Þjóðviljinn - 12.03.1944, Blaðsíða 1

Dagur á vimmstað
Bragi: Látið alla vita að
árás sé byrjuð
Verðlaunin jyrir grein um „dag
á vinnu$tað“ hlaut sjómaður, sem
ekki vill heita annað og meira en
Bragi, enda fjallar greinin um eitt
viðkvœmasta blaðaefni stríðstím-
anna, — ferð íslenzks skips í skipar-
lest.
Ojiiikelnill tarlMÉllim isrlir.
reist li landi Mia I Koslallssiall
Viðtal við Árna Einarsson
Þjóðviljinn hefur áður skýrt allýtarlega frá fyrir-
ætlun Sambands íslenzkra berklasjúklinga að reisa
vinnuheimili fyrir berklasjúklinga, þar sem þeir gætu
dvalið og starfað unz þeir hafa náð fullum bata.
Þjóðviljinn hafði í gær tal af Árna Einarssyni, en
hann er í miðstjóm S. í. B. S., og skýrði hann frá því
að nú hefði staðurinn verið ákveðinn þar sem hælið
verður reist.
Frásögn hans fer hér á eftir:
— Það hefur nú verið endan-
lega ákveðið, sagði Árni Ein-
arsson, að Samband íslenzkra
berklasjúklinga hefur fengið
landspildu úr landi Reykja í
Mosfellssveit undir vinnuhæli
sitt. Land þetta er fyrir ofan
ána Varmá, milli Álafoss og
Reykja.
— Er þetta ekki góður stað-
ur?
— Skoðanir hafa verið dálítið
skiptar um það, hvar bæri að
reisa hælið, en miðstjórnin hef-
ur nú orðið einhuga um að
þetta sé h'eppilegur staður og
hagkvæmur á alla lund.
Þarna er nægilegt af heitu
vatni. Ennfremur er þar fyrir
hendi kalt vatn og rafmagn.
Við höfum því ákveðið að
láta nú þegar hefjast handa að
búa út teikningu af fyrirhuguð-
um byggingum svo framkvæmd
ir geti hafizt snemma í næsta
mánuði.
— Hverskonar bygging verð-
ur þetta?
— Miðstjórnin hefur þegar
lokið við bráðabirgðaáætlanir
um byggingar, og þó að þær
kunni eitthvað að breytast
munu þær verða 1 aðalatriðum
sem hér segir:
Eitt aðalhús, sem yrði 3 hæð-
ir, hið raunverulega vinnuheim
ili. Á fyrstu hæð þess yrði eld-
NÁMSKEIÐID
Ingólfur Gunnlaugsson
flytur eríndi um land-
búnaðmn á Islandi
. Námskeið fræðslunefndar
Sósíalistaflokksins heldur á-
fram annað kvöld (mánudags
kvöld) að Skólavörðustíg 19.
Verða þá flutt þessi erindi:
1. Ásgeir Blöndal Magnússon
flytur erindi um frœðikenn-
ingu sósíalismans.
2. Ingólfur Gunnlaugsson flyt
ur erindi sitt um íslenzka land-
búnaðinn.
Þátttakendur eru beðnir að
mæta stundvíslega.
hús, borðstofa, setustofa o. fl.
Á annarri hæð verða herbergi
hjúkrunarkvenna, ráðskonu,
vinnuherbergi læknis og íbúð-
arherbergi sjúklinga. Á þriðju
hæð verða eins og tveggja
manna íbúðarherbergi fyrir
sjúklinga.
Ennfremur gerum við ráð fyr-
ir að byggja 10—20 íbúðarhús,
er verði að stærð 2—3 herbergi
og eldhús og að lokum 4—6
vinnuskála.
Við höfum hugsað okkur að
byrja byggingu íbúðarhúsanna
fyrst og nota þau sem sjúkra-
stofur, til þess að hælið geti
sem fyrst tekið til starfa, þó
að þeim seinna verði breytt í
það að vera íbúðarhús fyrir-
sjúklinga, sem byggju þar með
fjölskyldum sínum.
— iHverskonar sjúklingar
verða þarna?
— í fyrsta lagi er gert ráð
fyrir því, að þarna dvelji út-
skrifaðir sjúklingar frá heilsu-
hælunum og það eru þeir sjúkl-
ingar, sem Samband íslenzkra
berklasjúklinga hefur mest tal-
að um, og meiningin er, að þeir
dvelji þarna meðan þeir eru að
ná fullum bata, svo síður sé
hætta á, að þeir veikist aftur,
eins og Svo oft hefur endur-
tekið sig, vegna þess að þeir
urðu að fara of snemma til
alltof erfiðrar vinnu.
Þá eiga og að vera þarna
sjúklingar með langvarandi
berkla, og í þriðja lagi öryrkj-
ar.
— Hverskonar vinna verður
unnin þarna?
— Ennþá er ekki nein sérstök
atvinnugrein, sem við höfum
ákveðið að verði aðalstarf á
vinnuheimilinu, en fyrstu sjúkl
ingamir myndu ár^iðanlega
geta byrjað að vinna við smíði
hússins og ýmislegt annað sem
heimilið þarfnast.
Þó höfum við alltaf álitið, að
léttur iðnaður yrði það starf,
sem í framtíðinni yrði unnið.
Þar að auki höfum við ætlað
okkur að gera mönnum fært að
læra þarna ýmis léttari störf,
er gerðu þá hæfari til þess að
Framhald á S. síðu.
í iliii linliiniostiiuinini
Sovófherinn fekur auörg hundruð bæi og þorp
Einnig í gær náði rauði herinn miklum árangri í
hinum áköfu sóknum fyrsta, annars og þriðja úkraínska
hersins, er hafa síðastiiðna viku molað varnarlínu Þjóð-
verja á öllum Úkraínuvígstöðvunum og hrakið innrás-
arherina langt til vesturs.
Götubardagamir í Tamopol héldu áfram í gær, en
Rússar tóku 30 bæi í nágrenni borgarinnar. Á Úman-
svæðinu tók sovétherinn 100 bæi og þorp. Fyrir norð-
vestan og vestan Krivoj Rog tóku Rússar 50 bæi, og í
sókninni frá Apostolovo 60 bæi og þorp, þar á meða)
bæinn Vereslavl suður af Aposolovo.
„Þátttaka Noregs í hverri þeirri norrænni
samvinnu er tatizt gæti beint gegn Sovét-
H ríkjunum, er útilokuð". (Finn Noe)
Frá London er símað til
norska blaðafulltrúans í
Reylcjavík:
Finn Moe ritstjóri, sem gegnir
störfum í norska utanríkisráðu-
neytinu, skrifar í dag (11. rnarz)
í Norsk tidend:
í umræðum um finnsku friðar-
umleitanirnar hefur borið á því,
að menn dæmi afstöðu Finnlands
einungis eftir núverandi aðstæðum.
En það er ástæða til að athuga
málið í stærfa samhengi og athuga
hverjar afleiðingar. stefna Finna
muni hafa í framtíðinni. Það sem
er í rauninni kjarni málsins er af-
staða Finnlands í utanríkismálum.
Af þeim þáttum sem ákvarða
stöðu Finnlands, er lega landsins
, mikilvægust, — það er nágranni
“stórveldisins Sovétríkjanna. Það
út af fyrir sig þarf ekki að vera
orsök í óvináttu. Það var stefna
keisarastjórnarinnar rússnesku
upp úr aldamótunum að gera öll
lönd keisarans rússnesk með valdi,
og sú stefna lagði grunn þess Rússa
haturs og Rússaótta. sem er enn
svo algengt meðal Finna. Hinar
vaxandi þjóðernishreyfingar í
Evrópu hafa einnig átt sinn þátt í
frelsisbaráttu Finnlands. En í
þessu sambandi er ástæða til að
minna á, að það var eitt fyrsta
verk hinnar nýju sovétstjórnar að
viðurkenna Finnland og sjálfstæði
þess. Borgarastríðið, sem varð upp
úr því, átti fyrst og' fremst rælur
í stjórnmálaandstæðum innanlands
og félagslegum andstæðum, en
vegna þess að báðir aðilar fengu
stuðning erlendra ríkja, fékk bar-
áttan blæ utanríkisstjórnmála og
varð einnig barátta um afstöðu
Finnlands i utanríkismálum. Hinir
„rauðu“, cr hlynntir voru Rúss-
urn, biðu ósigur. Hinir „hvítu“
sigruðu með hjálp Þjóðverja.
Borgarastyrjöldin varð ekki ein-
ungis til þess að mynda djúptækan
klofning í finnsku þjóðina, hún
varð einnig orsök í eindreginni ó-
vináttuafstöðu til hins stóra
granna í austri. Allt tímabilið
milli heimsstyrjaldanna ákvarðað-
ist finnsk utanríkispólitík af þess-
ari andstöðu. En það er augljóst,
að lítið land, sem á stórveldi sem
nágranna, getur ekki um langt
skeið haft óvingjarnlega afstöðu
til þess, án þess að njóta stuðnings
annars stórveldis. Að þetta skyldi
ganga eins friðsamlega og raun
varð á, kom til af því, að á þess-
urn tínia voru Sovétríkin rajög á-
hrifalítil í Evrópustjórnmálum, —
það skiptir ekki máli í þessu sam-
bandi livort Jiað hefur verið ineð
vilja eða ekki. En til þess að finna
mótvægi gegn Sovétríkjunum leit-
aði Finnland í fyrstu stuðnings hjá
Þýzkalandi, Síðar leitaði það, sam-
tímis stefnubreytingu innanlands
í lýðræðisátt, sambands við Norð-
urlönd, og lagði til eftir vetrar-
striðið 1939—10 að rnyndað yrði
Norðurlandabandalag. Jafnfranrt
tengslunum við Norðurlönd reyndi
Finnland einnig að ná samböndum
við Vesturveldin, Bretland og
Bandaríkin. En Finnland náði ekki
heldur þar neinum slíkum sam-
Fregnir af öðrum vígstöðvum
eru fáar, en báðir hcrnaðaraðilar
skýra frá hörðum bardögum á
Narva- og Pskoff-vígstöðvunum.
í þýzkum fregnum er ekki dreg-
in dul á að ástandið fyrir þýzku
herina á suðurvígstvöðvunum sé
mjög alvarlegt, ef ekki takizt að
stöðva sókn úkrainsku herjanna.
mmiiBl iristal
Alþingi frestaði fundum í gær
þar til i júní, að þingið kemur
saman að . lokinni þjóðarat-
kvœðagreiðskinni um skilnað-
artillöguna og lýðveldisstjóm-
arskrána.
böndum að þau gætu talizt trygg-
ing ef skærist í odda milli þess og
So'wétríkjanna.
Styrjaldarárin síðustu hefur al-
veg samskonar stefna verið uppi.
Meðan leit út fyrir að Þýzkaland
mundi sigra, gekk Finnland í lið
með Þýzkalandi. Þegar ])að síðiu’
varð ljóst. að bezt væri að komast
út úr styrjöldinni, reyndi Finn-
land að fá Bandaríkin og Bretland
til að styðja sig við friðarsamn-
inga ef til kæmi.
Engar þessara tilrauna liafa bor-
ið árangur. Finnland er nú þannig
statt, að um er að gera að bjarga
því sem bjargað verður, eftir að
utanríkispólitík þess hefur beðið
skipbrot. En það er ckki nóg.
Finnland verður einnig að laga sig
eftir hinum nýju aljijóðlegu að-
stæðum.
Einu sá þáttur, sem mest ber á
í þessum nýju aðstæðum, er vax-
andi vald og áhrif Sovétríkjanua.
í stað þess að lítið hefur borið á
Sovétríkjunum í Evrópu-stjórú-
málunum síðustU áratugina, eru
þau nú orðin í fyllsta máta áhrifa-
mikil um úrslit Evrópumála, eins
og Rússland fyrr á tímum. Það
má telja víst, að Sovétríkin láti
ekki viðgangast að Finnland sýni
])ví óvináttu, en muni krefjast já-
kvæðrar og vinsamlegrar granna-
sambúðar.
Ef Finnland ætlaði sér að halda
áfram gömlu stefnunni með and-
stöðu gegn Sovétríkjunum, yrði
það að ieita stuðnings annarsstað-
ar, og er ekki auðvelt að sjá hvað-
an hann gæti komið. Sá stuðning-
ur er ekki hugsanlegur frá sigr-
Frambald á 8. siöu
w