Nýja dagblaðið - 14.04.1935, Blaðsíða 1

NYJA DAGBIAÐIÐ
3. ár.
Reykjavík, sunnudaginn 14. apríl 1935.
87. blað
Glæsilegur árangur af siarfi
norrænna samvinnufélaga
Þrátí fyrir viðskipiaörðugleikana og minnk*
andi kaupgetu almennings, hafa samvinnufé*
lögin á Norðurlöndum aukið viðskipti sín sl. ár
Þjóðverjar óttast samvinnu stórveld-
anna og gefa upp andstöðuna gegn
AusturEvrópu-samníngnum
Síðastliðið ár hefir verið örð-
ugt fyrir viðskiptalífið í heim-
inujm. Tollmúrarnir hafa hald-
izt óbreyttir og innilokunar- j
stefnunnar hefir gætt meira í j
flestum löndum, bæði í orði og j
á borði, en verið hefir áður. j
Norðurlönd hafi ekki hvað j
sizt orðið fyrir barðinu á við-
f.kiptaörðugleikunum. Minnk-
andi kaupgeta almennings og
minnkandi viðskiptavelta er í
fám orðum saga kreppuáranna
þar sem annarsstaðar.
En þrátt fyrír þessa miklu
örðugleika hefir samvinnu-
hreyfingin aukizt og efízt á
Norðurlöndum á kreppuárun-
um.
Samvinnuhreyíingin hefir
sýnt það seinustu árin, ef til
vill gminilegar en nokkuru
sinni áður, að hún er hið
trausta vígi almennings gegn
okri og gróðabrallstilraunum'
milliliðanna.
Hér fer á eftir stutt yfirlit
um afkomu samvinnufélaganna
á Norðurlöndum á síðastl. ári.
Það yfirlit sýnir, að á Norð-
urlöndum hefir samvinnufélög-
unum vaxið fylgi og viðskipti
þeirra aukizt, þrátt fyrir hina
gífurlegu viðskiptaörðugleika.
Það eru staðreyndir, sem tala

168.0 milj. kr. eða um 16.1
milj. kr.
Samvinnufélögin, sem vinna
auglýsa, að hann ætlaði ekki að
selja kaupfélögunuim nýlendu-
vörur. Og eitt iðnfyrirtæki,
Eitt af stórhýsum finnsku samvinnufélaganna.
að sölu landbúnaðarafurðanna,
hafa einnig aukið viðskipti sín.
Hefir sala mjólkurbúanna, slát-
urhúsanna og eggjasamlagsins
aukizt, en sala smjörútflutn-
ingsfélaganna minnkað lítils-
háttar. Samtals hefir sala þess-
ara afurðasölufélaga numið
1.098.9 milj. kr. og er það 19,3
milj. kr. meira en árið áður.
Gjaldeyrishömlurnar hafa
komið allhart við félögin á ár-
:nu og verið viðskiptaaulcningu
þeirra illur þrándur í Götu.
Ein af verksmiðjum norska
sambandsins (N. K. L.),
kornmyllan mikla í Sta-
vanger.
Svendborg Eddikefabriker, hef-
ir reynt að auka viðsldpti sín
með herópinu: Engin viðskipti
við kaupfélögin.
Slíkar árásir megna því einn
að skipa dönskum samvinnu-
mönnum fastar saman.
í Svíþjóð.
Skýrsla um samanlögð við-
skipti félaganna er enn ekki
komin, en það er talið áreiðan-
iegt, að þar muni um verulega
aukningu að ræða.
Hinsvegar er orðið kunnugt
um afkomu sænska sambands-
ins, K. F. á árinu. Viðskipti
þess hafa numið 161.8 milj. kr.
og er það 12.7 milj. kr. meira
en á næsta ári á undan.
Sala á vörum, sem K. F.
xramleiðir sjálft, nam 41.8
milj. kr. og er það rúmlega
Framh. á 4. síðu.
London kl. 20,30 12./4. FÚ.
Þegar fundinum þeim í dag j
iauk í Stresa, hafði viðhorfið
breyzt að' miklum mun frá því
að fundurinn hófst um morg-
uninn, og fóru fulltrúar af
fundi mun vonbetri um ái'angur
ráðstefnunnar, og um friðar-
horfumar í Evrópu, en þeir
lxöfðu verið er þeir komu á ráð-
stefnuna.
Undir lok fundarins tilkynnti
Sir John Simon, að þýzka
stjórnin hefði tilkynnt séi', að
hún væri i’eiðubúin að ganga
iið Áustur-Evrópusamningnum,
að viðbættum gagnkvæmum ör-
yggissamningum við einstök
ríki, eftir vild; og að þótt önn-
ur ríki geri svipaða samhinga
með sér, muni Þýzkaland samt
standa við Austur-Evrópusamn-
inginn. Þýzka stjórnin lætur
einnig í ljósi fúsleik sinn til að
ræða þetta mál, ef þess sé
æskt. Er því gert ráð fyrir því,
að Bretar muni setja sig í sarn-
band við þýzku stjórnina mjög
bráðlega, og að endanlegar
ákvarðanir verði ekki teknar
i'yr en Þjóðverjar hafa gert
gleggri grein fyrir þessari
ákvörðun sinni.
Frakkar og ítalir hafa gert
uppkast að samningi um að
varðveita sjálfstæði Austurrík-
is, og verður sá samningur að
hkindum ræddur á morgun. Þá
er einnig gert ráð fyrir að
Bretar og ítalir ræði um loft-
varnasamninginn, að því er
snertir þessi tvö ríki.
London kl. 17 13./4. FÚ.
Fregnir þær, sem berast af
Stresafundinum frá fréttaritur-
um stórblaðanna, eru nokkuð á
reiki og er svo að sjá, að þeim
sé það ekki ljóst hvað þar sé
Stelna Xiloyd Qeorge
í átvlnnuleysis- og nýbýlamálunum
rnáli samvinnunnar
nókkur orð fá gert.
betur en
f Danmörku
hefir sam’anlögð viðskiptavelta
kaupfélaganna aukizt úr 247.6
milj. kr. árið 1933 í 273.0 niilj.
kr. eða um 25.4 miljónir
króna. Viðskipti danska sam-
bandsins, F. D. B., hafa aukizt
úr 151.9 milj. kr. árið 1933 í
Samtök og árásir milliliða-
stéttarinnar gegn samvinnu-
félögunum hafa mjög harðnað
á árinu. Kaupmenn hafa gert
tilraunir í þá átt, sem stund-
um hafa boríð árangur, að fá
heildverzlanir og iðnfyrirtæki
til að hætta viðskiptum við fé-
lögin. Þannig hefir heildsali í
Norður-Jótlandi reynt að hæna
til sín kaupmenn með því að
London kl. 17 13./4. FÚ.
Lloyd George gerði grein fyr-
ir hinni nýju ensku viðreisnar-
stefnu sinni á þingmálafundi í
Glasgow í gærkvöldi. Hann
sagðist vera sannfærður um
hagnýtt gildi tillagna sinna og
sagði, að þeg'ar stjórnin hefði
sagt álit sitt um þær, mundi
hann birta þær í heild sinni ai-
þjóð rnanna til athugunar.
Meðal annars gerir hann ráð
fyrir því í tillögunum að mil-
jónir ekra af landi verði teknar
til ábúðar og ræktunar og
fengnar í hendur þúsundum at-
vinnulausra manna og- telur
Lloyd Geoi’ge að fimmfalda
nxegi afrakstur landsins, frá því
sem nú er. Lloyd George sagði,
að nú væri rétti tíminn til þess
að hefjast handa í þessum mál-
um, þar sem efni væi'i ódýrt,
vinnukrafturinn ónotaður og
fjármagnið ávöxtunarlaust.
eiginlega að gerast eða hvert
stefnir. Þó er helzt svo að sjá
að því er þeir telja, að árangur
fundarins muni verða ýmsir
nýir sáttmálar.
Frönsku blöðin eru í dag
bjartsýnni en þau hafa verið
um langt skeið undanfarið. Þau
láta mjög vel af því að Bretar
skuii styðja það, að Frakkar
skjóti til Þjóðabandalagsins
kvörtunum sínum yfir her-
skyldulögum Þjóðverja. Hins-
veg’ai' efast þau mjög um gildi
þeirra tilslakana, sem Hitler
hefir gei't að því, er snertir
Austur-Evrópusáttmálann.
Þýzku blöðin tala þó um
þetta sem sigur brezkrar utan-
ríkismálastefnu og tala um
sameiginlegar tilraunir Breta
og Þjóðverja til þes að efla
friðinn. Þau segja að Þjóðverj-
ar þurfi nú ekkert að óttast frá
Genf og segja, að Genfar-fund-
urinn á mánudaginn kemur
muni aðeins verða málamyndar.
fundur, nema því að eins að
Bretar hverfi frá þeirri stefnu,
sem þeir hafa nú tekið.
Að minnsta kosti tvö mál
voru rædd í Stresa í dag,
ákvörðun Ítalíu um það að
leggja Abyssiníudeiluna í gerð,
og svo Memel-málið. Engin
ákvöx'ðun vii'ðist hafa verið
tekin urn Memel-málið.
Yfirlýsingar Þjóðverja um
Austui'-Evrópusáttmálann hafa
vakið mikla athygli í Lithauen
og gera stjónimálamenn þar
sér von um það, að hin nýja
afstaða Þjóðverja til málsins
geti orðið til þess að styrkja
og bæta ástandið milli þessara
tveggja þjóða.
Súðin fer vestur
með skíðamenn
Mikill snjór á Isafirði
Ákveðið hefir verið að Súðin
fari með skíðamenn héðan til
ísafjarðar til að taka þar þátt
í skíðavikunni. Fer hún héðan
á miðvikudagskvöld og kernur
aftur annan í páskum.
Óvenjulega mikill snjór er
nú á ísafirði, svo sjaldan hefir
vierið eins mikill um þennan
tíma árs. Er skíðafæri þar því
hið ákjósanlegasta.
Enn geta nokkrir skíðamenn
komist með í förina, ef þeir
gefa sig fram hjá L. H. Muller
kaupmanni fyrir hádegi á
morgun.