Dagur - 04.01.1940, Blaðsíða 1

DAGUR
ketnur ít á hverju/n
fimmtudegi Kostar
kr. 6.00 áig. Gjaldk.
Árni Jóhannsson *
Kaupfél. Eyfirðinga.
Gjuldd. fyrir 1. júli.
AFGREIÐSLAN
er hjá Jóni Þ. Þór,
Norðurgötu 3. Tal-
sími 112. Uppsögn,
bundin við áramót, sé
komin ti! afgreiðslu-
manns fyrir 1. des.
XXIll

Akureyri 4. janúar 1940
A áramótum.
Árið 1939 er liðið og nýtt ár
runnið upp. Aldrei hafa menn
sterkari tilhneigingu til að staldra
við og láta hugann dvelja við far-
inn veg en á slíkum tímamótum.
Þegar við lítum til baka yfir
þenna síðasta lífsáfanga, komumst
við að raun um, að liðna árið er í
öllum aðalatriðum svipað og árið
: í hitt í fýrra og árið þar áður.
Ytri. aðstæður eru að vísu nokkuð
breytilegar frá ári til árs, en
innsti o kjarninn í lífi flestra er
alltaf sjálfum sér líkur. Á liðna
árinu hafa skipst á skin og skúrir
eins og áður, við höfum ýmist
glaðst eða hryggst,. unnið sigra og
beðið ósigra. Vonir um hamingju
og lífsgengi hafa fæðst, sumar
orðið að veruleika, aðrar dáið. Sú
saga endurtekur sig á hverju ári.
Að.j því leyti er hvert árið öðru
líkt; , þar getur aðeins verið um
stigmun en ekki eðlismun að
ræða.' En skáldið Longfellow kvað
eitt' sinn:
Hyorki lán né hryggðarhagur
hj|itir takmark lífs. um skeið,
hqldur það að hver einn dagur
hrífi oss lengra fram á leið.
■ Skáldið á sýnilgga við það, að
SÍaukin sálarþro'skun sé takmark
lí-fs vors. Hvort færst hefir nær
því aðaltakmarki. á liðnu ári,
Vérðúr hver og einn að gera upp
víð sjálfan sig. Þau reikningslok
eru enn þýðingarmeiri en niður-
stöðurnar í viðskiptareikningum
ökkar.
Að svo mæltu skal nú í stuttu
máli vikið að árferði og nokkrum
þeihi viðburðum, er skeð hafa ár-
ið, sem nú er nýliðið.
ÁRFERÐIÐ.
V^ðráttan hefir verið einmuna
góð á liðnu ári. Síðastliðinn vetur
var mildur og snjólétt um mikinn
hluta landsins. Undantekning frá
þessu var þó á Vestfjörðum og
Norðurlandi. Á því landsvæði
dreif niður óvenju mikinn snjó í
janúarmánuði, og hélzt hann
lengi við. En það voraði snemma,
og síðan mátti heita að hver dag-
urinn væri öðrum betri allt sum-
arið út og fram á vetur. Þessi ár-
gæzka náði yfir allt land og hafði
að sjálfsögðu mikil og góð áhrif á
afkomu landsmanna. Jörð spratt
yfirleitt vel, sláttur byrjaði
óvenju snemma, og heyfengur
varð víðast mikill bæði að vöxt-
um og gæðum. Þurrkar voru
óvenjulega miklir um allt land,
sem ollu því, að harðvelli beið
nokkurn hnekki við. Aðeins í
Skaptafellssýslum brá til óþurrka,
þegar á leið sumar, og kvað svo
ramt að, að vandræði hlutust af
fyrir þann landshluta. Að öðru
leyti lék sumarblíðan við lands-
fólkið og teygði úr sér fram yfir
veturnætur. Mun þessa sumars
Íengi minnst sem eins hins allra
bezta, er yfir landið hefir komið í
minnum þeirra manna, sem nú
eru uppi.
Sem afleiðing veðurblíðunnar
varð uppskera garðávaxta í bezta
lagi og kartöfluframleiðslan langt-
um meiri en nokkru sinni áður.
Auk þess tókst kornræktin prýði-
lega.
Þorskafli togara á vetrarvertíð
varð mjög v rýr og enn minni en
arið áður, þó að heildaraflinn eft-
ir vertíðina yrði nokkru meiri.
Mikið fleiri skip voru gerð út á
síldVeiðar en nokkru sinni fyrr.
Framan af gengu síldveiðarnar
mjög tregt, og var útlitið lengi vel
hið ískyggilegasta, en seint í
ágúst gerði mikla aflahrotu, sem
bætti úr skák; þó varð síldarafl-
inn að lokum allmiklu minni en
árið áður, bæði í salt og bræðslu,
þrátt fyrir stærri veiðiflota, en
mikill að verðmæti.
Um verzlunar- og viðskiptaár-
ferðið verður ekki sagt til fulln-
ustu enn. Að líkindum má það
teljast sæmilegt. Verzlunarjöfnuð-
urinn við útlönd virðist mun betri
en á horfðist framan af árinu.
STÖRVIÐBURÐIR ÚTI í HEIMI.
Á liðna árinu hafa þeir atburðir
gerzt í umheiminum, sem ærið
eru frásagnarverðir og án efa
valda miklu um örlög þjóðanna í
framtíðinni, ekki sízt smáþjóð-
anna. Hinn ógurlegasti hildarleik-
ur er hafinn milli lýðræðis og ein-
ræðis í Norðurálfunni, og er rétt-
ur smáþjóðanna þar mjög við rið-
inn. Hinum átakanlegu bræðra-
vígum á Spáni lauk á árinu með
sigri Francos og einræðisherranna
á Ítalíu og Þýzkalandi. Mussolini
ræðst á smáríkið Albaníu á föstu-
daginn langa og leggur það undir
sig. Hitler ræðst á Tékko-Slo-
vakíu, tvístrar því ríki og eyði-
leggur. Síðar á árinu ræðst hann
á Pólland, eftir að hafa gert hinn
IAgnar Guðlaugsson I
9. 10. 1903 — 25. 12. 1939. I
f ln mémoriam. ' f
Eg dvaldi hér á Akureyri 17
ára unglingur, veturinn 1906—7.
Síðla þann vetur kom eldri
bróðir minn, sem nú er látinn, í
skyndiheimsókn hingað norður,
en heimili mitt og vandamanna
minna var þá vestur í Skagafirði.
Þessi bróðir minn hafði dvalið
hér á Akureyri við búfræðinám
hjá Ræktunarfélaginu sumarið
næsta áður, og verið einhverskon-
ar heimagangur á heimili Guð-
laugs Pálssonar smiðs og konu
hans Ingilínu Jónasdóttur. Eg fór
með bróður mínum í heimsókn til
þessara vina hans, og dvöldum
við þar eina kveldstund í góðu
yfirlæti. Það var einkar hlýtt og
bjart yfir þessu heimili, og fljótt
komst maður að raun um, að slíkt
stafaði að mestu frá bústnum og
efnilegum drenghnokka, þriggja
ára gömlum, sem þá var eina
barn, eftirlætisgoð og augasteinn
heimilisins. — Eg held að eg hafi
þá, fyrsta skipti, veitt eftirtekt
barnsaugunum. Eg var þessa
kvöldstund að mestu þögull
áheyrandi, og man vel, hversu eg
'fylgdist með, ekki sérstaklega
því, sem um var talað, heldur
hinu, hversu augu þessa unga
sveins fylgdust nákvæmlega með
öllu, hrekklaus og athugul, sem
gerðist og sagt var þetta kvöld.
— Síðan hafa barnsaugun ávallt
verið mér eitt hið mesta undrun-
ar- og aðdáunarefni. — Við bræð-
urnir kvöddum svo þessa gest-
gjafa okkar síðla kvölds, með
þakklátum huga, en fyrst og síð-
ast sveininn unga. Þannig sá eg
Agnar Guðlaugsson í fyrsta skipti.
Eftir tæp tuttugu og tvö ár,
eða síðsumars 1928, mættumst við
Agnar aftur þannig, að - við veitt-
um því sérstaka athygli. Eg varð
þá starfsmaður Kaupfélags Ey-
firðinga, en hann hafði þá starfað
þar um tveggja ára skeið. Síðan
höfum við samferðamenn verið
óslitið,. og haft meira og minna
saman að sælda allt þar til hann,
mánudaginn 11. þ. m., kvaddi mig
hlýju handtaki í síðasta sinn. Eg
get ekki látið það vera nú, þá
hann er látinn, að árétta þessa
kveðju, er hvorugur okkar bjóst
við þá, að yrði hin síðasta. Mér
finnst rétt, að það megi skýrt
frarrt koma, með hvaða hugarfari
er á eftir honum horft, út yfir
gröf og dauða, af mér og þeim
öðrum, sem með honum unnu, og
höfðu nánasta umgengni við hann
utan heimilis.
Hann var, með afbrigðum,
starfsglaður, verkafús og vinnu-
drjúgur maður. Gekk óskiftur og
heill að hverju starfi, dauðtrúr og
gulláreiðanlegur. Stofnun þeirri,
Kaupfélagi Eyfirðinga, er starfa
hans naut, er hinn mesti hnekk-
ir að fráfalli hans. Hann gegndi
þar, nær því óslitið, þýðingar-
miklum trúnaðarstörfum, fyrst
sem deildarstjóri, en hin síðari ár
annaðist hann að mestu inn-
kaupastarfsemi félagsins. Hann
var maður hlédrægur og óáleit-
inn. Mun hafa átt fáa nána einka-
vini, en aldrei óvin neinn. Hlýr
var hann og ljúfur í umgengni og
aðbúð allri, og munum við öll,
sem með honum störfuðum, sjam-
mála um, að gott hafi verið að
hafa slíkan samferðamann. Við
horfum því á eftir honum með
einlægri eftirsjá og söknuði.
Ástvinum sínum var hann æ
hinn sami sólargeisli og þá, er eg
sá hann fyrst. Bjartur geisli, er
aldrei bar neinn skugga á. Og
þegar eg nú árétta okkar síðasta
handtak, um leið og ég lít yfir
kynni okkar, kenni eg samskonar
yls, sem lægi barnshönd í lófa
mér.
Akureyri, 29. desember, 1939.
Sveinn Bjarman.
viðurstyggilega samning við Stal-
in. Síðan brjóta þeir í sameiningu
mótstöðu Pólverja á bak aftur og
skipta landi þeirra bróðurlega á
milli sín. Bretar hafa fengið orð
fyrir að vera seinþreyttir til
vandræða. Þegar hér er komið, er
þolinmæði þeirra loks á þrotum.
Þeir segja Þjóðverjum stríð á
hendur ásamt Frökkum, eða í
bandalagi við þá. í fjóra mánuði
hefir nú stríð geisað milli þessara
stórvelda, án þess að séð verði
fyrir nokkurn enda á því. Eins og
nærri má geta, truflar þetta allar
framtíðaráætlanir, ekki aðeins