Dagur - 21.12.1999, Blaðsíða 3

ÞRIÐJUDAGUR 21. DESEMBER 1999 - 19
X^MT.
LÍFIÐ í LANDINU
Glóðvota fréttir í
æðiriti
Gísli Sverrír Ámason erekki
baraforseti bæjarstjómar
Homafjarðar ogforstöðumaður
Sýslusafnsins á Höfn, auk þess
að vera natinn fjölskyldufaðir,
hann erlíka ríthöfunduríhjá-
verkum. Ný bók, Kolalausir
kommúnistar áHomafirði, er
síðara bindi sögu verkalýðsfé-
lagsins Jökuls.
„Áhugi minn á þessu verkefni kviknaði árið
1981 svo þetta er orðin nokkuð löng með-
ganga. Þá var óg í sagnfræði í Háskólanum
og gerði ritgerð í einum áfanganum um
sögu verkalýðsfélagsins. Árið 1987 var mér
svo formlega falið að skrifa hana og fyrra
bindið kom út 1994,“ segir Gísli Sverrir.
Þegar þess er gætt að bækurnar eru í
stóru broti og fyrra bindið upp á 250 bls. en
þetta síðara tæpar 400 er ljóst að hann hef-
ur haft úr miklu efni að moða. Hann lýsir
því svo: „Félagið á gott safn gagna og auð-
vitað leitaði ég fanga víðar, bæði á héraðs-
skjalasafninu á Hornafirði og hjá Alþýðu-
sambandi íslands. Þar fyrir utan gat ég
stuðst við prentaðar heimildir, sérstaklega
eftir að nær dró nútímanum. Ég tala nú
ekki um eftir að héraðsfréttablaðið Eystra-
horn byrjaði að koma út, 1983. Þar er fróð-
leiksnáma. í þriðja lagi tók ég viðtöl við
íjölda fólks og þau ná alveg aftur til 1981
þegar ég fór í fyrsta skipti að spá í sögu fé-
lagsins.“
- Þá hefur þú eflaust náð ýmsum á band
sem ekki eru á meðal okkar núna.
„Já, ég eignaðist margar heimildir með
þessum hætti hjá mönnum eins og Gísla
Björnssyni, Óskari Guðnasyni, Ársæli Guð-
jónssyni og Ásgrími Halldórssyni, sem nú
eru horfnir yfir móðuna miklu. Það styrkti
þessa vinnu mína hversu snemma ég var á
ferðinni."
Saga félagsins frá upphafi til enda
Fjölmargar myndir eru í bókinni, einkum
mannamyndir, enda segir Gísli Sverrir góð
Gísli Sverrir: „Þetta er orðin löng medganga." mynd: gun
Gbfí Sverrir Árnafon
Kolalausir kommúnistar
á Hornafirði
Saga Verkalýbs félagtin* Jökuls
1942-Í999
myndasöfn til á
staðnum, hjá
Kaupfélagi A-
Skaftfellinga,
Verkalýðsfélag-
inu, Héraðs-
skjalasafninu og
síðast en ekki
síst Eystra-
horni. Prent-
smiðja Horna-
Qarðar sá um
uppsetningu og
prentun bókar-
innar eins og á
fyrra bindinu sem þótti vel úr garði gert.
Þegar Gísli Sverrir er spurður hvort hann
hafi ekki gulltrygga sölu á síðara bindinu,
svarar hann: „Ég vona það. Fyrra bindinu
var vel tekið og það seldist ágætlega miðað
við þann markað sem hér er.“
- Er þetta átakasaga?
„Helstu átökin voru í kringum stofnun fé-
lagsins og næsta ár á eftir hélt áfram stríð
milli Benedikts Þorsteinssonar, formanns
Vcrkotýishrvyfmg» Au*H>r SkabaMt*tý*h>
sí&ora bími’
félagsins, og Jóns Ivarssonar, kaupfélags-
stjóra. í þau átök er titillinn sóttur. Dálitlar
sviptingar voru líka þegar Björn Grétar
Sveinsson kom inn í félagið sem formaður
og fyrir 3-4 árum var enn tekist á. Þá var
boðað til verkfalls hjá verslunarmanna-
deildinni en því síðan aflýst á sögulegum
næturfundi, sem varð til þess að formaður
deildarinnar, Elísa Jónsdóttir, sagði af sér.
En Skaftfellingar eru samt fremur friðsam-
ur þjóðflokkur!"
Það sem Gísli Sverrir hefur tæplega séð
fyrir þegar hann hóf vinnu við þetta verk
var að hann skráði sögu félagsins frá byrj-
un til enda. f haust gekk Jökull nefnilega til
sameiningar við önnur verkalýðsfélög á
Suðausturlandi. Urðu það ekki dálítið óvænt
sögulok?
„Jú, en vissulega er það ánægjulegt þeg-
ar upp er staðið að takast skyldi að segja
sögu félagsins alveg frá upphafsdegi 3. jan-
úar 1942 til lokadags 31. október 1999.
Það er ekki alltaf sem komið er með glóð-
volgar fréttir í sagnfræðiriti.“
GUN.
MENNINGAR
LÍFIfl
Bergljót
Arnalds.
Talnapukiim í
tölvuna
Nú er Talnapúk- Lóa
inn eftir hana AkSsaniótur
Bergljótu Arnalds, höfund
Stafakarlanna, kominn út á
margmiðlunardiski en þar
lifnar sagan við
sem teiknimynd
sem kenna á
börnum tölumar
og talnagildi. Á
diskinum eru
einnig fimm sjálf-
stæðir leikir þar
sem bamið æfist
í reikningi og
getur leikið sér
með persónur
sögunnar. Ómar Öm Hauks-
son sá um myndirnar en Eydís
Marinósdóttir um hreyfi-
myndagerðina. Diskurinn er
gefinn út hjá Virago sf.
Viuakvöld á aðventu
Kór Flensborgarskólans býð-
ur til síns árlega Vinakvölds
á aðventu ásamt Barna- og
unglingakór Hafnarfjaröar-
kirkju í kvöld kl. 20.00. Vina-
kvöldið fer fram í Hásölum
Ilafnarij arðarkirkj u.
Skemmtunin er öllum opinn
og aðgangur er ókeypis.
Samkvæmt venju munu kór-
félagar selja kaffi og meðlæti
í hléi.
Önuur einsögubók
„Elskulega móðir mih, systir,
bróðir, faðh’ og sonur. Fjöl-
skyldubréf frá 19. öld“ heitir
nýjasta bókin í ritröðinni
„Sýnisbók íslenskrar alþýðu-
menningar". Ung-
ur sagnfræðingur,
Sigrún Sigurðar-
dóttir, tók saman
heimildir í bókina
en þar er varpað
ljósi á bréfaskipti
reykvískrar al-
þýðuflölskyldu á
síðari hluta 19.
aldar. Þetta var
íjcilskylda Jóns
Jónssonar Borg-
firðings og Önnu Guðrúnar Ei-
ríksdóttur en þau hjón héldu
um margra ára skeið uppi
samfelldum bréfaskiptmn við
börn sín sem sigldu mörg til
Kaupmannahafnar. Verð
3.300 kr.
Sigrún Sigurð-
ardóttir.
Áróðursstríðið
í umræðum á Alþingi sl. laugar-
dag um virkjunar- og stóriðju-
mál á Austurlandi tók Iljálmar
Árnason skipulagsstjóra í bak-
aríið og sakaði hann um að hafa
ekki sagt iðnaðarnefnd Alþingis
söguna alla varðandi umhverfis-
áhrif álvers í Reyðarfirði. Málið
kallaði strax á viðbrögð og
stjórnarandstaðan tók í lurginn
á Iljálmari. Um hvort það er
gert með réttu eða röngu vil ég
ekki, sakir ókunnugleika dæma
um, en viðbrögðin úti í þjóðfé-
laginu voru athyglisverð.
MENNiniGAR
VAKTIN
r
Sigunður Bogi
Sævarsson
skrifar
Ámi fer á fætux
Frá þessum umræðum á Alþingi var
fyrst greint í fréttum Útvarps á laugar-
dagskvöld svo í fréttum sjónvarpsstöðv-
anna, þar sem menn skutu hver á ann-
an og fullyrðing kom á móti fullyrðingu.
Enginn gaf eftir. Hinsvegar var athyglis-
vert að í hádegisfréttum daginn eftir
------------------------11-." yi,.'i.i| -1.-j;
kom strax yfuiýsing frá Náttúru-
verndarsamtökum fslands, þar
sem sett var ofan í við Hjálmar
Árnason og þar sem segir að
skipulagsstjóri sé „... gerður að
blóraböggli fyrir brostinn mál-
efnagrundvöll þeirra sem vilja
ráðast í Fljótsdalsvirkjun án þess
að fram fari lögformlegt um-
hverfismat,“ einsog orðrétt segir.
Þessi yfirlýsing samtakanna
barst á ritstjórn Dags kl. 10:47 á
sunnudagsmorgni, sem sýnir að
Árni Finnsson og félagar hans
hafa farið snemma á fætur til þess að
berjast fyrir málstað sínum. Sem skilaði
líka því að þeir komust strax inn í um-
ræðuna, svo eftir var tekið.
Þegar þetta er skrifað, um hádegi á
mánudegi, er athyglisvert að samtök
stóriðjusinna hafa enn ekkert látið í sér
heyra um þetta mál, sem væri málstað
þeirra þó tvímælalaust til framdráttar.
Þó ekki nema til að ná sömu stöðu í
Samtök þeirra sem vilja að
náttúran njóti fyllsta vafa
og að sökkvandi Eyjabakk-
ar fari í umhverfismat hafa
yfirhöndina í virkjunar- og
stóriðjuumræðunni og
móta viðhorfin, segir m.a.
hér í greininni.
tj ö 1 m i ð 1 a k a p p h 1 a u p i n u. Samtökin Afl
fyrir Austurland berast fyrir stóriðju-
framkvæmdum eystra, en Austfirðingar
hafa verið iðnir við að senda ijölmiðlum
tóninn og segja þá ekki gæta hlutleysis í
umfjöllun um stóriðju- og virkjunarmál.
Slíkar ásakanir eru ijarstæða. Lítið
dæmi frá liðinni helgi sýnir að stóriðju-
sinnar geta sjálfum sér um kennd; þeir
eru einfaldlega ekki nógu vakandi og
duglegir að koma sínum sjónarmiðum á
framfæri.
Málstaðnum lifsspursmál
Samtök þeirra sem vilja að náttúran
njóti fyllsta vafa í framkvæmdum
einsog nú eru fyrirhugaðar eystra og
að sökkvandi Eyjabakkar fari í unv
hverfismat hafa alfarið haft yfirhönd-
ina í virkjunar- og stóriðjuumræðunni
og hafa mótað viðhorfin, með því að
vera lifandi afl og kunna að koma sér
rétt á framfæri. Á sama tíma sofa
stóriðjusinnar þyrnirósarsvefni og láta
ekkert frá sér heyra. Sem er þó mál-
stað þeirra lífsspursmál og hefur
miklu meira að segja heldur en til-
raunir til að hengja Ómar Ragnars-
son. Þar á að hengja bakara fyrir
smið.