Þjóðviljinn - 08.11.1940, Blaðsíða 2

Föstudagur 8. nóvember 1940.
^JOBVILJINN
Striðið gegn mannkyninn
R»ða ilntt af Halldóri Kilfan Laxness 7. nóv. 1940
þlðOVIUIIIN
trtgefasdi:
Sameiningarflekkar alfeýðu
— Sósialistaflokkurinn.
Bitstjónur:
Einar Olgeirafion.
SigfÚB A. Sigurhjartanson.
Ritstjóm:
Hverfísgötu 4 (VUdngs-
prent) tkmi 28T0.
AfgreiMa mg MgljdBgulDli
fitfifa: Au»tttrfltr»ti 12 (1.
h»ð) sínú 2184.
' Áskriftnrgjaid & núauii:
Reykjavík og nágrsnni kr.
2,5(); Annajrfifit^ðar á, J%nd-
inn kr. 1,75. í ianfiaaðlu í§
anm eintaltíð.
Víbingsprent h.f., Hverfisgötu
Sígurför hræsn^
innar
Morgunblaðið skrifar leiðara sinn
í gær «m forsetakosningamar i
Bandaríkjunum undir fyrirsögninni
„Sigur lýðræðisins“. Og Morgunbl.
pykist allt í einu vera fylgjandi
lýðraeði, gegn einræði og ofbeldj.
t>ær eru krampakenndar, til-
raunimar, sem Morgunblaðið gerir
nú til að dyljast undir lýðræðis-
grímunni.
Hvar stóð Morgunblaðið, þegar
lýðræði og einræði háðu sinn sorg-
lega hildarleik á Spáni? Morgun-
blaðið tútnaði út af hatri til lýð-
ræðisstjómarinnar á Spáni, kallaði
hana í fyrirlitningarskyni „rauð-
liða“, en hóf Fram:o til skýjanna
og vegsamaði landráðalýðinn og
eiðrofana sem „þjóðemissinna“.
Morgunbiaðið heimtaði söfnunina til
styrktar spánska lýðræðinu hann-
aða á Islandi.
Pað efaðist enginn um það pá,
að Morgunbl. var hatramasta and-
stæðingablað lýðræðisins á islandi.
Og hvemig var afstaðan til Hitl-
ers og pýzka fasismans?
Þá sýndi innrætið sig ekki síð-
ur. Pegar Göring lét kveikja í Rik-
ispinghúsinu og kenndi. kommifíi-
istum, pá var Morgunblaðið eitt
hinna örfáu blaða í Evrópu, sem
téku undjr með Göbbels og notuðu
Ríkispinghúsbrunann til kommún-
ístaæsinga. Það var pá Morgunbl.
sem spurði, hvort bíða ætti með
kionimúnistaofsóknimar hér þangað
til pað Iogaði við Austurvöll. Og
síðan gátu hvorki Morgunblaðið né
Visir lsynt því hvemig pau titmðu
af fögnuði við hvert spor, sem fas-
isminn steig fram á við. „Samein-
ing pýzku pjóðarinnar!“ hrópaði
Mogginn, pegar Hitler hertók hið
litla Austurríki. „Friðurinn tryggð-
ur!“ æpti petta blað, pegar Cham-
berlain sveik Tékkóslóvakiu, í hend-
ur Hillers. Og Morgunblaðið tók að
birta greinar um auð Ukraínu, til
að undirbúa menn undir næsta
sameiginlegt skref Hitlers og
Chamberlains. Og Visir hóf merki
Oyðingahatursins á Islandi, sýndi
á að samkvæmt vísindum (Rosen-
bergs!) þyrfti ekki nema 5D Gyð-
inga tii að eyðileggja hinn ísienzka
kynstofn, og pví ætti að hrekja
Mér finnst að á afmæli verka-
Iýðsbyltingaiíntiar í ár sé okkur fátt
hollara en að íita í kring um okkur
á pað sem er að gerast í auðvalds
Iheiminum. Það vill svo vel til, að
öfl heimsauðvaldsins em nú að
verki á alveg sérstaklega lineinan
og ótvíræðan hátt án nokkurs veru
legs hálfkáks, eða að minnsta kosti
éigum við erfitt ineð að gera okk-
ur í hugarlund að kapítalisminn
geti komizt nær pví að njóta eðlis
síns til fullnustu en hann gerir á
pessum dögum. Svo pað er óhætt
að óska kapítalismanum 1il ham-
ingju að pví leyti.
BoðskapuT og inntak kapitalism
ans hefur æfinlega verið strið;
pað á aö heyja protlaust og til-
hiiðnmarla’Sst strið am gæði
jarðarlnnar, stríð milli peirra
sem framleiða og hinna sem eiga,
stríð um aftjakstur vinnunnar, sfrið
um auðinn, stríð um jörðina yfir-
leitt, strið um öll mannleg verð-
mæti. Það er kenning kapitalismans
að einn hópur, sem einhver til-
viljun glæpur eða „verðleikar“
— hafa veitt aðstöðu par til, eigi
að hafa sérréttindi í heiminum á
kostnað annarra marrna, réttindi
til að svæla undir sig gæði jarðar-
innar á kostnað annarra manna,
vinnuafl annarra manna, og af-
rakstur vinnunnar, þannig að skipt-
ing gæðanna sé sú, þegar bezt
lætur, að armar aðilinn fái i sinn
hlut lágmark þess sem til þarf að
landflóttamenn pá, er 006 höfðu
ofbeldi Hitlers, frá okkur.
Þetta eru blöðin, sem pykjast
vera með iýðræðinu í dag.
Og parf ekki langt að leita til
að finna skýringarnar á afstöðu
peirra.
Ef Thórsurum eða samsvarandi
auðmannaklikum erlendis (t. d. Ju-
an March á Spáni, skuldugri junk-
prasíétl i Þýzkalandi, „200 fjöl-
skyldunum" í Frakklandi) stendur
hætta af pvi,' að alpýðan kunni
jað nota lýðræSió í sina págu, pá er
lýðræðið i augum MorgunblaðsinS
„óstjórn", ,vrauðliðar“, „einokun"
„einræði“. Og þá ber tafarlaust að
berja slikt lýðræði niður á Hitlers
visui.
En ef lýðræðið er meiniaust
grey, sem hlýðir hverju kalli Thors-
aranna eða slíkra auðmannaklikna,
pá má lýðræðið lifa — pá er Morg
unblaðið skjól pess og skjöldur. Og
pað er auðsjáanlegt að Morgunbl.
treystir auðvaldinu í Bandar kjunum,
vel til að nota lýðræðið í págu
Morgans & Go. Þessvegna hrópar
pað nú um „sigur lýðræðisins“ jafn
ákaft og pað hrópaði upp sigra
Hitlers og Franeos forðum.
En pað gætir pess vel að minn-
ast ekki á „sigra Iýðræðisins“ í
Indlandi á meðan: fangelsun Nehr
us!
hann geti haldið áfram að strita,
en hinn aðilinn hirði gröðann af
vinnu hans. Síðan er skipulag kapí
talismans með peim hætti, að auð-
fyrirtækin sjálf heyja stríð hvert
við annað bæðí. I smáum og stór-
um stil, í hinu smáa um verzlunina
í einu porpf, í hinu stóra um heims,
markaðinn. Þessar innbyrðis-and-
stæður kapítalismans hafa á seinni
ámm meira og meira hnigið að
pvi að taks á sig mynd tAoldugra
Halldór Kiljan Laxness.
heimshrjnga, seni keppast um að
skattleggja heiminn, eins og t. d.
ensk-ameríski olíuhringuriinn, og
gera ríki og landsstjómir að verk
færum sínum í baráttu, sem tekur
yfir alla jörðina.
I hverju auðvaldsþjóðfélagi eru
emhver sérstök auðfyrirtæki og
fjárplógsmenn, sem hafa náð að-
stöðu til pess að draga til sín af-
rnkslurhm af \dnnu þjóðarinnar.
Heimsvcldin aftur á móti eru þau
auðvaldsfyrirtæki, sem náð hafaað-
stöðu til að halda uppi arðráni
ekki aðeins innan sins heimallands,
heldur út í frá, á nýlendupjóðunum
og hinum svoköiluðu annars flokks
rikjum, hinum fjármagnssnauðu ríkj
um. Heimsveldin eru kapítalistar á
alpjóðamælikvarða, stafna peirra
er sú að stunda sem víðtækust arð
ráu, hvar sem pví verður við kom
ið á heimskringlunni, pau standa
fþrotlaust i 'meira eða minna opin-
berri styrjöld sín á milli, kappkosta
að gera alla jörðina í senn að þræiu
epli sínu og vígvelli. Við lifum á
tímum, par sem heimskapítalism-
inn má heita dreginn saman í fjórar
höfuðejningar, sem berjast uin
heimsvöldin, berjast um öll lönd,
allar pjóðir, alla menn og víla ekki
fyrir sér að stofna öllum verðmæt-
um mannkynsins í hættu vegna
þessa stríðs síns. Þessar fjórar kap
ítalistisku höfuðeiningar, sem berj
ast um heimsyfirráðim, eru auð-
vald Stóra-Bretlands, Bandaríkj-
anna, Þýzkalands og Japans. Öll
önnur kapítalistisk lönd eru ýmist
nýlendur, undirgefin ríki eða lepp-
ríki einhvers pessara fjögurra heims
velda, eða allra í senn. Þessi fjög-
ur auðvaldsríki eru verkfæri, vopn
og vigi voldúgra auðfélaga og arð-
ránsfyrirtækja, sem ertn í striði við
allt mannkynið. Það eru pessir
fjóiir kapítalistisku höfuðaðiljar, er
berjast gegn öllum pjóðum heims-
ins, sínum eigin pjóðum fyrst 00
fremst, og hafa pá einu hugsjón að
kúga allt mannkynið, prælka pað
og ræna. Sú opinbera styrjöld, sem
nú befur staðið eitt ár, og virðist
pó aðeins vera að hefjast, skap-
ast af andstæðunum milli pessara
samkynja höfuðræningja heimsins,
par sem hagsmunir peirra rekast
á. Eftir síðustu heimsvaldastyrjöld
kapítalista tókst að bægja þýzka
auðvaldirm frá aðstöðu til pess að
geta orðið ræningi af fyrsta flokki,
á heimsmælikvarða, og sú meðferð
á pýzkum kapítalisma, að stugga
homum frá jötunni og gera hann
aðeins að annarsflokks ræningja,
er orsökin til hins blöskranlega æð-
is, sem einkennir framferði hans
umfram önnur heimsveldi á pess-
um tima. Munurjnn á framferði
pýzku heimsvaldastefnunnar og a.
m. k. hinnar brezku og bandarísku
er hverjum manni augljós, pað er
eins mikill munur og á hungruðum
úlfi, sem eltir allt lifandi uppi, á
fannbréiðum vetrarins, til að éta
það, og söddum rólegum úlfi í sum
arhlýjum skógi par sem veiði er
nóg.
Það heimsvaldastríð, sem við
lifum nú eru fyrst >og fremst átök
hungraða pýzka úlfsins við hinn
sadda og feita bróður sinn, brezka
kapítalismann. Þýzki kapítalisminn
heimtar að fá aðstöðu til að arð-
ræna heiminn, hvað sem það kost-
ar, eins og bræður hans. Hann
heimtar nýlendur, heimtar tæki-
færi til að fá að féfletta annars
flokks-ríki með fjá.rmálavaldi,
heimtar heimsforustu sem auð-
valdsríki. Til að geta fylgt fram
þessari kröfu sinni sem fastast
hefur þýzki kapítalisminn samein-
að alla krafta hins þýzka þjóðfé-
lags undir einn vilja, um eina
kröfu, lagt allt undir eitt spiþ
gert alla hluti aðra að hégóma-
málum, gerzt reiðuibúinn að fóma
öllum verðmætum þýzku þjóðar-
innar fyrir þá hugsjón að geta
orðið höfuðræningi heimsins.
Þessu takmarki nær hann ekki
nema með því að hnekkja hinum
gamla, gróna brezka kapítalisma,
sem skapazt hefur við ólíkar for-
sendur á mörgum öldum. Það er
þennan sjónleik sem kapítalistar
bjóða okkur upp á að skoða þau
misseri sem eru að líða. Við fáum
tækifæri til að sjá heimskapitai-
ismann opinbera fyrir okkur sitt
rökrétta innihald. Við sjáum þetta
meinvætti fyrir okkur í allri sinni
nekt og komumst að raun um að
morð og tortíming mannlegra
verðmæta er hið eina sem það fær
áorkað, hið eina sem það skilur,
hið eina sem það táknar. Við viss-
um áður að normalt form kaital-
ismans er stríð, stríð er eðli hans
og takmark í hinu smáa sem hinu
stóra. Og við vissum að þar sem
stríð er kapítalistiskt normal-
ástand er allur kapítalistiskur frið
ur aðeins grímuklætt stríð. Nú
sjáum við heimskapítalismann
starfa að hundrað hundruðustu í
samræmi við eðli sitt. Við sjáum
að normalástand heimsvaldastefn-
unnar er heimsvaldastríð — og
getur aldrei orðið annað. Það er
óhugsanlegt að eðli, innihald eða
takmark kapítalismans geti
nokkru sinni orðið annað en þetta.
Þann dag sem stríð, múgmorð og
tortíming mannlegra verðmæta er
hætt að vera eðli og takmark kap-
ítalismans og heimsvaldastefnu
hans, þann dag er kapítalisminn
og heimsvaldastefnan liðin undir
lok.
Það hefur löngum verið stærsta
synd mannanna að þeir voru
of góðir, of hrekklausir, of gæfír
og trúgjamir, of ófúsir á að ætla
óvinum sínum íllt. Við þurfum
ekki annað en virða fyrir okkiur
soldáta kapítalistanna. Við sjáum
heila heri mjakast áfram eins og
tröllaukna skepnu eftir þjóðvegum
landanna, teymda af agentum
kapítalismans út í fíflsleg strið
fyrir málstað kapítalistanna. En
höfum við þá rétt til að ásaka allt
þetta góða, einfalda og hrekklausa
fólk um að það aðhyllist málstað
j kapítalista og heimsvaldasinna ?
Fjarri fer því. Múgurinn er í eðli
sínu einkennilega saklaus skepna,
það er ótrúlegt hvað ófyrirleitnir
agentar geta teymt hann langt
frá sínum eigin málstað, dtrúlegt
hve áróðursrugl kapítalista og
heimsvaldasinna getur villt honum
sýn 'Um einföldustu hluti. Ef nógw
svívirðilegir agentar hafa í senn
vald á hinum réttu sálfraaðilegu
meðulum og kunna að nota þau,
er ekkert þvi til fyrirstöðu að Jjeir
geti teymt snauðan múginn út í
hvaða heimsku og voða sem vera
skal fyrir málstað heimsvalda-
sinna og til að vemda eignir kapí-
talista. Vitur maður hefur sagt
ið hei-mennska sé hin lægsta teg-
imd þrælahalds sem mannkynið
þekkir, en það er einmitt þessi
þrælkun heilastarfseminnar, sem
kapítalistar framkvæma á múgn-
um með áróðri sínum, sem gerir
hermennsku í þágu þeirra ekki að-
eins lægstu tegund þrælahalds,
heldur hina svivirðilegiuBtu.
En það er athyglisvert um
mannlegt eðli, að þótt óvinum
þjóðanna, kapítalistum og heims-
valdasinnum, geti tekizt með áróð-
ursrugli að sigrast á skynsemi
múgsins, gera heilastarfsemi hans
og ályktunargáfu sér undirgefna
eins og t. d. hinum óða þýzka
kapítalisma, nazismanum, hefuir
tekizt við þýzku þjóðina, þá hef-
ur þó náttúran gætt manninn
öðru líffæri sem er að ýmsu leyti
gáfaðra en heilinn, eða getur að
minnsta kosti komið vitinu fyrir
hann þegar komið er í algert ó-
efni, og þetta líffæri er maginn.
Með útvarpi, blöðum, skólum,
kvikmyndum, bókum, kirkjum og-
þvíumlíku virðist mega teygja og
toga hjarta múgsins og heila til
fylgis við hinar fáránlegústu kenn
ingar kapítalista og heimsvalda-