Lesbók Morgunblaðsins - 21.01.1995, Blaðsíða 1
L A Ð S
Stofnuð 1925
3. tbl. 21. JANÚAR 1995 - 70. árg.
Aldarafmæli Davíðs Stefánssonar
ÆSKAOG
ÆSKU STÖÐVAR
eftir Gísla Jónsson
Gu,
DAVÍÐ Stefánsson. Teikning eftir Örlyg Sigurðsson.
Davíð Stefánsson skáld fæddist
í Fagraskógi 21. janúar, 1895.
Af því tilefni er Lesbók helguð
honum. Hér segir frá uppvexti
Davíðs, æskuheimili, skólanámi,
veikindum og svo þeirri
ákvörðun hans, sem fram kemur
í bréfi til Ólafar húsfreyju á
Hraunum þegar hann er 19 ára,
að hann ætlar að verða skáld.
„Líf fólksins, búskap og afiabrögð, læt ég mig
einnig nokkru varða. Aiit treystir þetta gömul
tengsl við hlíðina og fjörðinn. “
(í haustblíðunni 1963).
Þegar jörð var tekin að grænka á
Galmaströnd við Eyjafjörð vorið
1890, giftust Ragnheiður Davíðsdótt-
ir og Stefán Baldvin Stefánsson. Nú
tók að rofa til eftir mestu harðindi
síðari tíma á Norðurlandi. Ungu hjón-
in voru vondjörf og hraust og settu
bú í Fagraskógi. Þar er skammt til
sjávar og gagn af útræði. Brátt fæddust mannvænleg
börn og döfnuðu vel, alin á mjólk og sauðakjöti, fiski
sjódregnum og þar með lifur og lýsi. Fyrst fæddust
meyjar þijár með skömmu millibili: Þóra, Sigríður og
Guðrún; síðan fjórir sveinar: Davíð, Stefán, Valgarður
og (miklu yngstur) Valdimar. Stefán Stefánsson prests
Ámasonar, bóndi í Fagraskógi, naut mikils trúnaðar
sveitunga og sýslunga. Á tíunda hjúskaparári þeirra
Ragnheiðar var hann kosinn á þing, en þar átti hann
um það bil tvítuga setu, þó ekki óslitna. Hann stundaði
bæði landbúskap og sjósókn. Hann átti bæði sexæring
og fjórróið far. Skömmu fyrir aldamót var bú hans orð-
ið með blóma. í Fagraskógi var til dæmis margt sauð-
Fjár á út-eyfirskan mælikvarða. Árið 1895 galt Stefán
mest til almannaþarfa allra bænda í Arnarneshreppi,
enda var þá tvíbýli á Möðruvöllum.
Elsti sonurinn í systkinahópnum í Fagraskógi fædd-
ist 21. janúar 1895. Hann hlaut nafnið Davíð. Ekki
veit ég hvort foreldrunum hefur verið kunn merking
þessa fornfræga nafns: elskaður, kær, en þó er það lík-
legt. Og vafalaust hefur hann verið kærkominn. En
ekki þarf að seilast um hurð til lokunnar. Sveinninn
hét auðvitað eftir móðurföður sínum, Davíð Guðmunds-
syni prófasti á Hofi i Hörgárdal. Sá þótti bæði mikill
af sjálfum sér og var vel kvæntur. Hann átti Sigríði,
dóttur Ólafs Briems, hins fjölgáfaða og listhaga timbur-
meistara á Grund í Eyjafirði. Ólafur þótti mest prýða
bóndastöðuna í Eyjafirði um sína daga. Hann var ein-
kennilega vel hagmæltur, en ætlaði sér ekki hátt sæti
á skáldabekk. En gáfan bjó í blóðinu. Sigríður maddama
á Hofi og Hannes Hafstein ráðherra voru þremenning-
ar. Amma Davíðs skálds var slík kona, að sr. Matthías
Jochumsson, sem tíðum komst minnilega að orði, sagð-
ist ætla að dansa við hana fyrsta dansinn í himnaríki.
Sonur þeirra sr. Davíðs og frú Sigríðar var Ólafur nátt-
úrufræðingur og þjóðfræðasafnari. Oft átti Davíð Stef-
ánsson ungur dvöl á Hofí. Umdi þá kringum hann tónn
þjóðvísunnar sem hann endursöng í fyrstu Ijóðum sínum
af sérkennilegri list og háttvísi.
II
„Faðir minn bafði yndi af fögrum kveðskap og
las þannig.. . að aðdáun hans leyndi sér ekki. “
(Kynni min af séra Matthíasi 1959.)
Davíð hefur lýst því, svo að ekki gleymist, er faðir
hans las fyrir hann einan áheyrenda Víg Snorra Sturlu-
sonar eftir séra Matthías. Þá var Davíð átta ára, og