Tíminn Sunnudagsblað - 30.11.1969, Blaðsíða 9

Elínarey - hálfgleymt
mannfélag í úthafinu
Miðja vegu milli megimlands Af-
iríku og Suður-Ameríku er Elínar-
ey. Þar steig einræðisiherrann
Napóleon á land í októbermánuði
árið 1815, útlagi og bandingi á
valdi óvina sinna, fjörutíu og sex
ára gamall. Þar lifði hann síðan í
hálft sjötta ár og hafði hirðmenn,
hesta, bækur og minnimgiar frá
horfnum frægðartíma sér til
d'ægrastyttingar. Þrjátíu og níu
þjónar vöiktu yfir þörf'um níu ful'l-
orðinna manna og fjögurra barna,
svo að dável ætti að hafa verið
um þetta fólk séð.
Lífið þarna úti í reginhafi hefði
átt að geta verið friðsælt. í reynd-
inni var það þó ekki sórlega fag-
urt manniíf, sem unkringdi Napó-
ieon þessi útlegðarár. Það ein-
kenndist mikLu fremiur af tog-
streitu, hatri og svikráðum. En
r í I\1 1 N N — SUNNUDAGSBLAÐ
fyrr en varði var sagan úti. Napó-
leon dó í miaímánuði 1821 og var
grafinn með viðhöfn: Skraut-
búningar, fánar, herganga, fall-
byssuSkot. Og svo höfðu leiðir gest
ir sig á brott og aftur gerðist hljótt
um Elínarey. Stríði Napóleons
mikla við sjálfs sín vilja var lok-
ið: Þar með f'ullkomnaður skapa-
dómur „heimskuþótta, er frá sér
hjálpráð flæmir, feigðard'rambs, er
sjálft til hels sig dæmir“.
Andlátsár Napóleons voru á
eynni um átta þúsund menn, og
þar voru tvö þúsund og tvö hundr-
uð hermenn, tvö þúsund mans-
rnenn og fimm hundruð Kínverj-
ar. Nú eru íbúar eyjarinnar seim
næst fimm þúsund.
Elínarey er gamalt eldjfjall, sorf-
ið, veðrað og sundurgrafið. Megin-
hlutinn er hálendi ofar klettum og
skriðurunnum hlíðum, en gegn
um þetta hálemdi skerast örmjóir
dalir. Flatarmálið er 122 ferkíló-
metrar. Fram til 1502 var Elínar-
ey ósnortið land, vaxið upphafleg-
um, náttúrlegum gróðri, en eftir
ráðsmennsku manna í rúmlega
hálfa fimmtu öld eru tveir þriðju
hennar örfoka land — án vatns og
gróðurs. Þessu hefur maðurinn á-
orkað með óskynsamlegu hátterni
sínu — og fylgifé hans: Geitin,
hvítmaurinn, svhúð og rottan.
Á þeim hluta eyjarinnar, þar
sem jarðvegur hefur haldizt, er
gróska aftur á móti mikil. Þar vex
sedrusviður, granir og banibus-
kjarr, svo að eittbvað sé nefnt.
Veðráttan er einstaklega hagstæð,
aldrei of heitt og aldrei of kalt,
og um eyna leika mildir hafvind-
ar, sem bera með sér regnskúrir.
Loftvog fellur aldrei til mima á
þesisum slóðum.
Saga eyjarskeggja er mörgum
þáttum slungin, stundum rismikií,
en oft blóði drifin og næsta ófög-
ur. Portúgalar fundu eyna, þegar
mest kvað að siglingum þeina
og fyrst í stað var fundinum hald-
ið leyndum eins og þá var siður
stórveldanna. Af tilviljun einni
varð eniski sægarpurinn Tómas
Cavendish hennar var áttatíu og
sex árum seinna — árið 1588. Þá
hófst togstreita um yfirráðin. Portú
galar, Spánverj'ar, Englendingar og
Hollendinigar áttu í stöðugum erj-
um út af eynni, og ásakanirnar og
afsakanirnar gengu á víxi. Aliir
þóttust sjálfir hafa hrsinan skjöid
og hinn bezta málstað eins og er,n
er títt í heiminum, þegar voldug
ríki eru að ota sínum tota og
troða skóinn nifi’jr r..‘ '■'ð'um Þuð
Þeir sem senda Sunnu
dagsblaðinu efni til
birtingar, eru vinsam-
lega beðnir að vanda
til handrita eftir föng-
um oa helzt að láta vél-
rita þau, ef kostur er.
Ekki má |jó vélrita
þéttar en í aðra hverja
línu.
969