Þjóðviljinn - 05.01.1989, Blaðsíða 2

FRÉTTIR
Ólafur RaRnar
Varanlega vinstrisamvinnu
Það hefur margt verið að
breytast sem skapar nýjar
forsendur. Alþýðuflokkurinn var
í 30 ár ýmist leynilega eða opin-
beralega trúlofaður Sjálfstæðis-
flokknum og sú trúlofun þvældist
fyrir farsælli samvinnu Alþýðu-
bandalags og Alþýðuflokks. Nú
hefur Alþýðuflokkurinn slitið
þessari trúlofun og virðist af ein-
lægni vilja taka höndum saman
með okkur til að umskapa ís-
lenskt þjóðfélag á grunvelli
bræðralags og jafnréttis, segir
Ólafur Ragnar Grímsson for-
maður Alþýðubandalagsins um
þá ákvörðun forystumanna A-
flokkanna að fara saman í funda-
ferð um landið.
- Fyrir tveimur árum óskaði
miðstjórn Alþýðubandalagsins
eftir viðræðum við Alþýðuflokk-
inn um slíka framtíðarsamvinnu
félagshyggjuaflanna. Þá virti Al-
þýðuflokkurinn okkur ekki
svars, en nú eru breyttir tímir.
Flokkarnir saman í ríkisstjórn og
fólkið í landinu þrýstir á um var-
anlega vinstrisamvinnu.
Kalda stríðið
er dautt
- Ný heimsmynd blasir einnig
við. Kalda stríðið er dautt, af-
vopnunarmál og nýjar friðartil-
Formenn A-flokkanna eru ánægðir
með lífið og tilveruna þessa dagana,
og Jón Baldvin segir tíma til kominn
að stokka upp í flokkakerfinu. Mynd:
Þóm.
Trúlofun
lögur á grundvelli þeirra for-
sendna sem við höfum lagt
áherslu á, eru nú efstar á dagskrá
þjóða í millum. Gamlar grýlur í
utanríkismáium er því sem betur
fer að daga uppi. Þúsundir
manna í Alþýðuflokki og Al-
þýðubandalagi hafa spurt lengi
og spyrja enn: Hvernig eigum við
að halda íhaldinu frá valdastólun-
um? Hvernig eigum við að skapa
róttæka hreyfingu launamanna?
Hvernig eigum við að gera jafn-
aðarstefnuna og sósíalismann að
rata og íhalds hefur
leiðarljósi í landsstjórninni?
Við slíkar kringumstæður
kemur upp sú hugmynd að tveir
formenn haldi nokkra fundi. Noti
þá sem tækifæri til að tala saman
um það sem menn eru sammála
um og það sem hefur verið á-
greiningsefni. Geri það með opn-
um huga og á heiðarlegan hátt og
svari fyrirspurnum frá þeim
fjölda manna sem við okkur vili
tala. Það er tilefni þessara funda.
Áhuginn á þeim virðist vera mik-
ill og vonandi endurspeglar hann
verið slitið
það að fólkið í landinu vill raun-1
verulega vinstri breiðfylkingu.
Skiptar skoðanir
Nú er Ijóst að innan Alþýðu-
bandalagsins eru skiptar skoðanir
um þessi fundahöld ykkar Jóns.
Finnst þér rétt að fara út í þessi
fundahöld við þœr aðstœður?
- Fundirnir eru ekki haldnir á
vegum flokkanna eða stofnana
þeirra. Þeir eru viðbrögð tveggja
forystumanna sem eru saman í
rikisstjórn. Kannski varð
kveikjan til á fundi okkar með
100 verkamönnum á trúnaðarm-
annaráðsfundi Dagsbrúnar þar
sem við sátum sameiginlega fyrir
svörum.
Ef stofnanir flokkanna hefðu
staðið fyrir þessum fundum, þá
fæli það í sér mun stærra og alvar-
legra skerf en þessir fundir okkar
tveggja bera með sér. Áður en til
slíks kemur þarf meira að hafa
gerst og hafa verið rætt, sagði
Ólafur Ragnar Grímsson.
-Jg-
Jón Baldvin
Vil stuðla að nýsköpun
Tími til kominn að stilla upp fylkingum á nýjan leik
Formenn Alþýðubandalagsins
og Alþýðuflokksins hafa
ákveðið að fara í fundaherferð
um landið og ræða möguleikana á
uppstokkun í íslenska flokkakerf-
inu. Þeir ætla sér að halda opna
fundi á átta stöðum á landinu og
svara fyrirspurum. Þjóðviljinn
ræddi þessi mál við Jón Baldvin
Hannibalsson formann Alþýðu-
flokksins í gær.
Pað hefur verið rœtt um aukna
samvinnu og jafnvel sameiningu
Alþýðuflokks og Alþýðubanda-
lags, sérð þú það sem raunhæfan
möguleika?
Þetta er 70 ára gamalt mál.
Hugmyndin var nefnilega sú í
byrjun að hér ætti að vera einn
krataflokkur, á norðurevrópska
vísu. Þetta var hugmynd Jónasar
Jónssonar sem segja má að hafi
stofnsett flokkakerfið, og þetta
var reyndar við lýði á annan ára-
tug, áður en menntamannahópur
taldi nauðsyn á að stofnaður yrði
sérstakur kommúnistasöfnuður
til að vegsama Stalín og kljúfa
verkalýðshreyfinguna vegna hug-
mynda sem nú eru loksins
dauðar.
Þetta hefur valdið miklum usla
í íslenskri vinstrihreyfingu sögu-
lega séð. Ég hef frá því ég hóf
þátttöku í pólitík verið þeirrar
skoðunar að það ætti að bæta
fyrir þessi mistök og stilla upp
fylkingum á nýjan leik.
Strikað yfir
hugmyndagrundvöll
- Um þetta fundaferðalag er
það að segja, að frá minni hendi
er það hugsað á eftirfarandi for-
sendum: I fyrsta lagi, forustu-
menn Alþýðubandalagsins koma
nú fram hver á fætur öðrum'og
segjast vera jafnaðarmenn. Það
tek ég sem yfirlýsingu um það að
þeir hafi slegið striki yfir þann
hugmyndagrundvöll sem lá að
baki stofnun Kommúnistaflokks,
Sósíalistaflokks og að hluta til Al-
þýðubandalagsins á sínum tíma.
Þessu á auðvitað að fylgja eftir
og það á að ræða við mennina og
okkar fólk og leggja þessa spum-
ingu fyrir fólkið í landinu. I ann-
an stað, út af þessum klofningi
vinstrihreyfingar hefur margt
annað miður gott þróast í ís-
lenskri pólitík, eins og td. að
Sjálfstæðisflokkurinn náði frum-
kvæði á stríðsárunum, atti saman
kommum og krötum í verkalýðs-
hreyfingunni, komst þar með fót-
inn inn fyrir dyrnar, braut niður
sjálfstæði verkalýðshreyfingar-
innar og gerði hana að bitbeini
margra flokka og náði fjöldafylgi
hjá launþegum sem höfðu ekki
trú á flokkum sem gerðu lítið
annað en að berast á banaspjót
innbyrðis, út frá hugmyndafræði
sem hafði enga raunverulega
skírskotun.
Sjálfstæðisflokkurinn hefur
verið að breytast á undanförnum
árum, er ekki lengur það sem
hann var, getur ekki með neinum
rökum haldið því fram að hann sé
einhver kjölfesta í íslenskum
stjórnmálum, þvert á móti er
hann tómarúm. Það er nauðsyn á
að fylla þetta tómarúm. Síðan er
nauðsynlegt að taka það fram, að
þó það þyki óvenjulegt að for-
menn í tveimur flokkum, sem
eiga sér þó sögulega séð sameig-
inlegan uppruna, efni til funda, -
þó það þyki ekki nýstárlegt - þá
er það sjálfsagður hlutur við þess-
ar kringumstæður. Þeir eru ekki
að fara til að leggja niður flokka
sína, ekki að fara til að stofna
nýjan flokk, heldur eru þeir að
fara til að hefja um það umræður
á opinberum vettvangi hvort nú
sé tímabært að leggja niður vopn-
in í þessari 70 ára hugmyndafræð-
ibaráttu. Hvort nú séu að
breytast aðstæður í íslenskum
stjórnmálum sem geti stuðlað að
nánara samstafi þessara flokka,
og hvernig á næstu misserum og
árum þessir flokkar geti stuðlað
að nýskipan flokkakerfisins. Og
þá erum við ekki bara að tala um
þessa flokka, heldur fullt af fólki
sem hefur látið sig dreyma
drauma um öflugan jafnaðar-
mannaflokk, sem jákvætt svar
við pólitískum vandræðum sem
lengi hafa hrjáð íslenska lýðveld-
ið. Með öðrum orðum þetta, er
byrjun á umræðu á þeim forsend-
um að fortíðin sé að baki og fram-
tíðin heimtar af okkur ný svör við
gömlum spurningum.
Einkafyrirtæki
okkar Ólafs
Hefurþetta verið rætt innan Al-
þýðuflokksins og innan þing-
flokksins?
Þetta hefur ekkert verið rætt að
ráði og alls ekki með formlegum
hætti innan stofnana Alþýðuflok-
ksins. Og það verður að segjast
eins og er að þetta er einkafyrir-
tæki tveggja flokksformanna.
- Þetta verða galopnir fundir.
Formenn munu standa í sitthvor-
um ræðustól og líta þannig á að
þeirséu komnir til að svara spurn-
ingum frá hverjum sem er. Þetta
er ekki bara fyrir flokksmenn
þessara flokka, heldur alla þá sem
hafa áhuga á nýskipan í íslensk-
um stjórnmálum og breytingum á
flokkakerfinu til þess að gera
þessa flokka betur færa til að
gegna sínu hlutverki betur, sem er
að vera vopn í lífsbaráttu almenn-
ings.
Hvað er það sem gerir það að
verkum að þetta er hægt núna en
ekkifyrr?
- I fyrsta lagi það að þessir
flokkar eru í stjórnarsamstarfi
með talsvert öðrum hætti en 1978
og 1979. í huga mínum, og ég
vona í huga forustumanna Al-
þýðubandalagsins líka, er vilji til
að læra af reynslunni frá 1978 og
1979, sem var slæm. Ég hef orðað
það svo að minn flokkur er núna
lífsreyndari og þroskaðri en þá,
verkhæfari. Það sem af er þessu
stjórnarsamstarfi er margt sem
bendir til að það verði farsælla.
Það er ekki verið að vekja upp
neinar falskar vonir, það eru erf-
ið ágreiningsefni á milli okkar.
Og það reynir mikið á að við
séum menn til að sjá til þess að
þau valdi ekki samvinnuslitum,
þetta eru dægurmál en ekki
grundvallarmál í stjórnmálum.
Róttækar breytingar á alþjóða-
vetvangi auðvelda líka þessa þró-
un. Þær eru satt að segja sögu-
legar. Samskipti austurs og vest-
urs eru með allt öðrum hætti en
áður var. Pólitískur vilji forustu-
manna bæði Sovétríkjanna og
vesturveldanna til þess að ná
raunverulegum árangri í afvopn-
unarmálum er miklu meiri. Þetta
skapar nýtt pólitískt andrúms-
loft.
Og þó við formenn, tveir á
flandri um landið leysum ekki
þau vandamál, þá hefur þessi
þróun mikið gildi, því klofningur
verkalýðshreyfingar og vinstri-
hreyfingar á íslandi átti upphaf-
lega rót sína að rekja til afstöð-
unnar til rússnesku byltingarinn-
ar, sem var upphafið af þeim
klofningi.
-hmp
2 SÍÐA — ÞJÓÐVILJINN Fimmtudagur 5. janúar 1989