Þjóðviljinn - 26.08.1959, Blaðsíða 1

Miðvikudagur 26. ágúst 1959 — 25. árgangur — 182, tölublað.
mm i mrnm:
Eitt af máigögnum
• Sj álf stæðisf lokksins
boðar stefnu sína:
Engin viðskipti við
sósíalistísku löndin.
sjá 7. síðu.
.
’

KirkjuþingiS á Rhodos samþykkti áskorun
á aílar þjóöir a3 hœifa þeim meB öllu
Þing mótmælendakirkna og grísk-kaþólsku kirkjunnar
sem stendur yfir á Rhodos samþykkti í gær einróma á-
skorun á kjarnorkuveldin að hefja ekki að nýju kjarna-
sprengingar, og útlit er nú fyrir að hinum bandarísku
herforingjum og talsmönnum þeirra á bandaríska þing-
inu muni ekki takast að fá Bandaríkjastjórn til að hefja
tilraunir með kjamavopn að nýju nú í haust.
Þjóðviljinn hefur áður skýrt
frá kröfum þessara manna um
að Bandaríkin rjúfi hið þegj-
andi samkomulag sem nú hefur
verið í gildi milli kjarnorkuveld-
anna þriggja í tæpt ár að stöðva
tilraunir með kjarnavopn meðan
samningar um alþjóðlegt bann
við þeim stæðu yfir. Þeir hafa
haldið því fram að Bandaríkjun-
um væri nauðsynlegt að hefja
aftur slíkar tilraunir^ til þess
að geta aukið hernaðarmátt
sinn enn frekar, og McElroy
landvarnaráðherra hefur látið í
Ijós svipaða skoðun.
Nú berast þær fréttir frá
London að Bretland og Banda-
ríkin muni fús til að láta hjá
líða að gera frekari tilraunir
þegar eitt ár er liðið frá því
síðasta kjarnasprengingin varð,
31. október. Þó myndi þetta háð
því skilyrði að Sovétríkin yrðu
ekki fyrri til þess að rjúfa
hléið, en Krústjoff forsætisráð-
herra þeirra hefur þegar lýst
yfir að þau muni aldrei verða
fyrst til þess.
Búizt er við, samvæmt þess-
um sömu fréttum frá London,
að alger stöðvun kjarnaspreng-
inga muni verða eitt helzta um-
ræðuefnið á fundum þeirra
Krústjoffs og Eisefihowers.
Nefnd Bandaríkjaþings varar við
Meirihluti Kjarnorkumálaráðs
Bandaríkjanna hefur verið
þeirrar skoðunar að Bandaríkin
ættu að byrja aftur á tilraunum
sínum nú í haust, en nú hefur
kjarnorkumálanefnd beggja
deilda Bandaríkjaþings iátið
aðra skoðun í liós, eins og skýrt
var frá í blaðinu í gær.
Blaðinu hafa nú borizt nánari
fréttir af þeirri skýrslu nefnd-
arínnar sem þá var sagt frá.
Nefndin skorar á bandarísku
stjórnina að láta fara fram gagn-
gera rannsókn á þeim hættum
sem mannkyninu, núlifandi
mönnum og óbornum, kunni að
stafa af kjarnasprengingum. Það
er því meiri nauðsyn til að gera
slíka rannsókn, segir nefndin,
sem í ljós hefur komið að geisla-
virk efni sem þyrlazt hafa upp
í háloftin við kjarnasprengingar
hafa borizt örar til jarðar aftur
en áður var talið.
Á miklu skemmri tíma
Fyrir tveim árum, heldur
nefndin áfram, töldu vísinda-
menn að það myndi taka fimm
til tíu ár fyrir þessar geisla-
virku agnir að falla til jarðar.
Það er nú hins vegar komið á
daginn að gera má ráð fyrir
að það taki ekki nema eitt til
fimm ár. Úrfelli eftir kjarnatil-
raunir sem gerðar voru í Sov-
étríkjunum norðarlega á síðasta
ári reyndist m. a. s. vera minna
en ár að berast til jarðar.
Af þessum sökum er nauðsyn-
legt, segir nefndin, að svipt sé
Framhald á 10. síðu.
Óljósar íréttir berast aí bardögum, en víst
að stjórnarherinn höríar stöðugt
Þótt fréttir sem berast frá
Laos séu æðj óljósar, tekki sízt
vegna þess að stjórn landsins
hefur nú sett bann á öll frétta-
skeyti um bardagana í norður-
hluta landsins, verður þó æ
ljósara að her stjórnarinnar
fer halloka í viðureigninni við
hersveitir Pathet Lao.
Engin staðfesting hefur enn
fengizt á því að þær séu komn-
ar 80 km frá höfuðborginni
Vientiane. Hins vegar hafði
talsmaður brezka utanríkis-
ráðuneytisins frá því að segja
í gær og studdist þar við upp-
lýsingar sem hann hafði feng-
ið frá brezka sendiráðinu í
Laos, að hernaðaraðstaða
stjórnarhersins hefði farið sí-
versnandi undanfarna fjóra til
fimm sólarhringa.
bx líflátisir í
afi
Ilaft er eftir háttsettum for-
ingja í her Laosstjórnar að
hersveitir Pathet Lao hafi nú
nærri því umkringt Samneua-
hérað, en stjórnarherinn reyni
að brjótast úr herkvínni.
Biðja Bandaríkin um hjáip.
Eisenhower Bandaríkjafor-
seti skýrði frá því á fundi með
fréttamönnum í Washington í
gær að"stjórn Laos hefði beðið
Bandaríkin um fjárhagsaðstoð
svo að hún gæti hrundið innrás
hersveita kommúnista frá
Norður-Vietnam. Væri þessi um-
sókn til athugunar, sagði for-
setinn, en lagði hins vegar á-
herzlu á að bandaríska utanrík-
isráðuneytið væri „enn ekki
sannfært um að slík innrás
hefði átt sér stað.“
Þótt kjarnorkuveldin þrjú virðist ætla að framlengja hlé það
sem gert var á tilraunum með kjarnavopn fyrir tæ<pu ári er
hættunni af þeim þó ekki bæ.gt frá. Frakkar eru nú að leggja
síðustu hönd á fyrstu atómsprengju sína og franska stjórn-
in hefur tilkynnt að hún muni verða sprengd í Saliaraeyði*
niörkinni áður en Jangt líður, þó sennilega ekki fyrr en eftir
áramótin. Hún hefur vísað á bug einróma mótmælum níu
Afríkuríkja se/.i eiga lönd í nágrenni sprengistaðarins og
kveðst fara sínu fram, hvað sem aðrir tauti og rauli. Á kortinu
sem tekið er úr ítalska blaðinu l‘UNITA eru afmörkuð þau
landsvæði þar sem hættu af völdum sprengingarinnar mun
gæta. Bein hætta stafar öllu lifandi af) sprengingunni á dekkrá
svæðinu, en óbein geislunarhætta mun verða í löndum þeim sem
stærri hringurinn afmarkar.
Nýr sovézkur spútnik á loft
innan skamms, menn um borð?
Vestúrþýzka fréttastofan DPA
hefur eftir þýzkum eldflauga-
sérfræðingi Sem nú starfar í
Bandaríkjunum, dr. Strugliold,
að búast megi við því að innan
skamms verði gervitungli með
menn um borð skotið upp i há-
loftin frá Sovétríkjunum.
Bandcxrísho hernámsliðið kort-
Eeggur ísland ai kappi í sutnar
/ augam bandariskrg er ísiand aiit oðe/ns
hersföo /e/gð fyrir bandariska doilara
I dögun í gærmorgun voru
téknir af lífi í Bagdad fihh
foringjr.r úr íranska liernum og
einn blaðamaður: Þeir voru sak-
áðir um að hafa staðið fyrir
ilppreisnartilraun þeirri sem
gerð var í Mosulhéraði fyrir
fimm mánuðum
Bandaríska liernámsliöiö hefur veriö önnum kafiö við
þaö 1 sumar aö ljósmynda ísland úr lofti. Þegar því
verki er lokið veröur hægt að gera nákvæmt kort er sýn-
ir strendur og landslag „þessarar þýöingarmiklu eyjar
í NorÖur-Atlanzhafi“, eins og Hvíti fálkinn, blaöa banda-
ríska hernámsliösins oröar það.
Svipaðar landmælingar með
Ijósmyndun úr lofti gerði
bandaríska hernámsliðið hér á
árinu 1956, en það mun v'íst
ekki hafa þótt nógu nákvæm-
lega unnið, — og nú s'kal það
gilda.
Moiitnir af (lollurumim
Hvíti fálkinn er óneitanlega
drjúgur yfír dollurunum sem
varið hafi verið til þessa fyrir-
tækiS og segir hann á þessa
ieið:
Loftmyndasveitin hefur til
umráða tvær RB-50 sprengju-
flugvélar sem sérstaklega eru
útbúnar ljósmyndatækjum, er
myndu í nágrenninu vera millj-
ón dollara virði. Sjö manna á-
höfn er á .hvorri flugvél fyrir
Framhald á 3. síðu.
Dr. Strughold, sera er for-
stöðumaður fluglækmsstofnunar
bandaríska flughersins í Rand-
olph í Texas, sagði að sér
myndi ekki koma á óvart að
sovézkir vísindamenn myndu
gera slíka tilraun í næsta mán-
uði, um það leyti sem Krústjoffi
forsætisráðherra kemúr til
Bandaríkjanna, og gaf í skyn
að hann teldi að þeir væru
komnir það langt í geimvísindum
að geta gert slíka tilraun.
Bent er á að Sovétríkirr sklltU
fyrsta spútnik sínum á loft 1957]
þegar hin alþjóðlega geimrann-
sóknaráðstefna . stóð yfir, en sól-
arflaug þeirra var skotið út í
geiminn þegar Mikojan varafor-
sætisráðherra var í Bandaríkjun-
um. Nú vill svo til að um samá
leyti og Krústjoff verður gesturí
Eisenhowers í Bandaríkjunum,'
verður haldin geimrannsókna*
ráðstefna í Lundúnum.
En rétt er að minna á það að
sovézkir vísindamenn hafa til
skamms tíma haldið því frami
að enn væru mörg og flókirí
vandamál óleyst, áður en hægtl
yrði að senda menn út í geimii
inn.