Alþýðublaðið - 13.10.1988, Blaðsíða 5

,00r 'iyJöJ io 'ö 'iupsbi. i,T(i‘ni'l
Fimmtudagur 13. október 1988
Jón Bcaldvin Hannibalsson, formaður Alþýðuflokksins gerir
upp við ríkisstjórn Þorsteins Pálssonar:
5
„ÞETTA VAR RÍKISSTJÓRN
ALÞÝÐUFLOKKSINS"
• ÓSÆTTIR ALÞÝDUFLOKKS OG FRAMSÓKNARFLOKKS GERÐU
ÞORSTEIN AÐ FORSÆTISRÁÐHERRA
• ÞINGFLOKKUR OG RÁDHERRAR SJÁLFSTÆDISFLOKKSINS
KOMU EINATT í BAKIÐ Á ÞORSTEINI PÁLSSYNI
• ÞORSTEINI PÁLSSYNI VAR EKKI SÝNT UM AD BERA KLÆÐI Á
VOPN EÐA LEITA LAUSNA Á MÁLEFNAÁGREININGI
STJÓRNARFLOKKANNA
• BANAMEIN RÍKISSTJÓRNARINNAR VORU TILLÖGUR
ÞORSTEINS — SEM VORU HROÐVIRKNISLEGA UNNAR OG
VITLAUST REIKNAÐAR
• I ÞESSU SAMSTARFI VAR MUNURINN Á FRAMSÓKNARFLOKKI
OG SJÁLFSTÆÐISFLOKKI SÁ, AÐ HÆGT VAR AÐ GERA SAMN-
INGA VIÐ FRAMSÓKNARFLOKKINN SEM HÉLDU
Þetta er brot af þeim um-
sögnum sem Jón Baldvin
Hannibalsson, fyrrum fjár-
málaráðherra og núverandi
utanríkisráðherra gefur ríkis-
stjórn Þorsteins Pálssonar. í
eftirfarandi viðtali við rit-
stjóra Alþýðublaðsins, rifjar
Jón Baldvin upp það mark-
verðasta úr ríkisstjórnarsam-
starfinu, leggur mat á störf
ríkisstjórnarinnar, lýsir sam-
skiptum við fyrrum forsætis-
ráðherra og skilgreinir líf og
banamein ríkisstjórnar
Þorsteins Pálssonar.
SKATTKERFISBYLTINGIN
GNÆFIR HÆST
— Hvaða dóm mun ríkis-
stjórn Þorsteins Pálssonar
hljóta í sögunni að þínu
mati?
„Þegar litið verður til baka
m’un sagnfræðingurinn
staldra viö það sem blífur.
Hvað verður það? Það verður
fátt en tiltölulega stórt og
varanlegt miöað viö minnis-
varöa ríkisstjórna. Ég er í
engum vafa um hvaö það
verður. Þar mun gnæfa hæst
skattkerfisbyltingin. í fyrsta
lagi: Að hafa hrundið í fram-
kvæmd staðgreiðslukerfi
skatta, sem alls ekki var kom-
ið á, þótt lögfest hafi verið af
fyrri ríkisstjórn. í öðru lagi:
Að hafa endurskipulagt og
einfaldað tollakerfið, lækkaö
tolla og afnumið þá. Þetta er
fyrsta skrefið sem við höfum
stigið til aðlögunar að hinni
nýju Evrópu. I þriðja lagi: Ein-
faldur, undanþágulaus sölu-
skattur í einu þrepi, sem er
öfundarefni allra fjármálaráð-
herra á byggðu bóli; forsenda
fyrir þvi langtímaverkefni að
uppræta skattsvik og endur-
reisa heiðarlegan skattamór-
al. Þetta fól í sér stefnubreyt-
ingu i grundvallaratriðum: Að
skattleggja eyðslu fremur en
tekjur. Með þessari skilvirku
tekjuöflun voru skapaðar
forsendur fyrir tekjujafnandi
aðgerðum, sem nema millj-
örðum, í formi barnabóta,
barnabótaauka, húsnæðis-
bóta og vaxtaafsláttar, auk
þess sem verðlagsáhrif voru
þurrkuð út með auknum nið-
urgreiöslum búvara.
I fjórða lagi: Að hafa lög-
fest virðisaukaskatt sem
verður í framtíðinni megin-
tekjustofn rikisins og þaö
skattkerfi sem við verðum að
taka upp, aðallega til að
skapa íslensku atvinnulífi
stöðug lífsskilyrði og sam-
keppnishæfni á við keppni-
nauta okkar erlendis.
Þetta var gert i harðri and-
stöðu við stjórnarandstööu á
þingi. Þeim tókst að gera
Viðtal
Ingólfur
Margeirsson
þessa breytingu tortryggilega
í augum almennings og jafn-
vel að magna óvenjusterka
gjörningahríð með frasanum
um matarskattinn, sem ekki
er til. En þeir munu ekki geta
hróflað við þessu. Þetta verö-
ur síðar meir það helsta sem
halda mun nafni hinnar
skammævu ríkisstjórnar á
loft.
Ef vel tekst til í franm
kvæmd munu kaupleiguíbúð-
irnar einnig marka þáttaskil.
Önnur stór umbótamál voru
vandlega undirbúin og lögð
fyrir þing eða skilað til ríkis-
stjórnar en náðu ekki lögfest-
ingu: Hin stóru umbótamál
dómsmálaráóherra um að-
skilnað framkvæmdavalds og
dómsvalds; að kippa íslensku
réttarfari inn í nýja öld. Og
hin vönduðu frumvörp viö-
skiptaráðherra, sem skapa
ramma um íslenska fjár-
magnsmarkaðinn; þessi
frujnvörp lágu fyrir ríkisstjórn
Þorsteins Pálssonar en náðu
ekki að verða lögfest. Ég
nefni einnig mál eins og
lagahreinsun á sviöi við-
skiptamála, þar sem á annað
hundrað úreltum lögum var
rutt úr vegi. Ég nefni nýtt fyr-
irkomulag í bifreiðaskoðun
og nýtt skynsamlegt númera-
kerfi bila. Ég nefni enn aukið
útflutningsfrelsi. Allt eru
þetta mál, sem vafist hafa ár-
um og áratugum saman fyrir
þingi og stjórn. Við komum
þessum málum í framkvæmd
á einu ári. Eftir á að hyggja;
ríkisstjórn sem lifað hefði
eðlilegt æviskeið, hefði mátt
þolanlega við slík verk una,en
að hafa komið þessu i verk á
fyrsta þingi nýrrar ríkisstjórn-
ar er afrek.
RÍKISSTJÓRN
ALÞÝÐUFLOKKSINS
— Hve mikið var ríkis-
stjórn Þorsteins Pálssonar
lituð af verkum Alþýðuflokks-
ins?
„Sá sem lítur á málaskrá
Alþingis, eða flettir upp í um-
ræðum á Alþingi gæti haldið
að þetta hafi verið rikisstjórn
Alþýðuflokksins. Þó má ekki
gleymá því, að þessi ríkis-
stjórn ýtti úr vör merkilegu
umbótamáli sem er verka-
skipting ríkis og sveitarfé-
laga. Þar hafði verið unnið
Jón Baldvin Hannibalsson núverandi utanrikisráðherra og fyrrum fjármálaráðherra í ríkisstjórn Þorsteins
Pálssonar: „Ráðherrar Alþýðuflokksins mótuðu hugmyndaprógram siðustu ríkisstjórnar. Fjárlagafrum-
varpið var fullt af hugmyndum. En fagráðherrarnir fylgdu málunum ekki eftir með frumvörpum."
gott verk í tíð fyrri ríkisstjórn-
ar. Ég tók þetta mál upp í
fjárlagafrumvarpi og ætlaðist
til að fagráðuneytin fylgdu
þessu eftir með frumvörpum.
Það brást. Sú regla gildir að
forsætisráðherra flytji frum-
vörp sem heyra undir fleira
en eitt ráðuneyti. Frumvarpið
var samið í félagsmála- og
fjármálaráðuneyti en forsæt-
isráðherra flutti. Það var slæ-
lega kynnt, vakti mótblástur
skammsýnna manna og for-
sætisráðherrann beygði af í
miöjum klíðum; málið dagaði
uppi. Þau málslok hafa spillt
mjög samskiptum ríkis og
sveitarfélaga. Þeir framsókn-
arþingmenn, sem brugðu
fæti fyrir þessi mál, unnu
mikió óþurftarverk. Það verö-
ur erfitt að vekja þetta mál
aftur til lífsins.
Ég man ekki eftir öðrum
umbótamálum sem máli
skipta. Ég man t.d. ekki eftir
neinu máli sem Sjálfstæðis-
flokkurinn beitti sér fyrir og
tíðindum sætir. Einhver
myndi kannski nefna erfða-
góss frá fyrri tíð um fram-
haldsskóla. Það var mislukk-
’ að frumvarp, enda þarf að
fresta gildistöku þess. Sama
máli gildir um lög um Kenn-
araháskóla og rannsóknar-
stofnun í uppeldismálum.
Það voru svona embættis-
mannalög sem betur hefðu
mátt kyrr liggja. I þessu litla
samfélagi á bara að vera einn
háskóli. Til að bæta gráu of-
an á svart, skipaði mennta-
málaráðherra Sjálfstæðis-
flokksins stóran hóp af
flokksbræðrum sínum til for-
mennsku i skólanefndum
framhaldsskólanna sam-
kvæmt þessum lögum á sín-
um efsta degi í embætti.“
ÞORSTEINN REYNDI AÐ
SLÁ SIG TIL RIDDARA
— Hvert var banamein rik-
isstjórnar Þorsteins Pálsson-
ar?
„Við vitum náttúrlega um
hina opinberu dánarorsök;
úrslitakosti forsætisráðherra
í efnahagsmálum. Um þessa
úrslitatillögu er margt að
segja. Hún vardropinn, sem
fyllti mælinn. Ef hún var fram
borin í þeirri trú að hún gæti
veriö málamiðlun til sátta og
samlyndis, þá lýsir hún ótrú-
legu dómgreindarleysi. Ef
hún var flutt af ásettu ráói til
að sprengja ríkisstjórnina, þá
lýsir hún dapurlegum hug-
myndum um drengskap í
samstarfi. Alla vega var hún
minnismerki um stefnuhringl-
anda.
Ég veit ekki enn í dag,
hvort meiru réði, löngun
borgarstjórans í Reykjavík til
að sprengja ríkisstjórnina og
skapa sér betri vígstöðu í
borgarstjórnarkosningum,
æðibunugangur Halldórs
Blöndals eða skammsýni for-
sætisráðherrans fyrrverandi.
Ajlir flokkarnir höföu lagt
fram tillögur. Forsætisráö-
herrann sagði að hann hefói
verið að leita að málamiðlun.
Við höfðum hafnað gengis-
fellingu, framsóknarmenn í
þetta skipti líka, nema þeir
höfðu hana sem afgangs-
stærð, ef eitthvað meira
þyrfti til að koma sjávarútvegi
og fiskvinnslu yfir núllið.
En hvað gerir forsætisráð-
herrann? Hann kemur með
tillögu um 6% gengisfell-
ingu. Það hefði eyðilagt fyrir-
hugaða verðstöövun og úti-
lokað lækkun vaxta og reynd-
ar leitt til hækkunar þeirra.
En það sem siðan fylgdi eins
og skrattinn úr sauóarleggn-
um var tillaga, sem þeir hafa
kallað „lækkun á matarskatt-
inum.“
Hver var punkturinn? Það
átti aó lækka söluskatt á
matvælum úr 25% í 10%.
Það þýddi tekjutap fyrir ríkið
upp á 4.6 milljarða. Úm leið
átti að lækka niðurgreiðslur
um 1300 milljónir. Nettó var
því tekjutapiö rúmir 3 millj-
aröar. Tekjutapið átti að bæta
með hækkun tekjuskatts á
einstaklinga, sem nam 2
milljörðum. Þar með var hall-
inn á rikissjóði aukinn veru-
lega til viðbótar við ca. 3.5
milljaröa. Dæmið gekk því
ekki upp.
Enginn hafói uppi há-
stemmdari yfirlýsingar um