Voröld - 11.06.1918, Blaðsíða 1

LJOMANDIFALLEGAR SILKIPJOTLUR
til að búa til úr rúmábreiður —
“Crazy Patchwork.”—Stórt úr-
val af stórum silki-afklippum,
hentugar í ábreiður, kodda, sess-
ur og fl.—Stór “pakki” á 25c,
fimm fyrir $1.
PEOPLE’S SPECIALTIES CO.
Dept. 23. P.O. Box 1836
WINNIPEG
Branston
Violet-Ray
Generators j
Skrifið eftir bæklingi “B” og j
verölista. j
Lush-Burke Electric Ltd. j
315 Donald St. Phone Main 5009 j
Winnipeg I
1. ÁRGANGUR
WINNIPEG, MANITOBA, 11. JÚNÍ, 1918
NÚMER 18.
Allegretto.
Hver er alt of uppgefinn!
(Fyrir blandaðar raddir) "
Jón Friðfinnson.
=#= =±=F= \ v -1
T" * Í' V -f- -tr f- T--p; f=*=£=
Hver cr alf oj- upp ■rí ■ inn, cm. - 6L nölf aö kueda1 oq vcik - a,)
J —r— i —<•— S. j? -4 , r -r*— =f=^= .\ J> —l—r— i' x -1»—i JL =~ V 1
—t— —X— =£= f" 2~l/- - V T \

£■ i -i i'
rJiJ ■' 1 J. .1 - 'J
É
%-r-j 'r t .11 ? " jr f f s' .f \ C g
'■+ - - - -in lei'R - tnrv aua-ue.lcl - ast - a s+renq-mn. Sma. Lcqqi-a/
Lai
a, om - <x> c,i
X
v * f p U f xff 1 t' r r t; '
j—j
i b? | j v..........' -* J * J 11 j'j a
=E=f=^- ■{ ) t —-- p' ^ p p f r rJp=f--f—p
1 1 U .1 j j- 4 J T 4-Hrr~*-^ J. 1-t3l Ji 1S,J
*=*-* J J I | -J -4-pM
r ~ ' e i* p r > ii» r r r =rl
r 'r I P
-:i , f ^ ^ " f -f \r.rf- [ C4
u. '
lun.c(-s)iil-ið of hilt
Nú skal strjúka hlítt og hljótt
hönd við streng sem blær í viðnum,
Grípa vorsins þrá og þrótt
þungafult en milt og rótt—
úr þeim söng er sumar nótt
Syngur glatt í lækjar niðnum.
pað er holt að hafa átt
heiðra drauma vökunætur,
Séð með vinum sínum þrátt
sólskins rönd um miðja nátt,—
aukið þræði í æfiþátt
aðrir þegar stóðu á fætur.
Úti grænkar lauf og lyng
litkast rein við akra sána,
Eg í huga sé og syng
sumar-drauma alt um kring.
Út að fjarsta aldar hring
yztu vonir þar sem blána.
Vini kveð eg, þakka þeim
þessa sumar-nætur vöku!
Úti tekur grund og geim
glaða-sólskin mundum tveim.
Héðan flyt eg fémætt heim;
fagran söng og létta stöku.
Stephan G. Stephansson.—
ALMENNAR FRETTIR
Vistatakmörkun á Englandi
hefir verið afar mikil að undan-
förnu. 1 vikunni sem leið voru
þær fyrirskipanir gjörðar að allir
fengju fullan skamt. Er sagt að
þetta séu afleiðingar af því hversu
vel Bandaríkja menn hafi staðið í
stöðu sinni að flytja vistir.
Tuttugu og tvö börn hafa dáið
úr mislingum í Winnipeg í apríl-
mánuði í ár.
Bólan hefir gert talsvert vart
við sig í London í Ontario; hafa
þar þegar dáið úr henni 11 manns.
Jafnaðarstefnu félagið í Win-
nipeg, samþykti fyrra þriðjudag
áskorun til Manitoba stjórnarinn-
ar þess efnis að hún útnefni
kvendómara til þess að rannsaka
mál ungra stúlkna. Sama félag
krefst þess að hjónaskilnaðar lög-
in verði þannig lagfærð að jafn-
hægt sé fyrir konu að fá skilnað
og fyrir mann.
Telegram segir þá frétt, fyrra
mánudag að Ilamilton bankin
hal’i stefnt Commerce bankanum
og krefjist $150,000 skaðabóta,
fyrir það að hann hafi látið
byggja of nærri sér árið 1915 á
Aðalstætinu.
Rannsókn hefir verið skipuð til
þess að komast að niðurstöðu um
það hvort sannar séu alvarlegar
og margar ákærur um illa með-
ferð á veiku fólki á Selkirk sjúk-
rahúsinu. Er því haldið fram að
þar sé bæði lítill matur og illur;
farið sé að öðru leyti með sjúkl-
ingana fremur sem fanga en veikt
fólk og fleira er þar talið athuga-
vert.
Verkamannablaðið sem hér var
geefið út um verkfallstímann, og
Prentað hjá Ilecla Press verður
gefið út um verkfallstíman, og
,r komið til orða að blaðið Voice
í tt.i aó koma út en Labor News
korni í þess stað.
S. R. Parsons, forseti verksmið-
jueiganda, flutti ræðu í Hamilton,
I. júní, þar sem hann fordæmdi
niður fyrir allar hellur þá stefnu
Vestur Canada að vilja minka
tolla. Hann kvað verksmiðju-
eigendur verða að taka saman
höndum til þess að halda við toll-
um. “þegar Verið var að kjósa
Crerar,” sagði hann, “var oss
sagt að ekki yrði hreyft við toll-
málum á meðan stríðið stæði yfir,
en nú hvín frjálsverzlunar söng-
urinn í þeim Vestur-Canada búum
Vér verðum að sýna stjórninni,
sýna stjórnmálamönnum, sýna
blöðunum, sýna fólkinu að verk-
smiðjueigendur eiga lieimtingu á
tollvernd í sínu eigin landi.”
Percey ITagel var tekinn fastur
á fimtudaginn vestur í Saskatche-
wan fyrir í'&ð að drekka áfengi á
veitingastað.
Telegram byggingin brann að
miklu leyti á laugárdaginn. Er
skaðinn metin á $150,000. Bygg-
ingin er eign Sir Rodmonds Rob-
lins og sonaf hans.
Hræðilegt morð var framið á
föstudaginn í Ottawa. vMaður
frá Winnipeg, sem Arthur Rod-
way hét og var prest sonuf, var
nýfluttur til Ottawa. Hér í bæn-
ium hafði liann þekt stúlku er hét
Myrtle Styan, og höfðu þau felt
saman ástir. Stúlkan flutti einn-
j ig til Ottawa ojg voru þau bæði
|hjá systur hennar. Rodway vildi
jfá liana til þess að giftast sér, en
jhún hafði fundið það út að hann
jvar kvæntur maður. Tók hann
það til bragðs þegar stúlkan vildi
eklvi verða við tilmælum hans að
hann skar hana á háls með rak-
hníf, og sjálfan sig á eftir. þau
dóu bæði svo að segja samstundis.
Eldur mikill kom upp í Mikla-
garði á fimtudaginn og urðu þar
150,000 Múhameðstrúarmenn heim
I ilislausir.
Maður sem J. Scullion hét og
tekinn hafði verið nauðugur í
stríðið ætlaði að fyrirfara sér í
Minto herbúðunum á föstudaginn
með því að skera sig á háls tví-
vegis.
Bordenstjórnin gerði þá sam-
þykt nýlega að banna bæði flutn-
ing ávaxta og ýmislegs annars inn
í landið. petta mæltist svo illa
fyrir að mótmæli bárust úr öllum
áttum, og varð það til þess að
bannið var tekið af ávöxtum áður
en það gekk í gildi.
Bordenstjórnin hefir leigt
Manitoba College fyrir skóla I
handa heimkomnum hermönnum.
Hefir stjórnin samið um leiguna
um langan tíma eftir að stríðið sé
úti.
Meðal annara muna voru $15,-
000 virði af gimsteinum sent á
Lusitania til Englands þegar
henni var sökt. Gimsteinarnir
voru trygðir fyrir $13,000 og
borgaði félagið ábyrgðina. Fyrir!
nokkrum dögum vildi það til að
írsknr sjómaður var að draga upp
net sín og veiddi hann þar gim-
steinapokaml með öllu sem í var.
EKKI AF BAKI DOTTINN
Sir Wilfrid Laurier er staddur
í Toronto í dag. Er hann þar á
ráðstefnu við ýmsa saiiiverka-
menn sína og mun hafa í hyggju
að byrja öflugt starf í þá át.t að
færa líf og framkvæmdir í frjáls-
lynda flokkinn imi alla Canada.
Tvö þingsæti eru auð nú sem
stendur í Ontario; annað í Glen-
garry, hitt í Norður Ontario, og
mun erindi Laurier’s meðfram
vera það að vera með í vali þing-
mannaefna fyrir frjálslynda
flokkinn, þegar kosningar fai’a
þar fram.
1,500 bifreiðaslys liafa átt sér
stað í Winnipeg síðastliðið ár
eftir því sem nýjustu skýrslur
sýna.
FULLTRUAR BANDAM. OG STJORN-
ARFORMENN NÝLENDANNA BÚAST
TIL AD TALA UM FRIDARSKILMALA
FOCH, YFIRHERSHÖFDINGI SEGIR AD BREYTA VERDI TIL í STRÍDINU þANNIG AD BANDA-
MENN GJÖRI ÁHLAUP SEM ÓVINIRNIR GETI EKKI MÆTT. Á ANNAN HÁTT SÉ SIGUR
ÓMÖGULEGUR. NÚ VERDI AD SKRÍDA TIL SKARA.
SITT AF HVERJU.
(Eftir Eyvind).
það verða sundurlausir molar
sem ég sendi Voröld undir þessu
nafni. Mér ctettur oft ýmislegt i
hug sem ég álít að til umbóta
horfi, og sem þarft væri að vekja
máls á, en sá er galli á að ég er
ekki nógu vel ritfær til að skrifa
vekjandi ritgjörðir. En Voröld
er blað alþýðunnar, blað bónd-
anna. Eg álit þvi að alþýðu-
menn eigi að láta þar í ljósi skoð-
anir sínar á sem flestu. Við finn-
um bezt' sjálfir hvar skórinn
kreppir, en ef við förum skakt
með, eða skiljum ekki rétt þá
munu þeir leiðrétta sem betur
kunna.
pessar smágreinir verða flestar
i spurningarformi, og tilgangur
þeirra er sá að hefja umræður á
ýmsu því er orðið gæti mér og öðr-
um til fróðleilis og nytsemdar. Ég
treysti'því að ritstjóri Voraldar og
aðrir mér færari menn taki þar við
sem mig þrýtur, og bendi á nýja,
eða betri vegi þar sem ég sé aðeins
fen og forræði.
Mörg eru manna meinin nú um
stundir, og fátt er það sem til
framfara horfir “því endalaust
sígur á ógæfu lið, ” eins og þor-
steinn Erlingsson kvað. Stjórn-
arfarið má víst ekki minnast á—
það eru nú kölluð landráð—nema
ef maður vildi syngja henni lof og
þakkargjörð fyrir allar hennar
gjörðir. En okkur bændunum
finnst við hafa fullan rétt til að
sjá kosti hennar og lesti, því við
lítum svo á að stjórnin sé til fyrir
okkur, en við ekki fyrir stjórnina.
það er því örðugt að sannfæra
okkur um að hún sé “heilög og
friðhelg,” þó á ófriðartímum sé.
Herskyldan er nú fyrst farin að
sýna okkur hvað í vændum er, því
nú er henni beitt takmarkalaust
við bændur og bændasyni; þvert á
móti loforðum og yfirlýsingum
stjómarinnar í vetur, en lát-
nú nógu ilt, út af fyrir sig, en lát-
um svo vera að það sé nauðsyn-
legt, eins og sakir standa. En
það er ekki nóg. Um leið er okk-
ur skipað að auka framleiðslu í
öllum greinum, og þó er steinum
kastað á götu okkar í þeim efnum,
en ekkert gjört til að létta undir
með okkur. það er ekki nóg að
teldnn er frá okkur beztí mann-
krafturinn: Verði á vörum okkar
eru takmörk sett á markaðnum, en
auðfélögunum gefið tækifæri til
að njóta góðs af. Auðfélögunum
er leyft að halda inni stórum
byrgðum af nauðsynjavörum, til
að bíða eftir hærra verði, en fyrir
bændur eru þær ófáanlegar, eða
því seni næst. Auðfélögunum eru
engin takmörk sett með sölú á
glisvarningi og óþörfustu tegund-
um af munaðarvöru, og þær get.a
bændur fengið í tonnatali hvar
sem vera skal, en nauðsynjavaran
er skömtuð úr hnefa.
! pó tekur síðast.a ráðstöfun
stjórnarinnar öllu öðru fram. Nú
er bændum skipað að færa kaup-
! mönnum aftur alt. það hveiti sem
l^eir kunna að liafa keypt til heim-
ilisþarfa,og elja við lægra verði en
I nii er gangverð, en kaupa aft.iir
j fárra daga forða í einu, við hærra
verði. Verði þessu ekki lilýtt,
ikvað eiga að gjöra hjá mönnum
húsléit og taka hveit.ið með valdi,
án endurgjalds, en bændur sæti
sektum og fangelsi að auk. þetta
kemur hart niður á þeim sem búa
fjærri járnbrautum, og eru því
vanir að kaupa ársforða af hveiti
! á vetrum, vegna vegleysu og fjar-
lægðar. þessir menn verða nú
Ineyddir til að fara margar ferðir
til markaðar um mesta anna tím-
ann, og borga þannig margfalt
verð fyrir nauðsynjavöru, sem
þeir voru áður búnir að kaupa.
Hvert stefnir þetta? Er það nokk-
ur ávinningur fyrir stríðsþjóðirn-
ar? Græðir nokkur á þessu nema
auðfélögin og stjórnin, sem fær
sektarféð ? Hvað ætli komi næst ?
Líklega verða teknar af okkur
kýrnar, svo við tefjum okkur
ekki við að heyja handa þeim.
Væri ekki sæmra fyrir stjórnina
að finna ráð til að létta bændum
framleiðsluna, í stað þess að gjöra
hana sem erfiðasta? Máske eitt-
hvað slíkt sé á leiðinni? þarf ekki
að hlynna að neinu nema auðfél-
öguni^m? Eða, eru það auðfélög
sem ráða gjörðum stjórnarinnar?
þetta er nú líklega nóg til þess
ég verði kallaður landráðamaður;
en það verður að sitja við það.
•• • - • •
« * *
‘ ‘ það er svo margt, ef að er gáð
sem um er þörf að ræða. ’ ’
Svo kvað Jónas Hallgrímsson
forðum, og dró þá upp ófagra
en hlæilega mynd af ýmsu því sem
mest fór aflaga í þjóðfélagin ís-
lenzka á þeirri tíð. Ekki veit
ég hvort það er áhrifum kvæðisins
að þakka, að margt af því sem
hann leikur þar verst, er nú gjör-
breytt til batnaðar. En enginn
efi er á því, að margur hefir séð
þar ófagra, en sanna, mynd af
sjálfum sér.
Margir fleiri hafa vakið þjóðina
heima bæði í bundnu og óbundnu
máli, en enginn eins skarplega eins
og Gestur Pálsson, í fyrirlestrin-
um, “Lífið í Reykjavík,” og svo
er mér sagt af kunnugum mönn-
um að fátt muni hafa snortið
Reykvíkinga eins gagnlega eins og
hann.
Á líkan hátt þyrfti að vekja
okkur Vestur íslen'dinga. p’að
þarf að sýna skýra en sanna mynd
af því sem mest fer aflaga hjá
okkur.
þetta er verkefni fyrir rit-
stjóra Voraldar og aðra ritfæra
menn. þetta heyrir undir þjóð-
ernis spursmálið, sem honum og
öllum góðum Islendingum er á-
hugamál. Um það er búið að rita
svo margt að ég hefi þar engu við
að bæta, að sinni, enda mundu það
köíluð landráð nú á dögum. það
er aðeins ein hlið á því máli sem
mér virðist að ekki hafa verið
nægilega gaumur gefinn; það er
afbökun íslenzkra nafna. það
mun óhætt að fullyrða, að full-
kominn helmingur landa hér hafi
breytt nöfnum sínum, á einhvern
liátt. Sumir hafa lagt niður ís-
lenzku nöfnin með öllu, og tekið
enslt nöfn í taðinn; aðrir hg.fa
reynt að þýða íslensku nöfnin á
ensku, og verða þær þýðingar oft
næsta kynlegar, t. d. James, fyrir
Guðmund, Edward fyrir Eirík,.
Nelly fyrir Helga. Barney fyrir
! Björn, Anderson fyrár Árnason, og
jfl. því líkt. þá eiu enn aðrir og
] mun sá flokkurinn f jölmennastur,
S sem halda nöfnunum, en rita þau
] og bera fram, eins nærri enskum
] rithætti eins og hægt er, t.d., John
fyrir Jón, Howard fyrir Hávarð,
! Freda fyrir Fríða, og svo frv. Ég
j er ekki fær um að rita um þetta
I mál eins og ég vildi, til þesssker tir
mig kunnáttu á báðum málunum,
málfræðislega þekkingu og margt
jfleira. En ég hefi þáð á tilfinn-
j ingunni, að sk/rnarnafn hvers
| manns, ætti að vera friðhelgt; ætti
! ekki að breytast, og yrði ekki
j þýtt á önnur mál nema til að gjöra
úr því skrípi.
Að þessi skoðun mín sé rétt,
bendir það að ég man ekki eftir að
nokkur maður sem mentunar hefir
notið heima á gamla landinu, hafi
breytt nafni sínu hið minsta, þegar
hingað kom. Sama má segja um
marga af hinum skynsamari mönn-
um hér í landi. En hvernig
stendur á því að enginn af menta-
mönnum okkar hefir tekið sér
fyrir hendur að rit-a um þetta? Er
þetta ekki þjóðernisspursmál út
af fyrir sig? Væri ekki gjörandi
að benda unga fólkinu á það sem
betur mætti fara i þessu efni? Eg
skora nú á ritstjóra Voraldar að
taka þetta mál til umræðu. Hann
er manna bezt til þess fær, og ég
tel víst að orð hans í þessa átt
hefðu meiri áhrif en flestra ann-
ara. þetta er þjóðlöstur frá
þjóðernislegu sjónarmiði, sem þarf
lækningar með. Háðið, nógu
napurt, nógu biturt, er máske
bezta lækningin.
SAFNAD í BRUNASJÓD
Aður auglýst...............$61.00
Hjálmur Árnason, W’peg.....$ 0.50
Jón Jónsson, Winnipeg.........50
Mrs. Halli Björnson, Riv-
erton..................... 5.00
Mrs. Lilja Eyjólfson ...... 1.00
Helgi Stefánsson........:.. 1.00
Mr. and Mrs. E.Th. Eyjólfs-
son.................... 5.00
Miss Guðrún Johnson,
Winnipeg.................. 1.00
G. Kristjánsson, Winnipeg 1.00
G. Sigurðson, Stoney Hill.. 1.50
Mrs. G. Sigurðson, Stoney
Hill ..................... 1.00
Th. G. Sigurðson, Stoney
Hill...................... 1.50
Pétur Bjarnason, Mikley.... 1.00
Th. J. Jónasson, W’peg..... 2.00
Mrs. Thordís, Gislason,
Lundar..................... .50
Jóhannes Helgason, River-
ton....................... 1.00
þórður Bjarnason, og fjöl-
skylda, Nes............... 5.00
Kvenfélag Skjaldborgar-
safnaðar.................. 5.00
Bjarni Johnson, Winnipeg 2.00
Markús Jónsson, Baldur..... 5.00
Ónefnd, Winnipeg .......... 1.00
Jóhannes Jónsson, Wpeg.........50
Samtals ..............$103.00
TIL MINNIS
það er oft að fóllc man ekki
hvenær ferðir eru á milli Winni-
peg og annara staða eða að það
man ekki hvenær reglulegir fund-
ir eru í hinum ýmsu félögum hér
í bænum. Voröld ætlar hér eftir
að flytja minnisspjald um ýmis-
legt þess háttar sem oft getur
ikomið sér vel að hafa.
Vagnaferðir milli Winnipeg og
Selkirk
j.Frá Winnipeg þá virkum dög-
!um):—
I kl. 8.00, 9.00 og 10.00 f.h.; kl.
11.30, 3.30, 5.30, 6.30; 7.30 og 11.30
j e.li.
(Á sunnudögum) kl. 9.00 og
j 11.00 f.h.; kl. 2.00, 4.00, 6.00, 8.00
jog 10.00 e.h.
Frá Selkrik (á virkum dögum):
! Kl. 6.50, 8.00 og 9.00 fh.; 12.30,
2.30, 4.30, 5.30, 6.30 og 10.30 e.h.
IÁ sunnudögum: Kl. 8.00 og 10.00
jf.li.; kl. 1.0Q, 3.00, 5.00 og 7.00 e.h.
FASTIR FUNDIR
Skuld—Miðvikud. kl. 8 e.h.
Hekla—Föstud. kl. 8 e.h.
! VERKFALL TIL MÓTMÆLA
GEGN STRÍDI.
Svo segja fréttir að alþýðufólk
í Austurríki hafi lýst því yfir að
jþað ætli sér að enda stríðið inn-
an skamms. Ivveðst það muni
gjöra verkfall um land alt til
mótmæla og muni slíkt hafa þau
áhrif að friður hljóti að komast á.