Alþýðublaðið - 01.02.1976, Blaðsíða 1

Geir er enn
þ_ögull
sem gröfin
ÁWIL-
SON VON
ÁSVARI
FYRIR
MIÐVIKU-
DAG?
Enn hafa engar áreiðanleg-
ar fregnir borizt af niðurstöð-
um viðræðna Geirs
Hallgrimssonar og Wilsons i
London, eða af þvl hvert er
efni þeirra frásagna, sem Geir
Hallgrimsson hefur haft að
flytja á þeim fjölmörgu fund-
um, sem haldnir hafa verið að
undanförnu. Ýmsar lausa-
fregnir ganga þó manna á
milii, sem m.a. eru hafðar eft-
ir ýmsum þeim, sem vel eru
kunnugir á stjórnarheimilinu,
m.a. iþá átt, aðsamkomuiag sé
i bigerð þótt svo Geir hafi ekki
komið með uppkast að samn-
ingum heim frá London. Er
sagt, að verkefni Geirs undan-
farna daga hafi verið að
kanna, hver viðbrögð ráða-
manna væru við þeim tillög-
um, sem hann viti, að Bretar
gætu fallizt á, og ætli hann sér
að senda Wilson orðsendingu
þar'um, innan mjög skamms
tima.
Það hefur vakið talsverða
athygli I þessu sambandi, að i
fregnum REUTERS af þeirri
ákvörðun brezku rikisstjórn-
arinnar að greiða styrki til
togara á tslandsmiðum, til
þess að bæta þeim veiðatjón
vegna „vopnahlésins” á ts-
landsmiðum, er sérstaklega
tekið fram, að sti ákvörðun
gildi ekki lengur en til mið-
vikudagsins 4. febrúar nk., en
þá falli þessir styrkir niður.
Þetta þykir benda til þess, að
Wilson eigi von á þvl, að fá
kall frá Geir fyrir þann tfma
og ef svo er, þá mun helgin,
sem nú fer I hönd, verða notuð
af Geir Hallgrlmssyni til þess
endanlega að komast að nið-
urstöðu um, hvort unnt verði
að fá stjórnarsinna til þess að
fallast á samninga við Breta.
Liggur hér mikið viö fyrir
Geir Hallgrimsson, til hvorrar
áttarinnar svo sem málið mun
hniga, þvi að sögn brezkra
blaða hefur forsætisráðherra
lagt pólitiska framtið sina að
veði.
t gær gaf Geir Hallgrimsson
skýrslu um viðræðurnar á
sameiginlegum fundi Land-
helgisnefndar og Utanrikis-
málanefndar Alþingis. Ekkert
hefur frétzt af þeim fundi
fremur en öðrum annað en
það, aö nýr fundur veröur
haldinn nk. mánudag. Kemur
sá timi einnig vel heim og
saman við þær getgátur, sem
hafðar voru uppi hér að fram-
an, I sambandi viö, að Wilson
ætti von á svari ekki siöar, en
nk. miðvikudag.
HELGARBLAD
21. TBL. - 1976 57. ÁRG.
SUNNUDAGSLEIDARI
Jafnaðarmenn
Afstaða jafnaðarmanna til
kommúnista er viðar til umræðu en
á Islandi, en svo sem kunnugt er
hafa átt sér stað nokkrar umræður
um jafnaðarstefnu og kommúnisma
i Alþýðublaðinu og Þjóðviljanum að
undanförnu, og hafa önnur blöð
einnig látið sin sjónarmið i ljós um
þetta mál. Á fundi forystumanna
jafnaðarmanna i Vestur-Evrópu
sem haldinn var i Helsingjaeyri fyr-
ir skömmu, var þetta eitt umræðu-
efnið. Skoðanir flokksleiðtoganna
reyndust nokkuð skiptar um það,
hvort samstarf við kommúnista-
flokka i stjórnarandstöðu eða sam-
eiginleg barátta fyrir stjórnaraðild
væri æskileg eða ekki, þ.e. hvort lik-
legt væri, að hún væri hagsmunum
launþega og lýðræðissjónarmiðum
til gagns eða ekki. Það er hins vegar
athyglisvert, að i þeim umræðum,
sem fram fóru, og öllum þeim miklu
blaðafregnum, sem um þær hafa
verið birtar, örlar hvergi á þeirri
moðsuðu i hugsunarhætti, sem mót-
að hefur sum skrif Þjóðviljans um
þessi mál, þ.e. að kommúnismi sé i
raun og veru ekki lengur umtals-
verð stefna i stjórnmálum Vestur-
Evrópu. Það, sem Þ jóðviljinn kallar
„sósialisma”, sé það afl, sem máli
skipti, og svo séu á hinn bóginn til
„hægri kratar”, sem séu tækifæris-
sinnar og reiðubúnir til samstarfs
við „auðvaldið”.
Dæmi um svona barnalega eða
óheiðarlega umræðu finnast ekki i
stjórnmálaskrifum i Vestur-
Evrópu. Þar gera menn sér ljóst, að
kommúnismi er stjórnmálastefna,
sem haft hefur stórkostleg áhrif á
þessari öld, og mótar starf og stefnu
margra flokka i Vestur-Evrópu.
Jafnframt gera menn sér auðvitað
ljóst, að jafnaðarmenn, sem i Norð-
vestur-Evrópu kalla sig sósialdemó-
krata, en i Suður-Evrópu sósialista,
aðhyllast annað hugmyndakerfi og
fylgja öðrum baráttuaðferðum.
Þessar staðreyndir hafa ekki komið
i veg fyrir, að á siðustu árum hefur
tekizt gott og náið samstarf milli
þeirra rikja i vestri og austri, þar
sem annars vegar hefur rikt lýðræði
og markaðsbúskapur, og hins vegar
einræði og rikisrekstur i atvinnulifi.
Ekki hvað sizt jafnaðarmenn hafa
átt frumkvæði að þvi, að samstarf
og samvinna hafi verið hafin milli
rikja, þar sem kommúnistar hafa
verið við völd, og hinna, þar sem
önnur sjónarmið hafa ráðið, ýmist
sjónarmið jafnaðarmanna, sem eru
sterkasta aflið i stjórnmálum Vest-
ur-Evrópu, eða hægri sinnaðra
flokka.
í kjölfar þessa hafa síðan komiö
umræður um hugsanlegt samstarf
- Kommúnistar
jafnaðarmanna og kommúnista i
lýðræðisrikjum. Þar sem bæði öflin
eru sterk og samvinna þeirra gæti
augljóslega orðið hagsmunum laun-
þega til styrktar, með sameiginlegri
baráttu i stjórnarandstöðu eða með
sameiginlegri aðild að rikisstjórn,
er hún eðlileg og sjálfsögð. Þetta
hefur aldrei vafizt fyrir jafnaðar-
mönnum. Hins vegar hafa kommún-
istaflokkar verið mjög tviátta i
þessum efnum. Hin sigilda afstaða
kommúnistaleiðtoga hefur verið sú,
að stjórnarsamstarf við „borgara-
lega flokka” komi ekki til greina,
nema þá til þess að flýta fyrir valda-
töku kommúnista, sem þá eigi að
leiða til eins-flokks-stjórnkerfis,
eins og rikir i Austur-Evrópu. Hins
vegar hafa á siðari árum ýmsir
kommúnistaforingjar lýst sig fylgj-
andi fjölflokkakerfi og jafnvel
reiðubúna til stjórnarsamstarfs við
„borgaralega flokka”, og hefur
italski kommúnistaflokkurinn verið
forystuflokkur varðandi þessi
sjónarmið. En reyndum og
menntuðum kommúnistum getur
varla komið það á óvart, þótt aðrir,
og þá fyrst og fremst jafnaðarmenn,
spyrji, hvort hér sé um raunveru-
leg skoðanaskipti að ræða eða ein-
vörðungu um breytta baráttuaðferð
til þess að ná gamla markmiðinu,
„alræði öreiganna”, þ.e. eins-
flokks-stjórnkerfi.
Þetta er eitt meginviðfangsefni
stjórnmála i Vestur-Evrópu um
þessar mundir. Og hér er vissulega
um mikilvægt mál að ræða. Ef
áhrifamiklir kommúnistaflokkar
eru i alvöru farnir að gera sér ljóst,
að boðskapur kommúnismans, eins
og hann hefur verið túlkaður i ára-
tugi og framkvæmdur i Austur-
Evrópu, hefur verið rangur, ber þvi
sannarlega að fagna. En orð um það
efni nægja ekki. Stefnubreytingin
verður að koma i ljós i reynd. Hitt er
að sjálfsögðu utan við alla skynsam-
lega stjórnmálaumræðu, að fjalla
um þessi mál eins og sumir blaða-
menn Þjóðviljans hafa gert, m.ö.o.
að láta eins og enginn ágreiningur
hafi verið né sé milli jafnaðar-
manna og kommúnista um hugsjón-
ir og starfsaðferðir. Greinar i Þjóð-
viljanum sjálfum eru augljóst sönn-
unargagn i þessum efnum. Þar birt-
ast greinar, sem lýsa stuðningi við
fjölflokkakerfi, þ.e. „borgaralegt
lýðræði”. En þar birtast einnig
greinar, þar sem t.d. er lýst stuðn-
ingi við baráttu kommúnista i
Portúgal, sem hafa einsflokkskerfi
efst á stefnuskrá sinni og telja það
eitt þjóna hagsmunum Portú-
galskra launþega. Hvort er stefna
Alþýðubandalagsins? GÞG
Sunnudagur 1. febrúar 1976
Alþýðublaðið
o