Alþýðublaðið - 18.01.1996, Blaðsíða 4

4
ALÞÝÐUBLAÐK)
FiMMTUDAGUR 18. JANÚAR 1996
á s t a m á I
■ Karólína Lamb, eiginkona William Lamb, síðar forsætisráðherra Breta, vartutt-
ugu og sjö ára þegar hún kynntist Byron lávarði. Ástarævintýri þeirra varð aðalum-
ræðuefnið í veislusölum aðalsmanna á Bretlandi og kostaði Karólínu hjónabandið,
æruna og geðheilsuna. Kolbrún Bergþórsdóttir rekur þessa dramtísku ástarsögu
Heimurinn
sýnir
ástkonum
skálda
miskunn
Það gætti snemma ójafnvægis í skapgerð Karól-
ínu Pensonby, dóttur Bessborough lávarðs og
konu hans. Vegna þess hvers bamið komst óvenju
oft í uppnám af litlu tilefni lét áhyggjufull amma
kalla til lækni sem kvað upp þann úrskurð að stúlk-
an væri ekki geðveik, en þyldi illa álag og því bæri
að forðast að setja henni hömlur. Að læknisráði var
Karólínu veitt fullkomið frelsi og hún naut engrar
menntunar nema þeirrar sem hún sóttist eftir sjálf.
Frjálslyndið efldi með henni sérvisku sem gerði
hana ólíka flestum ungum hefðarkonum þess tíma.
Hún var fjörmikil, hviklynd, hvatvís, bamsleg og
taugabiluð, sem sagt fullkomlega óútreiknleg og
tók ekki minnsta tillit til óskráðra siðareglna samfé-
lagsins sem hún ólst upp í.
Hún var tvítug þegar hún giftist
William Lamb, auðugum og glæsileg-
um manni sem ætlaði sér frama í
stjórnmálum. Hann varð þingmaður
ftjálslyndra umbótarsinna (Whig) og
átti eftir að verða forsætisráðherra
Breta og gegndi þá nafninu Melbo-
ume lávarður.
A brúðkaupsdegi sínum fékk Karól-
ína móðursýkiskast og reif brúðarkjól
sinn í tætlur. Það stafaði þó ekki af
andúð á eiginmanninum, sem hún
unni, heldur af álaginu sem varð henni
um megn. Hjónabandið virðist hafa
verið farsælt fyrstu árin, en þau hjón
voru gjörólík. Hún var geðrík, full af
orku og lífsgleði en hann var ástríðu-
laus og atkvæðalítill skynsemis-
hyggjumaður. Þau hjón eignuðust son,
Agústus. Hann erfði fegurð föður síns,
en var vangefinn og öðlaðist aldrei
meiri þroska en sjö ára bam. Annað
bam þeirra hjóna fæddist andvana.
Hættuleg kynni
Karólína var tuttugu og sjö ára þeg-
ar hún las ljóðabálk Byrons Childe
Harold, sem gerði skáldið að mestu
bókmenntastjörnu Englands. „Aðal-
umræðuefnið, það sem vekur forvitni
og hrifningu þessa stundina er ekki
Spánn eða Portúgal, hermenn eða ætt-
jarðarvinir, heldur Byron lávarður,“
skrifaði bresk aðalskona syni sínum í
Bandaríkjunum, „Childe Harold er á
hvers manns borði og allir viðra sig
upp við Byron, senda honum heim-
boð, skjalla hann og lofa hvar sem
hann kemur“.
Þegar Karólína Lamb lýsti yfir
áhuga sínum á að hitta Byron fékk
hún það svar að hann væri með klum-
bufót og nagaði á sér neglumar. Hún
sagði um skáldið, sem talið var hafa
fegurð á við grískan guð: ,JEf hann er
jafn ljótur og Æsóp þá verð ég að hitta
hann.“ Hún var hvatvís og hrifnæm og
Viktoría drottning. Hún varð ást-
fangin af William Lamb, eigin-
manni Karólínu, og hann var henni
meira virði en nokkur annar maður
- þar til hún kynntist eiginmanni
sínum.
skrifaði Byron nafnlaust aðdáendabréf
þar sem hún sagði: „Þú átt skilið að
verða og átt eftir að verða hamingju-
samur. Sóaðu ekki þeim hæfileikum
sem þú hefur í depurð og eftirsjá eftir
fortíðinni og umfram allt skaltu búa
hér í föðurlandi þínu sem á eftir að
verða stolt af þér og þarfnast krafta
þinna.“
Hún sá Byron í fyrsta sinn á dans-
leik þar sem hann var umkringdur
kvenkyns aðdáendum. Hún féll í stafi
yftr fegurð hans en kom sér undan því
að vera kynnt fyrir honum. Hún fór
heim og skrifaði um hann í dagbók
sína hin frægu orð. „Mad, bad and
dangerous to know“. Hún skrifaði síð-
ar: „Þetta fagra, föla andlit er örlög
mín“.
Skömmu síðar vom þau kynnt fyrir
hvort öðm hjá vinafólki og urðu sam-
stundis nær óaðskiljanleg. Hin geðríka
Karólína var algjörlega á valdi þessar-
ar nýju ástar og hirti ekki um að leyna
henni. Hún skrifaði Byron hvert bréfið
á fætur öðm með fjálglegum yfirlýs-
ingum á borð við þessa: „Þú ert svo
fölur.. eins og stytta úr hvítum marm-
ara. Ég hitti þig aldrei án þess að mig
langi til að gráta.“ Hann skrifaði: „Ég
hef aldrei kynnst konu sem býr yfir
meiri og ánægjulegri hæfileikum á öll-
um sviðum, eins og konur ættu að
hafa til að bera, eitthvað af öllu en
ekki of niikið af neinu... Og hjarta
þitt, Karó mín, (þvílíkt eldfjall!), sem
dælir hraunkviku gegnurn æðar þinar;
og samt get ég ekki óskað þess að það
væri kaldara... Þú veist að mér hefur
ætíð fundist þú vera sú greindasta,
geðþekkasta, einkennilegasta, tor-
skildasta, hættulegasta, mest heillandi
vera sem nú er á lífi...“
Sturluð ástkona, kaldlyndur
elskhugi og aðgerðarlítill
eiginmaður
Meðan ást Byrons entist var hún
honum raunveruleg. Vandinn var sá
að hún entist ekki nema í nokkra mán-
uði. Því var öðmvísi farið með Karól-
ínu. Ást hennar varð að þráhyggju og
átti eftir að leiða hana í glötun.
Byron var eirðarlaus og geftnn fyrir
tilbreytingu og langt frá því að vera
staðfastur í tilfinningalífi og eftir
nokkra mánuði tók hann að þreytast.
Honum fannst sem ást Karólínu væri
að kæfa sig. Ákafx hennar var of mik-
ill. Uppátæki hennar fáránleg. Hún
talaði endalaust. Honum fannst sem
hann fengi ekki um ftjálst höfuð strok-
ið. Ef hún hitti hann fyrir tilviljun í
samkvæmi gerði hún þá kröfu að þau
yfirgæfu samkvæmið saman. Ef íiún
vissi af honum í samkvæmi sem henni
hafði ekki verið boðið í beið hún hans
fyrir utan. Eftir eitt slíkt samkvæmi
sást til hennar þar sem hún hljóp á eft-
ir vagni Byrons og henti sér inn í hann
meðan vagninn var á fullri ferð í ákefð
sinni við að láta hann ekki komast
undan.
Ást Byrons tók að kulna og hann
gerði tilraunir til að losa sig undan
ákafri ástkonu sinni án þess að mikið
bæri á. Karólína skynjaði sinnaskipti
hans og brást við með þvt' að herða tak
sitt á honum. Hún tók að vakta allar
athafnir hans af hálfu meiri ákafa en
áður. Hún réð manneskju til að njósna
um hann á heimili hans og lét gefa sér
nákvæma skýrslu. Eitt sinn dulbjó hún
sig sem sölumann og hélt heim til
hans. Þegar henni var vísað til Byrons
féll hún að fótum hans og tók síðan að
rífa af sér dulargervið. Þegar vinur
Byrons bað hana að fara greip hún
hníf og gerði tilraun til að skaða sig. í
annað sinn sendi hún Byron skapahár
sín í pósti og fór fram á að hann sendi
henni sín.
Meðan á öllu þessu gekk virtist ein-
um manni ekki brugðið. Eiginmaður
Karólínu virtist taka framferði konu
sinnar með jafnaðargeði. William
Lamb var, eins og pólitískir fréttaskýr-
endur myndu segja, maður sátta, en
hann var sömuleiðis ekki maður mik-
illa aðgerða. Það átti jafnt við í einka-
lífí sem pólitísku starfi. Hann var ekki
ástríðumaður og leitaðist eftir að hafa
reglu á hlutunum. Hann virðist einnig
hafa gætt þess að halda eigin tilfínn-
ingum í jafnvægi og brást við af yfir-
vegun - sem var miklu meira en hægt
var að ætlast til af kokkáluðum eigin-
manni. Hann sá að andlegt ástand eig-
inkonunnar var í hættu og brá á það
ráð að fara með hana í frí til írlands.