Þjóðviljinn - 03.04.1941, Blaðsíða 3

.ÞJOÐV ILJINN
Fimmtudagur 3. marz 1941.
Siglflngahaltan
FlugvalIafMverkamadur skrifar um „öryggíð" sem
verkamenn flugvallaríns eíga víð að búa gegn
loffárásum
1 þrjú skipti er hinn þýzki
her búinn a’ö sýna arm sirrn yfir
höfuöborg okkar. ’í þrjú skipti
hefur hann sýnt fram á aÖ viÖ,
er þetta litla farsæla land byggj-
um, getum átt von á að verða
fyrir hinum hörmulegustu búsifj
um af völdum hans, að við get-
um átt von á dauða og eyöilegg-
ingu hvenær sem er, ef ekkert
er aðhafst til að verjast slíkúm
ófögnuði-
Við höfum hér her, sem á að
vernda okkur fyrir hinum þýzka
armi, líer, sem á að verja land
vort og þjóð-
Við höfum líka annað apparat
og það heitir bæjarstjórn — þess
verksvið er að sjá um að byggð
séu skýli fyrir fólkið, skýli, sem
séu örugg vörn fyrir varnariaust
fölk og á að sjá um að koma öll-
um, sem ekki beinlínis verða að
vera tfér, burt úr bænum., á öiruvfiþ
an stað-
Pað hefur þegar sýnt sig gagn-
vart fyrri verndaranum (innrásar-
hemum) að hann er of morgun-
svæfur, til að vara fólk við i
tima — og gera því aðvart um
hættuna, of eftirtektariitill til að
veita hinum þýzku flugvélum eft-
Lrtekt fyrr en þær em komnar
inn yfir miðja borgina.
En það er an:náð, sem ennþá
er þyngra á metunum, og það er
aðbúð og öryggi þeirra hundraða
verkamanna, sem hjá þeim vinna.
Síðastliðinn sunnudag kom,
eins og allir vita, þýzk flugvél
af stærstu gerð sprengjuflugvéla
í kurteisisheimsókn til Reykjavík-
ur. Þennan dag unnu fleiri hundr
uð manns svo að segja á sama
blettinum, og það á þeim bletti,
sem búast má við að hinir kurt-
eisu Þjóðverjar líti girndaraugum
til, hinum svokallaða flugvelli.
Eins og búast rnátti við, vor-
um við, sem þarna urtnum, alls
ekki undir lioftárás búnir. Þegar
við allt i einu heyram þrjár fjór-
ar sprengikúlur springa i loft-
inu f\rrir ofan okkur, og litum
upp — og sjá þar svífur þá hinn
kurteisi Þjóðverji á fjórhreiflaðri
sprengjuflugvél og fer hægt og
rólega-
Eins og vænta mátti vissum
við harla lítið hvað gera skyldi.
Við stóðum þarna hundruðum
saman tog horfðum og óttuðumst-
Okkur var það fyllilega ljóst, hver
yrðu endalok okkar, svo framar
lega, sem ferlíkið létti á sér.
Þá er við höfðum horft svo
sem 4—5 mínútur, kem.ur skipun-
in — allir burt — allir eiga' að
dneifa sér. Vér spyrjum — hvert
eigum við að fara? — Svarið er
það er alveg sama hvert þið far-
ið — bara ef þið komist burtu-
Auðvitað flýðUm við eins og
fætur toguðu í sfcurðina i kring
og héldum áfram að biða.
Það tók það langan tíma að
fcoma sér á burtu, að þegar við
viorum klomnir í skurðina, var sú
þýzka komin suður undir Kópa-
TOg, sem sagt við vorum komuir
jafnt henni út af vellinum.
í skurðunum erum við svo 10
til 15 mínútur, þá er aftur kallað
til vinnu — enda þótt enn sé
langt þangað til árásarhættunini er
aflýst í bænum.
Við þetta er það að athuga,
að í fyrsta lagi er okkur allt of
seint gefið tækifæri til að draga
okkur í það skjól, 9em er hin eina
vöm okkar, skurðirnir geta veitt.
I öðru lagi er okkur allt of fljótt
þyrpt saman á einn og sama stað
— miðað við þá hættu, sem af
sprengjubrotunum leiðir, enda fór
svo að það svo að segja rigndi
niður brotunum, og það er alveg
sérstök mildi, að ekki hlauzt af
þeim stórslys. I þriðja lagi er
svo það, að hinar hljóðlitlu bæjar
flautiir nægjá alls ekki til að að-
vara okkur — jafnvel þó þær
'væru í tíma blásnar, þvi það má
vera sterkt hljóð, sem menn geta
greint við vinnu ininan um alls-
konar vélaskrölt og verkfæra-
glamur.
í fjórða lagi er svo þetta, og
það er síðast en ekki sízt: ÞaS
er alveg óverjandi og öliðandi,
að á stað eins ioig í flugvellinum,
stað, sem svd mikla ihemaðar-
lega þýðingu hefur, og þar sem
mörg hundruð manns vinna, aö
ekki skuli vera eitt einasta skýli
sem öraggt sé — eitt einasta
skýli, sem hægt sé að flýjá í —
ef til árásar skyldi koma, og enn-
fremur er alveg ólíðandi- að ekki
sé hugsað um að koma mönniun
af helzta hernaðarsvæðinu og
dreifa þeim siem mest, og að þeir
skuli vera kallaðir til vinnu fyrr
en hin raunveruíega hætta er lið-
in hjá.
Það er þvi hin sjálfsagðasfla
krafa okkar verkamannianna:, að
hinir miklu vemdarar vorir sjái
okkur fyrir að minnsta kosti hin-
um nauðsynlegustu öryggisstöð-
um gegn hinni þýzku kurteisi.
Við verkamenn vonumst svo
til að innrásar-vemdanarínir minn-
ist þess að sumarið hefur m'arga
sunnudaga.
Flugval lar-v erkamaðu r.
Daglega nýsoðin
S VIÐ
Kaffistofan.
Hainarstræti 16.
Þjóðviljinn
er seldur á eftirtöldum stöð-
um:
Bókastöð Eimreiðarinnar, Að-
alstræti 6.
Brauðsölubúðinni, Njálsgötu
40.
Ávaxtabúðtnni, Týsgötu 8.
Búðinni í Kolasundi 1.
Konfektgerðinni Pjólu, Vest-
urgötu 29.
Veitingastofunni, Gretti.sgötu 7
Veitingastofunini, Laugavegi 47
Effir Jón Ralnsson
Hafnbann Þýzkalands
Eins og gefur að skilja hefur
hið 'tilfinnan'lega manna- og skipa
tjón þjöðarininar, af völdum harðn
'andi jjstyrjaldar um yfirráðtn á
hafinu, valdið bæði harmi iog
þungum ugg um framtíð nauð-
synlegra viðskiptasambanda Is-
lands við aðrar þjóðir.
Á rúmum vikutima missum vér
í svelg sjóstyrjaldarinnar 'nær þrjá
tugi manna úr hópi vöskustu og
dýrmætustu sona þjóðarinnar og
bíðum ískyggilegt afhroð á skipa
stól vorum, sem mátti þó ekki
minni vera, þegar þess er gætt,
að á svona tímum verðum vér
íslendingar að búa sem bezt að
okkar eigin tækjum, þar eð aðr-
ar þjóðir, sem á heilbrigðum tím-
um sáu sér hag í því að sigla
skipum sínurn að ströndum lauds-
ins, eru nú eigi aflögufærar á
þessu sviði-
Hið yfirlýsta hafnbann Þýzka
lands á Island tekur af öll tví-
mæli um það, að herveldi naz-
ismans skoðar ísland og hafið
umhverfis það sem hernaðarsvæði
og mun haga sér eftir því eins
og því þykir við þurfa og geta
þess leyfir. — Þetta ætti að geta
fært okkur heim sannin ura það,
að hver snefill af von, sem kymni
að bærast manna á meðal um það
að siglingar frá íslandi með nauð
synjar til styrjaldaraðila kynnu
að heppnast með sama hætti og
áður — eða að óbreyttum núver-
andi aðstæðum, er hin hættuleg-
asta sjálfsblekking, sem má eigi
verða neins ráðandi um lausn
þessa alvarlega vandamáls. Sigl-
ingar til Englands eða annarra
stríðsþjóða eru eins og nú sta’nda
sakir, hreinasta glæfraspil, sem
engan veginn getur svarað kostn-
aði. \
Hér skal eigi reynt að gera
litið úr hinni miklu nauðsyn þess,
að aflað verði ýmissa þeirra vöru-
tegunda, sem önnur lönd hafa
látið oss í téheldur bent á nokk-
ur atriði, er bægt gætu þjöðinni
frá þeirri hættu, að rasa fyrir
ráð frarrt í viðleitni sinni til nauð
synlegra aðdrátta yfir höfin.
I yfirvegun þessa vandamáis
megum við aldrei missa sjónir á
því, að skipakostur þjóðarinuar
er svo smár, að við megum ekk-
ert af honum missa, og að með
hverju fljótandi fari, sem Iendir
á mararbotni, færumst vér stóra
skrefi fjær þvi marki, að geta
fullnægt innflutningsþörfinni, —
jafnv-el þó seinna rýmkaðist tal
um siglingaleiðir eða nýrA leiða
yrði kostur.
Þetta leiðir beint að þeirri
niðurstöðu, að þjóðinni ber heldur
að biða með sinn dýrmæta sigl-
dngaflota í (tryggri höfn og taka á
sig um stund óþægindin af þvi að
neita sér um ýmsar þær nauð-
synjar, sem útlandið hafði áður
veitt henni, — heldur en að tefla
öllu í hættu: mönnum og skipMm
og þar með möguleikunum á þvi,
um ófyrirsjáanlegan tíma, að geta
komið við aðdráttum, vegna skipa
skorts, hvað sem viðhorfin kynnu
að breytast.
Að sjálfsögðu ber okkur skylda
til að útnýta alla möguleika, sem
komið yrði auga á til þess að
afla þjóðinni nauðsynja frá út-
löndum og svipast um eftir þeim,
þó þörfinni yrði eigi fullinægt
nema að vissu marki, en gæta
þess að leggja ekki of mikið í
hættu-
Ættum vér um tvennt að velja:
siglingu eins skips í fullu öryggi,
sem þýddi helming þess af inn-
flutningi, er vér télj-um til brýn-
ustu nauðsynja, þú vcljum. vér
hiklaust þann kostinn heldur en,
að sigla tveim skipum um hið
bannlýsta hættusvæði og eiga allt
lokkar í hættunni, en ekkert tryggt
í staðinn.
Án sjómanna vorra og skipa
getum vér einskis aflað frá út-
löndum, hvorki í stríði né friði.
— Allar bollaleggingar um nauð-
syn innflutnmgs og áframháld
siglinga til útlanda eins og nú
er umhorfs, án þess að leggja
þetta til grundvallar, eru ábyrgð-
arlaust hjal fávísra manna eða
hreinn blekkingavaðall, fjandsam-
legur þjóðinni.
Vopnun siglíngaflofans
Margt hefur verið rætt manna
á milli um ráð til þess að leysa
þennan mikla vanda af hafn-
banninu og hafa aðallega vakað
fyrir mönnum þrjár hugmyndir
í þessu efni: g %
1. Vopna togarana og önnur þau
skip vor, er sigla kynnu með
farma til hins enska styrjaida.r-
aðila og láta skipin hafa sam
flot-
2. Vopna ekki skipin, en láta þau
sigla áfram til styrjaldarialnds-
ins með fisk, í fylgd með vopn-
uð^i ensku skipi.
3. Að halda áfram hinu algera
siglingabanni islenzkra skipa,
til Englands, að óbreyttumað-
stæðum.
Þar eð þessi þrjú úrræði eru
töluvert rædd út á meðal
fólksins og raddir hafa heyrst
í vissum blöðum og jafnvel á
fundi Qjómannafélags Reykjavíkur
nú nýlega að horfið yrði frá því
ráði, sem tekið hefur ^verið í
svip, að öðm hinna tveggja, er
rétt að taka þessi þrjú atriði til
nokkurrar yfirvegunar- — Kem ég
þá að því fyrsta, vopnun sigl-
ingaflotans-
Reynsla síðustu vikna á
siglingalieiðinni milli Bretlands og
Islands hefur gefið oss afdráttar-
lausa vissu um það, að mótherji
Englands í þessari styrjöld, er
ekki haldinn hinum minnsta vvotti
af viðkvæmni gagnvart skipum,
sem hafa. innanborðs vistir til
Breta. — Því síður «r ástæða til j
að vænta miskunnar úr þeirri átt
í garð þjóðar — þó hún sé frið-
elskandi smáþjóð í hershöndum
— sem snerist þannig við fyrsta
skaða sinum, að vopna skip sín
til þess að halda áfram flutning-
um vista til fjandman'narikisins. —
Þýzku spellvirkjamir á hafinu
Jón Rafnsson.
myndu líta svo á, að með þessu
hefði hin óbeina aðstoð smáríkis-
ins við andstæðingin'n breytzt í
beina Irátttöku hennar í styrjöld
inni með Bretum og ier hætta á
því búin að drápsæði þeirra gengi
eigi aðeins yfir skip á leið tíl
Englands, heldur einnig yfir ís-
lenzk skip, hvar sem þau væm i
skotfæri, hvort heldur þau væru
tóm á leið til landsins ieða ann-
arsstaðar á friðsamlegri siglingu.
Þetta myndi stofna öllum skipa-
stól vomm í aukna hættu.
Vopnaður íslenzkur togari eða
önnur kaupför með hleðslu vista
til Englands myndu verða litín
sömu augum af herveldi nazism
ans og herskip andstæðingsins og
yrðu meðhöndluð eftir því eins
og tök yrðu á.
Það mun að vísu nokkuð hæft
í því, sem Nýtt land (málgagn
Héðins Valdimárssonar) HSdur
fram, að vopnað kaupfar eða, tog
ari geti verið hættulegur nágranni
óvinakafbáti, en það út af fyrir
sig, beinir drápshug kafbátsfbr-
ingjanna enn meira að viðkom
andi skipum, eins og síðar verður
\dkið að. Svo rer og það, að
flutningaskip með byssu, t. d. tog
ari, er tiltölulega varnarlaiust sam
anborið við venjulegt herskip. —
Þá ber einnig þess að gæta, að
við Islendingar kunnium yfirleitt
ekkert með vopn að fara og höf-
um engan tíma til að afla okkur
svo mikillar leikni í mieðferð
þeirra, að til gagns gæt'i orðið.
Yrði þá þessi vopnun siglinga-
skipa vorra ekkert annað enmafn
ið tómt þegar til ætti að taka.
Hið vopnaða kaupfar og óvina
kafbátur, hvort andspænis öðru
á styrjaldarsvæði, eru alla jafna
hvor í annars augum, ósættanlegir
háskagripir. Hjá báðum skipar
öndvegið hin sama rökrétta hugs
un: hvor okkar sem á fyrra högg-
ið er ofan á, hinn er glataður.—
lít frá þessari algildu forsendu> í
sjóhernaði, undir svona kringum-
stæðum, myndi hver leinasti venju-
legur kafbátsforingi hugsa. Smæð
okkar Islendinga, hin margrómaða
kyngöfgi okkar eða hið raunvem-
lega þýðingarlieysi byssuhólksins
á hvalbak togarans, myndi ekki
valda ,,aríanum“ þýzka augna -
bliks töf á því að framfylgj'a
þessu algilda hernaðarboðorði um
„fyrra höggið".
Það úrræði, að vopna flutn
ingaskip vor til Englandssigling-
Framhald á 4. síðu.