Alþýðublaðið - 29.03.1980, Blaðsíða 1

alþýöu
Laugardagur 29. marz 1980 — 48. tbl. 61. árgangur
FLOKKSSTARFIÐ:
FUJ Reykjavík heldur almennan félagsfund um SÖGU JAFNAÐARMANNA Á
fSLANDI. Fundurinn verður haldinn mánudaginn 31. mars kl. 20.30 í IÐNÓ uppi.
FRUMMÆLANDI: GYLFI Þ. GfSLASON
Fjölmennið og takið með ykkur gesti.
Stjórnin.
Fjárlagafrumvarpid fyrir 1980:
Kostnadarsömum
útgjöldum sleppt úr
fjár lagaf r u m varpi n u
Fjárlagafrumvarpid skekkir þá heildarmynd sem fjárlög eiga aö gefa
Fjárlagafrumvarp rikisstjórnarinnar
hefur veriö mjög til um ræðu i þessari
viku. Á fimmtudaginn fór fram þriðja
umræða og atkvæðagreiöslur um
frumvarpið. Stöku stjórnarþingmenn
gerðu I einstökum málum grein fyrir at-
kvæðum sinum, og vitnuöu þeir yfirleitt i
stjórnarsáttmálann, þegar tillögur voru
samþykktar og felldar. Var svo komið
þegar liða tók á daginn, að þingheimur hló
að þessum sifelldu tiivitnunum og skir-
skotunum tii stjórnarsáttmálans.
Alþýðuflokkurinn er sem kunnugt er
algerlega ósammála frumvarpi þvi til
fjárlaga, sem nú tekur gildi, Alþýðu-
flokkurinn lagöi i minnihlutastjórnartið
sinni fram fjárlagafrumvarp þar sem
gert var ráö fyrir verulegri lækkun tekju-
skatts á almenn laun, en i núverandi
frumvarpier gertráð fyrir, að tekjuskatt-
ur hækki yfir alla linuna.
Breytingatillögur Alþýðuflokksins við
frumvarp núverandi rikisstjórnar eru
settar fram til þess að sniða af þvi frum-
varpi verstu vankantana.
Eiður Guðnason, formaður fjárveit-
ingarnefndar, gerði grein fyrir breyt-
ingartillögum Alþýðuflokksins við aðra
umræðu fjárlaganna. Hann sagði m.a.:
„Eðlilegast hefði verið viö fjárlaga-
geröina nú að byggja á f járlagafrumvarpi
rikisstjórnar Alþýðuflokksins. Núverandi
rikisstjórn valdi hins vegar þann kost aö
vikja i veigamiklum atriðum frá þvi
frumvarpi, en það geröi ráð fyrir veru-
legri lækkun tekjuskatts á almennum
launum, svo og framlagi til jöfnunar hita-
kostnaöar. Tillögur Alþýöuflokksins, sem
ég mæli hér fyrir til breytinga á
fyrirliggjandi fjárlagafrv. miða einungis
að þvi, að sniða af frumvarpinu verstu
agnúana. Tillögur Alþýðuflokksins fela
það I sér aö leitast sé við að gæta aðhalds
af hálfu rikisins, bæði að þvi er varðar
rekstrargjöld og framlög til einstakra
sjóða og skyldra verkefna. Jafnframt
miða þær tillögur aö þvl, að fjárlög taki til
allra meginþátta I rikisbúskapnum, en
ekki séu undanskildar viðbótarálögur af
ýmsu tagi, svo sem vegna jöfnunar hita-
kostnaðar og félagslegra aðgerða á sviði
húsnæöismála eins og fjármálaráðherra
hefur boðað. Þessi vinnubrögð fjármála-
ráöherra, tel ég ekki til fyrirmyndar og
einungis til þess fallin að skekkja þá
heildarmynd, sem fjárlög eiga að gefa.
Þær tillögur sem Alþýðuflokkurinn gerir
til breytinga á fyrirliggjandi frv. til f jár-
laga fyrir árið 1980 eru þessar:
1. Ríkiö dragi úr skattheimtu
Alagður tekjuskattur einstaklinga
lækki, sem nemur 7.2 milljörðum kr.
Nauðsynlegt er að rikiö dragi úr skatt-
heimtu ef vænta á aöhalds af öðrum aðil-
um til viðnáms gegn veröbólgu. Fjrtirh.
hefur látið svo ummælt að á þessu ári sé
ekki svigrúm til grunnkaupshækkana og
samkv. forsendum fjárlagafrv. er kaup-
máttarskerðing 4.5%. Fjárlagafrv. boðar
i raun stórhækkun fekjuskatts. Vegna
kaupmáttarskeröingarinnar er þvi brýnt
að draga úr skattbyrði eftir þvi sem svig-
rúm er til, einkanlega á lægstu tekjur og
vernda með þvi lifskjör launafólks i land-
inu.
Þá gera tillögur Alþðuflokksins ráð
fyrir þvi aö 4 milljörðum kr. verði varið til
jöfnunar á hitakostnaði. í fjárlagafrv.
rikisstj. Alþfl. var gert ráð fyrir 2.3
milljörðum kr. til þessa viðfangsefnis, en
jafnframt var bent á, að afla þyrfti við-
bótarfjármagns til að hækka þá upphæð.
Þessa 2.3 milljarða er hins vegar hvergi
aö finna i frv. núv. rikisstj. og hefur
fjmrh. notaö þá upphæö til annars. En til
að standa viö þau loforö, sem gefin voru
við olíuverðhækkunina á siðastliðnu ári
mun alls þurfa um 4 milljarða kr.
Til umræðu hafa veriö hugmyndir um
sérstakan orkuskatt til að greiða fyrir
jöfnun hitakostnaöar. Við nánari athugun
þess máls hygg ég, að æ fleirum hafi oröiö
það ljóst, að hér er I senn um mjög flókið
og vandasamt mál að ræða, ef tryggja á
það, að hugsanleg skattheimta af þessu
tagi skili þeim árangri, sem til er ætlast,
án þess að hafa óæskileg hliöaráhrif. Sllk
umf jöllum og athugun hlýtur óhjákvæmi-
lega að taka verulegan tima og alla vega
er alveg ljóst, að henni getur ekki lokið
fyrir afgreiðslu fjárlaga. Þetta mál er
hins vegar brýnt og þolir ekki bið. Þvl er I
tillögum Alþýðuflokks gert ráð fyrir, að
málið verði þegar leyst með þessum
hætti, það verði gert innan ramma f jár-
laga en rnálinu ekki visað út 1 óvissuna
eins og nú viröist ætlun rikisstjórnar að
gera.
2. Aukum framlög til
húsnæöis- og dagvistunarmála
I fjárlagafrumvarpi rlkisstjórnarinnar
er gert ráö fyrir verulegum niðurskurði á
framlögum til Byggingarsjóðs rlkisins.
Vitaskuld er ljóst, að fjárhagsvanda þess
sjóðs verður að leysa svo að hann geti
undanbragðalaust staðið við sinar skuld-
bindingar og verður þvi að vænta þess, að
rlkisstj. beiti sér fyrir því. Hins vegar er
ljóst, að Ibúðabyggjendur búa viö sér-
stakan vanda vegna hinnar öru verð-
bólguþróunar. Einkum á þetta við það
unga fólk, sem er aö eignast sina fyrstu
Ibúð. Til aö mæta þeim vanda þarf sér-
stakt átak, sem ekki má dragast og i þvi
skyni gera tillögur Alþýðuflokksins ráö
fyrir, að einum milljarði kr. veröi variö til
félagslegra aðgerða á sviði húsnæðis- og
dagvistunarmála. Til þess að mæta þess-
um útgjöldum, sem ég hef nú gert grein
fyrir og sem samtals nema 12.2 milljörð-
um kr., eru gerðar tillögur um ýmsar
breytingar, án þess að til nýrrar skatt-
lagningar komi á launafólk. Þær breyt-
ingar eru helstar sem hér segir.
Framiög til Byggðasjóðs, jarðræktar og
framræslu eru lækkuö um 20% til sam-
ræmis við lækkun fjárfestingarsjóöa.
Nemur lækkun útgjalda af þessum sökum
samtals 976 millj.kr. Þá er gerö tillaga
um aö niðurgreiðslur á landbúnaðarvör-
um og bætur vegna útflutnings land-
búnaðarafurða lækki og verði i samræmi
við þær tillögur sem gerðar voru I fjár-
lagafrumvarpi rikisstjórnar Alþýðu-
flokks, en lækkun þessara tveggja liöa
nemur samtals 4.2 milljörðum kr. og er
þar stærri hlutinn niðurgreiðslur.
3. Málefni Lánasjóðs íslenskra
námsmanna
Fjárlagafrv. rlkisstj. gerir ráð fyrir
hækkun til Lánasjóðs fsl. námsmanna, er
nemur 3.1 milljarði kr. miðaö við siðustu
fjárlög, Ljóst er, aö hækkun framlagsins
til Lánasjóös isl. námsmanna er ekki i
neinu samræmivið aðrar breytingar milli
ára og aö endurgreiðslur lána til sjóðsins
hafi skilað sér seint og illa og ég held aö ef
þingmenn skoða fjárlagafrumvarpiö, og
hvað þar er gert ráö fyrir að greiðist af
eldri lánum til sjóösins, þá muni þeir
horfa a.m.k. tvisvar, þrisvar ef ekki fjór-
um sinnum á þá tölu, sem þar stendur til
þess að trúa henni, en hún er vlst engu aö
siður rétt. Hér ber brýna nauðsyn til að
framfylgja reglum um eðlilega endur-
greiðslu þessara lána á raunvirði og með
hliðsjón af þvi er lagt til, að framlag til
Lánasjóðsins lækki, en hækki ekki meir
en nemur verðhækkunum milli áranna
1979 og 1980 eða 46.5% en lækkun á fram-
lagi til Lánasjóðs isl námsmanna verður
þvi rúmlega 2.1 milljarður kr. Mér er ljóst
að hér er áreiöanlega ekki um vinsælt mál
að ræða, en ég held að hér se um að ræöa
mál sem þingmenn verði að tala um og
verði að taka afstöðu til. Ef menn skoöa
þá gifurlegu hækkun, sem veröa á fram-
lögum til Lánasjóðs isl. námsmanna, þá
hygg ég, að menn muni sjá, að sú hækkun
er út úr hlutföllum við allar aðrar breyt-
ingar, sem á þessu frumvarpi veröa. Ég
er ekki að draga úr þvi að veita beri
námsfólki aðstoð. Margt námsfólk þarf á
slikri aðstoð að halda, en ég hygg hins
vegar , að ekki þurfi allt námsfólk á allri
þeirri aðstoð að halda, sem hér er gert ráð
fyrir og ég held að ef menn skoða þetta
frumvarp og þær breytingar, sem hér eru
gerðar, þá hljóti þessi breyting að stinga
töluvert i augum. Þetta mál er komiö úr
böndum. Það hlýtur aö verða aö endur-
skoða allar reglur um endurgreiöslu og
fylgja þessu eftir þannig að hér verði um
lán að ræða, sem veröi endurgreitt þegar
námsmenn hefja vinnu að námi loknu.
Það hefur jafnvel orðið svo, að þessi sjóð-
ur væri oröinn eins konar skrimsli i
kerfinu, sem enginn réöi viö. Vist er það
að þaö er ekki þrautalaust að ná sam-
bandi við þennan sjóð til aö ná I upplýs-
ingar, þvi að það virðist vera alveg sama
hvenær dagsins er hringt þangað eöa hve
oft það næst aldrei samband. Hér held ég
að hljóti að þurfa að koma til breytingar
og bið menn um að taka þaö til alvar-
legrar athugunar.
4. Fjármálaráðherra hafi minna
fjármagn til frjálsra afnota
Þá er i tillögum Alþýðuflokksins um
nokkra lækkun að ræða á framlagi til
heimildargreiðslna samkv. 6. gr. fjárlaga
og vegna óvissra útgjalda fjármálaráðu-
neytisins samtals 800 millj. kr., sem þýðir
i raun, aö fjarmálaráðherra hefur nokkru
minna ráðstöfunarfé til frjálsra nota. í til-
lögum Alþfl. er enn fremur gert ráð fyrir
nokkurri tekjuhækkun hjá Afengis- og
tóbaksverslun rikisins. Verði hagnaöar-
aukning fyrirtækisins i samræmi við
launahækkanir á árinu samkvæmt for-
sendum fjárlagafrumvarps, má gera ráð
fyrir, að hagnaðurinn verði 26 milljarðar
kr., en ekki 24 milljarðar, eins og frum-
varpið gerir ráð fyrir. Lagt er til I sam-
ræmi viö þá aðhalds- og sparnaöarstefnu
sem skylt er að fylgja i rekstri og
umsvifum rikisins, að útgjöld vegna
launa og almennra rekstrargjalda lækki,
sem svarar 1% frá frumvarpi rlkisstjórn-
ar, eða um 1130 millj. kr og er þar, að ég
hygg, ekki til mjög mikils mælst. Þá er
gerð tillaga um að fjárveitingar til Hóla-
skóla verði lækkaöar nokkuð, en þar fer
nú engin kennsla fram, sem kunnugt er.
Hins vegar er gert ráö fyrir, að þar veröi
áfram að sjálfsögðu fjármagn til vörslu
mannvirkja og eðlilegs viðhalds.
5. Skattar fyrirtækja lækkaðir —
Ný stefna Alþýðubandalagsins?
Þá er þess að geta, að I frumvarpi nú-
verandi rikisstjórnar er gert ráð fyrir, að
tekjuskattur félaga nemi 10 milljörðum
kr. I frumvarpi rlkisstjórnar Alþýöu-
flokksins var hins vegar gert
ráö fyrir þvl að tekjuskattur
félaga næmi 10 milljöröum 850
millj. kr. Engin rök sýnast hnfga að þvi að
draga úr skattbyröi félaga og er þvi þessi
upphæð lækkuð til fyrra forms nema þvi
aöeins að hér sé um að ræða nýja stefnu
Alþýöúbandalags, að lækka skatta á
fyrirtækjum I landinu. Ti till. Alþýöu-
flokks er enn fremur lagt til að 1700 millj.
kr. veröi varið til að lækka skuld rikis-
sjóðs við Seðlabanka Islands og að
greiösluafgangur lækki sem þvl nemur.
Þessar tillögur sem ég hef nú I þessum
siöasta hluta ræðu minnar gert grein
fyrir, fela i sér margkvissa stefnumótun
til þess að draga úr veröbólgu og vernda
kjör láglaunafólks jafnframt þvi sem rlk-
ið gæti aöhalds hjá sér svo sem það ætlast
til af öðrum.
ff^ðlileaast hefði verið við f jár-
Tagagerðina nú, að byggja á f jár-
lagaf rumvarpi ríkisstjórnar
Alþýðuf lokksins. Núverandi
ríkisstjórn valdi hins vegar þann
kost, að víkja í veigamiklum at-
riðum frá því frumvarpi.
IgggAlþýðuflokkurinn leggur til að
rekjuskattur einstaklinga lækki,
sem nemur 7.2 milljörðum, en
núverandi f járlagaf rumvarp
boðar í raun stórhækkun tekju-
skatts auk kaupmáttarskerðing-
ar, því er brýnt að vernda lífs-
kjör launafólksins í landinu.
tsaaNiðurskurður á framlögum til
Byggingarsjóðs ríkisins bitnar
einkum á því unga fólki, sem er
aðeignastsína fyrstu íbúð. Til að
koma til móts við þarfir þessa
fólks gerir Alþýðuflokkurinn til-
lögu um að f jármagn til félags-
legra aðgerða á sviði húsnæðis-
og dagvistunarmála verði aukið
verulega.
'. Engin rök sýnast hníga að því
ao draga úr skattbyrði félaga og
er því þessi upphæð lækkuð til
fyrra forms nema því aðeins að
hér sé um að ræða nýja stefnu
Alþýðubandalagsins, að lækka
skatta á fyrirtækjum i landinu.