Dagur - 22.12.1972, Blaðsíða 1

Dagur
LV. árg. — Akureyri, föstudaginn 22. des. 1972 — 61. tölublað
XodaK
ndaiéW
m
pappu
FILMUhúsið akureyri

SR. PETUR SIGURGEIRSSON VÍGSLUBISKUP í HOLASTIFTI:
Jólasálmur Klettaf j allaskáldsins
VART mun sá vegfarandi fara um Vatns-
skarð hjá minnisvarða Klettafjallaskálds-
ins mót víðum Skagafirði, að hann hugsi
ekki til skáldjöfursins með mynd hans þar
greipta í bergstöpli. Stephan G. Stephans-
son var fæddur á Kirkjubóli við Víðimýri
í Skagafirði 3. október 1853. Foreldrar
hans voru hjónin Guðmundur Stefánsson
og Guðbjörg Hannesdóttir að Reykjarhóli
í Skagafirði, Þorvaldssonar. Hjá þeim ólst
hann þar upp fram yfir fermingu.
Tvítugur að aldi'i fluttist hann með for-
eldrum sínum vestur um haf og gerðist
bóndi og landnámsmaður í Islandi hinu
nýja. Þar ól hann síðan aldur sinn unz
hann lézt 10. ágúst 1927. — Stephan G.
Stephansson var meðal vitrustu og bezt
menntuðu manna, sem Island, austan hafs
og vestan, hefir átt og þó naut hann aldrei
skólamenntunar sökum fátæktar. Mennt-
unarþrá hans og þorsti var óslökkvandi.
Allir þekkja skáldskap hans. Þó að hann
lifði mestan hluta ævi sinnar fjarri ætt-
landinu, vestur undir Klettafjöllum, voru
yrkisefni hans íslenzkrar ættar. Hann
minnir á elztu þjóðskáld vor og er öðrum
fremur gagnauðugur af íslenzku máli og
orðmyndum.
Naumast verður sagt, að Stephan G.
hafi verið trúarskáld, og þó slær hann á
þann streng hjarta síns, eins og fram kem-
ur í kvæðasafni hans. Þegar það gerist, er
ekki um að villast, að hann er trúmaður
og ber fölskvalausa lotningu fyrit höfundi
kristinnar trúar, Kristi sjálfum. Og þegar
hann yrkir þannig, er handbragð meistar-
ans á verkinu, eins og í öðrum kvæðum
hans. I æsku sinni’ ólst hann upp við lestur
Vídalínspostillu, og það var honum æ síð-
an kær bók. Hann segir þó sjálfur frá því,
að það hafi ekki verið vegna guðfræðinnar
hjá meistara Jóni, heldur hinu „hve brýnt
var talað“.
Mesta kvæði Stephans G. Stephansson-
ar um trúarleg efni1, er vafalaust: „Eloi
lamma sabakhthani!" (Guð mihn, hví hef-
ir þú yfirgefið mig — orð Krists á kross-
inum). Það er stórbrotið og máttugt kvæði
um Jesú frá Nazaret. Byrjar hann á þessu
Gleðileg jól
farsælt nýtt ár!
s -fss -«•? -wþ ^ -ísí-- <'& -ís'í j-ö'S* •
kunna erindi': „Svo lítil frétt var fæðing
hans, í fjárhúsjötu hirðingjans, að dag og
ártal enginn reit, um aldur hans ei nokkur
veit.“
Stephan G. er öllu tamara að yrkja um
Jesú á leið hans til Golgata, um þjáningu
hans, heldur en að taka til meðferðar aðra
þætti1 úr lífi hans. „Það er ekki Kristur á
klæðum-breidda veginum, sem að mann-
kyninu varð minnisstæðastur. Það er
Kristur með þyrnikórónuna, staddur í
spotti spjátrunganna,“ segir hann.
En það var á aðfangadagskvöld fyrir
réttum 90 árum, 24. des. 1882, að skáldið
setzt niður og yrkir um jólin og Jesú-
barnið. Snortinn eins og barn á jólanótt
heima í Skagafirði segir hann:
Fyrir nokkru nú er hnigin sól,
nálægð kveldsins boða aftanskuggar,
nú er komin nótt og blessuð jól,
náð og friður gleður jörð og huggar.
Dásamlega, drottinn, faðir þín
dýrð og tign á himnum uppi skín.
Uppfyllt lotning undrast sálin mín
ást og speki, er breytist ei né dvín.
Þó ei lengur lýsi stjarnan skær,
ljóma-björt og hinum öllum íegri,
þessar fölu, fagurt skína þær,
fagna komu barnsins hátiðlegri!
Sérhver geisli sannleiksboði er,
sendur hingað, drottinn Guð, af þér.
Til þín, faðir, Ijós það lyftir mér,
ljós þitt í, sem hvorki deyr né þverr.
Það er nótt og klukkur kveða við,
köldum hljómar gleðirödd í málmi,
þær til lýðsins kalla: „Komið þið,
Kristi fagnið glöð með jólasálmi.“
„Góða nótt og gleðilegust jól,“
gjörvalt óska virðist jarðar ból.
Berst til himna, brennheit eins og sól,
bæn sú upp að drottins veldisstól.
Skáldið Stephan G. Stephansson horfir
upp í stjörnubjartan himinninn, sem helg-
ast af heilagri jólanótt. Kvöldið, kyrrðin
og dýrðin, snertir hann eins og þegar hann
var barn. Hann hugsar til Bethlehems-
stjörnunnar, hvernig hún hafi lýst og ljóm-
að meir en allar aðrar stjörnur þessarar
helgu nætur. Nú er sú stjarna þar ekki
lengur, en þá fá allar hinar fölu sinn jóla-
ljóma, verða svo skærar og lýsandi, allar
að fagna fæðingu barnsi'ns. Skáldið hrífst
af þessarri ljósadýrð, og hverfur með geisl-
unum til ljóssins sala á Guðs himni.
Stephan G. heyrir með sínum innri eyr-
um himneska hljóma. Það berst ti'l hans
hjómur úr klukkum fermingarkirkjunnar
hans. Hann veit, að málmur kirkjuklukk-
unnar er kaldur í næturfrostinu, en klukk-
an hljómar þó allt annað en kuldalega.
Það er gleðirödd, sem þaðan heyrist. Hann
þekkir öll þessi blæbrigði' í kvöld. Hátíð
barnssálarinnar er komin. Ekkert á jörðu
jafnast á við það, að alsælt barnið veiti
jólunum viðtöku. Og þar er bænin heitust,
— eins og Klettafjallasól getur orðið,
bænin um gleðileg jól.