Alþýðublaðið - 14.02.1997, Blaðsíða 2

2
ALÞÝÐUBLAÐIÐ_______________________FÖSTUDAGUR 13. FEBRÚAR 1997
skoðanir
MPÍBHBLMD
21254. tölublað
Brautarholti 1 Reykjavík Sími 562 5566
Útgáfufélag Alþýðublaðsútgáfan ehf.
Ritstjóri Össur Skarphéðinsson
Auglýsingastjóri Ámundi Ámundason
Auglýsingasími 562 5576
Umbrot Guðmundur Steinsson
Prentun ísafoldarprentsmiðja hf.
Ritstjórn, auglýsingar og dreifing
Sími 562 5566
Fax 562 9244
Áskriftarverð kr. 1.500 m/vsk á mánuði.
Leysum Smugudeiluna
Forseti íslands, herra Ólafur Ragnar Grímsson, hvatti til þess í
ræðu sem hann hélt í opinberri heimsókn sinni til Noregs, að ís-
lendingar og Norðmenn settu niður deilur sínar um veiðar í
Smugunni. Hann vitnaði til sameiginlegrar fortíðar, þar sem
sagnaritarar á borð við Snorra lýstu frækilegum átökum höfð-
ingja, en greindu einnig skilmerkilega frá hæfni harðsnúinna
fjandvina til að setja niður deilur og skapa sættir. Það er sú sam-
eiginlega arfleifð, sem okkur ber enn að hafa í heiðri, sagði forseti
íslands. Þetta eru orð að sönnu.
Herra Ólafur Ragnar á hrós skilið fyrir það frumkvæði sem
hann hefur nú tekið. Það kemur hinsvegar engum á óvart sem
þekkir til glöggskyggni og reynslu forsetans þegar alþjóðamál eru
annars vegar. Frumkvæði hans hefur leitt til opnunar, sem bæði
Norðmenn og íslendingar eiga að nýta sér til að ljúka deilunum
með hætti, sem báðum þjóðum er til sóma. Vinaþjóðir, sem urðu
til á svipuðum tíma, sem kalla til ríkrar frændsemi hvor við aðra,
sem fylgja hvor annarri að málum í flestum efnum á erlendum
vettvangi, eiga nú að slíðra sverðin.
Deilumar um Smuguna hafa rist djúpt í stjómmálaátökum á ís-
landi, og jafnaðarmenn hafa ráðið miklu um að Norðmönnum var
mætt af fullri hörku. Það ber að rifja upp, að í djúpri efnahag-
skreppu á síðasta kjörtímabili var það forysta Alþýðuflokksins,
sem tók af skarið og lagðist alfarið gegn áætlun sjávarútvegsráð-
herra um að stöðva Smuguveiðamar, með hæpnum lagarökum.
Forysta Alþýðuflokksins kom þá í veg fyrir að vanþekking sjávar-
útvegsráðherra á eðli alþjóðadeilna græfí undan hagsmunum ís-
lendinga. Síðan hafa veiðamar á alþjóðlegu hafsvæði í Smugunni
fært milljarða í þjóðarbúið, á tímum þegar vemlega syrti í efna-
hagsál íslendinga.
Nú em aðstæður allar breyttar. Norðmenn gera sér grein fýrir
því, að þeir munu ekki komast upp með að flæma íslendinga frá
veiðum á hafsvæði, sem er alþjóðlegt. Það birtist meðal annars í
því, að í óformlegum samningaviðræðum þjóðanna hefúr komið
fram vilji hjá þeim til að stuðla að því að íslendingar fái veiði-
kvóta í Smugunm. Það stóð heldur aldrei til hjá íslendingum að
halda úti stjómlausum veiðum um langan aldur, en á hitt ber að
líta, að veiðamar áttu sér stað á tímum mikils uppgangs í þorsk-
stofnum Barentshafs, þannig að aldrei var nokkur minnsta hætta á
ofveiði.
Nú em uppi þrennar forsendur, sem auðvelda samninga þjóð-
anna: í fyrsta lagi skilja Norðmenn, að málið verður ekki leyst
nema með því að íslendingar fái kvóta á hinu alþjóðlega haf-
svæði. í öðm lagi er góðæri í sjávarútvegi á íslandi og allt útlit
fyrir að þorskstofninn muni á næstu ámm vaxa bærilega hratt hér
við land. ísland er því ekki jafn háð miklum afla úr Smugunni og
áður. í þriðja lagi er gríðarlegur uppgangur í þorskstofnum
Barentshafsins, sem auðveldar Norðmönnum að sættast á kvóta
til íslendinga. Þetta eiga íslendingar og Norðmenn að notfæra sér
til að setja niður leiðindadeilur, sem hafa skaðað samskipti þjóð-
anna, þó gagnkvæmt vinarþel þeirra sé jafn ríkt og áður.
Auðvitað þarf áræði til þess að breyta um stefnu í málinu. Það
gildir ekki síst um jafnaðarmenn, sem hafa fylgt harðri stefnu
gagnvart Norðmönnum frá upphafi. En þeir telja, að frumkvæði
forseta íslands eigi að nota til að ljúka deilunum, og munu fyrir
sitt leyti reyna að stuðla að farsælli niðurstöðu.
Það er andstætt jafnaðarstefnu...
Svavar Gestsson fjallar hér um Landsvirkjun og vitnar í Guðmund Árna Stefánsson og Lúðvík Bergvinsson máli
sínu til stuðnings.
Þegar umræðunni lauk um Lands-
virkjun kom glöggt í ljós að mikill ár-
angur hafði orðið í umræðunum;
stjórnarflokkarnir höfðu haft uppi
mikla svardaga og frumvarpinu hafði
verið breytt h'tillega. Það tel ég árang-
ur Alþýðubandalagsins, sem beitti sér
í málinu sérstaklega. Stjórnarand-
stöðuflokkamir höfðu mjög gott sam-
starf í iðnaðamefnd, og ég gerði ráð
fyrir algjörri samstöðu um málið. Við
Jóhanna Sigurðardóttir höfðum unnið
sameiginiega að nefhdaráliti og breyt-
ingartillögu. Af einhverjum mér
óskiljanlegum ástæðum var skipt um
stefnu og við skiluðum að lokum sitt
hvom nefndaráhtinu.
Pallborð
Svavar
Gestsson
skrifar
AF hveiju? Vegna þess að sú stefna
sem var knúin ‘gegn með frumvarpinu
er ekki jafnaðarstefna. Það er jafnað-
arstefna að stuðla að minni ójöfnuði
og að jöfnum tækifærum. Hvorugt
næst; sá eini jöfnuður sem eftir stend-
ur er jafn réttur íbúanna á köldu svæð-
unum til að flytjast f burtu.
Hvar er jafnaðarstefnan?
I lagabreytingunum um Landsvirkj-
un felst þetta:
a) arðgreiðslumar em lögfestar en
ekki verðlækkunin; tillaga mín um
það að verðlækkunin væru jafnsett
arðgreiðslunum í lögunum var felld
þrisvar í atkvæðagreiðslum.
b) arðgreiðslumar em reiknaðar af
14 milljarða stofni. Þær eru 5,5 %.
Það þýðir að raforkuverðið verður að
vera um 700 milljónum króna hærra á
ári en ella til að ná þessum markmið-
um. Þessi orkuskattur leggst þeim
mun þyngra á fólk sem það borgar
hærra raforkuverð fyrir. Þetta er lið-
lega 10 % brúttóskattur á sölu raf-
magns til almenningsveitna. Það er
ekki jafnaðarstefna.
c) með lagabreytingunni ræður iðn-
aðarráðherra Framsóknarflokksins
einn öllum fulltrúm ríkisins. Það er
ekki Iýðræðislegt.
Nær hefði verið að fara að óskum
REykjavíkurborgar. Þær vom að ríkið
keypti hlut borgarinnar út úr Lands-
virkjun. Það er mjög erfitt fyrir
Reykjavík að vera inni í Landsvirkjun
og það er fráleitt að hafna óskum
borgarinnar í þessu efni. Því varð
borgin að taka þeirri niðurstöðu sem
felst í arðgreiðslunum. Það er mikil
óánægja með þennan samning hjá
Reykjavíkurborg.
Bókanir um aðra forgangsröðun
hjóm
Hver er niðurstaðan? Hún er sú, að
það verður að breyta Landsvirkjun.
Það verður að skipta henni upp að
mínu mati í framleiðslufýrirtæki ann-
arsvegar og sölu- og dreifingarfyrir-
tæki hinsvegar. Og framleiðslufyrir-
tækinu á að skipta í tvennt, það er í
fyrirtæki sem selur til stóriðju annars-
vegar en almenningsveitna hinsvegar.
Sú lota sem var tekin um Landsvirkj-
un á þinginu núna var aðeins fyrsta
vers; ekki það síðast.
“Þetta frumvarp,” sagði Lúðvík
Bergvinsson, “gengur út á að löggjaf-
arvaldið staðfesti og leggi blessun sína
yfir samkomulag eigenda um skipt-
ingu herfangsins.” Og Lúðvík sagði
einnig: “Arðgreiðslurnar em...fórna-
kostnaður. Þann kostnað er lands-
byggðinni ætlað að greiða í formi
hækkaðs raforkuverðs. Bókanir um
aðra forgangsröðun á markmiðum fyr-
irtækisins em því hjóm eitt.”
Ósamrýmanleg markmið
Guðmundur Ami Stefánsson er sá
þingmaður í sveit Alþýðuflokksins
sem þekkir best til Landsvirkjunar;
hann var þar í stjóm um skeið. Hann
sagði meðal annars: “Markmiðin um
hækkaðar arðgreiðslur og síðan lækk-
un rafmagnsverðs ganga einfaldlega í
eðh sínu hvort gegn öðm.”
Einar K. Guðfinnsson þingmaður
Sjálfstæðisflokksins af Vestfjörðum
sat hjá við afgreiðslu málsins og sagði
meðal annars: “...tel ég forsendur til
arðgreiðslna ákaflega hæpnar...” Og
félagi hans Einar Oddur Kristjánsson
var á móti frumvarpinu samkvæmt yf-
irlýsingum. Þingmaður Framsóknar-
flokksins á Vestfjörðum Gunnlaugur
Sigmundsson greiddi frumvarpinu
aldrei atkvæði og það er athyglisvert
að þegar upp er staðið þá fékk þetta
frumvarp um Landsvirkjun aðeins eitt
þingmannsatkvæði frá Vestfjörðum.
Aðeins eitt.
Það er andstætt jafnaðar-
stefnunni
í minni atkvæðaskýringu við loka-
afgreiðslu málsins komst ég meðal
annars svo að orði: “Það er andstætt
jafnaðarstefnu Alþýðubandalagsins að
skattleggja mest þá sem borga hæsta
raforkuverðið fyrir...”
Höfundur er alþingismaður.