Vísir - 26.02.1965, Blaðsíða 9

VlSIR . Föstudagur 26. febrúar 1965.
9
Mt
Kapitafísmi rís upp í
kommúnistaríkjunum
jp'yrir nokkru gerðist það hér á
Alþingi að íslenzkir komm-
únistar útilokuðu sjálfa sig frá
þátttöku í þingnefnd, sem skyldi
fylgjast með samningum um
byggingu aluminium-verksrniðju
þar sem þeir voru búnir að lýsa
yfir, að þeir væru fyrirfram al-
gerlega á móti því að nokkrir
samningar yrðu gerðir við er-
lend fyrirtæki um að koma upp
stóriðju á Islandi.
Það var undarleg tilviljun, að
eiginlega alveg á sama tima. þá
var stödd austur f Póllandi sendi
nefnd frá þýzka auðhringnurn
Krupp, það fyrirtæki sem fræg-
ast var fyrir að framleiða fall-
byssur og Þjóðverjamir voru að
semja við Pólverja um byggingu
ýmiss konar verksmiðja í landinu.
Samningar þessir eru á þá leið,
að Þjóðverjarnir munu byggja
og reka þessar verksmiðjur og
þeir búast við að geta fengið
mikinn arð og ágóðahlut af þeim
jafnvél meiri ágóða en af verk-
smiðjum í Vestur-Evrópu, m.a.
vegna þess að vinnuafl þarna
austur í kommúnistablokkinni
er fremur ódýrt. Pólverjum er
lfka hagur í þessu, þar sem hjálp
hins þýzka auðhrings er ti! þess
fallinn að bæta úr atvinnuástand
inu og er þar að auki þyðingai
mikill liður f iðnvæðingu lands
ins.
Tjá er það kunnugt, að siðustu
" tvö ár hafa vestur-evrópsk-
ir auðhringar, aðallega svissne.sk
ir aukið stórkostlega starfsemi
sfna í kommúnistaríkinu Rúm-
eníu. Þeir hafa byggt þar fjölda
verksmiðja aðallega ýmiss konar
málmbræðslufyrirtæki og þetta
hefur haft það í för með sér, að
Rúmenar hafa hafnað æ meir
viðskiptum við Rússa en bemt
þeim vestur á bóginn. Eru Rúm-
enar nú taldir hafa Iosnað veru
Iega úr tengslum við kommún-
istablökkina og stefna að nánari
samvinnu við t.d. Frakka. Eru
jafnvel fleyg orðin gamanyrði
um að Rúmenar ætli á næstunni
Framh. á 7. síðu
Rússneski hagfræðingurinn Liberman, sem setti fram hugmyndir
um ágóða-sjónarmiðið.
Islenzkar þróunarsveitir
Q.rannar okkar, Danir, Norð
menn og Svíar hafa allir
beitt sér á undanfömum ár-
um fyrir víðtækri aðstoð við
vanþróuð lönd. Sú aðstoð er í
margvíslegu formi, en þó er
þar fyrst og fremst um að
ræða tækniaðstoð og stofnun
svonefndra þróunarsveita.
| Þær sveitir taka að sér
J störf við margháttuð verk-
efni í löndum Asíu
og Afríku, byggingu skóla og
sjúkrahúsa, verklega kennslu
i og ýmiss konar leiðbeiningar
og skipulagsstörf. Það voru
Bandaríkjamenn sem fyrstir
hófu aðstoð við þróunarlönd
in í þessu formi. Eitt af þeim
málum sem John Kennedy
beitti sér fyrir á fyrsta stjórn
arári sínu var stofnun hinna
svonefndu „friðarsveita"
ungra Bandaríkjamanna. Á
þeim þremur árum sem síðan
eru liðin hefur góð reynsla
Ifengist af starfi þeirra, en um
10 þúsund ungra Bandaríkja
manna skipa nú þær sveitir.
Yfir tveir tugir annarra
þjóða hafa farið út á svipaða
braut og stofnað sínar eigin
þróunarsveitir. Ástæðan er sú
að I ljós hefur komið að árang
urinn af slíku starfi er mun
meiri en uppskera beinna fjár
framlaga til vanþróuðu ríkj-
anna.. Þar skortir vissulegn
fé til margháttaðra fram-
kvæmda I baráttunni við
7 hungur og sjúkdóma, en
re^nslu og þekkingu skortir
þar jafnvel ennþá fremur. Ef
til vill er bezta sönnun þess
hve vel starf þróunarsveita
hinna ýmsu ríkja hefur tekizt
að ekki hefur reynzt unnt að
verða við öllum beiðnum sem
borizt hafa frá hinum nýju
ríkjum Afríku og Asíu um
slíka aðstoð.
Þessa dagana sitja rúmlega
20 ungir Danir á skólabekk
skammt frá Kaupmannahöfn.
Voru þeir valdir úr miklum
f jölda umsækjenda til starfa í
fyrsta stóra hópnum, sem
Danir senda út af örkinni.
Mun sveitin síðar halda suður
til Tanganyka og taka þar að
sér margvísleg störf, kennslu,
leiðbeiningar í landbúnaðar-
málum, skipulagningu heilsu-
gæzlu. Norðmenn hafa þegar
komið upp tveimur slíkum
sveitum, sem starfa í Uganda
og sama er að segja um Svía,
sem hafa reyndar verið um-
svifamestir Norðurlandanna
á þessu sviði.
gn hvað um okkur íslend-
inga?
Að vísu má segja að við
höfum þegar hafið starf í
þessu efni á svipuðum grund-
velli og hér hefur verið drepið
á. íslenzkir skipstjórar og
sérfræðingar í fiskveiðum
hafa dvalizt lengi austur við
Indlandshaf og i fl. löndum
austur þar og kennt fiskveiði
tækni.En það starf hefur far
'ð fram á v’gum alþjóðastofn
ana, fyrst og fremst FAO
i Rómaborg, en ekki
skipulagt beint héðan að að
heiman.
Engu að síður vitum við
hve vel það hefur gefist og
hver þörf hefur reynzt á slíkri
aðstoð. En því fetum við ekki
í fótspor Norðurlandanna og
stofnum okkar eigin þróunar-
sveit? Ég er ekki í nokkrum
vafa um það að margir ungir
íslendingar, sjómenn, búfræð-
ingar, iðnfræðingar og kennar
ar svo aðeins nokkrar starfs
greinar séu nefndar, væru fús
ir til þess að fara utan og
starfa sem sjálfboðaliðar í
þróunarlöndunum um eins til
tveggja ára skeið. Það sem á
skortir er frumkvæðið, það
að slíkri sveit sé komið á
laggirnar og starf hennar
skipulagt. Æskulýðsráð ís-
lands og ýmis félagssamtök
hafa þegar lýst yfir vilja sín-
um til þátttöku í slíku starfi.
En það er ekki von að slik
félagasamtök hafi bolmagn
eða fjárhagslegt fulltingi til
þess að koma hugmyndinni í
framkvæmd. Á Norðurlönd-
um hefur ríkið haft forystuna.
í Noregi stýrir ein deild utan
ríkisráðuneytisins starfinu á
þessu sviði og þannig er það
í flestum öðrum löndum. Jafn
framt er á fjárlögum gert ráð
fyrir nokkurri upphæð til
þjálfunar hinna ungu sjálf-
boðaliða, en félagssamtök
ýmis veita síðan aukin stuðn
ing eftir mætti.
Þð er bæði eðlilegt og sjálf
sagt að slíkri stofnun verði
komið ó fót hé. á landi að
frumkvæði ríkisins og hag-
kvæmt væri að hún heyrði
annaðhvort undir utanríkis-
eða menntamálaráðuneytið.
Víst er að við stofnun og upp
byggingu íslenzkrar þróunar-
sveitar má njóta góðra ráða
nágrannaþjóðanna sem þegar
hafa öðlast allmikla reynslu
í þessum efnum. Og víst væri
það ekki fráleitt að höfð
væri samvinna við t. d. Norð
menn á þessu sviði, um val
verkefna og framkvæmd
þeirra fyrst í stað.
■yfitanlega er æði auðvelt að
finna mótbárur gegn því
að við íslendingar tökum þátt
í slíku alþjóðastarfi — send-
um unga íslendinga til starfa
í hinum vanyrktu löndum Af-
ríku og Asíu. Á það má vissu
lega benda að ærin verkefni
er að finna innan landa
mæra íslands. Og þótt ekki
þurfi að leggja neina milljóna
tugi til slíkrar starfsemi þá
munu ýmsir segja að betur sé
fé þjóðarinnar til annarra
hluta varið. Um það má enda
laust deila og satt er að seint
mun sú stund upp renna að
verkefnin hér innanlands
þrjóti.. En á það má hins veg
ar benda að óvíða í veröldinni
er velmegun meiri en hér og
óvíða eru þjóðartekjumar
hærri á hvem þegn landsins.
Því má segja að fáar þjóðir
ættu að vera aflögufærari en
við íslendingar. Það er skoð-
un mín að okkur beri ótviræð
siðferðisleg skylda til þess að
taka þátt í þessu alþjóðlega
uppbyggingarstarfi, þótt f litl
dagskrá
um mæli hljóti að vera, í stað
þess að sitja með hendur í
skauti sem hlutlausir áhorf-
endur.
Með því sýnum við einnig
að íslendingar láta sig nokkru
skipta baráttu og starf hinna
nýju þjóða veraldar, sem allt
til þessa hafa fá tækifæri haft
til þess að skapa sér mann-
sæmandi lífskjör. Þeirra saga
er um margt lík okkar eigin
og því ættum við flestum öðr
um fremur að skilja þörfina
á því merka starfi, sem þeg- |
ar er hafið í þessum ríkjum. |
Og ég held að ávinningurinn |
yrði heldur ekki allur utan Jj
okkar eigin landamæra. Þátt I
taka okkar í slíku alþjóða- |
starfi yrði til þess að víkka
sjóndeildarhring þeirra ungu
íslendinga sem þar kæmu til
liðs og myndi varpa ljósi á þá
staðreynd að þótt margt megi
betur fara á okkar eigin landi
þá eru þó stærri vandamál
annars staðar enn óleyst.
^yilt til þessa hefur þátttaka
okkar í alþjóðpmálum og
alþjóðastarfi verið takmörk
uð, meðal annars vegna
skorts á sérhæfðu starfsliði.
Hér gefst hins vegar tækifæri
til þess að taka bátt í merku
starfi við hlið annarra vest-
rænna þjóða. Því eigum við
ekki að láta það lengur drag
ast að skrá nafn íslands við
hlið þeirra þjóða sem þegar
hafa sent sveitir ungra manna
til starfa í þróunarlöndun-
um. Gunnar G. Schram.