Alþýðublaðið - 16.11.1984, Blaðsíða 4

alþýðu-
tilETgM
Föstudagur 16. nóvember 1984
Útgefandi: Blað h.f.
Stjórnmálaritstjóri og ábm.: Guðmundur Árni Stefánsson.
Ritstjórn: Friðrik Þór Guðmundsson og Sigurður Á. Friðþjófsson.
Skrifstofa: Helgi Gunnlaugsson og Halldóra Jónsdóttir.
Auglýsingar: Eva Guðmundsdóttir.
Ritstjórn og auglýsingar eru að Ármúla 38, Rvík, 3. hæð.
Sími:81866.
Setning og umbrot: Alprent h.f., Ármúla 38.
Prentun: Blaðaprent, Síðumúla 12.
Askriftarsíminn
er 81866
Síðustu 15 árin hafa AI-
þýðuflokksmenn lagt fram
fjölmörg þingmál er
snerta Iand í þjóðareign.
Nýlega var lagt fram á AI-
þingi frumvarp þessa efn-
is, en fyrsti flutningsmað-
ur frumvarpsins er Kjart-
an Jóhannsson, formaður
Alþýðuflokksins. Nú í vik-
unni mælti Kjartan fyrir
þessu mikilvæga frum-
varpi og fer hér á eftir kafli
úr ræðu Kjartans.
Kjartan Jóhannsson.
Meirihlutinn, þ.e. þrír dómarar af
fimm, töldu óyggjandi sönnun fyrir
eignarrétti ríkisins ekki hafa tekist
og tók því ekki til greina kröfu ríkis-
ins um viðurkenningu á eignarétti
til handa ríkinu á viðkomandi af-
réttum. Minnihlutinn taldi hins
vegar öll skilyrði uppfyllt til að fall-
ast mætti á viðurkenningarkröfur
ríkisins.
í niðurlagi forsenda meirihlutans
segir: „Hins vegar verður að télja að
handhafar ríkisvalds sem til þess
eru bærir, geti í skjóli valdheimilda
sinna sett reglur unt meðferð og nýt-
ingu landsvæðis þess sem hér er um
að ræða, en líta ber til þess að fyrir-
svarsmenn ríkisins hafa viðurkennt
rétt byggðamanna til upprekstrar
Þetta frv. er þáttur í stefnumörk-
un Alþfl. um sameign þjóðarinnar
á landi sínu. Hér á árum fyrr voru
fluttar þingsályktanir á þessa lund
og þá í fyrstu af Braga Sigurjóns-
syni alþm. og reyndar í fyrsta skipti
árið 1970. Þær tillögur voru síðan
endurfluttar í breyttri mynd árið
1972 og 1976, en náðu ekki fram að
ganga. Það varð hins vegar að ráði
hjá Alþýðuflokknum fyrir nokkr-
um árum, að í stað þess að halda
áfram að flytja þessar þingsálykt-
unartillögur mundum við flytja
lagafrumvörp í ýmsa þætti þessa
máls og er þetta eitt þeirra.
Ég vil beina því til Alþingis, sér-
staklega með tilliti til þess dóms
sem þegar hefur gengið í Hæsta-
rétti, að taka nú þetta frumvarp til
raunverulegrar afgreiðslu en láta
það ekki sofna í nefnd eins og gerst
hefur áður.
Þessi lög skortir og Alþingi ber
hreinlega skylda til að taka afstöðu
í málinu.
Kjartan Jóhannsson, formaður Alþýðuflokksins:
Land í þjóðareign
Tilgangur þessa frumvarps er að
lýsa byggðir íslands þjóðareign,
það er að segja öll þau landsvæði
sem aðrir en ríkið hafa ekki eignar-
heimildir fyrir, lýsa þau eign þjóð-
arinnar í umsjá ríkisins og Alþingis.
Þetta næði til fasteignaréttinda svo
sem vatnsréttinda og jarðhita og
námuréttinda, og annarra þeirra
réttinda sem eru bundin eignarrétti
landsins.En beitarréttindi og veiði-
réttind yrðu óbreytt frá því sem nú
er.
Það er ekki ýkja langt síðan það
gekk dómur í Hæstarétti um mál af
þessu tagi. Samkvæmt þeim hæsta-
réttardómi á enginn beinan eignar-
rétt að afréttum, og Alþingi getur
ákvarðað eignarrétt ríkisins með
lögum og það yrði ekki talið eignar-
nám.
Hæstiréttur felldi þegar 1955
þann dóm að eignarréttur heima-
manna að Landmannaafrétti, hvort
heldur hreppsfélaganna eða eig-
enda og ábúenda jarðanna, væri
ekki fyrir hendi. Þess ber hins vegar
að geta að í þessu dómsmáli viður-
kenndi stefnandi þ.e.a.s. ríkið, rétt
byggðamanna til upprekstrar og
annarra afréttarnota sem lög leyfa
eða venjur eru fyrir.
Varðandi eignarkröfu ríkisins
sem dæmt var í árið 1981 fór svo að
hæstiréttur varð ekki sammála í
afstöðu sinni til þessa atriðis.
og annarra afnota sem eða venjur
eru fyrir“
í grein sem Gunnlaugur Claes-
sen, ríkislögmaður, hefur ritað
dregur hann málið saman með eft-
irfarandi hætti: „Niðurstaðan er
nánast sú að enginn eigi beinan
eignarrétt að afréttinum. Eignarétti
heimamanna er alfarið synjað og
meirihlutinn telur ríkið ekki hafa
sannað sinn rétt nægjanlega. Nið-
urlag forsendanna er hins vegar at-
hyglisvert. Það er ljóst að Alþingi
getur ákvarðað eignarrétt ríkisins
með lögum, og slík löggjöf yrði
ekki metin sem eignarnám, a.m.k.
ekki gagnvart þeim sem voru alilar
þessa máls“
Jón Baldvin Hannibalsson, alþingismaður
„Fórnarlömb
að ósekju“
Jón Baldvin Hannibalsson.
Stefna núverandi stjórnarflokka
var frá upphafi dæmd til að að
mistakast, eins og Alþýðuflokks-
menn sögðu fyrir í stjórnarmynd-
unarviðræðum 1983. Þeir spádóm-
ar hafa nú gengið eftir. Astæðurnar
eru m.a. þessar:
1. Ríkisstjórnin hefur slegið enda-
laust á frest óumflýjanlegum
ákvörðunum um fjárhagslega end-
urskipulagningu sjávarútvegsins.
Við þær kringumstæður gerir geng-
islækkun aðeins illt verra með því
að hækka enn greiðslubyrði
skuldugustu fyrirtækja. Rangt
gengi ýtir hins vegar undir vaxandi
viðskiptahalla og og þar með aukna
erlenda skuldasöfnun.
2. Ríkisstjórnin hefur í engu hrófl-
að við hinu pólitíska fyrirgreiðslu-
kerfi fjármagnsins, sem reynslan
sýnir að er ófært um að beina tak-
mörkuðu fjárfestingarfé til arð-
bærustu verkefna og stendur vexti
og viðgangi vaxtargreina fyrir þrif-
um.
3. Stjórnarflokkarnir hafa ekki
þorað að ganga í berhögg við rót-
gróna hagsmuni milliliðakerfisins í
landbúnaði, sem leggur skattgreið-
endum og neytendum þungar byrð-
ar á herðar.
4. Misráðin tilraun stjórnarflokk-
anna með „frjálsa vexti“ hefur ekki
ýtt undir aukna sparifjármyndun,
en hins vegar hækkað fjármagns-
kostnað og greiðslubyrði útflutn-
ingsatvinnuvega. Forsætisráðherra
hefur viðurkennt, að þessi vaxta-
pólitík fái ekki staðist.
5. Ríkisstjórnin hefur misboðið
réttlætiskennd þjóðarinnar með því
að ætla hluta þjóðarinnar að axla
allar byrðar af herkostnaðinum
gegn verðbólgunni. A sama tíma
hafa forréttindahópar, eins og fyr-
irtæki og aðilar með sjálfstæðan
rekstur, notið verulegra forréttinda.
Sú staðreynd að einkaneysla hefur
haldist í svipuðu horfi þrátt fyrir
hrap ráðstöfunartekna launþega
sýnir, að fjölmennir hópar hafa
bætt hag sinn á kostnað hinna, sem
fært hafa fórnir. Ríkisstjórnin
skuldar þjóðinni skýringu á þessu.
6. Ríkisstjórnin hefur horft á það
aðgerðarlaust að hluti þjóðarinnar
sleppur að verulegu leyti við að axla
sinn hluta af skattbyrðinni. Skatt-
undandráttur og skattsvik, lögleg
og ólögleg, nema mörgum milljörð-
um króna. Þetta má ekki líða á
sama tíma og rekstrargrundvöllur
launþegaheimilanna er lagður í
rúst.
Bæði núverandi og fyrrverandi
stuðningsmenn stjórnarflokkanna
viðurkenna opinberlega að núv.
ríkisstjórn hefur níðst á þeim trún-
aði, sem henni var sýndur; hún fékk
gullið tækifæri til að verða við ósk-
um þjóðarinnar um róttækar um-
bætur. Þetta tækifæri hefur hún
látið sér úr greipum ganga.
„Ef ríkisstjórnin hefði þekkt sinn
vitjunartíma og strax í vetur eða
vor undirbúið að eigin frum-
kvæði verulegar lækkanir á
tekjuskatti á einstaklinga og
lækkun okurtolla, er ég san.n-
færður um að það ófremdará;-
stand sem nú er hefði aldrei skap-
ast. Almenningur veit, að skatta-
lækkun og lækkun á almennu
verðlagi er eina raunhæfa kjara-
bótin og stéttarfélögin hefðu
fegin farið þá leið ef ríkisstjórnin
hefði sýnt lit nógu snemma. Og
mér er til efs að til nokkurra
verkfalla hefði komið. En nú er
of seint í rassinn gripið, stjórnin
hefur misst tiltrú mikils hluta al-
mennings og getur því miður að-
eins sjálfri sér um kennt"
Þessi ummæli rótgróins forystu-
manns sjálfstæðismanna í Hafnar-
firði, tekin úr Morgunblaðsviðtali
(25.10!84) staðfesta, að ríkisstjórn-
in er á hraðri leið að glata tiltrú fyrri
stuðningsmanna. Sá veldur miklu,
sem upphafinu veldur.
Með því að horfa aðgerðarlaust á
sívaxandi hróplegt misrétti og mis-
munun þjóðfélagshópa, safnaði
ríkisstjórnin glóðum elds að höfði
sér. Vonbrigði og reiði almennings
brutust út í harðvítugum og dýr-
keyptum verkföllum. Verkföll eru
neyðarréttur almennings, þegar í
nauðir rekur, gagnvart skilnings-
sljóum stjórnvöldum. „Staðreynd-
in er sú að fólki er nóg boðið, því er
misboðið og því er ofboðið. Mönn-
um finnst að þeir hafi verið gerðir
að fórnarlömbum að ósekju,“ —
segir sjálfstæðisleiðtoginn frá
Hafnarfirði. Þarf frekar vitnanna
við?
Hvers vegtia vantraust á ríkisstjórnina? Af því að tími hennar er löngu út-
runninn og hún áyfir höfðisér stórkostlega „stöðumœlasekt“.Smartmynd