Dagur - 24.01.1989, Blaðsíða 6

6 - DAGUR - 24. janúar 1989
Jón Baldvin Hannibalsson og Ólafur Ragnar Grímsson á rauðu Ijósi í
Nordal hefur mikið og gott v
Formenn Alþýðuflokks og Alþýðu-
bandalags, þeir Jón Baldvin Hannibals-
son og Ólafur Ragnar Grímsson ríða nú
um héruð og spjalla við bændur og búa-
lið um þjóðmálin, framtíðarsýn í
íslenskri pólitík og pólitískt uppgjör við
fortíðina. Þessi yfirreið flokksformann-
anna, sem nefnd hefur verið „á rauðu
ljósi“ hefur kallað fram bæði jákvæð og
neikvæð orð flokksmanna í Alþýðu-
flokki og Alþýðubandalagi. Hjörleifur,
allaballaþingmaður á Austfjörðum, og
Karvel krataþingmaður fyrir Vestfirði,
eiga ekki orð til að lýsa vanþóknun sinni
á uppátæki þeirra Ólafs Ragnars og Jóns
Baldvins. Þeir segja að slík fundaher-
ferð sé ekki til þess fallin að sameina
tvær stríðandi fylkingar, sem vissulega
hafi barist með kjafti og klóm'undan-
farna áratugi. Flokksformennirnir blása
á þessi orð þingmannanna orðhvössu og
benda á að fundir þeirra séu þeirra eigið
framtak, og njóti ekki stuðnings úr
sjóðum Alþýðuflokks og Alþýðubanda-
lags. „Orð eru til alls fyrst,“ segja þeir,
og hananú!
Síðastliðinn sunnudag boðuðu Jón
Baldvin og Ólafur Ragnar til fundar „á
rauðu ljósi“ í Alþýðuhúsinu á Akur-
eyri. Fáir höfðu búist við að hægt yrði
að halda fundinn sökum þess að allar
flugsamgöngur lágu niðri vegna ókyrrð-
ar lægða suðvestur af landinu. En „tví-
burarnir“ léku lymskulega á veðurguði
og flugu frá Neskaupstað, eða Litlu
Moskvu eins og Jón Baldvin orðaði
það, til Akureyrar. En semsagt; fundur-
inn í Alþýðuhúsinu var haldinn á fyrir-
fram auglýstum tíma.
Að fundinum loknum lét maður
nokkur, sem festi hann á filmu og hefur
þvælst með formönnunum á alla fundi
þeirra til þessa, þau orð falla að þessi
fundur hafi verið með þeim betri til
þessa, líklega sá þriðji besti. Hann sagði
jafnframt að fundurinn í Alþýðuhúsinu
hafi verið sá málefnalegasti í fundaröð-
inni.
Hin nýja heimsmynd
í upphafi fundar héldu for-
mennirnir báðir framsögu um
jafnaðarstefnuna, flokkakerfið,
söguna og „hina nýju heims-
mynd“. Jón Baldvin reið á vaðið
og kom víða við í um hálftíma
tölu. Hann ræddi um klofning
íslenskrar jafnaðarmannahreyf-
ingar fyrir margt löngu og þær
heiftarlegu deilur Alþýðuflokks
og Kommúnistaflokks, síðar
Sósíalistaflokks og enn síðar
Alþýðubandalags, sem fylgdu í
kjölfarið. „Jafnaðarmannahreyf-
ingin klofnaði í þann mund er
hún var að slíta barnsskónum,“
sagði Jón Baldvin. Hann sagðist
telja rökrétt að menn settust nið-
ur og endurmætu stöðuna um
leið og þeir spyrðu sig þeirrar
spurningar hvort mistök hafi ver-
ið gerð í fortíðinni sem hægt sé
að bæta.
Utanríkisráðherrann minntist
á sinn málaflokk, utanríkismálin,
í ræðu sinni og sagði að það vor
sem nú ríkti í samskiptum stór-
veldanna væri í raun stórkostlegt
framfaraspor. Gorbatsjov væri
með sínum byltingarkenndu til-
lögum að setja punkt fyrir aftan
Lenín-Stalínismann. Ráðherrann
taldi að þessi staðreynd hlyti að
breyta heimsmyndinni, sem
þýddi að hún hefði víðtæk áhrif í
pólitísku litrófi fjölmargra landa.
í lok inngangsræðu sinnar gekk
Jón Baldvin hreint til verks og
sendi áleitnar spurningar til fund-
armanna, sem troðfylltu Alþýðu-
húsið. Spurningarnar voru
þessar: „Er ekki kominn tími til
að við förum að ræða í alvöru
hvað það er sem sundrar okkur
eða sameinar okkur? Hvernig
viljum við að þjóðfélagið þróist
þegar kemur fram á næstu öld?
Að velta hverri þúfu
Ólafur Ragnar sagði í sínum
fimmtán mínútna löngu upphafs-
orðum að sagan hafi skipt
Alþýðuflokki og Alþýðubanda-
lagi í tvær fylkingar. „Kalda
stríðið skipti okkur í tvær and-
stæðar fylkingar. Kalda stríðinu er
hins vegar lokið og stórveldin
hafa tekið upp samvinnu,“ sagði
Ólafur Ragnar. Hann lagði á það
áherslu að þeir félagarnir hafi
ekki komið á þennan fund til þess
að vera sammála um alla hluti.
„Við erum hins vegar komnir til
þess að spyrja ykkur spurninga,“
bætti hann við.
Ólafur Ragnar sagði að á
undanförnum áratugum hafi ein-
lægur vilji Alþýðuflokksins til
samstarfs við Sjálfstæðisflokkinn
og íhaldsöflin í Iandinu staðið
mjög í vegi fyrir möguleikanum á
raunhæfu samstarfi A-flokkanna.
Með skipbroti ríkisstjórnar Þor-
steins Pálssonar hafi fjarað und-
an þessum ástum krata og íhalds
og um leið hafi opnast leiðin til
opinna gagnrýninna umræðna
um samstarf Alþýðuflokks og
Alþýðubandalags. Jón Baldvin
tók undir þetta sjónarmið og
sagðist hafa orðið fyrir miklum
vonbrigðum með haldleysi orða
Sjálfstæðismanna í fyrrverandi
ríkisstjórn. Hann sagði Sjálf-
stæðisflokkinn vera pilsfalda-
kapðalista og þingflokk Sjálf-
stæðismanna einkar illa mannað-
an.
Ólafur Ragnar sagði undir lok
ræðu sinnar að núverandi ríkis-
stjórn sé fjórða tilraun jafnað-
armanna til samstarfs. „Ég er
reiðubúinn til þess að velta hverri
þúfu til þess að að þessi tilraun
takist,“ sagði Ólafur Ragnar.
Ánægðir með
ríkisstjórnarsamstarfið
Frá umræðum um flokkakerfið
og jafnaðarstefnuna færðu for-
mennirnir sig yfir í samstarfið í
núverandi ríkisstjórn. Þeir gáfu
því báðir góða einkunn, sögðu að
ráðherrarnir ræddu málin í hrein-
skilni og bróðerni. Um þetta
sagði Ólafur Ragnar: „Ég held að
þessi ríkisstjórn skeri sig úr með
það hve samstarfið innan hennar
er einstaklega gott. Menn ræðast
við af hreinskilni og einurð og í
góðri vináttu. Ég held að það sé
ekkert innan þessarar ríkisstjórn-
ar sem kemur í veg fyrir það að
hún eigi ekki að geta stjórnað
lengi í þessu landi. Annars þekk-
ir Jón betur hvernig samstarfið
var í hinni ríkisstjórninni."
(ríkisstj. Þorsteins Pálss. - innsk.
blaðam.) „Æi, það var hálf
leiðinlegt!" svarar Jón Baldvin.
Jón Baldvin sagðist binda von-
ir við að ríkisstjórn Steingríms
Hermannssonar geti setið út
kjörtímabilið, enda geti flokk-
arnir sem að henni standa betur
komið sér saman um aðgerðir í
efnahagsmálum en í samstarfi við
Sjálfstæðisflokk. Hann sagðist
vilja að ríkisstjórnin sýndi ábyrgð
í ríkisfjármálum, hún nái að
sníða „fitulagið af ríkisgeiran-
um“, hún standi að grundvallar-
breytingum á peningakerfinu,
hún sameini banka og stýri vaxta-
þróuninni í þá átt að hér verði
hóflegir raunvextir. „Ég er til-
tölulega bjartsýnn á að þetta
takist,“ sagði Jón Baldvin.
Ekki nóg framboð
af sjúkdómum
Það kom fram í máli fjármálaráð-
herra að í þessari viku muni hann
leggja fram ítarlegar tillögur um
frekari niðurskurð í ríkisgeiran-
um upp á um þrjá milljarða
króna. Hann lagði mikla áherslu
á þau orð að hvert og eitt ráðu-
neyti og ríkisstofnun yrði tekið
sérstaklega fyrir og látið gefa
skýrslu um það í hverjum mánuði
á þessu ári hvernig sparnaðar-
áformum á fjárlögum hafi verið
fylgt eftir. „Við tókum hins vegar
þá pólitísku ákvörðun að við ætl-
uðum að hlífa því stigi velferðar-
þjónustunnar sem við búum við í
dag. Við ætlum okkur að taka á
þeim hálaunahópun: eins og, svo
ég segi það hikstalaust, ýmsum
stórum hópum í lækna- og sér-
fræðingastétt sem taka margir
milljónir á ári, kannski 7-15 mill-
jónir hver í laun og umsvif handa
sér út úr okkar velferðarkerfi.
Velferðarkerfið á íslandi er ekki
til þess að gera einhverjar stéttir
sem farið hafa í gegnum háskóla
að stóreignamönnum, að milljóna-
mæringum, til þess að menn geti
lagst í ferðalög út um allan heim
á kostnað almennings. Heilbrigð-
isþjónustan er ekki stórbissness.
Hún er félagsleg velferðarþjón-
usta. Þessi ríkisstjórn er staðráð-
in í því að taka á þessum málum
og auðvitað á að stokka upp
sjúkrahúsaskipulagið á höfuð-
borgarsvæðinu. Við höfum ekki
efni á því að reka þrjá hátækni-
spítala á þessu svæði, þó að hags-
munaöfl læknanna við hvern spít-
ala vilji gera það.“ „Það er eigin-
lega ekki nóg framboð af sjúk-
dómum til þess,“ bætir Jón
Baldvin við.
Síðar í þessari „eldmessu"
Ólafs Ragnars um sparnaðar-
áform í ríkisgeiranum lét hann
þessi orð falla: „Ég hef sagt við
forsvarsmenn ríkisstofnana: Það
er skylda ykkar þegar við göng-
um í það verk að sækja hér meiri
skatta til almennings í landinu að
standa honum opinberlega reikn-
ingsskil hvernig þið hafið fram-
kvæmt aðhald hjá ykkur á þessu
sama ári. Það er hvorki siðferði-
lega eða pólitískt rétt að sækja
peninga í sjóð landsmanna allra í
formi hærri skatta ef forstjórarnir
og stjórnendurnir þurfa ekki að