Dagur - 06.05.2000, Blaðsíða 5

LAVGARDAGUR 6. MAÍ 2000 - S
Dagur-
FRÉTTIR
Veislimni hlýtur
brátt að ljuka
Frá fundi Sedlabankamanna ígær þar sem þeir vöruöu sterklega við ástandinu i
efnahagsmálum.
Seðlabankmn telur
niðurskuxð opinberra
útgjalda, eiukum
viunuaflsfrekra fjár-
festinga nauðsynleg-
ar.Eiunig ætti að
draga úr „skuldahvöt-
uui“ t.d. vaxtabótum.
Þótt verðbólgan sé meiri en
Seðlabankinn spáði í janúar og
„klárlega ofan þess sem kallast
getur stöðugleiki" er hinn mikli
stöðugt og vaxandi viðskiptahalli
samt allra alvarlegasta vanda-
málið, að mati efnahagssérfræð-
inga Seðlabankans, sem í gær
boðuðu til blaðamannafundar til
að lýsa stöðu og útliti efnags-
mála. „Viðskiptahallinn var 6,5
til 7% á árunum 1998 og 1999,
hann verður yfir 7% í ár og stefn-
ir í 8% í framhaldinu. Það eru
ekki söguleg fordæmi fyrir svona
miklum viðskiptahalla hér á
landi svona mörg ár í röð og vart
hcldur meðal þróaðra ríkja",
sagði Már Guðmundsson,
aðalhagfræðingur Seðlabankans
sem segir viðskiptahallann
hættulega mikinn og ógnun við
gegnisstöðugleikann til íengdar.
Seðlabankamenn segja býnt að
grípa til reyndra aðgerða sem
hafa tiltölulega örugg og skjót-
virk áhrif á eftirsprun. Til þess
að vinna gegn þenslunni og auka
þjóðhagslegan sparnað - sem er
nú í sögulegu Iágmarki - telja
þeir niðurskurð opinberra út-
gjalda hvað vænlegastan, einkan-
lega vinnuaflsfrekar fram-
kvæmdir. Einhvers konar skatta-
hækkanir komi einnig til álita og
ýmsar aðrar óhefðbundnar að-
ferðir komi Iíka til greina. T.d.
mætti „stuðla að auknum einka-
sparnaði með því að draga úr
notkun sérstakra skuldahvata".
Sem sagt dæla út færri krónum
til kaupa á vörum og þjónustu
og/eða sækja meira fé í vasa
landsmanna til að þeir eyði
minna.
Vax t alj ó takerfi ð imdir
linífinn?
Spurður nánar um „skulda-
hvatana" sagði Már það t.d. al-
veg ljóst að vaxtabótakerfið feli í
sér töluvert milda niðurgreiðslu
á vöxtum, fyrir allan almenning.
Þær valdi því að heimilin séu til-
búnari en ella til að skuldsetja
sig og hafi jafnvel af þessum sök-
um svigrúm til skuldsetningar til
þess að fjármagna aðra hluti
heldur en húsnæðiskaup.
Þótt fá merki sjáist enn um
hjöðnum ofþenslunnar virðast
hagfræðingar Seðlabankans
nokkuð vissir um að „veislunni"
hljóti brátt að Ijúka og líklega
fyrr en seinna. Og eins og marg-
ir þekki af reynslu þá verði timb-
urmennirnir venjulega þeim
mun verri því lengur fram á nótt-
ina sem sem veislan stendur.
Seðlabankinn segir verðbólgu
nú meiri en nokkru sinni frá því
í byrjun tíunda áratugarins. Og
ný verðbólguspá gerir ráð fyrir
5% verðbólgu yfir árið 2000.
Hækkun á fyrsta árfjórðungi var
umfram janúarspá, sem var
fjórða skiptið í röð sem bankinn
vanspáir verðbólgu komandi árs-
fjórðungs. En áður hafði hann
ofspáð um skeið.
Kjarasaumingamix á ystu
nöf
Kjarasamningana segja Seðla-
bankanmenn ásættanlega, m.v.
spcnnuna í þjóðfélaginu og lang-
an samningstíma - en þó eigi að
síður á ystu nöf. I þeim felist
mun meiri hækkun launakostn-
aðar en í viðskiptalöndunum og
þeir valdi enn frekari hækkun á
raungengi krónunnar. Greini-
legt var að menn óttast enn
meira launaskrið en gengið er út
frá í verðbólguspám. - HEI
Skotveiðimenn segja veiðar á vorgæs
siðlausar.
Fordæma
gæsaveiði
Skotveiðifélag Islands hefur
sent frá sér áskorun til allra
Iandsmanna að vera vel á verði
og tilkynna strax til lögreglu
verði fólk vart við vorveiðar á
gæs og öðrum friðuðum fuglum.
,Aðeins með samhentu átaki og
virku eftirliti almennings er
hægt að koma í veg fyrir þessar
sóðalegu og siðlausu veiðar,"
segir meðal í áskoruninni.
Nú má víða sjá gæsir í túnum
og engjum. Gæsirnar fara senn
að undirbúa varpið, en aðrar
halda áfram til varpstöðva á
Grænlandi. Samkvæmt upplýs-
ingum frá Sigmari B. Haukssyni
formanns Skotveiðifélags Is-
lands eru því miður nokkur
dæmi þess að menn hafa verið
staðnir að verki við veiðar á gæs-
um á þessum árstíma, þrátt fyrir
að það sé algjörlega bannað.
Þess utan telur Skotveiðifélagið
að þessar veiðar séu siðlausar,
gæsin sé auðveld bráð á þessum
árstíma auk þess sé hún horuð
eftir veturinn og ferðina til Is-
lands.
Fyrirtækiiiem
rektn úr landi
Búnadarbankiini seg-
ir nauðsyn á endur-
skoðun efnahags-
stefnunnar til að
komist verði hjá stór-
slysum og ofneyslan
sé rót vandans.
Er efnahagsstjórnun að reka
framleiðslufyrirtæki úr landi? Er
núverandi efnahagsstefna komin
í þrot? Búnaðarbankinn varpar
fram þessum spurningum í 1/5
fréttum sínum sl. fimmtudag,
þar sem varað við afleiðingum
þess ef fjöldi íslenskra fyrirtækja
flytur starfsemi sína úr landi.
Marel hf. tilkynnti þann dag að
til skoðunar væri að flytja auldnn
hluta starfseminnar úr landi og
Ossur hefur einnig viðrað þann
möguleika. Afleiðingin yrði
minnkandi hagvöxtur segir Bún-
aðarbankinn. Stutt er síðan
Bakkavör og Sjóklæðagerðin til-
kynntu að stór hluti framleiðslu
þeirra yrði fluttur utan. Ferða-
iðnaðurinn, sem menn hafi litið
til sem framtíðaratvinnugrein í
íslensku hagkerfi, segir Búnað-
arbankinn einnig eiga undir
högg að sækja og kynningar og
uppbyggingarstarf greinarinnar
sé í upnámi. Öll beri fyrirtækin
Marel hefur nú tilkynnt að tll skoðun-
ar sé að flytja fyrirtækið úr landi.
fyrir sig þróun efnahagsmála.
Ofneysla rót vandans
„Margoft hefur verið bent á að
hátt raungengi íslensku krón-
unnar vegi að atvinnulífinu,"
segir Búnaðarbankinn. Fyrirtæk-
in missi markaðshlutdeild inn-
anlands vegna ódýrs innflutn-
ings og missi tekjur erlendis
vegna hærra gengis krónunnar.
Við þetta bætist mun meiri
kostnaðarhækkanir hér á landi
en erlendis.
„Stjórnvöld hafa beitt vaxta-
hækkunum í baráttu gegn verð-
bólgu og með því hefur tekist að
fjármagns mikinn viðskiptahalla
og halda innflutningsverðlagi í
lágmarki. Hátt vaxtastig hefur
ekki slegið á útlánaþenslu og eft-
irspurn í hagkerfinu sem veldur
því að baráttan við innlendar
kostnaðarhækkanir skilar ekki
árangri," segir Búnaðarbankinn.
Og bætir við að nauðsynlegt sé
taka á rót vandans sem er „ ... að
neysla er langt umfram það sem
efnahagskerfið getur framfleytt.
Því verður að beita verkfærum
opinberra fjármála."
Stefnir í stórslys að óbreyttu
„Island er ekki eyland,“segir
Búnaðarbankinn. I alþjóðlegu
umhverfi ráði arðsemissjónar-
mið því hvar fyrirtæki setji sig
niður. Þau þurfi að aðgang að
hugviti og aðföngum, en efna-
hagslegur stöðugleiki og toll-
frjáls aðgangur að mörkuðum sé
ekki síður mikilvægur. Marel og
Ossur séu meðal framsæknustu
íyrirtaekja landsins, rannsóknar-
og þróúnarstarfsemi sé mikil,
vaxtarmöguleikar miklir og
starfsfólk vel menntað og vcl
launað. „Flytji þessi fyrirtæki
starfsemi sína úr landi mun
draga úr framleiðslu á hátækni-
vörum og hagvöxtur mun minn-
ka til lengri tíma. Þetta er í and-
stöðu við hagsmuni Islands og
kallar á að efnahagsstefnan verði
tekin til gagngerrar endurskoð-
unar til að komist verði hjá stór-
slysum,“ segir Búnaðarbankinn.
- HEt
Bami bjargað frá
dmkknun
Tíu ára gamall drengur frá Kópa-
skeri sem var á skólaferðalagi á
Akureyri í gær var mjög hætt kom-
inn í Sundlaug Akureyrar um
miðjan dag. Drengurinn ásamt fé-
laga sínum fóru út á dýpi í gömlu
lauginni og virðist hann hafa misst
fótanna þegar þar var komið og
sökk á kafn. Björn Björnsson
sundlaugarvörður fylgdist með
drengjunum en þegar hann fór að
undrast hve lengi pilturinn gat
haldið sér í kafi sá hann að ekki
var allt með felldu. Björn brá skjótt við og stakk sér á eftir drengnum
sem þá lá á botninum ogkokm honum up á bakkann. A bakkanum
tók Hallfríður Hilmarsdótir, sem í gær stóð sínu þriðju vakt sem
sundlaugarvörður, á móti drengnum ásamt kcnnara frá Kópaskeri og
blés Hallfríður lífi í drenginn. Barnið var síðan flutt á FSA þar sem
hann var í gærkvöldi.
Verkfalli frestað
Verkfalli mjólkurfræðinga hefur verið frestað til 30.maí eftir að í
fyrrakvöld tókust samningar \nð SA. Samningurin er til tæpra fjög-
urra ára og eru almennar kauphækkanir og aðrar forsendur mjög í
anda samnings Flóabandalagsins. Atkvæðagreiðsla um samninginn á
að standa til 24. maí. Strax í gær var byrjað að koma mjólk í versl-
anir á ný, en hún hafði víða selst upp í lyrradag.
Á eftir um 120 kílómetra
Haraldur Orn 1 laraldssons á nú eftir ríflega 120 kílómetra á Norður-
pólinn. Færið hefur verið ágætt að undanförnu, en þó var einn svo
stór hr)'ggur á Ieið Haraldar í fyrradag að minnti á Kínamúrinn, að
því er segir á vefsíðu pólfarans. Veður var með ágætum eða fjórtán
gráðu frost og léttur vindur af suðaustri.