Dagur - 15.11.1989, Blaðsíða 9

Miðvikudagur 15. nóvember 1989 - DAGUR - 9
Fæddur 17. maí 1904 - Dáinn 27. október 1989
Jóhannes Jóhannesson, afi minn,
fæddist í Stóra-Dunhaga í Hörg-
árdal 17. maí 1904. Foreldrar
hans voru hjónin Bergrós Jó-
hannesdóttir og Jóhannes
Bjarnason. Pau hjón voru ey-
firskrar ættar, sem rekja má langt
aftur í aldir í Eyjafirði.
Foreldrar afa bjuggu í Stóra-
Dunhaga í 13 ár eða frá 1904-
1917, að þau fluttu að Glerá í
Kræklingahlíð. Þá höfðu þeim
hjónum fæðst 11 börn, en alls
áttu þau 13 börn, sem öll komust
til fullorðinsára og var afi elstur
barna þeirra.
Jóhannes faðir hans var dugn-
aðarbóndi og kona hans honum
mjög samhent og bjargaðist
heimili þeirra á þess tíma vísu,
þrátt fyrir mikla ómegð sem á
þau hlóðst. Svo sem venja var
tóku börn að vinna foreldrum
sínum strax og þau höfðu þroska
til að létta undir við búskapar-
sýslu, og varð svo um afa minn
Jóhannes, að hann mundi varla
annað en hann hafi verið að
hjálpa til. Það lætur að líkum að
maður með gott minni eins og afi
minn hafði, og fæddur er 1904,
muni tímana tvenna, og hafði afi
minn oft orð á hinum mikla mun
á kjörum fólks á hans uppvaxtar-
árum og nú er orðið. Afa mínum
þótti óþarfur barlómur sá, sem
honum fannst nú ríkjandi með
þjóðinni og vitnaði oft í það sem
var á hans æskuárum í mataræði,
húsakosti og erfiði, þegar hand-
aflið var eina orkan við alla
vinnu.
Jóhannes faðir hans keypti býl-
ið Glerá 1917, en það býli er í
Kræklingahlíð skammt ofan
Akureyrar á bökkum Glerár.
Afi vann svo foreldrum sínurn
til 23 ára aldurs að hann kvæntist
eftirlifandi konu sinni, Karólínu
Jósefsdóttur, sveitunga sínum og
jafnöldru, sem fædd var og upp-
alin í Lögmannshlíð.
Eftir giftinguna stofnuðu þau
hjón eigið heimili á litlu býli,
Rangárvöllum skammt frá Glerá,
og var það hjáleiga frá Lundi.
Skammt er á milli Rangárvalla og
Lundar, þar sem merkismaður-
inn Jakob Karlsson bjó á þessum
tíma. Jóhannes mun snemma
hafa tekið að vinna á búi Jakobs.
Jakob hafði mikið umleikis alla
tíð og 1928 tók hann að sér
afgreiðslu fyrir Eimskipafélagið
og þar féll til vinna fyrir hans
menn, og má segja að frá þeim
tíma ynni afi óslitið rúm 40 ár við
afgreiðslu Eimskipafélagsskipa
við Kaupvangsbryggjuna. Eftir
lát Jakobs vann hann áfram hjá
tengdasyni Jakobs, Jónasi Hall-
grímssyni, sem tók við afgreiðslu
Eimskips á Akureyri. A þeim
starfsvettvangi muna allir gamlir
Akureyringar eftir afa. Starf hans
var lengst af að fylgjast með
varningi sem skipað var upp og
bera hvaðeina saman við fylgi-
skjöl. Jóhannes hafði gott orð á
sér við þetta starf, sem krafðist
mikillar aðgæslu og nákvæmni,
en margur ákafur að ná sem fyrst
í sinn varning á bryggjunni. Afi
flasaði aldrei að neinu, hversu
hart sem að honum var sótt, og
hafði jafnan góðar reiður á því,
sem úr skipunum kom á land, og
báru forstjórar og skrifstofumenn
afgreiðslunnar honum gott orð,
sögðu ekki annan mann betri
hafa getað valist í þennan
ábyrgðarstarfa, að hafa það
örugglega rétt, hverju tekið var á
móti. Þegar vinna tók að aukast
við höfnina, fluttu þau afi og
amma niður í kaupstaðinn og
bjuggu fyrst í litlu húsi í innbæn-
um en síðan nokkur ár í Oddeyr-
argötunni, en reistu sér eigið hús,
lítið en snoturt að Holtagötu 2,
þar sem þau bjuggu, þar til þau
fluttu suður, er afi minn var hætt-
ur störfum sökum aldurs. Amma
mín var natin við litla garðinn
sinn, það var verðlaunagarður,
og þessi garður og litla húsið
þeirra og allt í kring um það vitn-
aði um þrifnað og snyrtimennsku
sem einkenndi þau bæði.
Afi lét af störfum hjá afgreiðslu
Eimskips 1976 og fluttist suður til
Reykjavíkur og bjuggu þau hjón-
in þá fyrst á Leifsgötu 10 en seldu
þá íbúð nokkrum árum seinna og
íeigðu sér íbúð hjá dóttur sinni,
Elsu, sem þá var orðin ekkja eftir
mann sinn, Eggert Guðmunds-
son listmálara, og áttu þar góða
ævi, þar til sá sjúkdómur lagðist
á ömmu mína fyrir tveimur ár-
um sem Alzheimer er nefndur.
Amma mín þekkti þá ekki lengur
mann sinn, nema endrum og
eins, sem hún hafði búið með í 62
ár, og var það ekki lítil raun fyrir
afa minn að umgangast þennan
lífsförunaut sem hann hafði lifað
með svo lengi í farsælu hjóna-
bandi.
Börn áttu afi minn og amma
ekki önnur en Elsu, sem að ofan
er nefnd, og Bergrósu móður
mína, sem gift er föður mínum,
Ásgeiri Jakobssyni rithöfundi.
Barnabörn áttu þau átta og
barnabarnabörn sautján.
Þegar afi minn flutti suður,
sem var mest að ráði ömmu
minnar, sem vildi vera nálægt
dætrum sínum í ellinni, búsettum
í Reykjavík, sá afi það ekki fyrir
hversu mjög hann myndi sakna
heimabyggðarinnar, og verða
utangátta í hinu nýja umhverfi. í
Reykjavík þekkti hann nálega
engan nema sina nánustu og
hann saknaði fjallanna og fjarð-
arins, sem hann ólst upp við og
hafði haft fyrir augum alla ævi, ég
veit ekki til að hann væti utan
Eyjafjarðar um ævina nema einn
vetrarpart þar til hann flutti
suður. Þá saknaði hann vinnufé-
laganna, en með mörgum þeirra
hafði hann unnið áratugum sam-
an og margir voru hans kunningj-
ar á Akureyri sem hann deildi
geði við og átti að góðum kunn-
ingjum. Það voru honum mikil
viðbrigði að mæta nú engum
manni á förnum vegi, sem hann
þekkti, en áður þekkt nálega
hvern mann, sem á vegi hans
varð og gat heilsað kunnuglega
og rabbað við ef færi gafst. Hann
gat ekki talað við neinn um sveit-
ina sína og gömlu Akureyri og
rifjað upp minningar frá löngu
liðnum tíma og minnst sveitunga
sinna lífs og liðinna, en hann lifði
mikið í minningunni. Hann hafði
á allt það sérlega gott minni og
þjóðlegur fróðleikur, og þá helst
úr Eyjafirði, var eftirlætis lesefni
hans.
Sigurður bróðir hans, sem lát-
inn er fyrir nokkrum árum, var
manna fróðastur um ættir Eyfirð-
inga, og áttu þeir bræður marga
góða stund við þá umræðu og
hittust þeir oft, enda skammt á
milli þeirra nyrðra.
Jóhannes afi minn var gjörvu-
legur maður, reyndar svo að orð
var á gert, þegar hann var ungur,
og svo hafði verið um móður
hans, að hún var rómuð í sveit
sinni fyrir fríðleik. Afi minn var
hár vexti og samsvaraði sér vel og
beinn var hann í baki til æviloka
og gat enginn séð að þar færi
hálfníræður maður. Ekki heldur
hafði honum förlast minni eða
hugsun. Hann hafði verið ein-
staklega heilsugóður alla sína
löngu ævi. Afi þótti hinn mesti
greindarmaður, hann var ákaf-
lega hæglátur í framkomu og
geðstilltur, ég sá hann aldrei
skipta skapi svo orð væri á ger-
andi og ekki vissi ég hann ætti sér
neinn óvildarmann.
Hann var einstakur skilamaður
og mátti þar ekki vamm sitt vita,
stofnaði aldrei til skuldar um
ævina, þótt hart væri í ári á
kreppuárunum, nema þá eitt-
hvað lítillega þegar hann reisti
hús sitt. f allan máta var hann
einn af þessum gömlu og góðu
alþýðumönnum, sem halda ýms-
ar fornar dyggðir í heiðri, svo
sem trúmennsku í starfi, spar-
semi og heiðarleika til orðs og
æðis í viðskiptum sínurn við sam-
ferðamennina.
Kynni mín af afa mínum hóf-
ust strax í barnæsku á Akureyri
og þótt leiðir lægju ekki saman
að staðaldri eftir að ég fluttist
suður með foreldrum mínum, þá
héldust góð tengsl og heimsótti
ég afa og ömmu oft í skóla- og
sumarfríum. Þegar ég og maður-
inn minn komum heim frá námi í
Danmörku átti drengurinn okkar
innhlaup hjá langafa og lang-
ömmu á Leifsgötunni, þegar for-
eldrar hans þurftu sem mest að
vinna bæði að loknu námi sínu.
Þótt segja megi að það sé
háöldruðum manni mikil gæfa að
deyja snögglega og án þess að
þjást, þá fyllist sá, sem vænt þyk-
ir um hinn aldraða mann, sökn-
uði, það hefur horfið eitthvað af
manni sjálfum, þegar sá maður
deyr, sem staðið hefur manni
nærri frá barnæsku. Ég og mínir
eigum aðeins góðar minningar
um afa minn og geymum þær
með okkur og biðjum góðan guð
að geyma hann.
Elsa K. Ásgeirsdóttir.
Birting afmælis- og
minningargreina
Dagur tekur afmælis- og minningargreinar til birtingar endurgjalds-
laust. Tekið er við greinunum á ritstjórn blaðsins að Strandgötu 31,
Akureyri svo og á skrifstofum blaðsins á Húsavík og Sauðárkróki.
Athygli skal vakin á því að greinar verða að berast með góðum
fyrirvara. Þannig verður grein, sem birtast á í fimmtudagsblaði, að
berast síðdegis á þriðjudegi og hliðstætt er með greinar aðra daga.
Þá eru minningargreinar ekki birtar í laugardagsblaði.
Meginreglan er sú að minningargreinar birtist undir fullu nafni
höfundar.
Styrktarsjóður ísleifs Jakobssonar:
Styrkir tíl iðnaðarmanna
vegna náms erlendis
- umsóknarfrestur til 30. nóvember
Þann 8. nóvember voru liðin 110
ár frá fæðingu ísleifs Jakobsson-
ar, málarameistara frá Auðs-
holti.
ísleifur Jónsson var fæddur 8.
nóvember 1879 að Vestra-Garðs-
auka í Hvolhreppi. Foreldrar
hans voru þau Jakob Árnason og
Helga Böðvarsdóttir. ísleifur
lauk prófi frá Flensborgarskóla
og vann að því loknu við verslun-
arstörf en nam síðan málaraiðn í
Danmörku og kynnti sér þá iðn-
grein einnig í Þýskalandi og
Frakklandi. ísleifur stundaði iðn
sína alla tíð í Reykjavík eða
þangað til hann lést, 25. júní
1940. ísleifur Jakobsson gekk í
Iðnaðarmannafélagið í Reykja-
vík 12. febrúar 1913 og gaf því
eigur sínar eftir sinn dag.
Með gjafabréfi ísleifs, dagsett
10. nóvember 1929, var stofnað-
ur Styrktarsjóður ísleifs Jakobs-
sonar. Iðnaðarmannafélagið í
Reykjavík tók við rekstri sjóðs-
ins árið 1962 og var stofnfé sjóðs-
ins á verðlagi þess árs um 2,2
milljónir króna. í Skipulagsskrá
sjóðsins segir að tilgangur sjóðs-
ins sé að styrkja efnalitla iðnað-
armenn til að fullnuma sig er-
lendis í iðn sinni. Þar segir enn-
fremur að höfuðstól sjóðsins
megi aldrei skerða og ekki megi
verja meira en helmingi ávöxtun-
ar til styrkveitinga. Öðrum
tekjum, svo sem gjöfum, áheit-
um o.fl. má verja á sama hátt.
Fyrsta úthlutun úr sjóðnum fór
fram árið 1964 og var veitt úr
honum á hverju ári til ársins
1986, þegar ákveðið var að út-
hluta ekki úr sjóðnum í nokkur
ár vegna þess hve fé sjóðsins
hafði rýrnað.
Á stjórnarfundi 6. nóvember
sl. var ákveðið að hefja á nýjan
leik styrkveitingar úr sjóðnum.
Umsóknir um styrki skulu sendar
til Iðnaðarmannafélagsins í
Reykjavík, Hallveigarstíg 1.
Með umsókn skal fylgja prófvott-
orð frá iðnskóla, ljósrit af
sveinsbréfi og staðfesting á námi
við erlendan skóla. Umsóknir
skulu hafa borist eigi síðar en 30.
nóvember nk.
í stjórn Styrktarsjóðs ísleifs
Jakobssonar eru formaður Iðn-
aðarmannafélagsins í Reykjavík,
Gissur Símonarson, skólastjóri
Iðnskólans í Reykjavík, Ingvar
Ásmundsson og Ólafur Jónsson,
málarameistari, kosinn af Iðnað-
armannafélaginu í Reykjavík.
/-----------------------------------N
Góðir Akureyringar!
Enn leitum við til ykkar
um fjárstuðning
Við munum ekki ganga í hús,
þess í stað munu konur verða við verslanir
föstudaginn 17. nóvember og laugardaginn
18. nóvember.
Kornið fyllir mælinn.
Mæðrastyrksnefnd Akureyrar.
V__________________________________ J
Smásaqnasamkeppni
Dags og MEIÍOR
★ Menningarsamtök Norðlendinga og dagblaðið Dagur
hafa ákveðið að efna til samkeppni um bestu frum-
sömdu 5mésöguna.
★ Veitt verða 60 þúsund króna uerðlaun fyrir þá sögu sem
dómnefnd telur besta. Auk þess uerður veitt 20 þúsund
króna viðurkenning fyrir þá sögu sem næstbest þykir.
★ Verðlaunasagan mun birtast i jólablaði Dags en frétta-
bréf MENOR áskilur sér einnig rétt til birtingar. Einnig er
áskilinn hliðstæður réttur til birtingar á þeirri sögu, sem
viðurkenningu hlýtur.
★ 5ögur í keppninni mega að hámarki vera 6-7 síður í
A-4 stærð, vélritaðar í aðra hverja línu.
ic Sögurnar skal senda undir dulnefni, en með skal fylgja
rétt nafn, heimilisfang og símanúmer í lokuðu umslagi,
auðkenndu dulnefninu.
ic Skilafrestur handrita er til 24. nóvember nk.,
sem er sTðasti póstlagningardagur.
Utanáskriftin er:
Menningarsamtök llorðlendinga
b/t hauks Águstssonar
Qilsbakkavegi 13, 600 Akureyri
Menningarsamtök Morðlendinga - Dagur