Þjóðviljinn - 06.04.1941, Blaðsíða 3

PJOÐVILJINN
Sunnudagur 6. apríl 1941
J7u(ilríMíttór
í
í'v&rcdfcj
Það eru til einstaka menn, sem
segja: „Þú átt að viera rraeð Eng-
lendingum, Örvar-Oddur, peir eru
pó alltaf pað skárra af tvennu
illu“.
* *
Vissulega eru þeir pað skárra
af tvennu illu. Þar sem Hitler refs
ar með gaddasvipum, nefsar Chur
chill pó aðeins með svipum.
Enginn ineitar grimmdarverkum
nazismans lallt frá pví hann komst
til valda, en hvar stóð enska
stjórnin meðan á þeim gifmmdar-
verkum gekk? Þegar maður horf-
ir á morðingja misþyrma lítil -
mögnum árum saman, þá er það
eðlilegt að tilfinningar manna æsi
mann fyrst og fremst til haturs
gegn morðingjanum, — en býður
samt ekki skynsemin manni að
hata og þánn peningamann, sem
á bak við morðingjann stóð, léði
hionum vopnin, batt fyrir hann
lítilmagnana og glotti sinu hlut-
leysisglotti, meðan verið var að
slá þá af? Og þó peningamaður
inn svo sjálfur verði að taka á
móti leigumorðingjanum, er hann
gerist svo óður að ráðast á hann
í staðinn fyrir að ráðast á amn-
an, sem honum var sigað á, —
verðskuldar þá peningamaðurinn,
þó fínni sé og menntaðri í allri
íramkomö, samúð manbs fyrir
það?
* *
Vissulega er Bretinn það skárra
af tvennu illu, samanborið við
þýzkan nazista. — Það munu Ind-
verjarnir einnig álíta, þó bændurn
ir verði að lifa af einu sterlings-
pundi á ári undir blessun hins
brezka lýðræðis. — En munu ekki
Indverjar álíta fulla ástæðu samt
til að berjast fyrir lýðræði og
þjóðfrelsi sinu, gegn hiniu bnezka
einræði, þó þeir viti að hið pýzká
einræði sé verra?
* *
Hvernig vaeri að bera saman
í huganum rússnesku keisara-
stjórnina iog þýzku nazistastjóm
ina? Vissulega var keisarastjórn-
in það skárra af tvennu illu í
þeim samanburði. — En myndu
hinir vísu vinir Breta, sem segj-
ast vera sósíalistar, vilja skipa
rússnesku bolsévikkunum, ef rúss
neska keisarastjórnin ætti í :stríði
við þýzku nazistastjórnina, að
standa með rússnesku keisara-
stjórninni? Og hvað hefði orðið
úr verkalýðsbyltingunni í Rúss-
landi 1917, ef þieir Lenin og Stalin
hefðu hugsað þannig, að þeir yrðu
að styðja kéisarastjórnina, því
hún væri i bandalagi við hin
ágætu lýðræðisríki Vestur-Ev-
röpu gegn pýzka hemaðareinræð-
inu?
* *
Vissulega er þægiliegra að vera
undirokaður af brezku veldi en
þýzku nazistaveldi.
En, ef Danmörk væri sjálf -
stæf ríki. væri þá ekki skömminmi
skárra að vera undirokaður af
dönsku veldi en bnezku? — En
hvaða Islendingur myndi ekki
skammast sín fyrir að una þeirri
dönsku undirokun, og það jafn-
vel þö hún væri ekki verrí en
\
t
Jón Rafnsson:
Skiptin við Bretann
Sí$líti$afeppan
Flestir virðast vera sammála
um það að siglingar íslienzkra
skipa með vörur til Englands komí
ekki til greina að óbneyttum við-
horfum, vegna hinnar gífurlegu
lífs- og fjárhættu, er siglingar
þessar hefðu í för með sér. Ég
er einnig þeirrar skoðunar, og
færði ég nokkur rök fyrir henni
í fimmtudagsblaði Þjóðviljans.
Ég vil í þessu sambandi undir
strika það aftur, að siglingatepp-
an við England hlýtur að valda
oss vöntunar á ýmsu, er við gæt-
um erfiðliega án verið, þegar til
lengdar léti, eins og t. d. kol,
lolíu, eitthvað af byggingatefni
o- fl- En mér er ekki grunlaust
um, að ýmsurn hætti við að líta
þessa hlið málsins í istækkandi
Ijósi-
Það er kunnugt að síðan þetta
mikla stríðs-„jubel:ár“ fiskútflutn-
ingsins tíl Englainds byrjaði, höf-
um vér sótt sama og engin mat-
væli þangað, en lieitað tíl Ameriku
í þessum efnum.
I þessu sambandi er það og
ekki lítið athyglisvert hversu
snögglega hefur skipast um í við
skiptum vorum við Bretland. —
Vér, sem fyrir andartaíti litum
með óttablandinni virðingu til
London, hins volduga lánardrott-
ins, höfum nú bætt okkar afstöðu
og það ekki um nieitt smáræði1:
hvorki meira eða minna en sem
nemur rúmum 100 milljðnum Is-
lenzkra króna. — Þar við bæt-
ist greiðsla á liausaskuldum rílds
og annarra aðila, sem áneiðánliega
skiptir nokkfum milljónum króna-
Á annad hundrdð milljóm kr.
vi&shiptahagmður á svona skömim
um tíma, væri sannarlega efni-
legur búskapur á heilbrigðum tím
um. En nú, á slíkum tímum sem
þessum, pegar hin raunverulegu
verðmæti pjóðanna eru fremst af
öllu vinnuaflið, framleiðslutækin,
maturinn og aðrar lífsnauðsynjar
og þegar gjaldmynt ófriðarþjóð-
anna er að raeira eða min,ná leyti
hún var t. d. 1914, og réðum við
þó raunverulega meiru Ulm innan-
landsmál vor þá en nú.
* *
Vissulega ier brezka undirokun-
in sú skárri af tvennu illu, siamain-
borið við þýzka naristakúgun. Það
finnst Austurlandabúum, sem þó
þekkja þá fyrrnefndu vel, líka
En þeir setja spurninguna fram
svona: Hvort viltu heldur vera
brasaður á pönnu við hægan eld
og borðaður að mannasiðum með
hníf og gafli, — eða hámaður af
tígrisdýri? Og peir svara: Ég vil
yfirleitt alls ekki láta éta mig.
* *
Það væri nauðsynlegt fyrir pá,
sem tala svo mikið um hve rétt
sé að fylgja Bretum, af því þeir
séu það skárra af tvennu illu,
— en siegjast þó fylgja sósíalisma,
að íhuga hvemig þeir ætla að
koma því góða, — sósíalisman-
um — fram, ef þieir fylgja því
illa, — auðvaldinu — þó þeir
viti að annað enn verra auðvaid
sé til,.
orðin að falskri ávísun, þá hefur
hin vaxandi iUnstæða hjá ófriðar-
ríki ioftast þann boðskap að flytja,
hversu mikið því hefur tekizt að
ná af nauðsynjavöru frá viðskipta
ríki sínu án þess að leggja nokk
uð á móti.
Með öðrum orðum: Það sem af
er þessu striði, hiefur vor litla
þjóð fært Stóra-Bretlandi vöru-
magn, sem nemur að verðmæti,
allmiklu á annað hundrað millj-
ónum króna fram yfir það, sem
Bretland hefur látið oss í té á
móti- — I rauninni hefur þessi
volduga viðskiptapjóð snuÖaðoss
um fjárupphæð, sem nægt hefði
til að byrgja pjóðina brýnustu
nauðsynjum til minnst tveggja ára.
Hér skal ekki farið út í þá
sálma, áð ávíta núverandi ríkis-
stjórn Islands fyrir hennar syndir
í þessum málum, þó maklegt væri
að ýmsu leyti. En því minni sem
sök hennar er á þessum nei -
kvæðu verzlunarviðskiptum við
Bretland, — þvi skýrar sjáum
vér vanmátt Bretans eða vilja-
leysi hans til þess að láta hönd
selja hendi í heiðarlegum við-
skiptum og því skýrar blasa við
líkurnar fyrir því, að til Bret-
lands verði stöðugt minna fyrir
oss að sækja er á stríðstímann
líður, á sama tima og áhættan
hraðvex.
Það er þvi lítil ástæða til þess
að oss sortni fyrir augum, þó að
okkar litla fiski- og siglinga-
flota yrði um stund haldið1 í vari
fyrir kúlnahríð þýzkra kafbáta á
siglingaleiðinni til Englands, með-
an þjóðin svipast um eftir hag-
felldari skilyrðum og færari leið-
um til bjargar, — jafnvel þó svo
færi, að eigt yrði margra kosta
völ-
Brcílnn saekl sjálfur
maf sínn
Samkvæmt upplýsingum, sem
blaðið Ægir gefur í l. tbl. sínu
þ. á., höfum vér íslendingar haft
•í förum með fisk til Englands
s. 1. ár, yfir 70 smærri og stærri
fiskiskip og siglt þeim um 800
ferðir samtals þessa lieið-
Þessi skip hafa að jafnaði eytt
lengri tíma, með tilhieyrandi|
kostnaði í þessar millilandaflerð-
ir en að afla fisksins, auk þess
að allmörg þessara skipahafa ein-
göngu stundað siglingarnar um
skeið iog lagt fiskveiðarnar til
hliðar.
Af þessu má sjá, að hægt hefði
verið að tvöfalda — eða meira —:
fiskiöflun þessara skipa, ef þeim
hefði verið sparaðar millilandá-
ferðirnar og lækka jafnframt
stórkostlega tilkostnað á hverja
smálest, sem aflaðist.
Þá er að líta á hina hagrænu
hlið þessa máls frá sjónarmiði
þess ríkis, sem hefur þrengt
„vernd“ sinni upp á þjóð vora,
þvert ofan í mótiræ’i he mar.
England hefur eins og kunnugt
er brýnna hagsmuna að gæta !
því, að ná sem mestum fiski frá
oss Íslendingum til að brauðfæða
herveldi sitt, en láta sem minnst,
helzt ekkert matarkyns til okkar
í staðinn. — Því lengur sem stríð
ið dregst, því meiri verður pörf
Stóra-Bretlands fyrir hinn íslenzk'a
fisk-
Getur pað verið að Bretanum
sé petta eigi ljóst? — Er pað
hugsanlegt að hann sjái eigi hina
uggvænlegu pýðingu pess, að ís-
lenzki fiskiflotimn færi forgörðum,
— eða hinsvegar hina jákvæðu
hlið þess, að vér Islendingar fiengj
um aðstöðu til að stórauka, jafn-
vel tvöfalda fiskframleiðsluna til |
útflutnings?
Gæti það nú ekki hugsazt að
það hreint og beint borgaði sig i
fyrir England, með sína miklu 1
skipaumferð í leið, og hina stóru
Ameriku hjálpsama að baki sér, að
sækja sér í soðið hingað til lands-
ins á eigin skipum, er tækju með
sér hinar botbúslegu nauðþurftir
vorar, þær sem vér annars þyrft
um af þeim að pyggja, — heldur
en að fiskifliota vorum yrði fórn-
að í vitleysu, fiskframleiðslumögu
leikar þjóðarinnar eyðilagðir og
par með matarholunum hér á
landi Iokað?
Trauðiega yrði það, út af fyrir
sig, þyrnir í augum Bretans, að
fiskverðið lækkaði við það að is-
lenzk skip hættu að sigla með
fiskinn til Englands, heldur þvert
á móti. — Verðlækkunin mundi
að minni hyggju ekki skaða ís-
lenzku þjóðina, eins og sumir
vilja halda fram, því þess ber vel
að gæta, að allmikið mundi spar
áð í reksturskostnaði fiskiflotans
við þessa breytingu, eins og áð-
ur er getið. — Auk þiessa skal
þvi ekki gleymt, að hið mikla
fiskverð úti í Englandi hefur hing
að til orðið meira vatn á myllu
ísienzku stríðsgróðabraskaranna,
en þjóðarinnar. Við þetta mundi
bætast nokkuð aukin atvinna og
framboð verkefna í landinu, sem
mundu einnig geta vegið nokkuð
á móti hugsanlegri verðlækkun.
Með þessu er þó hætt við,
að eigi yrði komið í veg fyrir
það, að enn söfnuðust fyrir í Epg
landi innistæður fnosinna sterl-
ingspunda, en slíku yrði þjóðin að
andæfa gegn af fnemsta miagni,
bæði með því að vera nógu á-
kveðin í að krefjast nauðsynja
af Bretanum fyrir vörur sínar, ef
ekki ‘ frá Bretum beint, þá öðr-
um þjóðum (t. d. Ameríku) út á
innistæðurnar í Bretlandi, svo og
með því, að láta ekkert undir
höfuð leggjast til að afla oss við
skipte við aðrar pjóðir og hamla
á pann hátt gegn beimni einokun
Brétlands á verzluninni við ís-
land.
Ég vil engu spá um árangur
inn, pó reyndar væru piessar lieið-
ir, og ekki er ólíkliegt, að málstað
ur íslands kynni að mæta nokk
urri tregðkt í pessu efni frá Bret-
um, en það réttlætir á engan hátt
það, af vorri hálfu, að gera eigi
tilraun, né dregur úr réttmæti
krafna vorra um heiðarleg og
skynsamleg viðskipti annarra
þjóða við oss. — Og jafnvel þó
að hér yrði eigi til fulls náð
fram réttlætiskröfum vorum,, þá
yrði pó ómetanliegur ávinningur
að jiví einu, að geta framleitt út-
flutningsvöru ám pess að stofna
sjómönnum vorum, flota og sjálf-
stæði landsins í meíri hættu en
pegar er fyrir hiendi-
En hvernig sem þessu reiddi
af, þá er það fyrirsjáanlegt, að
véi íslendingtr verðum að lita í
fleiri áttir en til Englandsl í leit-
inni að teiðum út úr hinni við-
skiptalegu einangrun-
Ekki mundi saka pó að sem
flestir létu skoðanir sínar í ljósi
í þessu efni.
öllnm þeim mönnum og konum, sem veittu okkur aS-
stoö við andlát og jarðarför
Eínars Pálssonar
á Eskifirði, eða heiðruöu minningu hans á einn eöa annan
hátt, vottum við okkar hjartanlegasta þakklæti .
Vandamenn.
Aðalfundur Æ.F.R.
verður haldinn í Baðstofu iðnaðarmanna n. k. þriðjudags-
kvöld og hefst kl. 8,30.
Nánar auglýst síöar.
Stjórnin.
'>ooooooooooooooooooooooooooooooooooo
Útbreiðid Þjóðviljann