Alþýðublaðið - 30.04.1988, Blaðsíða 4

4
Laugardagur 30. apríl 1988
UMRÆÐA
Jón Baldvin
Hannibalsson
skrifar
HEFUR EINHVERJUM LAX-
VEIÐILEYFUM VERIÐ SKILAÐ?
/ tilefni af vantrauststillögu á ríkisstjórnina
„Hvernig væri aö forstjóraveldiö gengi á undan meögóðu fordæmi og seldi eitthvaö af þeim 1500 lúxuskerrum sem þeir hafa keypt á kaupleigukjör-
um — undir þvi yfirskyni aö þær væru vaxtarbroddur atvinnulífsins?" spyr fjármálaráðherra m.a. í umræðugrein sinni um vantrauststillögu stjórnar-
andstööunnar.
Þad eru sex vikur frá því
þessi ríkisstjórn greip til aö-
gerða til að rétta hlut útflutn-
ingsgreinanna. Víst hafa ytri
skilyröi versnað siðan. Samt
skulu menn varast að fara
með stórar ýkjur. Útflutnings-
verömæti á fyrsta ársfjórð-
ungi hefur hækkað um 10%.
Útgerðin stendur i járnum en
Þjóðhagsstofnun segir halla
sjávarútvegsins í heiid vera á
bilinu 4-6%. Nýjustu tölur
um viðskiptahalla benda til
þess að hann fari minnkandi.
A f lúxuskerrum
og laxveiðileyfum
Það er einfaldlega ekki
nógu gott að Ijúka 4 ára góð-
æri með volæði: Að heimta
að ríkið breyti leikreglum og
svíki málm og mynt — og
launþegar færi fórnir, þarfn-
ast betri rökstuðnings. Þeir
launþegar sem skildir voru
eftir við veisluborð offjárfest-
ingarog launaskriðs, og nú
eru að fá leiðréttingu sinna
mála, bera ekki ábyrgð á er-
lendum lántökum offjárfest-
ingu, bruðli og sólund geng-
inna góðærisára.
Ef versnandi ytri skilyrði
krefjast þess að fórnirverði
færðar þá skulu allir leggja
fram sinn skerf: Atvinnurek-
endur ríkisvald og launþegar.
— Ekki launþegar einir.
Nokkrar spurningar: Hvern-
ig væri að útgerðarmenn
frestuöu að hluta fjárfesting-
aráformum upp á4 milljarða?
Hvernig væri að hætta að
undirbjóða sjálfa okkur með
óheftum gámaútflutningi t.d.
með gjaldtöku, sem rynni til
fiskvinnslunnar? Gæti fisk-
vinnslan þá ekki sparað sér
10% yfirborgun á fiskverði,
sem nú er viðtekin venja?
Hvernig væri að allur fiskur
færi á uppboðsmarkaði inn-
anlands, þannig að við réðum
framboði og eftirspurn og
hinir útlendu kaupendur
bæru áhættuna?
Þannig má lengi telja.
M.a.o. hvernig væri að for-
stjóraveldið gengi á undan
með góðu fordæmi og seldi
eitthvað af þeim 1500 lúxus-
kerrum, sem þeir hafa keypt
á kaupleigukjörum — undir
því yfirskini að þær væru
vaxtarbroddur atvinnulífsins?
Eru nokkur sýnilega dæmi
þess að lát sé á flottræfils-
hættinum ( þrengingunum?
Hafa þeir lækkað sín laun?
Hefur einhverjum laxveiði-
leyfum verið skilað?
15% gengisfelling =
5 milljarða kr. hœkkun
erlendra skulda
Við fólkið í landinu; fisk-
verkakonuna, iðnverkamann-
inn, verslunar- og skrifstofu-
fólkið, kennarann og alla hina
— vil ég segja þetta: Nú er
tekist á um það, hvort laun-
þegar einir eigi að borga
brúsann eftir veisluhöld góð-
ærisins — eða hvort jafna
beri byrðunum eftir efnum og
ástæðum. Ég segi það alveg
skýrt: Krafan um hefðbundna
gengisfellingu er krafa um
kauplækkun. Þið þekkið
þessa sorgarsögu úreltra
stjórnmáia af sjálfum ykkur.
Ef þið hafið gleymt því þá er
rétt að stafa það upp á nýtt,
hvað 15% gengisfelling þýðir.
Hún þýðir þetta:
* Verðbólgan færi úr 13%
núna í 50%. — Kaupmátt-
ur launa mundi falla um
8% á árinu. — 50% verð-
bólga þýðir hækkun vaxta
og fjármagnskostnaðar,
bæði fyrir fólk og fyrirtæki.
— En viðskiptahallinn?
Hann lækkar i mesta lagi
um 1,5-2 milljarða á árinu.
En erlendar skuldir okkar
myndu hækka um 15 millj-
arða í íslenskum krónum
og þar með afborganir og
vextir af þeim. Nóg er nú
samt. (7 milljarðar í vexti af
erlendum lánum er nærri
því jafn há upphæð og var-
iö er til allra verklegra
framkvæmda ríkis og sveit-
arfélaga á árinu.)
Nýjar leiðir
Er þetta það sem málsvar-
ar landsbyggðarinnar vilja
kalla yfir sig? Þjónar þetta
hagsmunum launþega?
Onnur spurning: Vilja
menn fórnavoninni um 7%
verðbólgu í lok árs og þar
með varðveislu kaupmáttar
launa? Vilja m«nn fórna tæki-
færinu til að afnema láns-
kjaravísitölu og lækka vexti
með lækkandi verðbólgu? Er
það i þágu fólks og fyrir-
tækja? Er nokkuð hinum
megin — handan kollsteyp-
unnar?
Við jafnaðarmenn svörum
skýrt og afdráttarlaust: Nei,
við viljum ekki gefast upp í
miðjum klíðum. Ef versnandi
ytri skilyrði hrekja okkur af
leið, þá er að taka því, en við
viljum enga kúvendingu aftur
í fortíðina. Við viljum fara nýj-
ar leiðir, sem horfa til fram-
tíðar.
Hvað hefur
ríkisstjórnin gert?
Um ríkisstjórnarsamstarfið
vil ég segja þetta: Enginn
verður með orðum veginn.
Dæmið ríkisstjórnina af verk-
unum — og þar er af nógu
að taka:
* Við höfum snúið milljarða
hallarekstri ríkissjóðs í
jöfnuð — á einu ári.
* Árangurinn blasir við: Rik-
isfjármálin valda ekki leng-
ur verðbólgu, sem hefur
farið ört lækkandi.
* Afkoma ríkissjóðs á fyrsta
ársfjórðungi er hálfum
milljarði betri en áætlun
gerði ráð fyrir — einkum
vegna bættra skattskila.
Við erum á réttri leið.
* Við takmörkuðum inn-
streymi erlends fjármagns
og hægðum þar með á
verðbólguhraðanum.
* Við höfum á fáum mánuð-
um smíðaö nýtt, skilvirkara
og réttlátara skattkerfi og
höfum þar með lagt traust-
an grundvöll að velferðar-
ríki framtíðarinnar.
* Við vinnum jafnt og þétt
að því að stórefla skattaeft-
irlit.
* Við höfum komið á stað-
greiðslukerfi skatta, ára-
tugagömlu baráttumáli
verkalýðshreyfingarinnar.
* Við hækkuðum verulega
skattfrelsismörk lágtekju-
fólks og vörðum stóraukn-
um fjármunum til útborg-
unar barnabóta til fjöl-
skyldna undir meðaltekj-
um.
Og við höfum náð árangri
sem er nú sem óðast að
koma í Ijós:
* Veröbólgan er á niðurleið
— og stefnir í ca 7% í lok
árs ef ytri skilyrði haldast í
horfi.
* Viðskiptahallinn er minni
en ráð var fyrir gert.
* Fjárfestingaræðinu er að
slota.
* Útlánaþensla bankanna
hefur hjaðnað.
* Innstreymi erlends fjár-
magns hefur rénað.
* Innflutningur er að minnka.
Billegar patentlausnir —
eða nýjar aðferðir
Við fólkið á landsbyggð-
inni vil ég segja þetta: Vand-
inn í atvinnulífi landsbyggð-
arinnar á líðandi stund stafar
af samdrætti í landbúnaði og
úrvinnslugreinum hans og
aðlögunarvanda sjávarútvegs-
ins og fiskvinnslunnar að
harðnandi samkeppni við
fiskiðnað grannþjóðanna.
Þessi vandamál verða ekki
leyst með upphrópunum eða
billegum patentlausnum eins
og gerigiskollsteypu sem
allra-meina-bót. Þennan
vanda veröur að leysa í sam-
vinnu forsvarsmanna fyrir-
tækjanna, ríkisstjórnar og
launþega. Það tekur tima. Við
erum að upplifa breytingar-
skeið sem kallar á nýjar að-
ferðir og nýjar leiðir.
Við stöndum frammi fyrir
meiri háttar skipulagsbreyt-
ingum í íslensku atvinnulífi.
Þær munu gerast mestan
part ávettvangi fyrirtækjanna
sjálfra. Hlutverk ríkisvaldsins
er að tryggja fyrirtækjunum
stöðugleika og ytri skilyröi til
að mæta harðnandi sam-
keppni. Leiðirnar til þess eru
margar. Það verður að
minnka tilkostnað, auka sér-
hæfingu fyrirtækja, stækka
fyrirtæki með samvinnu og
samruna, nýta betur fjár-
magn, búnað og tæki: Auka
framleiðnina. Til þess eru
ýmsar leiðir:
* Við þurfum að hraða um-
þóttunarvanda landbúnað-
arins.
* Við eigum að efna ákvæði
stjórnarsáttmálans og ný-
legra laga um fiskveiði-'
stefnu um endurskoðun á
núverandi kvótakerfi.
* Við eigum að fikra okkur
smám saman yfir í sölu
veiðileyfa. Markmiðið er að
auka hagkvæmni i útgerð
og fiskvinnslu, efla fyrir-
tækin, þétta byggðina og
nýta auölindasjóðinn til að
styrkja atvinnulífið á lands-
byggðinni.
* Lán úr Byggðasjóði á að
skilyrða: Lánin verði ein-
göngu veitt til fyrirtækja
sem hafa fjárhagslegt bol-
magn til að byggja sig upp
og standa undir endur-
greiðslum og geta nýtt féð
til að auka sérhæfingu.
* Það á að skilyrða fyrir-
greiðslu því að eigendur
auki hlutafé, þeir eiga að
taka áhættu — ekki bara
skattgreiðendur.
* Við eigum að endurskoða
verkaskiptingu ríkis og
sveitarfélaga og gera hlut
landsbyggðarinnar meiri í
stjórnsýslunni með sam-
runa sveitarfélaga, þétt-
ingu byggðar.
* Við þurfum að endurskoða
reglur Jöfnunarsjóðs sveit-
arfélaga í samræmi við
markvissa byggðastefnu.
* Við þurfum að endurskipu-
leggja fjárfestingar- og líf-
eyrissjóði og vista þá í við-
skiptabönkum á lands-
byggðinni til að efla fjár-
hagslega þjónustu þar við
atvinnulífið.
* Kaupleiguíbúðakerfið mun
leysa brýnustu húsnæðis-
þörf landsbyggðarinnar á
næstu árum.
* Við eigum að flytja
vinnslustöðvar landbúnað-
arins með skipulegum
hætti í landbúnaðarhéruð-
in.
* Við eigum að flytja ríkis-
stofnanir í auknum mæli á
þéttbýlisstaði á lands-
byggöinni t.d. Skógrækt
ríkisins, Búnaðarfélagið
o.fl.
Við jafnaðarmenn vil ég
segja þetta: Viö höfum í
þessu stjórnarsamstarfi háð
harða varnarbaráttu, við erfið
ytri skilyrði, fyrir viðreisn vel-
ferðarríkis á íslandi. Við mun-
um ekki leggja árar í bát, þótt
á móti blási. Við eigum enn
verk að vinna.
Það hvarflar ekki að okkur
að hlaupast á brott frá vand-
anum, í miðjum klíðum. Það
hvarflar ekki að okkur að
leggja árar í bát, þótt á móti
blási. Við ætlum að ná landi
heilu og höldnu minnug,
hinna fleygu orða Jóns Ólafs-
sonar ritstjóra:
Aö horfa ekki um öxl, vera
í hættunni stór og halda sitt
strik — það er mátinn.