Alþýðublaðið - 05.03.1980, Blaðsíða 1

alþýöu
blaðiö

I'W’'
m
Miðvikudagur5. mars 1980. —34. tbl. 61. árg.
GÓUGLEÐI
Kvenfélags Alþýðuflokks Reykjavíkur verður haldinn í
Alþýðuhúsinu v/Hverfisgötu miðvikudaginn 12. mars,
kl. 20:00.
Þar verður matur, söngur og gamanmál. Stjórnin.
Flokksstarf:
FUJ I Reykjavik minnir á mál- Umræöueini: Afstaöa FUJ til
fundinn fimmtudaginn 6. marz kl. NATO og hersetu á íslandi
20:00 i Ingólfscafé. Stjórnin
Alþýðuflokksfélag
Garðabæjar
Aðalfundur Alþýðuflokks-
félags Garðabæjar verður
haldinn að Goðatúni 2
mánudaginn 10. marz og
hefst kl. 20:30.
Dagskrá:
Venjuleg aðalfundarstörf.
Onnur mál.
Stjórnin.
Samband fiskvinnslustöðva um stefnu stjórnvalda:
Afleidingar óstjórnar ríkisfjármála
látnar bitna á atvinnuvegunum
Þrátt fyrir mesta aflaár í íslandssögunni er frystiiðnaðurinn rekinn með halla
Þeir sem til þekkja eru sammála um aö fiskvinnslan I landinu stendur frammi fyrir
miklum vandamálum. Veröi ekkert aöhafzt eru miklar lfkur á aðfjöldi frystihúsa veröi
aö hætta rekstri. Gunnar Thoroddsen, forsætisráöherra, viröist ekki vera kunnugur
fiskvinnslu. Hann hefur lýst þvi yfir aö vandamálin séu ekki þess eölis, aö frystihúsin
geti ekki mætt timabundnum erfiöieikum af eigin rammleik. Steingrimur Hermanns-
son hefur hins vegar lýst þeirri skoöun sinni aö auövitaö muni koma tii gengisfellingar
innan tiöar. Móöurskipin i rikisstjórninni eru ósammála i þessu þýöingarmikla máli
stuttu eftir aö stjórnarsáttmálinn hefur veriö geröur. Hvert veröur framhaldiö? Þetta
er spurning, sem þeir ættu aö velta fyrir sér, sem halda, aö hér sé á feröinni óskastjórn
allra stjórna.
Vegna þeirrar umræöu um vanda fisk-
vinnslunnar, sem fram hefur fariö siöust
daga, telur Samband fiskvinnslustööv-
anna óhjákvæmilegt aö gera nokkra grein
fyrir stööunni um þessar mundir. Sá
vandi, sem nú er staöiö frammi fyrir, er
tviþættur: ANNARS VEGAR verulegir
rekstrarerfiöleikar. HINS VEGAR sam-
dráttur i endurkaupum afuröalána, sem
áhrif hefur á greiöslugetu fyrirtækjanna.
Fyrst skal þá vikiö aö rekstrarstööu fisk-
vinnslunnar og þá SÉRSTAKLEGA
FRYSTIIÐNAÐARINS, en telja má aö
rekstur saltfiskverkunar standi nú betur,
einkum vegna hagstæöari veröþróunar á
erlendum mörkuöum.
Áætlun
Þjóðhagsstofnunar
Þegar gerö er grein fyrir vanda fisk-
vinnslunnar er eðlilegast aö taka miö af
áætlunum Þjóöhagsstofnunar, enda er
þaö jafnan gert viö fiskverösákvaröanir.
Aö mati stofnunarinnar var halli i frysti-
iönaði tæpir 4 milljaröar m.v. verölag i
febrúar, og hefur þá veriö reiknaö meö
tæplega tveggja milljarða króna greiöslu
úr Veröjöfnunarsjóöi. Ennfremur er I
þessari áætlun gert ráö fyrir aö loönu-
frys(inggangi jafn vel og á siöasta ári. Nú
er hins vegar sýnt aö svo veröur ekki og
getur þaö rýrt afkomuna um 1.3milljarða
aö mati Þjóöhagsstofnunar. Vegna launa-
hækkunar 1. marz aukast útgjöld fryst-
ingar um 2.4 milljarða og þegar tekiö hef-
ur verið tillit til gengissigs i febrúar er
hallinn orðinn 7.4 milljarðar. Hér hefur i
engu veriö vikiö frá forsendum Þjóöhags-
stofnunar, en viöurkennt er aö mat á
vaxtakostnaöi i framangreindri áætlun
orkar tvimælis, og af hálfu fiskvinnslunn-
ar hefur veriö sýnt fram á aö þar skorti
3.5 milljaröa. Er hallinn þá kominn I 11
milljaröa króna og einnig má vekja
athygli á þvi aö fiskveröi hefur veriö sagt
upp frá og meö 1. marz, en hvert
prósentustig I þvl þýöir um 700 m kr.
Sé þessi staöa borin saman viö afkomu
fyrriára má sjá.aöhún jafnast helst á viö
erfiöleika áriö 1974, en þá varö eins og
kunnugt er mikiö veröfall á Bandarikja-
markaöi.
Laun og hráefni
— 60% hækkun —
verð á Bandarikjadal
28% hækkun
Þaö kann aö þykja ótrúlegt aö nú sé
svona komiö eftir mesta aflaár I tslands-
sögunni.Svo er þó alls ekki, þegar máliö
er skoöaö nánar. Frá þvi i upphafi siöasta
árs hafa laun i fiskvinnu hækkaö um tæp-
lcga 62% og á sama tima hefur þaö verö
sem greiöa þarf fyrir hráefni hækkaö um
tæplega 60%. Þessir tveir þættir eru nú
um 80% alls kostnaöar við fiskvinnslu.
Tekjur fiskvinnslunnar ráöast aö mestu
af gengi og hefur verö á Bandarikjadollar
einungis hækkaö um tæp 28% frá ársbyrj-
un 1979. Verö fyrir frystar afuröir á er-
lendum mörkuöum er nú einungis litillega
hærra en fyrir ári, þannig aö á þessu
timabili hafa tekjur einungis aukist til
hálfs viö kostnaö.
Tregöa stjórnvalda til aö horfast I augu
Yfirlit yfir nok3cra kostnaðarliði og afkcmu frystingar 1971-1980.
Sem hlutfall af tekjum. Feb.áætlun
1971 1972 1973 1974 1975 1976 1977 1978 1980
Hráefni 52.8 51.7 49.8 52.8 50.1 52.8 54.7 50.6 54.5
Laun 23.1 25.6 25.1 31.1 27.5 25.4 26.0 26.5 27.3
linbúóir 3.6 3.0 2.8 3.3 3.5 3.0 3.0 2.8 3.0
Framlegð 20.5 19.7 22.3 12.8 18.9 18.8 16.3 20.1 15.2
Hagnaóur 5.3 4.3 7.3 -6.5 -1.1 1.0 -1.3 1.2 -6.9
Nauósynleg framlegó1^ 15.2 15.4 15.0 19.3 20.0 17.8 17.6 18.9 22.1
Vextir Skýringar: 2.3 2.8 2.9 4.8 5.1 4.8 5.5 7.2 10.0
1) Hér er átt við þá framlegð sesri þarf til að ná hal lalausim rekstri.
við þessar staöreyndir á sinn þátt í þvl
hvernig komiö er. Þó aö gengisfellingar
séu slöur en svo endanleg lausn á vanda
útflutningsatvinnuveganna, veröur ekki
hjá þvi komist aö beita gengisskráningu
til aö jafna misvægi I innlendri og erlendri
veröþórun. Frekari frestanir eru einungis
til þess fallnar ;aö auka enn vandann.
Þegar þessi mynd er höfö I huga er ó-
neitanlega furðulegt aö sjá þvi haldiö
fram, aö sérstakar aögeröir nú séu ekki
bráðaökallandi. Ennfremur er ljóst aö af-
koma siöustu ára er sllk, aö þar er ekki af
miklu aö taka. Hefur raunar oft veriö á
þaö bent, aö þegar búiö er viö svo nauma
afkomu til lengdar, hafa fyrirtæki ekki þá
getu, sem þarf til aö laga sig aö breyttum
aðstæðum eöa mæta áföllum.
„óstjórn rikisfjármála bitnar
á atvinnuvegunum....”
Fyrir nokkru ákvaö bankastjórn Seöla-
bankans aö draga úr endurkaupum af-
uröalána.án þess aö ljóst sé aö viöskipta-
bankamir auki viöbótarlán sin á móti.
Þessi aögerö segir aö sjálfsögöu strax til
sin i verulegum greiösluerfiöleikum hjá
fyrirtækjunum. Fram hefur komiö, aö til
þessa ráös sé gripiö vegna minnkandi
fjárráöa Seölabankans. Talsmenn bank-
ans hafa sagt aö þar valdi mestu stórauk-
in skuldasöfnun rlkissjóös á siöari árum.
Afleiðingar óstjórnar rlkisfjármálanna
eru nú látnar bitna á atvinnuvegunum
meö þessum hættiHaröari dómur um rik-
isfjármálastefnuna hefur varla i annan
tima komiö fram hjá opinberum aöilum.
Um þaö má svo spyrja, hvaöa nauösyn
reki til aö gripa til slikra aögeröa til
lausnar þeim vandamálum, sem Seöla-
bankinn á viö aö etja. Er raunar vandséö
þaö beina samband sem viröist eiga aö
vera milli ráöstöfunarfjár Seölabankans
og afurðalána i erlendum gjaldeyri. Ljóst
er þó, aö viö breytingu afuröalánakjara á
siöasta ári var ekki skapaöur sá stööug-
leiki, sem ætla mátti aö tryggöur hafi ver-
iö aö þessu leyti. Raunar viröist svo, aö
Seölabankinn hafi tekið upp sjálfstæöa
peningamálastefnu, sem ekki sé I fullu
samræmi viö stefnu stjórnvalda á öörum
sviöum.
• Það kann að þykja ótrúlegt að nú sé svo komiðeftir mesta aflaár í
Islandssögunni. Svo er þó ekki, þegar málið er skoðað nánar. Frá því i
upphafi síðasta árs hafa laun f fiskvinnu hækkað um tæplega 62% og á
sama tima hefur það verð, sem greiða þarf fyrir hráefnið hækkað um
tæplega 60%. Þessir tveir þættir eru nú um 80% alls kostnaðar við
fiskvinnslu. Tekjur fiskvinnslunnar ráðastað mestu af gengi og hef-
ur verð á Bandaríkjadollar einungis hækkað um tæp 28% frá ársbyrj-
un 1979.
# Fram hefur komið að til þessa ráðs sé gripið vegna minnkandi
f járráða Seðlabankans. Talsmenn bankans hafa sagt að þar valdi
mestu stóraukin skuldasöfnun ríkissjóðs á síðari árum. Af leiðingar ó-
stjórnar ríkisf jármálanna eru nú látnar bitna á atvinnuvegunum með
þessum hætti. Harðari dómur um ríkisf jármálastefnuna hefur varla í
annan tíma komið fram hjá opinberum aðilum.
Sjá frétt frá Sedlabanka á sldu 2
A málaskrá Nordurlandaþings:
Flugfargjöld milli
Norðurlanda lækkuð
A Noröurlandaþingi, sem
haldiöer I Reykjavlk þessa dag-
ana er fjallaö um mörg mál.
Þau eru reyndar svo mörg, aö
ekki er viölit aö nefna þau öll I
einni grein, en hér veröur stikl-
aö á nokkrum þeirra.
A málaskrá eru t.d. tillögur
um aö sett veröi á fót norræn
rannsóknarmiöstöö I Iþrótta-
lækningum. Annaö mál, sem
kemur Islendingum reyndar lit-
iö viö, er tillaga um öryggisráö-
stafanir I áhugamannahnefa-
leikum.
Ein athyglisverö tillaga er sú
aö erlendur stuöningur viö
stjórnmálaflokka veröi bannaö-
ur á Noröurlöndum Slik lög eru
þegar i gildi á Islandi.'sett I tiö
„hægri” stjórnarinnar sálugu.
Meöal flutningsmanna er Ragn-
hildur Helgadóttir, en aörir
flutningsmenn eru sænskir og
norskir hægrimenn allra flokka.
Þaö vekur athygli aö enginn
Framsóknarmaöur er meö-
flytjandi þessarar tillögu, þaö
er eins og þeir kannist ekki viö
krógann.
Ein tillaga fjallar um rann-
sóknir á menningu og máli
Kvena, sem eru smáþjóö I Norö-
ur-Noregi. I greinargerö meö
tillögunni segir, aö þar sem
Noröurlandaráö hafi þegar
samþykkt tillögu svipaös efnis,
hvaö varöar þjóöflokk Sama og
staöiö aö framkvæmd hennar,
sé þetta I rökréttu framhaldi af
þvi.
Þá liggur fyrir þinginu tillaga
um samnorrænt rannsóknar-
verkefni á byggöaþróun og
bæjarskipulagi. I greinargerö
segir aö bæjarfélög hafi sem
sjálfstæöar rekstrareiningar
miklu fé úr aö spila til skipulags
og sjálfræöi um fyrirkomulag
þess. Þaö sé hinsvegar fram-
faramál, aö komiö sé á stofn
stofnun, sem deili upplýsingum
um þessi mál og veröi ráögef-
andi um þau. Þetta mál tengist
siöan svipaöri áætlun hjá
OECD.
Aö lokum má svo nefna tillögu
um aö Noröurlandaráö beiti sér
fyrir lækkun flugfargjalda á
leiöum innan Noröurlanda. I
greinargeröinni segir aö aukin
samkeppni á Noröur-Atlants-
hafsleiöinni hafi komiö norrænu
flugfélögunum i kröggur, bæöi
vegna samkeppni sem þegar er
hafin, sbr. Laker Airways, sem
og vegna samkeppni sem fljót-
lega má búast viö aö veröi á
flugi frá Ameriku til Kaup-
mannahafnar. Þessvegna er
lagt til aö ráöiö beiti sér fyrir
samstarfi milli norrænu flug-
félaganna til aö mæta sam-
keppninni og einnig aö rikis-
stjórnirnar beiti sér fyrir
lækkun fargjalda á þessum leiö-
um.