Ísafold - 01.09.1894, Blaðsíða 1

'Kemur út ýmist. emu sinni
■eða tvisvar í viku. Verí) árg
minnst 80 arlta) 4 kr.. erlendis
5 kr. eða 1 »/* doll.; borgist
fyrirmibjan j úlimán. (erlend-
is fyrir íram).
ÍSAFOLD.
Uppsögn(3kritleg) bundin vit*
áramót. ógild noma komic
sje til útgefanda fyrir l.októ*
herm. Afgreibslustofa blabs-
ins er í Auiturstrœti 8
XXI. árg.
Reykjavík, laúgardaginn 1. september 1894.
57. blað.
Landsbankiim
verður opinn frá byrjun þessa mánað-
ar kl. ll'/n f. h. til kl. 2*/* e. h. hvern
virkan dag og stjórn banltans er til við-
tals kl. 1 til kl. 2 e. li.
Rvík 1. sept. 1894.
Ti\ Gunnarsson.
Hin bezta súrheysverkunaraðferb.
Mikilsvert hefði það verið í sumar hjer
A suðurlandi, ef almenningur hetði kunnað
.góða aðferð til þess að verka og varðveita
hey án þurks. Það hafa eigi fá dagsverk
farið hjá bændum í árangurslaust ómak
við heyverkun vegna óþurkanna, og heyin
samt eigi fengizt inn öðruvísi en hrakin
■eða illa þurr, iafnvel til stórskemmda.
Súrheysverkunartilraunir þær, er gerðar
bafa verið hjer á landi, hafa eigi lánazt
svo, að almenningi þyki vel fýsilegt, auk
})ess sem aðferð sú, er hjer hefir kennd
verið og tíðkuð, er ærið kostnaðarsöm.
Aðferð sú, er hjer verður frá skýrt, hefir
reynd verið í Danmörku og víðar um
Norðurlönd hin síðustu sumur, og þykir
hafa vel gefizt. Hún er kennd við dr.
Ramstedt nokkurn. Sá er kostur hennar
einn og eigi lítils verður, að hún er mjög
ikostnaðarlítil og fyrirhafnar. Henni er
svo lýst nýlega í »Norsk Landmandsblad«,
sem lijer segir í ágripi. —
Heyið er tekið nýslegið, hvort heldur
■er í þurru veðri eða vætu, og því hlaðið
í stakk úti á sljettum velli, er hvergi hall-
ar. Það er lagt á beran grasvörðinn.
Stakkurinn er hafður kringlóttur og hlað-
3nn beint upp. Heyið skal leggja sem
allrajafnast, í þunnum lögum, og troða
}>að jafnt og vandlega, einkum utan með,
svo að alstaðar verði jafnfast fyrir. Bezt
■er að stakkurinn sje nokkuð stór, ekki
xninni en 15—20 vagnhlöss, — segir blaðið
—, með því að allt af verður dálítil skán
utan i honum ónýt, kvartilsþykk eða þar
um bil, og munar meira um það að til-
tölu, ef stakkurinn er lítill. Bezt er að
■ekki standi nema svo sem 2 daga á því
að bera saman í stakkinn og fullgera hann.
'Er að því búnu fargið þegar látið á, en
það er moldarlag, 1 álnar þykkt, og ann-
að ekki. Það hefir reynzt nóg farg á hvað
háan stakk sem er. Það er eigi neitt
komið undir því, að fargið sje sem þyngst
nje að það sje troðið mjög fast eða mikið,
’heldur hinu, að heyið sje jafntroðið og að
fargið ofan á því þjappi jafnt að því, en
það gerir enginn hlutur betur en mold.
Kúptur á stakkurinn að vera dálítið ofan,
áður en moldin er látin á liann. Til þess
að halda utan að moldinni er raðað 2 álna
borðstubbum utan með stakkbrúninni allt
í kring, látnir standa hálfir upp af, en
brugðið snúnum stálvír utan um á 2 stöð-
um, til þess að halda borðstubbunum sam-
an. Er moldinni síðan mokað upp í skál-
ina, er verður ofan á hejnnu innan í borð-
stubbaumgjörðinni, eða hún er borin þaug-
að upp stiga, ef stakkurinn er mjög hár. Nú
hleypur gerð í heyið, og verkast það því
betur, sem það kemst fljótar uudir fargið.
Yið gerðina hitnar í því og sígur það
mikið nokkuð. Þá fergist loptið burtu.
Bakteríurnar, er valdið hafa gerðinni,
deyja brátt, sakir loptleysis, og er öll gerð
úr heyinu eptir 6—8 vikur. Er það þá
jafngott og óskemmt fram á vor árið eptir.
Gefa þarf gætur að stakknum fyrstu
dagana eptir að frá honum er gengið.
Það getur verið, að hann mis-sígi, meira
öðrum megin. Er hættast við því, er
kaldur vindur hefir staðið á hann öðrum
megin meðan verið var að hlaða hann,
og einkum hafi þá rignt líka; hefir þá
heyið kólnað miklu meira þeim megin, en
hitnar þeim mun fyr undan áttinni og síg-
ur því fljótar þar. Þá er ekki annað en
færa moldina betur þangað sem minna
hefir sigið, og svo utarlega sem hægt er.
Þá þjappast grasið saman þar svo fast, að
safinn kreistist út og bakteríurnar magn-
ast þar. Hleypur þá gerð i heyið þeim
megin lika og jafnar stakkurinn sig þannig
von bráðar. Mæla má hitann i stakknum
með því að stinga inn i hann hitamæli;
en þrýsta verður aptur holunni eptir hann
til þess að ekki komizt lopt inn í heyið
eða hitinn rjúki á brott. Eptir nokkra
daga er gerðin komin á sitt hæsta stig,
allt upp í 75—77 stig á Celsius. Siðan
smákólnar hann. Þó getur verið 12 stiga
hiti á nýári í stakk, sem hlaðinn hefir
verið að haustinu. Heyið frýs ekki.
Þegar farið er að taka á heyinu, verð-
ur að stinga moldina ofan af nokkru af
stakknum og skera heyið í fleygum inn
að miðjunni með bitjárni, t. d. eggjaðri
skóflu. Bezt er að hylja sárið aptur með
rudda. Það er hægt viðfangs; stakkurinn
er, þegar hann er fullsiginn, ekki orðinn
nema þriðjungur á hæð við það sem hann
var fyrst. Hæfilegt er að taka til 2 daga
í einu. Þó má vel taka til viku í einu,
meðan kalt er; annai’s dofnar heyið, ef
það er látið liggja laust meira en 1—2
daga.
Það má stakka þannig hvers konar
grængresi sem er, hvort heldur er taða,
há, stör eða annað úthey; einnig kál og
smáar rófur. Þurt hey má ekki vera sam-
an við; þá er hætt við, að þar komist
lopt að, en það skemmir.
Þannig verkað hey er í rauninni eigi
súrhey, þó að nafninu sje haldið hjer af því,
að almenningur kannast við það. Það er
kallað bara fergt hey (á d. presfoder). Það
er bjer um bil eins og grængresi, nema
dálítið vökvaminna. Það er lyktarmikið
og skepnum þykir það mesta lostæti; kýr
eru ó'mar í það þegar þær eru komnar
upp á það. Það er heilnæmt mjög, auð-
meltara en nýtt hey, einkum t. d. star-
gresi og annað stórgert gras og tormelt.
Segir höf., að gefa megi af því svo mikið
sem vill, jafnvel tómt, að manni skilst;
en hann talar þó einnig um að blanda
því saman við þurkað hey, þegar það er
gefið, og segir það hafi vel lánaztj einnig
megi vel gefa með því rófur.
Holdsveikisrannsóknir. Frjettir hafa
borizt af ferðalagi JJr. Elilers vestur um
land, allt til Skagastrandar, og sendir
hann Isafold þaðan svo látandi skýrslu
það sem komið er:
Karlar Konur
Sý8lur holds- veiki sam- bland M ! S » holds- veiki i ! S§! ** “3 13' ö'bí S 5 *M | Alls
V.Skaptafells i » » i i « 3
Rangárvalla . . 5 2 4 6 i 3 21
Arness .... 3 » 2 3 i 1 10
Gullbr,- ogKjósar 2 2 3 1 1 2 2 12
Reykjavík . . . » 1 » 3 » 1 5
Borgarfjarðar . . 5 » 2 1 > 1 9
Mýra .... 2 > » . * > » 2
Snæfellsness . . 3 » 4 7 » 1 15
Dala .... 2 » » 1 » » 3
Barðastr. . . . 3 2 » » 1 2 8
Isafjai-ðar . . . 2 » 2 » » 3 7
Húnavatns . . 6
Samtals | 99
Úr Snæfellsnessýslu vantar skýrslu um 2
sjúklinga, í Ólafsvik. í Húnavatnssýslu ekki
fulltalið enn. Eptir yfirvaldsskýrslum er
holdsveikratalan í þessum sýslum, þar
sem dr. Ehlers hefir þegar fundið 99 holds-
veika alls, ekki nema 40. Það munar
meiru en helming. Segist liann sannfærð-
ur um, að þeir muni vera minnst 150 alls
á landinu, eða 2 af 1000 allra landsmanna,
þar sem þeir eru ekki nema 1 af 1000 i
Norvegi.
Tíðarfar. Að höfuðdegi liðnuin skipti
þegar una veður og hefir nú verið bezti þerr-
ir síðan.
Suður-Múlasýslu 28. júlí: Grasspretta
rneð betra eða jafnvel bezta móti í Fjörðum,
en tún lakari upp til Hjeraðs vegna bruna.
Túnasláttur byrjaði bjer almennt 13 vikur af,
sumstaðar 12 vikur af. Þurkar komu fyrst
um síðustu belgi og haía nú flestir meira en
hálfhirt tún sín.
Sltagaflrði 8. ágúst: Veðrið ágætt í sumar.
Grasvöxtur í mjög góðu lagi og nýting eins.
Afli ágætur.
Eldsvoðaliætta af heyi. flj. ritstjóri!
Jeg veit ekki hvort þjer hafi veitt því eptir-
tekt, sem opt hefi jeg verið sjónarvottur að i
sumar, að sumir bæjarmenn hjer hafa hirt
býsna djarflega hey, bæði hjá sjálfum sjer og