Dagblaðið Vísir - DV - 16.11.1983, Blaðsíða 19

DV. MIÐVIKUDAGUR16. NOVEMBER1983.
Vettvangur áhuga-
fólks um sagnfræði
STJÖRNU
SÓFASETTIÐ
rekur ýmsar sérkennilegar reglur sem
settar hafa veriö í því skyni. Gísli
Ágúst Gunnlaugsson ritar um löggjöf
um fátækraframfærslu og stjórn fá-
tækramála á 18. öld og er þar margt
endurtekiö sem áöur hefur veriö sagt í
skrifum hans um þetta efni.
Sveinbjöm Rafnsson ritar um
matarræði Islendinga á átjándu öld og
birtir stutta greinargerö um þaö
efni er rituð var árið 1783. Steingrimur
Jónsson á hér ágæta yfirlitsgrein um
þróun bókasafna á Islandi. Guöjón
Ingi Hauksson ritar um þjóðleiðir og
vegaframkvæmdir frá Sandhólaferju
aö Ytri-Rangá og Gunnar Þór Bjarna-
son rítar um viðhorf Islendinga til
Þjóöverja í fyrri heimsstyrjöld og eru
báöar þessar greinar endursamdar
upp úr BA-ritgerðum viö Háskóla
Islands. Bjöm Þorsteinsson gerir
athugasemd við fjölda þorskastríöa og
Þórunn Magnúsdóttir gerir grein fyrir
Saga.
Tímarit Sögufólags XXI, 1983.
Ritstjórar Jón Guðnason og Sigurður Ragnars-
son.
Saga, tímarit Sögufélags, hefur um
langt skeið verið einn helsti vettvangur
sagnfræöinga og áhugamanna um
sagnfræði og virðist svo að í ár þjóni
hún því hlutverki betur en oft áöur.
Þannig eru nú i rítinu ekki færri en
sextán greinar en horfið hefur veriö
frá því aö hafa þar lengri greinar eða
jafnvel framhaldsgreinar sem betur
ættu heima í bókarformi. Einnig em í
ritinu nú fjórtán ritfregnir um bækur
sem allar hafa verið gefnar út á
síðasta ári og er það betri
frammistaða en oft áður. Þó verð éj
að segja að enn sakna ég rítaukaskrár
um sagnfræði sem til skamms tima
var fastur liður í ritinu. Mætti ritauka-
skráin gjaman koma í stað þeirra
minningagreina sem nú eru þar birtar,
með fullri virðingu fyrir þeim ágætu
sagnfræðingum sem þar er minnst. En
slíkar minningagreinar eiga að mínu \
mati ekki heima í þessu ríti.
Greinamar í ritinu að þessu sinni
eru svo margar og margvíslegar að
engin tök em á að gera þeim skil hér.
Það virðist hafa ráðið aö hafa þar
eitthvað fyrir alla og er þaö auövitaö
virðingarvert sjónarmið í sjálfu sér.
Þó get ég ekki látið hjá líða að nefna
nokkrar greinar sem ég gat ekki séð að
ættu neitt sérstakt erindi í þetta rit.
Tvær þessara greina em þýddar,
önnur um baskneska fiskimenn á
Norður-Atlantshafi eftir Aitor Yraola
og hin eftir Gustav Storm um þjóðhá-
tíðina 1874. Um hina fyrri er það að
segja að hún snertir ekkert islenska
sögu. Þótt svo eigi aö heita að hún
fjalli um baskneska fiskimenn hér á
Norðurslóðum, er ekki þar að finna
neinar upplýsingar um veiðar þeirra
hér við land utan það sem vitnað er til
íslenskra rita sem öllum em kunn. Um
síðari greinina er það sama að segja að
hún bætir engu við það sem vitað var
um þjóðhátíöina. Þar er ekki einu sinni
að finna skemmtilegar vettvangs-
lýsingar eða þjóðlífslýsingar, heldur er
þarþurr upptugganeinber.
Þriðja greinin sem heyrir undir
þennan flokk er eitt bréfkorn frá
Tryggva Gunnarssyni bankastjóra.
Slík bréfbirting kæmi að sjálfsögðu
engum á óvart ef þar kæmu fram ■
upplýsingar sem gæfu nýja innsýn í
mál eða skákuðu því sem áður væri
vitað. En því er ekki aö heilsa í þessu
tilfelli. Því verður manni hugsað til
þess að lengi mætti birta bréf af þessu
tæi, enda bréf Tryggva eins talin í
hundmðum. Vel væri þó ef þetta
minnti á að ævisaga Tryggva Gunnars-
sonar er enn ófrágengin þó meiri
tilburöir hafi verið hafðir við ritun
þeirrar sögu en dæmi em um í sam-
bærilegum verkefnum.
Anna Agnarsdóttir og Ragnar Arna-
son rita saman athyglisverða grein um
þrælahald á þjóðveldisöld. Þar er hag-
fræðikenningum beitt til að skýra
hvers vegna þrælahald lagðist af hér á
landi og hvers vegna það gerðist fyrr á
Islandi en á öðrum Norðuriöndum. Er
kenningu þeirra stefnt gegn þeim
kenningum sem áöur hafa komið fram
um aö þessu hafi ýmist ráðið kristin
áhrif eöa minnkandi framboð þræla.
Kenning þeirra gengur í megindrátt-
um út á aö eftir að landrými var að
mestu numið hafi aukin fólksfjölgun
aukið framboð á frjálsu vinnuafli.
Samhliða því hafi kostnaður við frjálst
vinnuafl lækkað þar til hann var sam-
bærilegur við kostnaðinn af þrælahaldi
og því hafi orðið hagkvæmara að
kaupa vinnuafliö en að halda þræla.
Þótt kenningin sé ekki frá höfundum
þessarar greinar komin þá er henni vel
beitt á staðreyndir islenskrar sögu
þótt nokkuð skorti á að framsetning
hennarséeinsljósogverið gæti.
Lýður Björnsson á í ritinu
skemmtilega grein er nefnist: Hvað er
það sem óhófinu ofbýður? Þar greinir
hann frá nokkrum tilraunum ráða-
manna til aö halda aftur af munaöar-
þörf og skartgimi almúgamanna og
Hið vandaða verður ávallt best.
Áklæði efftir eigin vali.
HÚSGAGNAVERSLUN GUÐMUNDAR,
Síðumúla 23,
sími 39700.
SMIÐJUVEGI2 Kópavogi, simi45100.
ÓlafurE.Friðriksson
fyrsta norræna kvennasöguþinginu
sem haldiö var í Noregi fyrr á þessu
ári. 1 ritinu er einnig aö finna úttekt á
gátunni um Thule eftir breska
mannfræðinginn Ian Whitaker, fá-
dæma skilmerkilega grein í góöri
þýöingu Helga Þorlákssonar. Þá þykir
það ef til vill tiöindum sæta að í þessu
hefti Sögu lýkur langvinnri ritdeilu
þeirra Gunnars Karissonar og Helga
Þorlákssonar um völd og auð goða og
stórbænda á þjóöveldisöld.
Ur því verið er að agnúast út af því
sem miður er á kostnað þess sem vel er
gert er ekki úr vegi að nefna að betur
færi að heimildir væru alltaf
tilgreindar með sama hætti, en ekki
ýmist neðanmáls eða aftan við greinar
eins og nú er. Er að því augljós á-
vinningur fyrir lesandann að tilgreina
heimildir neðanmáls. Að öðru leyti er
hinn ytri búnaöur Sögu með ágætum.
maajrœnajoLki .
og vinum erlendis.
Þið kaupið — viðpökkum og sendum
ÍJ-JDpJ
Iðnaðarhúsinu
Hallveigarstíg 1
Sími 26010
KMjmobi
Menning
Menning
Stúdíómyndat
Bókmenntir
Ljósmyndaþjónusta
Sigurður Þorgeirsson ljósm.y
Klapparstig 16 Simi 14044