Þjóðviljinn - 06.05.1939, Blaðsíða 2

Laugardaginn 6. maí Í939.
ÞJ6ÐVILJ1NN
glJðOVIUINN
Ctgeíandi:
Sameiningarflokkur . alþýðu
— Sósíalistaflokkurinn —
Eitstjórar:
•Rinar Olgeirsson.
Sigfús A. Sigurhjartarson.
Ritstjórnarskrifstofur: Hverf-
isgötu 4 (3. hæð), sími 2270.
4fgreiöslu- og auglýsingaskrif-
stofa: Austurstræti 12 (1.
hæð) síxni 2184.
4skriftargjald á mánuði: .. .
Reykjavík og nágrenni kr.
2,50. Annarsstaðar á landinu
kr. 1,75. 1 lausasölu 10 aura
eintakið.
Víkingsprent h. f. Hverfisgötu
4. Síxni 2864.
Um tvcnnt ad
velja
„Flokkar hinna vinnandi
stétta“, ,,vinstri flokkarnir“,
„umbótaflokkamir", „lýðræðis-
flokkarnir".
F>etta eru nokkur þeirra tign-.
arheita, sem Alþýðuflokkurinn
og Framsóknarflokkurinn völdu
sér.
Hinar vinnandi stéttir á ís-
landi eru fjölmennar, vinstri
tilhneigingar eru ríkar meðþjóð
inni, umbótaþörfin brýn, enda
umbótaþráin sterk og tryggðin
við lýðræðið einlæg.
Pað var því ekki að furða
þó öll þessi tignarheiti löðuðn
fólk til fylgis við þessa flokka,
óg það því fremur, sem þeir
sýndu oft verulega viðleitni til
að kafna ekki undir öllum þess-
um nöfnum.
Að sjálfsögðu þurftu þessir
útvöldu flokkar að eíga sinn
andskota, sinn erkióvin og erki-
óvinurinn var íhaldið — Sjálf-
stæðíisflokkurinn. Svo slæmur
var þessi erkióvinur, að allt,
bókstaflega allt var talið honum
betra. — „Allt er betra en í-
haldið“, var kjörorðið.
£ii nú er syo komið að flokk-
ar „hinna vinnandi stétta“ hafa
bannað hinum vinnandi stétt-j
um að semja um kaup sitt og
kjör, þeir hafa lækkað launin
og svift þær „helgasta réttin-
um“.
„Vinstri flokkarnir“ hafa sam
ið yið sjálfan erkióvininn í-
haldið. Pað er ekki aðeins bros-
að úft í hægra munnvikið, allur
hægri helmingur andlitsins er
eitt sólskinsbros. Eitt af stuðn-
ingsblöðum „umbótaflokkanna“
lýsir því yfir að umbæturnar
hafi „verið of dýru verðikeypt-
ar“, og leggur áherzlu á að nú
þurfi að breyta um stefnu. „Lýð
ræðisflokkarnir“ hafa nú gert
það að aðalmáli blaða sinna að
banna vissa stjómmálastarfsemi,
banna blöð verkalýðsins og
heimta refsilöggjöf, sem sé svo
haglega gjörð, að hana megi
auðveldilega nota til þess að
binda fyrir munninn á óþægi-
legum andstæðingum.
Því verður ekki neitað að
þetta eru fremur leiðinleg eft-
irmæli eftir „flokk hinna vinn-
andi stéfta“, en eftirlifandi ást- i
vinir hins framliðna geta hugg-
að sig við það að þau eru alveg
laus við „útfararsannindi“ og
.hvernig mundu eftirmæli prest-
anna yfirleitt vera ef „útfarar-
sannindum“ væri sleppt?
Það er annars eitt, sem eftir-
lifandi ástvinir ættu að gera
sér ljóst, og það er þetta: Hver
eru helstu einkenni þeirrarfylk-
ingar, — Breiðfylking er hún
kölíuð, — sem hefur risið upp
af dufti „umbótaflokkanna“ og
Sjálfstæðisflokksins ?
Það er bezt að láta þá sjálfa
Sýnlng í vlnnnbrðgðnm
skólabarna
Hún fór fram í öllnm barnaskólnm bæfaríns síðasf
liðínn sunnudag*
Fyrir helgina inátti sjá
í öllum dagblöðum bæjarins
auglýsingu um sýningu á vinnu
barnaskólanna. Vinnubrögð í
barnaskólunum! Hvað er unnið
þar? Og er þetta nokkuð að
sjá fyrir fullorðið fólk? Sem
tíðindamaður Þjóðviljans labba
ég samt af rælni í einn skólann
•til að sjá hvað um er að vera.
Ég byrja í Austurbæjarskól-
anum, þvi þar munu vera upp-
tök nýtízku vinnubragða í bama
skólum hér á landi.
Strax og ég kem inn úr dyr-
unum varS ég þess var, aS
þessi atburSur dagsins hefur aS
minnsta kosti ekki farið fram-
hjá yngstu bæjarbúunum. Alls
staðar er fullt af bömum, litl-
um og stórum, sumj í fylgd meði
foreldrum sínum. Þessi dagur
hefur auðsjáanlega verið full-.
ur eftirvæntingar fyrir þau Nú
eiga börnin úr hinum bekkjun
um að sjá hverju þau hafa af-
kastað yfir veturinn. Og nú á
stóra systir og litli bróðir og
síðast en ekki sízt pabbi og
mamma að sjá hvað þau hafa
gert. Hinir rúmgóðu gangar
skólans eru alsettir teikningum
og handavbtnu frá gólfi til
lofts. Öllu er hér haganlega
fyrirkomið, þó hefði e. t. v.
handav. slúlknanna notið sín
betur í einni heild. Sérstaka at-
hygli vekur þar smíði drengj-
anna, sem bajSi er haglega
gerð og gagnleg, t. d. ferðatösk
umar, sem 13 ára drengir hafa
búið til. Inni í skólastofunum
er allt fullt, bæði á veggjum og
borðum, af allskonar vinnubóka
blöðum með skrift og réttrit-
un, línuritum og hlutfallsmynd-
um, dýra- og jurtamyndum, út-
fylltum landakortum, sem *
sýna landslag, gróður, ræktun,
dýralíf, þjóðerni o. m. fl. Enn-
fremur hugmyndateikningar, er
börnin virðast fá að teikna al-
gerlega frjálst eða þá í sam-
bandi við sögu og aðrar náms-
greinar .
Hver bekkur sýnir út af fyr
ir sig, en í sömu stofunni eru
oft margir bekkir saman, en
það atriði og þó einkum að
hver aldurflokkur er ekki sér-
skilinn, gerir samanburð nokk-
uð erfiðari. Einnig hefði verið
æskilegt að betur hefði komið í,
ljós samanburður á vinnubrögð
um að svara. En áður en þeir
svara, ættu þeir að aðgætavel,
hvort fylkingunni muni svipatil
„erkióvi(narins“, íhaldsins, eða
umbótaflokkanna, eins og þetr.
voru t. d. 1934. En þeim skal
til vonar og vara á það bent,
að til er flokkur í landinu, sem
telur það sitt fyrsta og helzta
hlutverk, að ve.ra í þjónustu
hinna vinnandi stétta, sem vill
vinna að hverskonar umbótum
jafnt efnalegum sem andlegum,
sem stendur lengst til Vinstri
allra flokka, sem starfa á ís-
landi, og vill ekki aðeins við-
halda því Iýðræði, sem við bú-
um við, heldur og skapa full-
komið lýðræði á sviði atvinnu-
málanna. Þessi flokkur er Sam-
einingarflokkur alþýðu — Só-
síalistaflokkurinn.
Það er um tvennt að velja í
íslenzkri pólitík, hann eða Breið
fylkinguna.
uni barnsins i'rá hausti lil vors.
að ég ekki tali um frá einu
skólaárinu til annars. Ætti það
að vekja enn meiri metnað hjá
barninu og löngun til vandaðri
og fullkomnari vinnu. En á
stöku stað finnst mér ekki gæta
nógu mikillar vandvirkni í skrift:
og öðrum frágangi. Fjölmargt
er þó prýðilega gert og er mér
einkum starsýnt á mikla og séír-
lega vandaða vinnu hjá 12 ára
bekk E, og einnig hjá sumum
7 ára bekkjunum.
Eftir að hafa skoðað þessa
stóru og fjölbreyttu sýningu
Austurbæja/rskólans, get ég
ekki stillt mig um að sjá einn-
'ig sýningarnair, í hinum skólim
unum. í Laugarnesskólanum er
sýningin í svipuðum stíl og í
Austurbæjarskólanum, kannske
ekki eins almenn þátttaka, en
mjög fjölbreytt og víða falleg
og standa yngstu börnin þeim
eldri ekki að baki, hvað það
snertir. Hér eru samt mjögfall
egar myndir hjá eldri börnun-
um, en við nánari aðgæzlu sé
ég að þær eru margar fjölrit-
aðar og gæti ég trúað að það
hefði ekki eins mikið gildi fyr-
ir nám barnsins og athugun,
og að bamið hefði gert það
sjálft ,þó útlitið hefði ekki orðið
eins glæsilegt. í Skerjafirði er
líka að sjá heilmikla sýningu
og sagði mér einn kennarinn
þar, að hver einasti nemandi
sýndi þar vinnu sína. Er hin
mesta furða hversu vel hefur
tekizt að k-oma hér upp sýn-
ingu í jafn fráleitum húsakymi-
um og þar eru fyrir skólahald
í Miðbæjarskólanum er sýning-
unni á annan veg fyrirkomið
en í hinum skólunum. Þarna
er aðeins sýnt úrval, og þá eink
ium í fskrift og réttritun og nokk
uð í reikningi. Auk þess eru
heildarsýningar á handavinnu,
en lítið um hina svokölluðu
vinnubókargerð.
Skriftarsýnishornin eru fáein
blöð úr hverjum aldursflokki
mjög glæsilega skrifað og frá-
gangur allur sérlega vandaöur.
Ég dáist einkum að frágang-
inum, en sökum þess, að þetta
er aðeins úrval en hvergi nærri
tæmandi sýnishorn vetrarstarfr,
ins né heildarsvipur skólastarfs
ins yfirleitt, hefði maður mjög
gjarna kosið að sjá heildarvinnu
bekkjanna, því skólinn er vit-
anlega fyrir öll börnin jafnt og
maður vill ekki aðeins sjá árang
ur þess barnsins, sem lengst
hefur náð, heldur einnig þess,
er stytzt er á veg komið. Ann-
ais er þessi sýning eins og all-
ar hinar, mjög skemmtileg og
fróðleg. Sýningarnar eru yfir-
leitt órækur vottur um fórnfýsi
og dugnað kennaranna, alúð og
áhuga nemenda. Þær ættu einn
ig að verða aðstandendum barn
anna til ánægju og uppörfunar
við nám þeirra. Bæjarbúum al-
meiint ættu þær að hafa sýnt
glögglega hið mikilvæga upp-
eldis- og þjóðnytjastarf, sem
fram fer í barnaskólunum og
jafnframt sýnt þörf batnandi að
búðar kennara og nemenda.
Síðast en ekki sízt ættu þærað
Ieiða til vaxandi skilnings milli
skólanna annarsvegar og þeirra
sem utan hans standa hinsvegar
30. apríl 1939
eb.
Eíður [ónsson
Mínnínffarorð,
Samsecn Olafs Thors og Sí. Jhanns
§e$n verkalýdshreyfíngunní
Eiður Jónsson.
Eftir harða og hugprúðabar-
áttu við hina skæðu þjóðar-
plágu, hvita dauöann, andaðist
Eiður Jónsson að Vífilstöðum
28. apríl síðast liðinn. Meðþess
um manni er í valinn fallinn
einn úr hópi hinna vöskustusjó
manna þjóðar vorrar, aðeins37
ára að aldri. Þrátt fyrir sorg-
lega stuttan æfiferil var þessi
•maður fyrir löngu orðinn þjóð-
kunnur af mannraunum þeim er
hann, sem sjófarandi hafði kom'
izt í, og fáir atkvæðamenn í
sjómannastétt munu ekki kann
ast við nafn Eiðs Jónssonar.
Sjómannsæfi sína hóf Eiður
þegar á barnsaldri og tókst á
hendur formennsku á vélbát
innan við tvítugsaldur á vetrar-
vertíð í Vestmannaeyjum. Við'
hin erfiðustu skilyrði á byrjun-
arárum forménnsku sinnartókst
honum strax að sýna hvað í
honum bjó, enda leið brátt að
því, að hann náði viðfrægri við-
urkenningu sem einn í hópi ís-
lenzkra skipstjóra, þeirra sem
skara fram úr fyrir aflasæld og
dugnað, manna sem valið gátu
úr skipum hvar sem var, eins
og sjómenn komast að orði.
Ég sem var nákunnugur þess-
um manni eftir langa samveru
á sjó, gæti vel rifjað upp fjölda
dæma úr hinu frækilega sjó-
mannslífi Eiðs, læt hér þó stað-
ar numið að sinni. En tek þetta
fram að endingu:
Eiður Jónsson er ekki aðeins
harmdauði vina sinna og vanda-
mani\a. Með honum er fallinn
einn af vöskustu fulltrúum þeirr
ar stéttar, sem þjóðin ekki hvað
sízt byggir hamingju sína á
bæði í nútíð og framtíð.
Það er vissulega ærið sorgar-
efni að sjá á eftir slíkum vask-
leika og atgjörfis mönnum nið
jur í skaut móðurjarðar vorrar,
á blómaaldrinum, en í slíkum
harmi megum við ekki hafna
vegna þeirra, sem lifa og til-
heyra framtíðinni. Minningu
Eiðs ber oss frekar að rækja
með því að beina huga vorum
að hinu fornkveðna: „Eigi skal
gráta Björn bónda, heldur
safna liði“.
Vér söfnum liði gegn hinni
skæðu þjóðarplágu, hvítadauð-
anum. Þannig hefnum við rétt
Eiðs Jónssonar og annarra er
fallið hafa fyrir sama sverði.
Eiður Jónsson verður borinn
til moldar í dag.
Rvík, 6. maí 1939
Jón Rafnsson
Svíbín víd vcrba-
mennína.
Framhald af 1. síðu.
Með þessu samsæri eru Ólaf-
ur og Stefán, hver um sig, að
svtkja.þá verkamenn, sem þeim
hafa treyst.
Ólafur bregst algerlega von-
um „Sjálfstæðis“-verkamanu-
anna með því að víkja út af
braut fullkiomins jafnréttis í
verklýðsfélagsskapnum og ætla
að viðhalda þar misrétti og
klíkuskap, — eða jafnvel ætla
að lögskipa flokkspólitíská klofn
ingu verklýðsfélaganna meðþví
að lögbjóða hlutfallskosningar.
Þeir verkamenn sem Sjálfstæð-
isflokknum fylgja, vilja einmitt
fá faglega einingu verkalýðsins
og skapa óháð verklýðssam-
band til þess.
Ennþá gífurlegar svíkur þó
St. Jóhann hvert einasta slit-
ur af kenningum og hugsjónum
sósíalistiskrar verklýðshreyfing-
ar sem eftir var í Alþýðuflokkn-i
um með þessari framkomu. Op-
inbert skipulagssamstarf við að-
alatvinnurekendaklíku landsins
gegn sósíalismanumi í verklýðs-
hreyfingunni og til að ofurselja
henni verkalýðssamtökin. - Hef
ur nokkuru tíma nokkur flokk-
ur, sem keimt hefur sig við só-
síalisma, sokkið svo djúpt? Og
í stefnuskrá Alþýðuflokksins
stendur að „höfuðverkefni
flokksins sé að vinna alþýðuna
til fylgis við grundvallarkenn-
ingar sósíalismans“ og „höfuð-
takmark að vinna bug á auð-
valdsskipulaginu á íslandi og
koma á í |>ess stað þjóðskipu-
lagi sósíalismans“!
Eftir þetta samsæri St. Jó-
hanns og opinbera jájningu Al-
i þýðublaðsins á því, verður hver
einasti sósíalisti, sem eftir er
innan Alþýðuflokksins, að sýna
í verki að honum sé alvara með
baráttu sinni fyrir sósíalisma og
; sigri verkalýðsins með því að
rísa upp gegn þessu athæfi. Og
hver einasti stéttvís verkamað-
ur verður að rísa upp gegn því
að stéttasamtök verkalýðsins
séu ofurseld atvinnurekenda-
klíku landsins eins og með
þessu er verið að gera. 'Sá, sem
nú þegir, gerist samsekur.
I
Tílgangurínn erad þurka i
t
I
Hver tilgangurinn er með því "
að reyna að eyðileggja verka-
Iýðssamtökin með þessu sam-
særi er auðsætt.
Jónas frá Hriflu, sem nú er:
orðinn heili Thorsaranna og
hugsar uppháljt í J'ímanum, það
sem íslenzka auðvaldið ogþjón-
ar þess síðan eiga að fram-
kvæma, upplýsir okkur um það:
Qengislækkunin hefur ekki
dugað. Mikið vill meira. það
út verkamannasíéffína
verða að koma hlutaskipti &
togarana og einskonar hluta-
ráðning við vinnuna í landi,
þannig að kaup kvenna viðfisk-
verkun lækki stórum.
Jónas boðar þannig nýja árás
á togarasjómenn og verkakonur
og verkamenn í landi. Hann
tilkynnir að Landsbankinn muni
láta hinar nýju stjórinir í Kveld-
úlfi og Alliance beita sér fy.rir
þessari launalækkun. Ef ekki
verði látið undan þá „kemur að
því innan tíðar, að lítið verður
að borða í landinu, — segir
Jónas í grein sinni í Tímanum
í fyrradag. Sultarsvipan er þeg-
ar reidd og bankavaldið reiðu-
búið til að beita hörðu.
Hlutverk Ólafs og Stefáns á
svo að vera að smeygja fjötr-
unum þannig upp á verkalýðs-
stéttina, að hún megni enga
mótspymu veita: Og það
er engin tilviljun að einmitt á
að ráðast á Sjómannafélagið og
Verkakvennafélagið. Togaraeig-
endur búast við að þar megni
núverandi stjórn Alþýðusam-
bandsins þó bezt að hjálpa
þeim, því þessum félögum hafi
Skjaldborgin hingað til ráðiðog
sé búin að sjúga úr þeim allan
þrótt, svo þau megni enga mót-
stöðu að veita.
Það verður að afstýra því að
þetta takist. það verðuí
vekja hvem to gajras j ómann,
hverja veirkakonu, hvern verka-
mann til meðvitundar um
hvað í húfi er. Hlutaráðning
igajt á uppgangsskelði eða
gróðatímabili auðvaldsskipu-
lagsins gefið sjómönnum stund-
argróða. En á hnignunarskeiði
auðvaldsins þýðir hlutatáðning-
in að velta afleiðinguimum af 6-
reiðu og óstjóim auðvaldsiíns,
kreppu þess og vand(ræðum, yf-
íir á verkalýðinn á sjó og landi,
Það er hlutverk Breiðfylking-
arninar að bjarga auðvaldinu
með öllu þess svindli og braski,
á þennan hátt, undir kjörorði
Hitlers: Gegn Kommúnisman-
um — og þaö útleggst á koslnað
alþýðunnar, menningarinnar og
frelsisins.
Verkalýður íslands verður nú
að hefjast handa. Sameinaður
verður hann að standa um höf-
uðkröfu sína, frumskilyrði
fyrir þolanlegum lífskjörum og
frelsi.
Eitt, óklofið verklýðsfélaga-
samband þar sem allir verka-
menn hafi fullt jafnrétti og fullt
frelsi um öll sín mál.
Það er bókstaflega lífsskilA
yrði verkalýðsins á íslandi að<
knýja þessa kröfu fram,
því hún er skilyrðið til þess að»
þessari fyrirhuguðu árás verði
hrundið, því nái auðvaldið að
sigra í þeirri árás, þá er verka-
mannastéttin í sjávarútveginum
í rauninni jxurkuð út sem nú-
tíma verkamannastétt.
Arshðtið
Tónlistarfélagsins
á Hótel Borg í kvöld hefst með hljómleikum kl. 9.
Dansað verður frá kl. 10—2.30.
öðru hvoru verða dansaðir og sungnir dúettar úr operett-
unni. ,
Aðgöngumiðar á 3 kr. hjá Sigríði Helgadóttur, Lækjar-
götu 2, og Verzl. Fiks, Laugaveg 19.
Óskað er að þeir sem geta komið því við, komi sam-
kvæmisklæddir.