Dagur - 15.01.1964, Blaðsíða 4

4
Skrifstofur, Hafnarstræti 90, Akureyri
Símar 1166 og 1167
Ritstjóri og ábyrgðarmaður:
ERLINGUR DAVÍÐSSON
Auglýsingar og afgreiðsla:
JÓN SAMÚELSSON
Prentverk Odds Bjömssonar h.f.
Raddir á afómöld
GUÐJÓN í Iðju vildi fyrir nokkrum
árum fækka bændum um helming.
Dr. Björn Sigurbjörnsson sagði í Ar-
bók landbúnaðarins í fyrra, að ís-
lenzkum húsmæðrum væri sama
„hvort fleskið, gulræturnar, eða jafn-
vel mjólkin er framleitt austur í
Hreppum eða suður á Fjóni, svo
framarlega, sem verð og gæði er hag-
stætt“ og að ekki mætti „stunda land-
búnað á íslandi til þess eins að forða
fögrum byggðarlögum frá því að fara
í eyði né til þess að viðhalda eða
skapa jafnvægi í byggð landsins“.
Líklega eru þeir nú fáir, sem
stunda landbúnað „til þess eins“. En
í þessa Árbókargrein frá í fyrra vitn-
aði Gylfi I*. Gíslason viðskiptamála-
ráðherra óspart á Alþingi í vetur, er
hann flutti hina frægu ræðu sína um
skort á framleiðni í landbúnaði og
kostnað þjóðarinnar við að neyta inn
lendra búvara. Ráðherrann hefur
sjálfsagt ekki ætlað sér að halla réttu
máli, en upplýsingar, er síðar komu
fram, frá fróðum mönnum sýndu, að
kostnaðarreikningar hans voru á mis
skilningi byggðir. Ræðan kom líka
úr hörðustu átt, því að stjórn sú, sem
ráðherrann á sæti í, hefur með stefnu
sinni gert bændum erfitt fyrir að
auka framleiðnina á búum sínum.
Síðasta innlegg af sama tagi, er
hin mikla ritgerð Gunnars Bjarna-
sonar fyrrv. skólastjóra á Hólum í
Hjaltadal um „kjötpólitík og kjöt-
fræði“, sem Mbl. birti 5. þ. m. Gunn-
ar segir þar, að íslenzkt dilkakjöt sé
alltof dýrt til að vera „daglega á borð
um þjóðarinnar“. Hann vill draga
úr kindakjötsframleiðslu en taka
upp framleiðslu á svína- og hænsna-
kjöti, sem því svarar. En Gunnar er
nýbakaður ráðunautur í þessum bú-
greinum. Hann telur, að bændum
megi að skaðlausu fækka úr 6 þús-
undum niður í 11 liundruð, og geti
bændastéttin þá lagt öðrum stéttum
til mikið og gott starfslið. Þessir 1100
bændur eiga að framleiða 4000 tonn
af svínakjöti og 4000 af nautakjöti,
4000 tonn af hrossakjöti og 4000
tonn af hænsnakjöti, eða samtals
IfiOOO tonn, sem er rúmlega það, sem
þjóðin notar nú. 800 bændur eigi að
framleiða mjólk og nautakjöt, 200
bændur kindakjöt en 104 eigi að
framleiða svínakjöt, egg og hænsna-
kjöt. Þetta er allt nákvæmlega út-
reiknað! Tölurnar líka einkar hent-
ugar. Gunnar er maður opinskár og
fljóthuga, en ekki munu blaðamenn
við Mbl. hafa áttað sig á því, að var-
hugavert gæti verið að birta grein
uin landsmál eftir einn af fyrrver-
andi frambjóðendum Sjálfstæðis-
flokksins, sem þar að auki hefur hlot-
ið trúnaðarstarf hjá núverandi land-
búnaðarráðherra, eftir að hann hætti
(Framh. á bls. 7)
Ólafur Tryggvason: Tveggja
heima sýn. Bókaútgáfan
Fróði, Reykjavík 1963.
Árið 1961 kom út hjá Kvöld-
vökuútgáfunni á Akureyri bók
eftir Ólaf Tryggvason, er nefnd-
ist: Huglækningar. Hugboð og
sýnir. Vakti hún óvenjumikla
athygli og mun hafa orðið met-
sölubók, enda er Ólafur
Tryggvason kunnur um land
allt fyrir dulrænar gáfur og and
legar lækningar. Nú er komin
út önnur bók eftir þnnan sama
höfund, sem verðskuldar ekki
minni eftirtekt, þar sem hann
geuir enn ítarlegri grein fyrir
trúarreynslu sinni og lífsskoð-
un. Heitir sú bók Tveggja heinia
sýn, og kom hún út rétt fyrir
jólin. Gæti ég trúað því að marg
ur hafi dvalið við að lesa hana
sér til sálubótar um hótíðarnar.
Því að stórhátíðir kristninnar
hefðu aldrei orðið til, nema fyr-
ir tveggja heima sýn. Þess er
vert að minnast.
Þetta er allmikil bók, 219 blað
síður, og skiptist í marga kafla.
Tekur höfundur trúmálin al-
mennt til rannsóknar og gerir
grein fyrir þeim frá sýnum sjón
arhól á hinn skörulegasta hátt.
Ber öll málafærsla hans Ijóst
vitni um það, að hann er víð-
lesinn og vel heima í trúarbrögð ]
um fornum og nýjum, glögg-
skyggn og rökfimur í bezta lagi.
Er þetta ein hin bezta bók um
andleg mál, sem út kom á árinu
1963.
Það er auðséð, að Ólafur
Tryggvason er þaullesinn í
Heilagri ritningu og er ekki í
neinum vandræðum með að
leggja út af henni, betur
en gert er í margri prédikun.
Stafar þetta ekki aðeins af því,
að hann er óvenjuvel greindur,
heldur og af hinu, að hann er
gæddur dulrænum hæfileikum,
en trúarbrögð verða aldrei skil-
in að gagni af öðrum en þeim,
sem einhverja reynslu hafa í
þeim efnum. Enda skrifa margir
alveg furðulega heimskulega
um þessa hluti, sem aldrei hafa
séð heilagan anda, enda þótt
lærðir séu kallaðir í öðrum efn-
um. Verða trúarbrögð aldrei
skilin eða skynjuð nema á inn-
sæjan hátt, en það skilningarvit
er mörgum lokað. Þess vegna
er líka hætt við, að öll rétttrún-
aðarkerfi, sem reynt er að berja
saman af skynsemi einni, verði
utangátta, eins og blindir dæmi
um lit. Til dæmis þykjast sumir .
trúa á dulræn fyrirbrigði, sem
gerðust fyrir þúsundum ára, og
telja þau með helgum fræðum,
þó að þeir haldi, að sams konar
fyrirbrigði nú stafi öll frá óvini
sálnanna, og á öllum tímum
hafa verið uppi menn, sem að
hæfileikum hafa líkzt spámönn-
um Gamla testamentisins, hafa
spáð og séð sýnir og unnið lækn
ingakraftaverk, enda sagði sjálf
ur meistarinn, að þessi tákn
mundu fylgja þeim, sem trúa,
og að lærisveinar sínir mundu
gera jafnvel meiri kraftaverk
HVERGI SVELL-
BLETTURÁ VEGUM
INNAN HÉRAÐS
TÆPAST finnst svellblettur á
vegum innan héraðs um þessar
mundir og er óvenjulegt en þó
ekki einsdæmi á þessum árs-
tíma. Vegir á Vaðlaheiði og
Fljótsheiði eru að þessu leyti
sagðir svipaðir. Samgöngur eru
því hinar greiðustu á landi. □
en hann. Þegar menn því af-
neita slíkum táknum í nafni
kristindómsins, stafar það af
engu öðru en því, að þeir eru
hættir að skilja kristindóminn
og búnir að gera úr honum
jj Séra BENJAMÍN jj
ij skrifar um jj
bækur ]j
kreddu en ekki lifandi trúar-
brögð. Sýnir Ólafur Tryggvason
fram á þetta meðal annars og
þá engu síður hitt, hvílík firra
það er, að óttast sálarrannsókn-
ir eða telja þær syndsamlegar
og fordæma þær að ókönnuðu
máli. Eru ritgerðir hans um
spíritismann hinar skeleggustu,
hitaðar af eldi sannfæringar
og sjálfsreynslu, og koma þar
fram hjá honum margar hinar
athyglisverðustu skoðanir um
samband anda og efnis.
Það er athyglisvert, að á
þessu sl. ári komu út bækur eft-
ir tvo dulskyggna Akureyringa,
sem kallaðir hefðu verið spá-
GÍSIL GUÐMUNDSSON, Ingv-
ar Gíslason og Karl Kristjáns-
son fluttu á sameinuðu Alþingi
tillögu til þingsályktunar, sem
svo hljóðar:
Alþingi ályktar að skora á rík
isstjórnina að láta athuga mögu
leika á því, að Skipaútgerð rík-
isins, í samráði við hlutaðeig-
andi bæjar- og sýslufélög, komi
á fót á Akureyri útgerð strand-
ferðaskips, er annist strandferð-
ir norðanlands, enda séu ferðir
þess í samræmi við ferðir strand
ferðaskip úr Reykjavík til Aust
fjarða og Vestfjarða. Niðurstöð-
ur athugunarinnar verði lagðar
fyrir Alþingi, svo fljótt sem
unnt er.
í greinargerð flutningsmanna
segir:
Tími er til þess kominn að
endurskipulegg j a strandf erðir
hér við land með tilliti til breyt-
inga, sem orðið hafa í seinni tíð
á atvinnulífi og samgöngum í
landinu. Kemur þá mjög til at-
hugunar að taka upp verkaskipt
ingu á þá leið milli strandferða-
skipa á hverjum tíma, að hvert
skip veiti þjónustu afmörkuð-
um landshluta, og séu þá ferðir
þess sérstaklega við þarfir þess
landshluta miðaðar. Á Alþingi
hafa verið uppi tillögur, sem
miða í þessa átt, að því er varð-
ar Suður- Austur- og Vestur-
land. Er þá gert ráð fyrir, að
strandferðaskip, sem sinni þörf
um þessara landshluta, séu gerð
út frá Reykjavík. Sams konar
þörf og eigi minni er á sérstöku
strandferðaskipi fyrir Norður-
land, en engin þörf er á og miklu
fremur óhagræði, að það skip sé
staðsett í Reykjavík eða gert út
menn á Gamla testamenntis
tímanum, þar sem þeir virðast
vera gæddir mjög svipuðu
gáfnafari og hæfileikum og
margir hinir fornu sjáendur.
Þetta eru menn, sem á frumleg-
an hátt leitast við að ráða gátur
tilverunnar og gera grein fyrir
hinum huldu rökum hennar. Ég
hefi áður minnst á bókina: Þeg-
ar himnarnir opnast, eftir Arn-
ald Árnason. Hefi ég orðið þess
var, að sumir halda að ég hafi
sagt það í skopi, er ég komst
þannig að orði að svona bækur
skrifuðu engir nema spámenn.
En því fer fjarri. Ég meinti bók-
staflega það, sem ég sagði. Ekki
þarf nema hleypidómalausa at-
hugun til að sjá, að fornir og
nýir sjáendur eru af alveg sömu
gerð, og einmitt vegna þess, að
vitranamenn líða ekki undir
lok, er von um, að trúin deyi
ekki, og að gáta lífsins og dauð-
ans verði einhvern tímann ráð-
in.
Ekki má minna vera, en að
við Norðlendingar lesum okkar
eigin spámenn. Þeir halda því
meðal annars báðir fram, að nú
líði að því, að sjálf raúnvísindin
finni leið til að sanna framlíf
sálnanna. Og þá muni upp
renna ný öld.
þaðan. Eðlilegt er, að Norður-
landsskip sé gert út frá Akur-
eyri, sem er höfuðstaður Norður
lands og svo mjög vaxandi iðn-
aðarbær, að þaðan er nú 'eða
verður innan skamms hægt að
fá flestar þær iðnaðarvörur, sem
eru ekki keyptar frá útlöndum
eða fluttar á sérstakan hátt ut-
an strandferðaskipanna (áburð-
ur, sement). Utlendum vörum
til norðurhafna, sem nú er um-
skipað í R.-vík, ætti þá að um-
skipa á Akureyri, að því leyti
sem þær verða ekki fluttar beint
frá útlöndum til ákvörðunar-
staðar, sem áður tíðkaðist í rík-
ara mæli en nú er vitanlega
æskilegt.
Vel mætti hugsa sér t. d. að
Akureyrarskip hefði endastöðv-
ar á ísafirði og Seyðisfirði, sneri
við þar í hverri ferð vestur eða
austur frá Akureyri. Mundi þá
norðan- og sunnanskip væntan-
lega skiptast á vörum, farþegum
og póstsendingum, án auka-
gjalds, þannig að um samtengt
flutningakerfi væri að ræða. En
það fyrirkomulag þarf auðvitað
nánari athugunar við.
Akureyrarskipið gæti verið
eign Skipaútgerðar ríkisins og
útgerðin þar útibú frá skipaút-
gerðinni í Reykjavík. Einnig er
hægt að hugsa sér, að stofnað
yrði útgerðarfyrirtæki til strand
ferða norðanlands, t. d. með
samvinnu hlutaðeigandi bæjar-
og sýslufélaga og S. R. og nyti
það þá nauðsynlegs stuðnings
frá ríkissjóði.
Tillaga þessi var flutt á síð-
asta þingi, en kom þá ekki til
umræðu. □
Um sfrandferðir norðanlands og
útgerð strandferðaskips frá Ak.
5
Arnheiður Skapladótlir
MINNINGARORÐ
ARNHEIÐUR Skaptadóttir,
gjaldkeri í Kaupfélagi Eyfirð-
inga, Akuryri, andaðist að heim-
ili sínu, Hlíðargötu 1, 11. des. sl.
og var jarðsungin frá Akureyr-
arkirkju 17. s. m.
Hún gekk að störfum sínum
daginn áður en hún andaðist og
hafði ekki kennt sér nins meins,
svo að vitað væri.
Öllum er ljóst, hversu syst-
kinum hennar og öðrum ástvin-
um hneit við hjarta fregnin um
andlát hennar. En hún átti og
marga fleiri vini, er syrgja og
sakna.
Arnheiður var í báðar ættir
komin af merku og víðþekktu
fólki. Forldrar hennar og þeirra
systkinanna voru Bergljót Sig-
urðardóttir og Skapti- Jóhanns-
son, bóndi, frá Skarði í Fnjóska-
dal.
Föðurættin hefur búið í
Fnjóskadal í marga ættliði og er
að dáðum og drenglyndi kunn.
Móðir Arnheiðar, Bergljót
Sigurðardóttir, var austfirzk að
ætt, dóttir Sigurðar Guttorms-
sonar frá Arnheiðarstöðum í
Fljótsdal og náskyld íslenzka
skáldinu í Vesturheimi, Gutt-
ormi J. Guttormssyni, sem full-
tíða íslendingar kannast vel við.
Ætt Arnheiðar verður ekki
rakin hér nánar, en systkin
hennar eru þessi:
1. Guðríður, vann lengi verzl-
unarstörf, en er nú sjúklingur í
Fjórðungssjúkrahúsinu á Akur-
eyri.
2. Sigurlaug, nú við verzlun-
arstörf hjá Kaupfélagi verka-
manna á Akureyri.
3. Jóhann, bæjarfógeti í Húsa
víkurkaupstað og sýslumaður
Þingeyinga.
4. Þórey, fyrrum skólastjóri á
ísafirði, látin.
5. Svava, var kennari í Eyja-
firði og í Glerárhverfi, andaðist
á sl. ári.
6. Sigríður, kennari við Barna
skóla Akureyrar.
Eftir lát manns síns fluttist
Bergljót með Arnheiði dóttur
sína og Jóhann son sinn hingað
til Akureyrar, og voru þær
mæðgur samvistum eftir það,
meðan báðar lifðu.
Ár liðu, en að því kom, að
Arnheiður yrði aðalfyrirvinna
heimilisins og tæki við umsjón
þess.
Meðan systkin hennar stund-
uðu hér nám, voru þau á vegum
þeirra mæðgna og hlíttu forsjá
þeirra og umönnun.
Mér þykir hlýða að tilfæra
hér orð, sem ég heyrði af vörum
einnar systra hennar: „Arnheið-
ur var ekki einasta elskuleg
systir. Hún var sá trausti og
hollráði vinur, sem ávallt var
óhætt að treysta og leita til með
öll vandamál og áhyggjur okkar.
Og henni tókst jafnan að greiða
úr vandanum og dreifa áhyggj-
unum“. Samúð hennar, næmur
skilningur og kærleiksþel voru
þá meginstyrkur hennar til
liðsemdar öðrum. Aldrei heyrði
ég hana tala illa um nokkurn
mann. — Minningin um hana
mun ekki fölna, og þakkarskuld
okkar við hana ekki gleymast.
Á æskualdri gekk Arnheiður
í þjónustu Kaupfélags Eyfirð-
inga á Akureyri og vann í þeirri
stofnun yfir 40 ár. Fyrstu starfs-
árin var hún við afgreiðslu í
búðinni, en 10 árin síðustu hafði
hún á hendi gjaldkerastarf í
skrifstofu félagsins. Hún var
trú, örugg og mikilvirk í starfi
sínu, kröfuhörð við sjálfa sig og
gætti sæmdar sinnar í öllu.
Vegna starfs síns varð Arn-
heiður gágnkunnug högum og
viðskiptaháttum fjölmargra á
viðskiptasvæði Kaupfélags Ey-
firðinga. Hún var flestum minn-
ugri á nöfn manna, ættatengsl
þeirra og heimilisfang. Var því
gott til hennar að leita fyrir þá,
er fræðast vildu um þau efni.
Spyrjandinn fékk góð svör og
greið, svo lengi sem leitað var
leyfilegra upplýsinga.
Mér er í fersku minni, þegar
við hjónin komum í fyrsta skipt
ið á heimili Arnheiðar og systra
hennar, Guðríðar og Sigurlaug-
ar. Frá þeirri komu okkar þang-
að eru nú liðin nálega 24 ár.
Þar var alúð í viðmóti og ylur
í handtaki. Og vináttuböndin, er
þá tengdust, verða ekki slitin.
Á ókunnum stað er auga gests
ins jafnan glöggt og næmt. At-
hygli mín beindist skjótlega að
mynd, er við sjónum blasti, þeg-
ar inn var gengið í viðhafnar-
stofuna. Myndin var af unglegri
konu, sviphreinni og aðlaðandi.
•— Það er að vísu næsta algengt,
að konumynd prýði vegg í hí-
býlum manna. En staðurinn,
sem þessari mynd var valinn,
og skrautsveigurinn umhverfis
hana varð mér „ljóð án orða“,
fagurt og hugnæmt ljóð um virð
ingu og ást dætra til móður. —
Og miklu meira birti það „ljóð“
mér um þetta heimili.
Því lengur sem ég kynntist
Arnheiði, því meira fannst mér
koma til persónugildis hennar
og atgerfis.
Hún hafði mikið yndi af börn-
um og var með fágætum nær-
færin og hlý í umgengni sinni
við þau.
NÝTT TÍMARIT UM
ÍSL. GRASAFRÆÐI
BLAÐINU hefur borizt fyrsta
hefti nýs tímarits er ,nefnist
Flóra, tímarit um islenzka grasa
fræði. Ritstjórar þess eru, Helgi
Hallgrimsson, Hörður Kristins-
son og Steindór Steindórsson.
Rit þetta er að mestu helgað
aldarminningu Stefáns Stefáns-
sonar skólameistara og grasa-
fræðings og birtist þar grein um
hann eftir Steindór Steindórs-
son, áður komin í Ársriti Rækt-
unarfélags Norðurlands. Annað
(Framhald á bls. 7.)
Það er gæfa sérhverjum
manni að fá notið vináttu þirra,
sem auðugir eru af mannkost-
um og kærleik. Þeirra hönd er
ávallt reiðubúin til hjálpar og
líknar öðrum. Hönd Arnheiðar
var það vissulega — stjórnað af
kærleiksríkum huga. Þess mátti
oft og víða vott finna.
Ég flyt þér, Arnheiður, þakk-
ir okkar hjónanna fyrir góðvild
þina og greiðasemi við okkur
(Framhald af blaðsíðu 8).
í greinargerð tillögunar segir
svo:
„Allir þurfa á húsnæði að
halda, engu síður en fæði og
klæði. Siðferðisleg skylda ríkis-
valdsins til að gera mönnum
mögulegt að eignast þak yfir
höfuðið er engu minni en að
stuðla að nægilegri atvinnu og
viðunandi lífskjörum að öðru
leyti.
Það verður jafnan eitt af
fyrstu viðfangsefnum þeirra, er
stofna heimili, að reyna að eign-
ast íbúð. Flestir eru ungir að
árum, þegar þeir mynda eigið
heimili, og fæstir þeirra eru
miklum efnum búnir. Hins veg-
ar kostar íbúð fyrir fjölskyldu
mikið fé, eins og nú er komið.
Meðalstærð þeirra íbúða, er
byggðar voru í landinu árið
1962, mun hafa verið 75 rúm-
metrar. Slík íbúð kostar nú,
samkv. vísutölu byggingarkostn
aðar í okt. sl., um 688 þús. kr.
frá fyrstu kynnum. Þakka þér
allar gleði stundir, er við nutum
á heimili þínu og hvar sem
fundum bar saman.
Við kveðjum með söknuði
hógværa, hugljúfa og merka vin
konu. Systkinum Arnheiðar
Skaptadóttur og öðrum ástvin-
um hennar sendum við samúðar
kveðjur.
Egill Þórláksson.
og hefur þá hækkað í verði um
277 þús. kr. eða um 49% á síð-
ustu fjórum árum, þ. e. frá 1.
okt. 1959. Á sama tíma hafa lán
úr Byggingarsjóði ríkisins hækk
að aðeins um 50 þús. kr. á íbúð.
Af þessu leiðir, að framlag hvers
manns, sem byggir sér íbúð af
fyrrnefndri stærð, þarf að vera
um 538 þús. kr. Nærri má geta,
hversu torvelt slíkt er ungu og
efnalitlu fólki. Óhjákvæmilegt
er því að stórhækka lán til
hverrar íbúðar.
Eins og allir vita, eru mögu-
leikar til lánsfjáröflunar misjafn
ir, en að því ber að stefna, að
allir geti eignazt húsnæði til
eigin nota.
Einnig er hagkvæmt að veita
mönnum nokkurt lánsfé til end-
urbóta á gömlum húsum eða til
að kaupa slík hús til eigin notk-
unar. Með því má hagnýta bet-
ur húsnæði, sem fyrir er, spara
lánsfé, sem annast þyrfti í nýjar
íbúðir, og koma í veg fyrir, að
menn búi í óviðunandi íbúðum.
- íbúðarlán tveir þriðju hlutar
En Iðunn er laus rétt í svipinn. Björg og hinar hárgreiðslustúlk-
urnar eru með síðustu viðskiptakonum dagsins. Þreyttar og útslitnar
skrifstofu- og verzlunarstúlkur eru vanar að bregða sér inn í stofn-
unina á fimmta tímanum á laugardögum. Og um það leyti verða hár-
greiðslu-konurnar að brosa, dauðþreyttar og steinuppgefnar. Munnur
þeirra þreyttur af að brosa samkvæmt fyrirmælum hundrað sinnum
á dag frá klukkan níu að morgni til fimm síðdegis! En viðskipta-
konurnar nutu hársnyrtingarinnar milli fjögur og fimm, því þá voru
þær lausar.
Á sprettinum til stofnunarinnar hafði allt skrifstofurykið fokið af
þeim. Þær gátu tafarlaust sezt í hverfi-stólinn fyrir framan hárlaug-
ina, hallað höfði aftur á bak í legu sína, fundið hæfilega heitt vatn
seytla ofan í hárrótina, lokað augunum stundarkorn og notið löðr-
unarinnar og hinna hægu handbragða sterkra, mjúkra handa. Og skrif-
stofustúlkan gleymir á meðan talnadálkunum, og búðarstúlkan öllum
óánægðu og erfiðu viðskiptavinunum.
Um hvað dreymir allar þessar konur? Hvaða hugsanir felast fyrir
innan þreytt enni einstaklingsins? Iðunn nemur oft staðar á hugar-
rás sinni við þessi vegamót. Henni er svo eðlilegt að gefa gætur að
konum þeim, sem ganga hér út og inn hjá Rossí. Sérstakt tækifæri
gefst henni til að athuga nánar konur þær, sem hún sjálf fer höndum
um. Þá virðist svo auðvelt að spyrja sjálfa sig um svo ótal margt, er
hún fæst við að útmá og slétta úr hrukkum á andliti fólks á ýmsum
aldri. Hvers vegna eru þessar hrukkur komnar á ennið? Hvers vegna
er línan frá nefi og ofan að munnviki orðin svona djúp og skörp á
þessari eða hinni konunni? Eða hví virðist andlitshörundið svo laust
og slapandi?
Þegar Iðunn nuddar slíkt andlit, hefir hún oft stutt fingrum sínum
undir kinbein konunnar og ýtt hörundinu upp á við. Hana langar til
að sjá, hvernig andlits-yfirbragðið verður, þegar þreytugríman er fjar-
lægð. Hún gerir þetta án þess að viðkomandi verði þess vör. Aðeins
sökum þess, að henni leikur forvitni á þessu. Síðan sleppir hún fingra-
takinu og lætur hörundið falla aftur i sínar fyrri fellingar. En nú hefir
hún séð, hvernig þetta andlit muni hafa verið, áður en lífið tók að
rista í það örlagamörk sín og djúpar rúnir.
Iðunn athugar rækilega konur þær, sem hún hefir undir höndum.
Þá stundina hugsar hún ef til vill of lítið um verkið sjálft, fingur
hennar verða of mjúkir og léttir i hreyfingum, augu hennar of fjarræn.
En hún er þannig gerð. Hún hefir áhuga á öllu mannlegu og mann-
legu eðli.
Það er ekki aðeins hérna á stofnuninni, að þetta sækir á hana. Og
ekki aðeins síðan hún varð fullorðin. Þetta hefir fylgt henni frá
bernsku að sjá einhverja sögu í hverjum þeim, sem hún mætir á
förnum vegi. Þetta er henni engin íþróttaæfing, engin hversdagsleg
forvitni. Hún kærir sig eiginlega alls ekki um að afla sér vitneskju
um kringumstæður annarra, raunverulegan feril þeirra hversdagslega.
Nei, í þess stað skáldar hún sjálf ævisögu þeirra í eigin huga. Hún
reynir að hugsa sér uppruna og undirstöðu andlitsdrátta einstaklings-
ins, ástæðuna fyrir línum þess og hrukkum. Og þá augnasvipnum!
Hve margt er það og mikið, sem speglast getur í mannsaugunum. Af
AUÐHILDUR FRÁ VOGI:
GULLNA BORGIN í
góðu og illu, sælu og vansælu, af gleði og sorg.
— Allt hefir sína meiningu, sinn tilgang, hafði Villi Rossí sagt við
hana fyrsta daginn hennar í stofnuninni. — Allt hefir sinn tilgang!
Iðunni virðist hún geta endurtekið þessi ummæli mörgum sinnum,
áður en henni sé fyllilega ljóst hinn mikli sannleikur þeirra. Sé svo,
er það þá ekki mikil og dýrðleg meining? Örugg og dásamleg hugs-
un? Að vita með vissu, að allt sem skeður umhverfis oss, hafi ákveð-
inn tilgang og er þannig ákvarðað af sjálfu almættinu? Já, hún verð-
ur að trúa iþví og treysta. Um þetta fékk hún vitneskju þegar á
bernskuheimili sínu, hjá foreldrum sínum, ef til vill þó helzt hjá móð-
ur sinni, því hún er slík tilfinningamanneskja. Tilfinningar eru henni
varnæmi, allt að því heilagar. Hún getur hvorki dulið gleði né sorg.
Hún gerir aðra hluttakendur í hvortveggja, er hún finnur þessar
sterku hreyfingar innra með sér. Hún getur ekki dulist undir kaldri
grímu. Hún grætur af hjarta og brosir af hjarta.
Pabbi hennar er allt öðruvísi. Tilfinningum ber að leyna í lengstu
lög. Hann lætur þær ekki í ljós. Ef til vill gerir hann það í gleði,
en ekki í sorg. Þannig er ef til vill mörgum karlmönnum farið. Og
sennilega er sjaldgæfara að sjá karlmenn gráta heldur en konu. Karl-
maður dylur oft tilfinningar sínar, byrgir hug sinn og hjarta, lokar
sig inni, svo að enginn sjái, hvað í sálu hans felst. Sérstaklega sé um
sorg að ræða.
Þannig heldur Iðunn að föður sínum sé farið. Og þó er það einmitt
þegar mönnum líður illa, að hann er til þeirra kallaður. Hann er
læknirinn og vonin og ljósbjarmi sjúklingsins. Ekki getur hann mætt
spyrjandi augum sjúklingsins með vonleysi. O nei, nei. Iðunn skilur
föður sinn svo vel. Sjúklingur sem örvænt er um, má ekki sjá dóm
sinn skráðan í augum læknisins.
Vissulega hefir það oft verið erfitt fyrir pabba hennar. Ef til vill
hefir hann oft virzt glaður mitt í svartasta vonleysi um sjúklinginn,
sökum þess að vonina varð að kveikja, þótt aðeins væri um stutta
stund að ræða, unz hún slokknaði skyndilega. En þá syrgir pabbi
víst heldur ekki né lætur í Ijós, að hann taki sér nærri að sjá mann
deyja. Það er ef til vill fátt, sem hefir augljós áhrif á lækni. — Einnig
eru vissir sjúkdómar fróðlegt athugunarefni fyrir lækna og lækna-
vísindin.
Þess vegna hefir víst starfið sett mark sitt á föður hennar, jafnvel
mark, sem hann varast ekki sjálfur. Ef til vill verða ókunnugir þess
ekki varir, og ef til vill ekki heldur móðir hennar og Gunnhildur
eldri systir. Það er ef til vill aðeins Iðunn ein, sem sér það á þennan
hátt og þykist sjá mildi, en þó sterka drætti í andliti og augum föð-
ur síns. Drætti sem lýsa skilningi og tilliti til náungans. Sér hún þetta
rétt? Er þetta svo? Eða er það hugarflug hennar, sem enn á ný hleyp-
ur með hana í gönur, svo að hún þykist sjá meira heldur en hún
raunverulega sér. Þannig að ekki verði full skil og greinileg á milli
raunveruleika og hennar eigin skáldskapar.
Ef til vill hefði Kristinn hugsað á sama hátt og hún. Skáldað í
huganum eins og hún, haft sömu hugarhræringar um lífið og tilveruna
umhverfis sig. Fundið hugann lyfta sér mót einhverju duldu tak-
marki.
Bara að Kristinn hefði lifað! Hún finnur í brjósti sér sára þrá eftir
bróður sínum. Þrá sem veldur því að hún verður að þurrka tár úr
augnakrókunum. Þau höfðu verið svo góðir vinir, systkinin. Hún
minntist ekki nokkurs napuryrðis þeirra á milli, eins og þó oft vill
verða milli systkina, þótt þeim þyki afar vænt hvort um hitt. Það
var ekki hægt að reiðast Kristni. Hann var svo hjartans góður dreng-
ur, miklu betri en hún sjálf. Hann var gáfaður og fjölfróður á marga
vegu. Hún veit að foreldrarnir voru hreykin af honum. Ef til vill
hefði hann getað sagt henni, hvað hugþrá væri. Hvað svalaö gæti
lifsþörf hennar til fullnustu. Þau áttu svo margt sameiginlegt, systkin-
in, — þótt hann væri fjórum árum eldri en hún.
Iðunni flýgur skyndilega í hug: Er það þess vegna sem hún er
hingað komin, til að vera nær Kristni, vita að hann sé ekki fjarri
henni núna í kirkjugarðinum hérna? Henni -finnst hann vera nærri
sér þessa stundina. Það er sem hann viti, að litla-systir sé hérna og
sakni hans. Hana langi svo til að tala við hann og spyrja hann, hvers
vegna hún sé hingað komin og búi nú í þessu glæsi-herbergi í stofn-
uninni hans Villi Rossi hérna í bænum. Hvað vill hún hingað? Er
henni ekki ætlað eitthvað annaö? Fór hún ekki hingað aðeins til að
sjá aftur bæinn að gamni sínu, en annars tilgangslaust? Eða er þetta
einn áfangi á lífsleið hennar til þess að átta sig á öllu því, sem hún
veltir fyrir sér í hugar-órum sínum og finnur enga lausn á? Hver veit!
Hún hrekkur við, er klukkan slær hálf sex. Suðan í hárþurrkurun-
um er þögnuð, án þess hún hafi veitt því eftirtekt. Umsjónarstúlk-
urnar tvær hafa þegar tekið til og eru nú að smyrja gljávaxi á tígla-
gólf biðstofurnar. Björg hagræðir hári einnar hárgreiðslustúlknanna
og snyrtir það fallega uppi á höfðinu. Hver hárlokkur á að segja sína
sögu, því hann er eins konar veiðivopn á hinum eilífa karlmanna-
vettvangi kvenna.
Iðunn hrekkur upp úr hugsunum sínum. Er hún nú farin að henda
gaman af kynsystrum sínum, þegar á sínum aldri. Þá er nú Sigríður
miklu meira upp á heiminn en hárgreiðslustúlkurnar núna í svip-
inn. Hún situr á gjaldkerastól sínum við peningakassann og telur
peningana. Rauðir, bláir og gulir pappírsseðlarnir þyrlast og þeytast
milli handa hennar eins og skrautkúlnadrífa á kaþólsku sprengikvöldi.
Þarna er einn miði fyrir hverja einustu meðferð, sérstakur litur fyrir
hverja þeirra, hár- og handsnytingu, fóta- og hörundssnyrtingu og
fleira þessháttar. Viðskiptabókin liggur opin fyrir framan hana á
stálstangaborðinu litla. Framhald.