Alþýðublaðið - 25.09.1985, Blaðsíða 4

Alþýöublaðið, Ármúla 38, 3. hæð, 108 Reykjavík., Sími: 81866
Úlgefandi: Blað hf.
Ritstjórn: Friðrik Þór Guðmundsson (ábm.) og Jón Daníelsson.
Framkvacmdastjóri: Valdimar Jóhannesson.
Skrifstofa: Helgi Gunnlaugsson, Halldóra Jónsdóttir og Eva Guðmundsd.
Setning og umbrot: Alprent hf., Ármúla 38.
Prentun: Blaðaprent hf, Síöumúla 12.
Miðvikudagur 25. september 1985
alþýðu-

Áskriftarsíminn
er 81866
Á FRAMTÍÐARVEGI
Um hið sögulega hlutverk jafnaðarmanna
SKOÐANAKÖNNUN á vegum
NT sl. vetur um afstöðu nýrra kjós-
enda (18—22ja ára) til stjórnmála-
flokka leiddi í Ijós, að tveir skoð-
anahópar eru langsamlega fjöl-
mennastir: Ihaldsmenn (47°/o) og
jafnaðarmenn (33%).
í samanburði við þessar megin-
fylkingar eru fylgjendur Alþýðu-
bandalagsins, Framsóknar og
Kvennalista meðal ungs fólks litlir
minnihlutahópar.
Ef niðurstöður þessarar skoð-
anakönnunar gefa rétta mynd af
pólitískum viðhorfum yngstu kyn-
slóðarinnar í landinu, þarf enginn
að verða hissa, þótt flokkakerfi og
stjórnarfar á íslandi taki róttækum
breytingum á næstu árum.
Óskaandstæðingar
Áratugum saman hentaði það vel
íhaldsmönnum annars vegar og
kommum hins vegar að tilnefna
sjálfa sig sem hina andstæðu póla
stjórnmálanna. Aðrir ættu að til-
heyra miðjumoðinu.
íhaldsmenn sögðu: Við erum
brjóstvörn lýðræðisins gegn alræði
sovétkommúnismans. Öðrum er
ekki að treysta til að halda komm-
unum í skefjum.
Kommúnistar sögðu: Við erum
höfuðandstæðingar auðvaldsins,
og þeir einu sem viljum afnema
auðvaldsskipulagið og koma á
„sósíalisma“. Öðrum er ekki að
treysta. — Þeir voru ýmist stimpl-
aðir svikarar við „málstaðinn" eða
taglhnýtingar auðvaldsins vegna
hagsmunatengsla.
Þessi svart/hvíta heimsmynd var
áratugum saman talin góð og gild,
þrátt fyrir að hún var út úr fókus og
afskræming veruleikans allan tím-
ann.
En hún hentaði íhaldi og komm-
um vel: Sjálfstæðismenn vissu að
kommúnistar gætu aldrei náð nema
eftir Jón Baldvin
Hannibalsson,
formann
A Iþýðuflokksins
15 til 20% fylgi að hámarki og því
aldrei ógnað meirihluta og velfarn-
aði Sjálfstæðisflokksins. Og
kommarnir vissu, að meðan þeir
héldu sínum styrk gætu jafnaðar-
menn ekki náð fjölda- og verka-
lýðsfylgi, sem nægði til að mynda
trúveröugan valkost í staðinn fyrir
íhaldið.
í þessum vítahring hefur íslenzk
pólitík verið allt frá því 1938. Marg-
ir hafa reynt að rjúfa þennan víta-
hring, en engum tekizt hingað til.
Afleiðingarnar hafa lýst sér í
ábyrgðarlausu stjórnarfari sundur-
leitra og stefnureikulla samsteypu-
stjórna.
Á nýjum grunni
I fyrsta sinn í lýðveldissögunni
eru nú raunhæfar horfur á að tak-
ast megi að endurskipuleggja
flokkakerfið á öðrum og traustari
grundvelli:
Að leifum sovéttrúboðsins verði
þokað til hliðar og lýðræðis-
jafnaðarmönnum takist að end-
urskipuleggja sig sem fjölda-
hreyfingu með 30—40% at-
kvæða að baki; og vinna þar
með fylgi af Sjálfstæðisflokkn-
um og taka við af honum sem
forystuafl um stjórn landsins.
Takist þetta verður það í ætt við
það sem gerðist í þýzka Sambands-
íýðveldinu á 7unda áratugnum, en
umfram allt í líkingu við þróun
mála í 4ða lýðveldinu í Frakklandi á
8unda áratugnum, sem Iauk með
valdatöku Mitterrands og félaga.
Hvers vegna nú?
Flvers.vegna þessi umskipti nú?
Vegna þess m. a. að sovéttrúboð-
ið íslenzka er endanlega pólitískt
gjaldþrota. Áratugum saman boð-
aði það formúlu sósíalisma (afnám
einkaeignarréttar og allsherjar-
þjóðnýtingu). I nafni þessarar for-
múlu, sem alls staðar hefur endað í
lögregluríki, klufu menntakomm-
arnir verkalýðshreyfinguna og
flokk hennar, Alþýðuflokkinn,
hvað eftir annað.
Nú afneita þeir að vísu fortíð
sinni eins og Pétur postuli forðum.
En þeir hafa aldrei haft manndóm
til að brjóta til mergjar hvers vegna
þeir höfðu rangt fyrir sér í öllum
grundvallaratriðum í hugmynda-
fræðistyrjöld þeirra gegn lýðræðis-
jafnaðarmönnum í hálfa öld. Enn
halda þeir dauðahaldi í ríkisforsjár-
trúna — enda árangursleysi þeirra í
þremur ríkisstjórnum með endem-
um.
Þess vegna eru þeir rúnir trausti.
Þess vegna eiga þeir ekkert erindi
við ungt fólk.
Þess vegna er þeirra tími liðinn.
AHsnægtir og örbirgð
Til skamms tíma var mikill völlur
á markaðshyggjupostulum yngri
kynslóðar í Sjálfstæðisflokknum.
Hver er ágreiningur jafnaðar-
manna við þá? Vissulega ekki um
nauðsyn samkeppni á markaði til
að halda niðri kostnaði og vöru-
verði, neytendum í hag. Ekki heldur
um frelsi einstaklingsins til fram-
taks og frumkvæðis í atvinnulífinu
sem forsendu hagvaxtar — bættra
lífskjara.
Um þetta er enginn ágreiningur
við jafnaðarmenn.
Það er þegar markaðshyggju-
postular afneita ábyrgð og hlut-
verki lýðræðislega kjörins ríkis-
valds til að stuðla að jafnari eigna-
og tekjuskiptingu en markaðurinn
skilar, sem jafnaðarmenn segja:
Hingað en ekki lengra. Dreift efna-
hagsvald (blandað hagkerfi) sem
forsenda lýðræðis — já. En óheftur
markaðsbúskapur leiðir til um-
skautunar þjóðfélagsins, þar sem
allsnægtir forréttindahópa og ör-
birgð og réttleysi fjöldans þrífst
hlið við hlið.
Slíkt þjóðfélag fær ekki staðizt
til lengdar.
Slíkt þjóðfélag er siðferðilega
fordæmanlegt.
Sögulegt hlutverk
Það er sögulegt hlutverk lýð-
ræðisjafnaðarmanna að koma í
tæka tíð í veg fyrir að þjóðfélagið
leysist upp í stríðandi hópa, sem
sagt hafa sig úr lögum hver við ann-
an og berast á banaspjótum. Það
gera jafnaðarmenn með fyrirbyggj-
andi þjóðfélagslegum umbótum
gegnum tekjujöfnunarkerfi (eins
og t. d. skatta, trygginga- og hús-
næðislánakerfi) á vegum ríkisvalds-
ins.
íafnréttI
Félagar í FUJ i Hafnarfirði hafa
gefið út blaðið „Jafnrétti“. Er þar
að finna greinar eftir Elínu S.
Harðardóttur, Emil L. Sigurðsson,
dr. Gylfa Þ. Gíslason, Guðmund
Árna Stefánsson og Jón Baldvin
Hannibalsson, með meiru, en það
er einmitt grein Jóns Baldvins sem
er að finna hér á baksíðu Alþýðu-
blaðsins.
• Ef við viljum brúa bilið milli
hinna tveggja þjóða, verðum við
að beita úrræðum jafnaðar-
manna.
• Ef við viljum tryggja hinum
ungu og eignalausu þegnrétt í
þessu þjóðfélagi, verðum við að
beita úrræðum jafnaðarmanna.
• Þess vegna á jafnaðarstefnan nú
greiðari aðgang að hug og hjarta
unga fólksins en nokkru sinni
síðan á kreppuárum.
• Þess vegna á jafnaðarstefnan
framtíðina fyrir sér hér á landi
sem annars staðar.
— Jón Baldvin.
Molar
stjórinn. Mig vantar eiginlega tvo,
einn til að taka við starfinu — og
svo þann sem ég hafði áður!
Hlutfallið á reiki
Það er gamall siður á ýmsum
blöðum að reyna að gera fyrir-
sagnir þannig úr garði að þær
verki spennandi og hvetji lesand-
ann til að kynna sér nánar efni
greinarinnar. Ýmis brögð eru not-
uð í þessu efni og stundum kemur
fyrir að í fyrirsögninni er kveðið
mun fastar að orði en frásögnin
gefur tilefni til.
Þannig gerðist það í einu dag-
blaðanna nú fyrir skemmstu, þeg-
ar greint var frá jarðskjálftanum í
Mexíkó, að samkvæmt fyrirsögn
á forsíðu var Mexíkóborg í rúst.
Inni í blaðinu var svo ekki nema
hálf borgin í rúst og daginn eftir
voru rústirnar komnar niður í
einn þriðja hluta borgarinnar,
sem kannski er nú yfrið nóg þegar
allt kemur til alls.
Auglýst eftir heilsugæslu
Vormenn frjálshyggjunnar halda
því fram, sem kunnugt er, að hið
opinbera eigi að hafa sem allra
minnst afskipti af þegnum þjóð-
félagsins en láta einkaaðilum eftir
að sinna hvers kyns þjónustu.
Þannig er það mál manna sem
aðhyllast þessar kenningar, að
m.a. sé hið frjálsa framtak ein-
staklinganna fullfært um að ann-
ast heilsugæslu. Þessar kenningar
mælast að vísu misjafnlega fyrir,
en a.m.k. einn þegn hins íslenska
þjóðfélags leitar um þessar mund-
ir að heilbrigðisþjónustu hins
frjálsa framtaks. Þetta er rithöf-
undurinn Pjetur Hafstein Lárus-
son, sem nýlega birti eftirfarandi
auglýsingu hér í blaðinu:
Auglýsing
— eftir tilboðum í
lœkningu þrátláts
kvefs
Þar eð ég undirritaður hef lengi
þjáðst af þrálátu kvefi sem er þeirr-
ar náttúru að eigi má á því vinna
innan félagslegs heilbrigðiskerfis,
auglýsi ég hér með eftir tilboðum I
lækningu af þessu mínu meini.
Þeim læknum sem hug kynnu að
hafa á tilboði í nefið á mér og því
sem þar leynist innan nasa, skal
bent á að skilafrestur rennur út 1.
október nk.
Tilboðin sendist undirrituðum
að Baldursgötu 3 í Reykjavík.
Pjetur Hafstcin Lárusson.
Þessi mynd birtist fyrir skemmstu í NATÓ-blaðinu (NATO Review) og sýnir utanríkisráðherra 35 ríkja
stilla sér upp til myndatöku á 10 ára afmæli Helsinki-sáttmálans. Nýkjörinn heiðursforseti Nato er að sjálf-
sögðu með á myndinni. Hann er að finna yst til hœgri og trúlega í sérstakri heiðursforsetastellingu.
Að láta sig hverfa
Það gerist alltaf annað slagið að
menn sem trúað er fyrir veruleg-
um fjármunum, falli í þá freistni
að láta eitthvað af þeim — og
stundum helst allt saman — renna
í eigin vasa. Nýleg dæmi um þetta
eru framkvæmdastjóri Blindrafé-
lagsins, sem gerðist sekur um fjár-
drátt svo sem kunnugt er af blaða-
skrifum, og sömuleiðis herma nú
nýjustu fregnir að annað viðlíka
mál sé komið upp kringum Mynd-
bandaleigu kvikmyndahúsanna.
Svo er sagt að maður nokkur í
atvinnuleit hafi nýlega komið að
máli við forstjóra ónefnds fyrir-
tækis hér í borginni og spurt hvort
rétt væri að hann vantaði gjald-
kera.
— Jú, það er rétt, sagði for-