Alþýðublaðið - 27.07.1988, Blaðsíða 5

4
Föstudagur 22. júlí 1988
FRÉTTASKÝRING
Ómar Fridriksson
skrifar
Skýrsla vinnutímanefndar
STYTTING VINNUTÍMA - SÖNIU AFKÖST
Rúmlega helmingur virkra
launþega hér á landi telur að
núverandi vinnutími sé hæfi-
legur en þessi viöhorf breyt-
ast þó i takt við vinnuálagið.
Því lengri vinnutimi, þeim
mun eindregnari eru óskjrnar
um styttri vinnudag. Um það
bil helmingur þeirra sem vilja
styttri vinnutima eru þó ekki
tilbúnir til að fallast á stytt-
ingu, ef því fylgir skerðing á
tekjum. Hinn helmingur laun-
þega er tilbúinn til að fallast
á styttri vinnutíma, jafnvel
þótt tekjur lækki við það.
Um það bil sjötti hver full-
vinnandi einstaklingur er í
launuðu aukastarfi og auka-
vinna er mun aigengari með-
al sérfræðinga og skrifstofu-
og þjónustufólks en hjá
verkafólki og iðnaðarmönn-
um.
Um þriðjungur allra laun-
þega telur unnt að ná sömu
afköstum á sínum vinnustað
með dagvinnu einni saman
og nú fæst með dagvinnu og
yfirvinnu. Þeir launþegar,
sem eru á þessari skoðun,
vinna að jafnaði um 50 stund-
ir á viku.
Þessar upplýsingar koma
fram i athugun Félagsvís-
indastofnunar Háskóians á
lengd vinnuvikunnar og við-
horfum íslendinga til vinnu-
tima sem unninn var fyrir
vinnutimanefnd sem Jó-
hanna Sigurðardóttir félags-
málaráðherra, skipaði 22.
sept. si. til að leita leiða til
að stytta vinnutíma án þess
að tekjur skerðist. Meðal
hugmynda sem nefndin setur
fram til að leita leiða til að
stytta vinnutima íslendinga
er að yfirvinnukaup verði
lækkað og dagvinnulaun
hækkuð. Yfirvinna verði auk
heldur takmörkuð með lög-
um.
í vinnutímanefndinni sitja
Bolli Þór Bollason, skrifstofu-
stjóri í fjármálaráðuneytinu,
formaður nefndarinnar, Jón
Agnar Eggertsson, formaður
Verkalýðsfélags Borgarness
og Víglundur Þorsteinsson,
framkvæmdastjóri. Ritari
nefndarinnar var Lára V.
Júlíusdóttir, aðstoðarmaður
félagsmálaráðherra.
Eins og Alþýðublaðsfrétt
greindi í gær sýnir skýrslan
að íslendingar vinna mest
allra þjóða þar sem slíkar
mælingar hafa verið gerðar.
Heildarvinnutími karla á aldr-
inum 18-75 ára og í fullu
starfi var um 57 stundir á
viku á síðasta ársfjórðungi
1987. Konur i fullu starfi skil-
uðu 49 stundum á viku I
launuðu starfi utan heimilis.
Þá kemur fram í könnuninni
að af launþegum reyndust
sjómenn og bændur hafa
lengstan vinnutíma, eða um
64 stundir á viku. Næstir
koma verkamenn með 59
stundir. Þá sérfræðingar og
atvinnurekendur með 57
tíma, iðnaðarmenn með 55,
verslunarmenn og skrifstofu-
fólk með rétt um 50 tíma á
viku og verkakonur með 46
tíma.
Helmingur karla vinnur yfir
50 tíma og fjórðungur yfir 60
tíma á viku. Hins vegar vinn-
ureinungis þriðjungur
kvenna einhverja yfirvinnu og
þar af um helmingur meira
en 50 tíma á viku.
AUKASTÖRF ALGENGUST í
LANDBÚNAÐI 0G OPINBERRI
ÞJÓNUSTU
Það var Stefán Ólafsson,
forstöðumaður Félagsvís-
indastofnunar, sem hafði yfir-
umsjón með gerð og fram-
kvæmd könnunarinnar og í
skýrslunni getur hann þess
að aukastörf meðal fullvinn-
andi fólks séu algengust í
landbúnaði og í opinberri
þjónustu en ef allt er tekið sé
fremur lítill munur á lengd
vinnuvikunnar milli aldurs-
hópa.
Stefán bendir á að þessar
vinnutímatölur sýna aðeins
tíma við launuð störf, þannig
að vinna við ólaunuð heimil-
isstörf kemur ekki inn í
myndina en að fyrri kannanir
hafi sýnt að heimilisstörf eru
í langmestum mæli unnin af
konum.
Könnuð var sérstaklega af-
staða launþega til lengdar
eigin vinnutíma. Rúmlega
helmingur virkra launþega
segir núverandi vinnutíma
henta sér vel, en þetta er þó
afar breytilegt eftir lengd
vinnutíma hjá launþegum
eins og áður segir. Talsvert
stærri hluti kvenna en karla
segir núverandi vinnutíma
henta sér vel. Iðnaðarmenn,
stjórnendur og sérfræðingar
og verkakarlar segja oftar en
launþegar úr öðrum stéttum
að styttri vinnutími myndi
henta sér betur. Þessi af-
staða virðist almennt vera'
háð þeim tekjum sem langur
vinnutími færir mönnum.
Meðal fullvinnandi einstakl-
inga er mest áhersla lögð á
styttingu vinnutíma i almenn-
um iðnaði, síðan í verslun og
þjónustu og þá í opinberri
þjónustu. Þeir tekjuhærri
segja oftar að þeir kjósi
styttri vinnutíma.
Stefán segir í skýrslunni
að margt í henni styðji það
sjónarmið að íslendingar
vinni langan vinnutíma eink-
um til að auka tekjurnar frek-
ar en vegna áhuga á löngum
vinnutima, þó að íslendingar
séu augljóslega vinnufúsir
menn en hátt í fjórum sinn-
um stærri hluti Islendinga en
Svía segist kjósa styttri
vinnutíma, eða um 44%
virkra íslendinga á móti 12%
Svía sem eru virkir í atvinnu-
lífinu. Stærri hluti íslendinga
en nágrannaþjóðanna í
Evróþu leggur áherslu á að
þeir vildu verja meiri tíma
með fjölskyldu og vinum, við
tómstundamál, í námi eða
við að slappa af. Ekki er al-
gengt að Islendingar segist
myndu vilja vinna mikið til að
bægja frá sér leiðindum, ef
þeir ættu kost á styttri vinnu-
tíma á sama kaupi fyrir heild-
arvinnutímann.
STYTTRI VINNUTÍMI - BETRI
AFKÖST
Hátt í tveir af hverjum
þremur launþegum sem
vinna 55 stundir á viku eða
meira segja að þeir myndu
stytta vinnutímann ef grunn-
kaupið hækkaði verulega.
Þetta hlutfall fer síðan lækk-
andi eftir því sem vinnutím-
inn er styttri.
Rúmlega 70% launþega
telur að úr vinnutíma muni
draga ef yfirvinnukaupið
lækkaði. Um fjórðungur telur
hins vegar að vinnutíminn
myndi lengjast við lækkun
yfirvinnukaupsins. Þessi af-
staða er tiltölulega óháö
lengd vinnutíma og þjóðfé-
lagsstöðu. Og um þriðjungur
launþega telur að hægt sé að
ná sömu afköstum á vinnu-
stað sínum með dagvinnu
einni og nú fæst með dag-
vinnu og eftirvinnu saman-
lögðum. Þeir karlar t.d. sem
telja aö hægt sé að ná sömu
afköstum í dagvinnu einni,
vinna sjálfir að jafnaði 57
stundir á viku. Um 47%
verkakarla telja að hægt sé
að ná sömu afköstum í dag-
vinnu, og um 39% stjórn-
enda og sérfræðinga. Þetta
hlutfall er hins vegar lægst í
Vinátta okkar Ólafs Krist-
jánssonar, eiginmanns Guð-
laugar Sigurjónsdóttur, hófst
með vinnustaðafundi í Vél-
smiðjunni Héðni, fyrir ein-
hverjar kosningarnar. Ólafur
var greinilega aðalkratinn á
staðnum og lét það ekki fara
framhjá mönnum. Hann hafði
auglýst fundinn svo rækilega
og undirbúið hann vel. Það
skorti ekki umræöuefnin.
Málin voru rædd tæpitungu-
laust. Að fundi loknum skoð-
aði ég fyrirtaekið hátt og lágt
I fylgd meö Ólafi og sam-
starfsmönnum hans.
Síðan leiddi hvað af öðru.
Ólafur hefur ekki látið sig
vanta síðan þegar jafnaðar-
menn í Reykjavík koma sam-
an til að ráða ráðum sínum.
Og hann kom ekki einsamall
til fundar. Kona hans, Guð-
laug Sigurjónsdóttir, var þar
jafnan við hlið hans.
Guðlaug sýndi brátt í verki,
hverrar gerðar hún var. Hún
lét.sér ekki nægja að hlusta,
fræðast og leggja gott til
málanna. Hún fylgdi sann-
færingu sinni eftir með
athöfnum. Hún vildi gera eitt-
hvað I málunum. Ef eitthvað
mikið stóð til mátti reiða sig
á, að Lauga léti hendur
standa fram úr ermum. Hún
settist þá að á flokksskrif-
stofunni með hópi sjálfboða-
liða og lét verkin tala: Sendi
út bréf, skipulagði dreifingu á
upplýsinga- og áróðursefni,
undirbjó fundi, ráðstefnurog
ferðir og sat við símann og
virkjaði aðra til starfa. Og
það var ekki bara fyrir kosn-
ingar. En þá munaði lika um
Ólaf og Guðlaugu eins og við
fengum að kynnast eftir-
minnilega fyrir seinustu Al-
stéttum skrifstofu- og þjón-
ustufólks.
YFIRVINNA TAKMÖRKUÐ MEÐ
LÖGUM
Nefndarmenn telja í áliti
sínu að engar einfaldar leiðir
séu færar til þess að stytta
vinnutíma og þurfi að beita
öllum tiltækum ráðum, bæði
á sviði kjarasamninga og lög-
gjafar. Þetta verði að vinna í
áföngum. Leggur nefndin
einkum áherslu á fjögur
atriði:
1. Yfirvinnukaup verði lækk-
að. Mætti hugsa sér þá
leið að yfirvinnukaup héld-
ist óbreytt þar til ákveðn-
um fjölda yfirvinnustunda
væri náð, en þá lækkaði
það verulega. Eða þá að
yfirvinna væri greidd meó
auknum fritima eins og
tíðkast víða erlendis.
2. Dagvinnulaun hækkuð.
Formaður og fulltrúi VSÍ í
nefndinni telja nauðsyn-
legt að skoða þessa til-
lögu í tengslum við tillögu
þingiskosningar.
Þannig tókst smám saman
vinátta með okkur Bryndísi
og Laugu og Ólafi. Við áttum
líka góðar stundir á heimilum
hvors annars og urðu jafnan
fagnaðarfundir þegar við hitt-
umst.
S.l. vetur sáu Lauga og Óli
einatt um opið hús i félags-
miðstöð okkar jafnaðar-
manna í Reykjavik. Við kom-
um saman á miðvikudags-
kvöldum í Alþýðuhúsinu. Þótt
þröng væri á þingi höfðu
húsakynnin verið gerð eins
vistleg og unnt var. Það var
heitt á könnunni og stemmn-
ingin heimilisleg svo sem
vera ber á óformJegum rabb-
fundum í vinahópi. Þarna var
vettvangur fyrir trúnaðar-
menn flokksins svo sem
þingmenn, ráðherra, bæjar-
fulltrúa og aðra til að bera
upp mál sín, þiggja góð ráð
og ábendingar og sæta gagn-
rýni og aðhaldi, eftir þvi sem
mál stóðu til. Fyrir allt þetta
mikla og fórnfúsa starf eiga
þau Lauga og Ólafur miklar
þakkir skildar.
Guðlaug Sigurjónsdóttir
var Austfirðingur að ætt,
fædd á Eskifirði 16. júni árið
1922. Hún var því 66 ára, þeg-
ar hún lést. Hún var dóttir
hjónanna Sigurjóns Einars-
sonar, verkamanns og sjó-
manns á Eskifirði og konu
hans Sigríðar Jónsdóttur.
Guðlaug ólst upp eystra fram
yfir tvítugs aldur við nám og
störf. Á stríösárunum flutti
hún til Reykjavíkur og hóf
nám í hárgreiðslu, sem hún
lauk árið 1947. Á árunum
1949-1951 dvaldist hún í
Noregi við framhaldsnám og
störf. Um alllangt skeið starf-
um lækkun yfirvinnu-
kaupsins, þannig að lækk-
un yfirvinnukaups yrði að
hluta mætt með hækkun
dagvinnukaups.
3. Skattar af launagreiðslum
fyrirtækja verði I auknum
mæli staögreiddir. Telur
nefndin að staðgreiðslu-
kerfi skatta hafi að nokkru
svipuð áhrif og lækkun
yfirvinnukaups en sam-
ræma þurfi gjöld fyrir-
tækja sem greidd eru af
launum, ýmist líðandi árs
eða fyrra árs, og færa þau
sem næst samtímainn-
heimtu.
4. Yfirvinna verði takmörkuð
með lögum. Bendir nefnd-
in á að Finnar, Svíar og
Norðmenn hafi takmarkað
vinnutíma með lögum þar
sem yfirleitt sé miðað við
300 yfirvinnustundir á ári
þ.e. 5-6 stundir á viku. Tel-
ur nefndin raunar að ef
einhver von á að vera til
þess að stytta vinnutim-
ann sé nauðsynlegt að
gripa til lögbindingar.
rækti hún hárgreiöslustotuna
Bylgjuna, í samstarfi við
aðra, í Aðalstræti í Reykjavík.
Seinni árin stundaði hún
starf sitt á heimili þeirra
hjóna að Skeiðarvogi 69.
Þau Guðlaug og Ólafur
giftust árið 1960 og bjuggu
alla tíð að Skeiðarvogi 69.
Ólafur missti fyrri konu sína
frá þremur ungum börnum ár-
ið 1958 og gekk Guölaug
þeim í móður stað. Hún átti
fyrir eina dóttur, Guórúnu
Agústu Jónsdóttur, en ól
jafnframt upp börn Ólafs frá
fyrra hjónabandi, þau
Kristján, Erlu og Ólaf. Þau
Guðlaug og Ólafur voru sam-
rýmd hjón sem áttu mikið að
miðla öðrum af ástúð og
umhyggju. Til þeirra var jafn-
an gott að koma.
Fyrir skömmu varð okkur
Ijóst að heilsa Guðlaugar var
að bresta. Sjúkdómslega
hennar var sársaukafull en
blessunarlega skammvinn.
Hún lést þann 20. júlí á Borg-
arspítalanum. Við vinir henn-
ar og vandamenn kveöjum
hana í Fossvogskapellu kl.
13.30 í dag.
Guðlaug’Sigurjónsdóttir
var væn kona og heilsteypt
manneskja sem gott var að
kynnast. Hún skilur eftir sig
Ijúfar minningar samferða-
fólks, sem þótti vænt um
hana. Slíkrar konu er gott að
minnast. Um leið og við
Bryndís þökkum Guðlaugu
góð kynni sendum við Ólafi
og börnum þeirra hjóna okk-
ar dýpstu samúðarkveðjur.
Jón Baldvin Hannibalsson
formaður Alþýðuflokksins
t MINNING t
Guðlaug Sigurjónsdóttir
f. 16.6. 1922 d. 20.7. 1988