Alþýðublaðið - 17.03.1987, Blaðsíða 1

alþýóu
Þriðjudagur 17. mars 1987
52. tbl. 68. árg.
Hitaveitu-
málin
enn í salti
„Ég og fjármálaráðherra höfum
gefið grænt ljós um að borað verði
eftir heitu vatni í Vestmannaeyjum.
Það er mikil von um að hægt verði
að komast niður á heitt vatn, sem
geti orðið til þess að bæta hag Fjar-
hitunar Vestmannaeyja til næstu
3—5 áraþ sagði Albert Guðmunds-
son, iðnaðarráðherra, í samtali við
Alþýðublaðið i gær. Albert sagði að
ráðherrarnir hefðu enn ekki fjallað
Albert Guðmundsson iðnaðarráö-
herra: „Ég og fjármálaráðherra
höfum gefið grœnt Ijós að borað
verði eftir heitu vatni i Vestmanna-
eyjum.“
um fjárhagsvanda veitnanna, en
þau mál hafa verið til umfjöllunar í
nefnd frá því í haust. Sérstök nefnd
fjallaði um tæknilegu hlið mála og
hefur hún skilað áliti sínu og tóku
ráðherrarnir sínar ákvarðanir, varð-
andi Fjarhitun Vestmannaeyja, á
grundvelli niðurstöðu þeirrar
nefndar.
I haust setti iðnaðarráðherra á
laggirnar nefnd undir forsæti Jón-
asar Elíassonar, aðstoðarmanns
ráðherra, og var henni falið að
vinna tillögur til lausnar hitaveitna
í landinu. Nefndin vinnur nú að
gerð lokaskýrslu og sagðist Albert
vonast til að fá hana í hendur á
næstu dögum. Töluverður dráttur
hefur orðið á að nefndin skilaði af
sér, en í síðustu viku kvaðst ráð-
herra mundu fá skýrsluna þá í lok
vikunnar.
Samkvæmt lánsfjárlögum hefur
fjármálaráðherra heimild að
fengnu samþykki fjárveitingar-
nefndar, að leggja til fjármagn til
að greiða úr fjárhagsvanda veitn-
anna. Albert sagði að Alþingi hefði
fjallað um málið þannig að ekki
væri nauðsynlegt þess vegna að
fjalla um það ferkar á þingi. Hann
sagði að það væri ekkert að van-
búnaði að kalla fjárveitingarnefnd
saman ef til þarf.
Kjarabœtur hjá ríkinu:
Biðröð hjá Indriða
eða Indriði í biðröð
„ Menn eru allir af vilja gerðir, en það gengur e.t.v.
ekki í samræmi við það“, sagði Kristján Thorlacius, for-
maður Hins íslenska kennarafélags, í samtali við Al-
þýðublaðið í gær. Kennarar og samninganefnd fjár-
málaráðuneytisins funduðu til klukkan sjö í gærmorg-
un, en boðað verkfall kennara hófst á miðnætti þá um
nóttina. Ákveðið var að viðræður héldu áfram eftir
klukkan fimm í gær. Niðurstaða þeirrar lotu lá ekki fyr-
ir áður en Alþýðublaðið fór í prentun í gærkvöldi.
Kristján sagðist vera svona sæmilega bjartsýnn“, þegar
blaðamaður náði tali af honum fyrir fundinn í gær.
Indriði H. Þorláksson, formaður
samninganefndar ríkisins, hefur í
nógu að snúast þessa dagana. Um
40 launahópar bíða fyrir utan dyrn-
ar hjá honum. í gær komust færri
að hjá honum en vildu. — Ákveðin
forgangsröð virðist gilda um það.
Bentu viðmælendur blaðsins á í
gær að auðvitað þyrfti Indriði að
eta, drekka og sofa, eins og annað
fólk.
Dýralæknar áttu bókaðan fund
með samninganefndinni í gær-
morgun, en af þeim fundi gat ekki
orðið. Hjúkrunarfræðingar áttu
einnig von á fundi með Indriða og
félögum í gærmorgun en af því gat
heldur ekki orðið. Hjúkrunarfræð-
ingar hjá BHM hafa boðað verkfall
frá og með fimmtudegi.
Eftir hádegi í gær átti fjármála-
ráðherra hátt í tveggja tíma fund
með Indriða og trúnaðarmönnum
sínum. í gær hafði ráðherra ekki
enn komið beint inn í viðræðurnar,
en heimildarmenn Alþýðublaðsins
töldu í gær líklegt að ráðherra biði
eftir viðkvæmu augnabliki. Voru
menn farnir að sja fyrir sér fyrir-
sagnir Mogga og DV: „Þorsteinn
leysti hnútinn", eða „Ráðherra
ruddi brautina til samkomulags".
Alþýðublaðið spurði Kristján
Thorlacius í gær hvort hann ætti
von á því að verið væri að smíða
kosningatromp handa Þorsteini.
„Ég vil nú ekkert um það segja. Það
væri reyndar ánægjulegt ef einhver
gæti leyst hnútinn"
I gær lá kennsla að mestu leyti
niðri í framháldsskólunum eftir að
rúmlega 1100 kennarar yfirgáfu
vinnustaði sína.
Biður Þorsteinn eftir nýju kosn-
ingatrompi. — Það verður ekki ó-
nýtt fyrir hann að komast inn í við-
ræður á viðkvœmu augnabliki og
leysa hnútinn. I gœr voru menn
strax farnir að móta fyrirsagnir:
„Þorsteinn leysti hnútinn“, „Ráð-
herrann ruddi brautina til sam-
komulags. ..“
Menn benda á að Indriði H. Þor-
láksson þurfi að eta, drekka og
sofa, eins og annað fólk. — Um 40
launahópar bíða spenntir fyrir utan
dyrnar hjá honum. Eða er Indriði
e.t.v. líka í biðröð . . .
„Það er allt í einu orðið svo rúmt
að maður fær hálfgert víðáttubrjál-
æði“, sagði Guðni Guðmundsson,
rektor Menntaskólans í Reykjavík, í
samtali við Alþýðublaðið í gær.
Guðni var að vonum dapur en sagð-
ist þó enn Iifa í voninni. Hann var
bjartsýnn á að deilan leystist strax á
fundinum sem hófst klukkan
fimm.
Kennarar við MR höfðu, að sögn
Guðna, undirbúið nemendur varð-
andi lesefni fram í tímann. „Þau
eiga því að vita nokkurn veginn
hvað þau eiga að Iesa“ Guðni sagði
að þetta væri þriðja verkfallið sem
nemendur í 5. og 6. bekk skólans
lentu í. „Það er í raun og veru
skelfilegt að þetta skuli lenda á
sömu árgöngunum ár eftir ár. Þetta
hlýtur að koma niður á krökkun-
um“ Blaðamaður spurði Guðna
hvort nokkur þyrfti að efast um
það. Kennararnir hlytu að vera til
einhvers gagns! „Jú það er náttúr-
lega eitt í þessu“, sagði Guðni og
hló af sinni alkunnu snilld.
Lára V Júlíusdóttir:
Yfirvinnu þyrfti að
útrýma með öllu
„Við konur viljum meina að það
hafi sýnt sig að almenn yfirvinna í
landinu hafi að jafnaði vérið um
það bil tveir tímar til viðbótar dag-
vinnu, en aftur á móti megi hæg-
lega ná sömu afköstum með átta
tíma dagvinnu einni saman, þó að
þessir hefðbundnu tveir eftirvinnu-
tímar komi ekki til. Við viljum sem
sagt meina að afköstin þurfi ekki að
minnka þótt þessir yfirvinnutímar
verði klipnir af,“ segir Lára V. Júlí-
usdóttir lögfræðingur ASÍ við Al-
þýðublaðið.
„Sem dæmi um þetta er til dæmis
yfirvinnubann iðnaðarmanna á átt-
unda áratugnum, eins og menn ef
til vill muna. Þá var hægt að sýna
fram á að afköstin minnkuðu ekki
þrátt fyrir skemmri vinnutíma.
Einnig má geta þess, að í allri al-
mennri þjónustu er ekki gert ráð
fyrir lengri vinnutíma en átta
stundum á dag og það gefur upp
hugmyndina um það, hvort ekki
væri einnig hægt í öðrum greinum
atvinnulífsins að „þjappa" vinn-
unni saman, þannig að afköstin
minnkuðu ekki, þrátt fyrir að þessir
tveir umtöluðu tímar yrðu teknir af.
Ég held einnig að allir geti verið
sammála um að eftir átta stunda
vinnudag eru menn í raun búnir að
fá nokkuð nóg, — fólk er orðið
þreytt og alls ekki eins afkastamikið
eftir strangan átta tíma vinnudag.
Það er því mikil spurning hvað at-
vinnurekandinn fær i rauninni út úr
viðbótartímunum, sem hann að
auki þarf að kaupa hærra verði en
dagvinnuna. Þannig fer þetta í hálf
vandræðalegan hring: Atvinnurek-
andinn fer að borga vinnu hærra
verði sem hann i raun fær minna út
úr. Ég held að allir sjái óhagræðið
í þessu. Þarna virðist vera einhver
hugsanaskekkja, bæði hjá vinnu-
veitandanum og launafólkinu, sem
náð hefur að festa rætur á löngum
tíma. Fólk er einhvern veginn farið
að trúa því að það sé nauðsynlegt
að vinna þessa yfirvinnu. Aftur á
móti, ef fólk næði því að vinna
skipulegar yfir daginn, þá er senni-
legt að það myndi skiia sömu af-
köstum þótt yfirvinnan kæmi ekki
til.
En það þarf að gera fleira en að
hækka dagvinnukaupið og halda
svo öllu öðru óbreyttu. Fólk myndi
þá mjög sennilega hugsa eitthvað á
þá leið, að það væri að vísu búið að
fá þessa kauphækkun, en að það
yrði samt með einhverjum hætti að
drýgja tekjur sínar. Bjóðist þá yfir-
vinnan eftir sem áður, — þá fer fólk
einfaldlega að vinna hana aftur.
Þrennt er það þó sem bent hefur
verið á til þess að reyna að koma í
veg fyrir þetta: í fyrsta lagi eru uppi
hugmyndir um að gera yfirvinnuna
þgið dýra, að atvinnurekendur forð-
ist áð kaupa slíka vinnu, nema í
undantekningartilfellum. í því
sambandi er verið að tala t.d. um
150% álag á yfirvinnutaxta, svona
sem hugmynd, þannig að þar yrði
svo stórfelldur munur að yfirvinna
yrði aðeins unnin í neyðartilvikum.
Og þá yrði slíkt í höndum atvinnu-
rekenda, hvenær þeir meta að slíkt
yrði nauðsynlegt.
í öðru lagi mætti hugsa sér það
að yfirvinnuálagið yrði gersamlega
fellt niður og jafnvel að öll vinna til
viðbótar við átta tímana yrði ódýr-
ari heldur en dagvinnan. Ef til vill
erum við þarna komin nokkuð út í
öfgafulla hluti, en hugmyndin á
bak við þetta er vitaskuld sú, að
launafólkið sjái sér hreinlega engan
hag í yfirvinnu og afþakki hana fyr-
ir bragðið. Ef okkur tækist að fá
fólk til að fallast á þessa leið, þá er
ekki að vita nema að hún yrði einna
áhrifaríkust þrátt fyrir allt. Sem
sagt: launafólk vinni þá sína átta
tíma og búið.
En þarna vaknar strax spurning:
Hvað á þá að gera við því hroðalega
peningaleysi sem fólk býr við? Rek-
ur það menn ekki hreinlega til að
gera samt eitthvað til viðbótar? Þá
er til í dæminu, þótt það verði trú-
lega erfiður róður, að auka vægi
dagvinnunnar það verulega, að
þetta hroðalega peningaleysi sem
menn búa við, þjaki fólkið ekki eins
og það gerir í dag. Hitt er svo annað
mál, að við verðum líka að átta okk-
ur á hvernig þetta peningaleysi al-
mennings er til komið. Er það ekki
t.d. vegna þess að hér er fólki boðið
upp á það, að borga niður þakið yf-
ir höfuðið á sér að miklu leyti á tiu
árum í staðinn fyrir fjörutíu árum,
svo einhver tala sé nefnd. í því
dæmi er brýn nauðsyn að dreifa
kostnaði við húsnæðisöflun yfir
miklu lengri tímabil en gert er í dag.
Fleira mætti að sjálfsögðu nefna í
þessu sambandi.
Það sem við erum í raun að gera,
er að reyna að hugsa út nýtt og betra
þjóðfélag, þar sem tekjunum sem
til skipta eru er virkilega jafnað út,
þannig að menn geti virkilega lifað
lífinu án þess að fyrirfara sér með
vinnuþrælkun.
Þriðja leiðin sem sett hefur verið
fram sem hugmynd, er eins konar
stjórnvaldsleið eða valdboð, þar
sem kæmi hreinlega fyrirskipun
„að ofan“ sem hreinlega bannaði
öllum aðilum, vinnuveitendum og
launafólki, að vinna lengri vinnu-
viku en þessar lögbundnu 40 stund-
ir á viku. Ég reyndar sé þessa leið
alls ekki fyrir mér sem þá réttu. Mín
skoðun er að þetta verði að koma
frá fólkinu sjálfu, þ.e.a.s. atvinnu-
rekstrinum og launafólkinu. En
þetta krefst samvinnu aðila. Svo
mikið er vístþ segir Lára V. Júlíus-
dóttir.