Tíminn - 01.06.1979, Blaðsíða 17

Föstudagur 1. júnt 1979
liUiI'liili!
17
Jón Sveinbjörnsson:
Um hinn sögulega Jesú
Athygli min var vakin á grein
eftir sænska rithöfundinn Sven
Wernström, sem birtist i
Timanum sunnudaginn 13. mai
s.l. Ýmislegt i þessari grein gaf
mér tilefni til að rita það, sem
hér fer á eftir.
Leitin að hinum sögulega Jesú
hefur lengi verið eitt megin við-
fangsefni kristinna manna.
Menn hafa reynt aö gera sér
mynd af honum og túlkaö hann
á margan hátt. Það eru ekki
aðeins guðfræðingar, sem hafa
gert það, heldur einnig sagn-
fræðingar, rithöfundar, skáld og
listamenn. Einnig hafa menn af
öðrum trúflokkum og þeir, sem
ekki telja sig kristna, fjallaö um
hann. Nýlega kom t.d. út bók
eftir sænska biskupinn Gustaf
Aulén, sem heitir á frummál--
inu: „Jesus i nutida forskning”,
þar sem rakter eru rannsóknir
guðfræðinga fram á þennan
dag. Bók þessi er mjög læsileg
og gefur góða innsýn i vinnu-
brögð sögulegrar guðfræði.
Innan tiðar verður hægt að fá
þessa bók í Bókasölu stúdenta
Ýmsir hafa einnig skrifaö um
Jesú myndina i bókmenntum og
listum og má þar m.a. nefna
rannsóknir dr. Gunnars
Kristjánssonar á Reynivöllum.
Þau nöfn, sem nefnd eru i téðri
grein hafa mér vitanlega ekki
verið sérstaklega tengd leitinni
að hinum sögulega Jesú.
Elstu heimildir um Jesú
eru guðspjöllin. Þar má
sjá, hvernig guðspjalla-
mennirnir reyna að túlka Jesú
og nota til þess heimildir sem
þeim hafa verið tiltækar.
Athyglisvert er að bera saman
lýsingu Jóhannesar guðspjalls á
Jesú og lýsingu hinna guðspjall-
anna á honum. Fræðslumenn
hafa lagt mikla vinnu í að
rannsaka, hvernig guðspjöllin
hafi orðið til, samband þeirra
sin á milli, og eins hafa þeir
reynt að gera ljósa þá þróun,
sem liggur að baki núver-
andi texta Menn hafa reynt að
vera ærlegir i rannsóknum
sinum og gert grein fyrir þeim
mælistikum, sem þeir nota i leit
sinni að hinum sögulega Jesú.
Margar bækur og greinar fjalla
um þessa rannsóknarsögu, og
finnst mér þvi fram að þessar
rannsóknir hafi ekki verið
unnar fyrir opnum tjöldum
Segja má, að þessar rannsóknir
hafi styrkt sögugildi Nýja
testamentisins, Menn eru yfir-
leitt sammála um að
mynd guðspjallanna af Jesú
sé ekki krónika i þeim skilningi,
að þar sé greint frá ævisögu
hans i réttri timaröð, og að
sannleiksgildi textans falli ekki
og standi með þvi, hvort svo sé.
Guðspjallamennirnir eru aö tjá
upplifun sina á Jesú Kristi, lifi
hans, dauða og upprisu. Þeir
Wimmn
Svend Wernström:
nm félaga JESPS
mannsins er alltaf til staöar.
Er þaö þetta, sem hinir
kristnu vilja ekki vera s'ammála
okkur um?
Þaö er margt sem þeir finna
aö ..Félaga Jesús". Eitt er póli-
tlskt. Þeir sjá I bókinni aö lýst er
baráttu fyrir þjóöfélágslegu
réttlæti, og þaö llkar þeim ekki.
Kristnir menn eru svo aftur-
um Arnulfs Overland,
Bertrands Russel, Hjalmars’
Söderberg, Joel Carmichael né
annarra sem kannaö haía
kristindóminn á okkar öld.
„Félagi Jesús” er engin svo-
kölluö „frjáls samsetning"
Bókin byggir á upplýsingum,-
sem börnin áttu aö læra I *
skólanum, ef kennslan heföi
asti prestur veit þaö, eins og
aörir,aö Fjallræöan er eldri en
Jesús sjálfur og svo margt
annaö hefur komiö I Ijós á okkar
öld.
Hinir prestlæröu vita svo
margt, sem þeir minnast ekki á
I predikunarstólnum. Orlltiö |
brot af þessu leyndarmáli hef ég i
nú sagt börnunum I bókinni I
eru að reyna að tjá með orðum
atburð, sem að þeirra áliti ger-
breytti stöðu allra manna. Það
hefur löngum reynst erfitt að
tjá trúarhugsun á „visinda-
legu” máli. Mér er nær aö
halda, að það hafi verið jafn
erfitt fyrir guðspjallamennina
eins og það er fyrir okkur i dag.
Málfar guðspjallanna er
trúarlegs eðlis, þar eru notaðar
myndir eða metafórur, sem
samtiðarmenn skildu og notuðu
til þess aðtjámeö trúarhugsanir
sinar. Þannig er eölilegt
að finna megi hlið-
stæður að ýmsum
setningum og myndum I
Fjallræðunni í eldri gyöing -
legum heimildum. Myndir eins
og t.d. hirðir og hjörð lýstu ekki
einungis þvi, sem var fyrir allra
augum, heldur fólu þær i sér
trúarlega túlkun. Nátturu-
lýsingar guðspjallanna eru ekki
úrelt náttúrufræði heldur trúar-
legar metafórur, þar sem verið
er að tala um Guð.
Þótt til væri samtima mynd-
segulband af lifi Jesú, kross-
dauða hans, hinni tómu gröf og
upprisuvottunum, þá er það þó
fyrst og fremst sú brennandi
spurning, sem guðspjöllin beina
til min og þln hvort túlkun guð-
spjallanna á Jesú sé rétt. Um
upptök þessarar túlkunar er það
aö segja að lang trúlegast finnst
mér að hún eigi rætur sinar aö
rekja til Jesú sjálfs. Atburöir og
túlkun atburða eru alltaf
samofin, það er vandamál alls
málfars, trúarlegs, heim-
spekilegs o.s.frv. Hlutverk
Nýjatestamentisfræða er
einmittað reyna að komast inni
málfar Nýja testamentisins,
greina þá nærgöngulu spurn-
ingu, sem þar er aö finna og tjá
hanna fyrir hverri samtlð.
Guðspjöllin eru rituö eftir
dauða og upprisu Jesú og guð-
spjallamennirnir lýsa honum
frá sjónarhóli upprisunnær,
túlka hann i ljósi upprisunnar.
Trúin á hinn upprisna Krist og
myndin af hinum sögulega Jesú
eru svo samtvinnuö I guöspjöll-
unum, að það hlýtur alltaf að
orka tvlmælis, þegar einhver
þykist geta greint þar á milli
meö vissu. Samt hlýtur ætið sú
spurning aö brenna i brjósti
sérhvers þess, sem hugsar um
þessi mál, hver Jesú var I raun
og veru og hvað geröist, þegar
frumsöfnuðurinn uppliföi hann
sem Mannsson.
Við látum ekki neyða upp á
okkur úreltum kennisetningum,
en viö verðum að vera ærleg I
leit okkar. Þegar við lesum
texta, verðum við aö hlusta
hann og láta hann tala til okkar I
heild sinni, en velja ekki úr
honum það eitt, sem hentar
málflutningi okkar.
NUERU
GÓÐRÁÐ
ODYR!
Þér er boöiö aö hafa samband viö verkfræöi-
og tæknimenntaöa ráögjafa Tæknimiöstöövar-
innar ef þú vilt þiggja góö ráö i sambandi
viö eftirfarandi:
Stjórnlokar
(loftogvökvi)
Eitt samtal viö ráögjafa okkar, án
skuldbindingar, getur sparaö þér stórfé hvort
sem um er aö ræöa vangaveltur um nýkaup
eöa vandamál viö endurnýjun éöa^
viögerö á þvi sem fyrir er. Á
iniíi
JERSLUN - RÁDGJOF-VIÐGERÐARÞJÓNUSTA
IÆKNIMIÐSTÖÐIN HF
Smiðiuveg 66. 200 Kópavogi S:(91)-76600
Auglýsið í
Tímanum