suðurland - 08.12.1911, Blaðsíða 1

SUÐURLAND.
II. árg.
Eyrarbakka 8. desember 1911.
28. blað.
Auglýsingawerð.
Þumlimgurinn af meginm&lsletri koBtar 1 krónu, miðað við
eina d&lksbreidd í blaðinu. Fyrir smáletursauglysingar (petit
eru teknir 3 aurar fyrir orðið.
0 Só auglýst að mun er mikill afaláttur gefinn. %
Landsímastöðin á Eyrarbakka er opin f'rá
kl. 8V2—2. og 3Vg—8 á yirkum dögum. Á helg-
um dögum frá kl. 10—12 f. hd. og 4—7 e. hd.
Einkasíminn er opinn á sama tíma.
Sparisjóður Árnessýsiu er opinn hvcrn
virkan dag frá kl. 3—4 e. hd.
Lestrarfélag Eyrarbakka lánar út bæk-
ur á sunnudögum frá kl. 9—]0. f. hd.
Orðskrípi og athugaleysi.
í 25. tbl. Suðurl. þ. á. er grein eftir
Br. J. með fyrirsögninni „Misbrúkum eigi
fornhelg nöfn! “ —
Grein þessi er þörf hugvekja það sem
hún nær, og kemur- vafalaust að tilætluð-
um notum framvegis, þeim er hana heyra
eður sjá; því það ætla eg að meir séu nöfn
þessi, svo sem „Hof“ tekin upp og færð á
íbúðarhús í kaupstöðum og sjóþorpum, af
vanhugsaðri ræktartilfinningu við ættar- eða
æskustöðvar, en af yflrlögðu ráði til við-
hafnar, því það hljóta allir að sjá, er að
gæta, hversu vanhugsuð ræktartilfinning
það er, við kærar stöðvar, að færa nöfn
þeirra yfir á annað miklu ómerkara og
minni háttar. Eða hver mundi t. d. láta
hest sinn heita nafni vinar síns, og þó er
góður hestur mörgum ærið kær sem von er .
Eins og Br. J. tekur róttilega fram, get
ur það haft afar slæmar afleiðingar þegar
farið er svona gálauslega með fornsöguleg
nöfn, en það eru því miður fleiri nöfn not-
uð á mjög óviðeigandi hátt, og það svo,
að þó þau séu góð og gild í sjálfu sér, þá
verða þau að hreinustu skrípanöfnum við
notkunina, og hljóta að gjöra oss meir eða
minna hlægilega í augum þeirra er því
veita nokkra eftirtekt, bæði innlendra og
útlendra, nú þegar, og einkum þó síðar
meir, verði eigi bót á því ráðin,
í flestum kaupstöðum og sjóþorpum hér
sunnanlands, heflr það viðgengist, að menn
hafa nefnt þurrabúðarhíbýli þau er þeir hafa
komið sér upp, ýmsum nöfnum, oft svo
gagnstæðum sem framast má verða, öllu
því er staðhættir og kringumstæður benda
á að best ætti við. Verða þannig að skrípa-
nöfnum jafnvel allra fallegustu nöfn, t. d.
að taka á Eyrarbakka, — þar sem þó mun
kveða einna minst að þessu tiltölulega —
eru þó önnur eins nöfn og þessi: „Hagi“
og „Blómsturvellir", tómthús sem eigi fylg-
ir eða heflr fylgt nokkurt stingandi strá.
„Berg" þar sem allra votlendast er og eng-
inn steinn nærri. „Tjörn“ aftur á móti þar
sem einna lengst er til nokkurrar tjarnar,
og svo kemur nú „Björgvin" og „Zephyr"
og náttúrlega „Nýibæi ", eins og í nálega
hverju einasta sjávarþorpi, enda þó allir
sjái að nafnið getur ómögulega átt við degi
lengur eftir bæjarbygginguna,
Ekki mun þetta stórum betra á Stokks-
eyri, að rninsta kosti var þar nýskeð hús-
korn á smábarði, í skugganum fast norðan
við Stokkseyrarhúsin og var eðlilega kallað
„Aftanköld", en eiganda þótti betur við eiga
að breyta þessu nafni og vildi láta nefna
húsið framvegis „Varmadal". Þar eru einn-
ig hús sem heita venjulegum mannsnöfnum,
svo sem „Aðalsteinn" og „Hafsteinn“, en
eigi veit eg til þess að neinn eigi þar bók-
stallega heima í „Jóni" eða „Gunnu“, eru
það þó alt oins góð nöfn, — og verða
kannske notuð þannig bráðum.
Þá eru Vestmannaeyjar. Þar hafa menn
haft þann hlægilega sið að nefna tómthús-
kumbalda sína eftir stórborgum heimsins,
svo sem „London8, „París", „Boston" og
fleirum gjörsamlega óviðeigandi nöfnum.
Þó er tilfinnanlegast hvað mikið kveður
að þessum skrípanöfnum í höfuðstaðnum
sjálfum, Reykjavík; vantar þar þó eigi smá-
smugulegt eftirlit með byggingum manna
að sögn.
Innan um alla móðurmálsvermdarana þar
eru þó hús, bygð og búsetin af íslending-
um, sem heita „Aberdin“, „Edinborg“,
„Liverpool", „Goodthaab “ — til minnis
um Grænlensku verzlunina — og líklega
gengur „Glasgow" bráðum aftur.
Fjölda margir þar hafa nefnt hús sín eða
bæi, gömlum og góðum nöfnum alþektra
sveitajarða, hversu afkáralega sem það kom
þar fyrir, með tilliti til staðhátta og líkinda.
Þar er meðal annars uppi í einhverju urð-
arholtinu „Einarshöfn".
Hver veit nema Eyrbekkingar taki líka
bráðum upp á því að láta líka einhvern
kofann sinn heita „Reykjavík". Pað er þó
ávalt dálítið í munni að vera frá Reykja-
vík, hvar sem menn eru staddir!!
AUir hljóta nú að sjá hversu öll þessi
nafnameðferð er óviðeigandi og spillir mál-
inu, skaðar söguna og lítilsvirðir þjóð og
þjóðerni.
Eg þykist vita að þetta lagist fljótt, þá
er á það er bent, því aðalorsökin mun
vera liugsunarleysið. En þó get eg ekki séð
að neitt væri á móti því að sveitarsfjórninni
með lögum eða samþyktum væri falið að
hafa eftirlit með nafnagjöfum híbýla í um-
dæmum sínum, og að þær sæju um að
nöfnum þeirra væri þannig háttað, að þau
væru fyrst og fremst ísiensk, og bentu
helst til staðhátta, en væru eigi tekin
eftir nöfnum löngu bygðra bóla, sem þessu
ei u gagnstæð að öllum eðlisháttum.
0. 0.
* *
*
Það er eigi að ástæðulausu að vandað
er um ósvinnu þá er vór íslendingar gjör-
um oss einatt seka í og tilfærð eru nokk-
ur dæmi hér að framan. Eigi þeir þakkir
skildar er á slíkt benda og leitast vilja við
að lagfæra alt það er miður fer í þessa átt.
Pað sætir annars furðu, hve lítill gaum-
ur er gefinn hreinsun móðurmálsins góða,
eins og þjóðræknin og ættjarðarástin er
básúnuð frá hverjum hól og hjalla, dæld-
um og dölum.
Séra Magnús Iíelgason skólastjóri í Rvík
tók eitt sinn „til bænar“ afbakanir íslenskra
mannanafna og raintist þar meðal annars
á dætur, sem kölluðu sig „son“ og aðrar
óþjóðlegar eftirhermur. Hólt hann fyrir-
lestur um þetta efni í Hafnarflrði og var
gerður góður rómur að honum; var hann
prentaður í Fjallkonunni og síðan sérprent-
aður, eru enn til nokkur eintök af fyrir,
lestri þessurn á prentsmiðju Suðurlands.
Þessá höfum vér viljað geta til að sýna-
áð þetta málefni, sem hér ræðir um, og
drepið hefir verið á í Suðurl. um misbrúk-
un fornhelgra nafna o. s. frv. liggur mörg-
um góðum íslending þungt á hjarta, þótt
lítt verði að gjört. Par er verkefnt fyrir
ungmennafólögin og því eiga þau að sinna.
Ef vér viljnm verða sjálfstæð þjóð, megum
vér ekki kasta frá oss helgasta óðalinu og
dýrmætustu róttindunum, sem enginn ásæl-
ist annar en vor eigin eftirhermu-tísku-tild-
urs-léttúð og kæruleysi. Par getum vér
verið sjálfstæðir ef vér viljum.
Utan úr heimi.
Stríðið,
(Síðustu fréttir frá 22. nóv.)
Ástæður ítala í Tripolis eru alt annað
en glæsilegar. Tyrkir hafa unnið mörg
mikilsverð vígi í grend við borgina. Þar á
meðal hafa þeir náð vatnsuppsprettu borg-
arinnar á sitt vald, svo ítalir verða að fá
vatnsforða sinn úr skipum sínum á höfn-
inni. Tyrkir undirbúa úrslita áhlaup á borg-
ina og hafa safnað að sér ógrynni liðs.
Margar sagnir hafa borist um það, að
ítalir hafi hagað sér sem ósiðaðir rán- og
morðvargar, og þeir hafl myrt, saklausar
konur og börn á hryllilegasta hátt, einnig
beiningamenn og krypplinga. Sagt er að
ítalir hafl hegðað sér ver en Tyrkir við
kristna Armena og er þá langt jafnað. Ensk-
ur riðilstjóri i Tyrkneska hernuin hefir sent
heim til sín þannig hljöðandi frásögn: „Við
höfðum rekið ítala burt úr nokkrum húsum
Araba og eg varð alveg sem þrumulostinn
I að sjá hinar hryllilegu aðfarir í húsunum,
þar voru lík af um 120 konum og börnum.
Þau voru bundin saman á höndum og fót-
um og limlest á hryllilegasta hátt. Nokkru
síðar fundum við Tyrkneska kirkju, fulla
af likum kvenna og barna, þannig misþyrmd-
♦