Verkamaðurinn - 23.12.1935, Blaðsíða 3

VERKAMAÐURINN
3
Gorki, Friedrich Wolf, Ernst
Toller o. fl. Þýðingarnar hafa
margir færnstu islenskir bók-
mentamenn annast, svo sem
Magnús Asgeirsson, Björn Franz-
son, Gisli Ásmundsson o. fl.
Bókin er mjög vönduð i frá-
gangi og innihaldið fjölbreytt og
vel valið, það væri nauðsynlegt
að gera grein fyrir því, en hér
skal aðeins drepið á nokkur at-
riði. Bókin hefst á snildarkvæði
eftir Jóhannes úr Kötlum, sem
heitir »Frelsi«. Það er kvæði um
frelsis- og sjálfstæðisbaráttu ís-
lensku þjóðarinnar, og sérstaklega
ort í tilefni af 100 afmæli »Fjöln-
is«. Næst er löng og ýtarleg grein
eftir Kristinn E. Andrésson um
nýja bókmentastefnu. Er hún
mjög merkileg, þar sem hún sam-
timis er ágrip eða yfirlit yfir sögu
og þróun íslenskra og erlendra
bókmenta, alt frá Goethe og
Heine til vorra daga. Sýnir hún
áhrif heimsviðburðanna á bók-
mentirnar, svo sem heimsstyrj-
aldarinnar, stofnun Sovétríkjanna,
heimskreppunnar, valdatöku fas-
ismans á Þýskalandi og hvernig
allir þessir viðburðir móta skáld
hins nýja tíma, og hvernig hin
nýja bókmentastefna, hinn sósí-
alistiski realismi verður til, verð-
ur hin rikjandi, volduga stefna,
sem aldrei hefir átt sinn lika. í
greininni er getið um mörg þeirra
frægustu skálda nútimans, ritverk
þeirra og þroskaferil. Er grein
þessi tvímælalaust sú merkileg-
asta, sem út hefir komið á is-
lenska tungu um þessi mál, og á
erindi, ekki aðeins til bókmeat-
anna, heldur og til allrar alþýðu.
Af öðrum greinum mætti telja
greinar H. K. Laxness, sem eru
hver annari ágætari. Ein þeirra
heitir »Þeir útvöldu og fólkið«.
Fjallar hún um afstöðu lista- og
visindamanna til fólksins, til
þjóðarinnar, sem þeir eru brot
af, og er hún ásamt öllum hin-
um greinunum (»Um þjóðlega
tónlist«, »Kjarval« og »Borgara-
legar bókmentir*) hin lærdóms-
rikasta, bæði fyrir þá útvöldu og
ekki síst fyrir fólkið. Þórbergur
Þórðarson hefir skrifað grein
»Tvær þjóðir*, sem er saman-
burður á tveim þjóðum, sem
báðar mistu lönd i heimsstyrjöld-
inni miklu. Sýuir hann þar glögt
hinar hrópandi andstæður, alræði
fasismans, grimdarinnar og villi-
menskunnar, sem steypir menn-
ingu Þýskalands i eyðileggingu
og þjóðlifinu i miðaldamyrkur, og
hinumegin Sovét-Lýðveldin þar
sem tugir þjóða eru leystar úr
aldalangri ánauð, þar sem vel-
megun vex, vísindi og listir
blómgast meðan alræði iasismans
murkar lífið úr alþýðunni i
Pýskalandi. Grein Gunnars Bene-
diktssonar um »Ástina á efanum*,
er gott svar við niðárásum Ragn-
ars Kvarans á Sovét-Lýðveldin
og bók Pórbergs Þórðarsonar,
sem mesta aðdáun hefir hlotið,
»Rauðu hættuna*. Skúli Guðjóns-
son bóndi skrifar um »Menning-
arástand sveitanna*, bæði um
sveitamenningu fyr og nú og um
framtiðarhorfurnar. Þá eru nokkr-
ar sögur, t. d. »Valdstjórnin
gegn — —«, eftir Halldór Ste-
fánsson, »Saga frá sjöunda októ-
ber 1935« eftir ólaf Jóh. Sigurðs-
son«, »Myudin af kónginum« eftir
Gunnar M. Magnússon. Eru þær
allar úr hversdagslífinu, sannar
og verulegar. Kvæði eru nokkur
i bókinni, bæði eflir islenska höf-
unda (Stein Steinarr, Örn Arnar-
son o. fl.) og erlenda (Bert Brecht,
Ernst Toller o. fl.). Af erlendum
bókmentum, auk kvæðanna, er
meðal annars kafli úr leikritinu
»Prófessor Mamlock* eítir Fried-
rich Wolf, hluti úr sögunni »Hinir
níu« eftir rússneska skáldið
Fadejeff, kafli úr »Febrúargöng-
unni« eftir Önnu Seghers og
»Æfiutýri hins góða dáta, Sch-
wejks, í heimsstyrjöldinni* eftir
Hasek. Öll þessi skáld eru fræg,
og þessir kaflar nokkrir þeir bestu
úr verkum þeirra. Auk þessa,
sem talið er, er enn mikið efni
í bókinni, er þar efni eftir nálega
30 rithöfunda og skáld, innlend
og erlend. »Rauðir pennar« er
Fra Seyðisfirði.
f tilefni af gorti Alþýðublaðslnjb
6. des. s. 1. um kvöldskemtun Þ*«
sem Jón Sigurðsson, svonefndur
klofningur, og nokkrir kratafor-
ingjar Seyðisfjarðar héldu hér 4-
Hótel Elverhöj kvöldið 5. des., skah
það upplýst, að »foringjarnir« létu
ganga lista um bæinn með um 80
ungum og öldnum jafnaðarmöniH
um á. Eftir 2ja daga smölun feng-
ust aðeins rúmir 30 til að gefa já-
kvæði sitt við þessari skemtun, sem
halda átti Jóni Sigurðssyni til þókn-
unar.
Með 4—5 kl.tíma fyrirvara tóku
sig saman nokkrir verkamenn og
konur og héldu fulltrúa Kommún-
istaflokksins Jóni Rafnssyni, kveðju-
kvöld, og voru þar mætt 50—60
verkafólks til borðs. Fluttu verka-
menn þar samfylkingarræður sínar
og árnaðaróskir sendimanni K. F.
í. og samfylkingarstarfi hans.
Þá var stiginn dans við aukið
fjömenni og skemt sér hið besta.
Er skemtunin stóð sem hæst var
samþykt einróma að bjóða jafnað-
armönnum á Elverhöj sameiginlega
skemtun í nafni bræðralags og
samfylkingar og send samfylkingar-
nefnd á fund jafnaðarmanna.
Jón Sigurðsson tók sér þá vald
til að svara fyrir hönd samkomunn-
ar, og kvað eigi um sameiginlega
skemtun geta verið að ræða. Er það
hvorttveggja, að frekja Jóns og
sundrungarandi kom hér mjög 4»
berandi í ljós, enda færðist brátt
kyrð yfir veislugesti hans, sem
(smárn saman tindust heim til sinr
eða fluttu sig yfir á skemtun sam-
eitt hið besta safn af bókmenta-
legum verðmætum, sem við eig-
um á íslensku. Þeir eiga erindi
til allra, sem vilja viðreisn og
velgengni fslenskrar menningar.
Þeir eiga erindi til fólksins, til
fjöldans, sem hötundar þeirra era
hluti af, en ekki til þeirra út-
valdra, sem hefja sig yfir fjöld-
ann og meina honum að njóta
verðmæta lista og vísinda.